Η προσδοκία ότι οι «300» θα ικανοποιούσαν το αναγνωστικό κοινό επιβεβαιώθηκε αρχικά από τους τυχερούς που πρόλαβαν να διαβάσουν την αρχική τους έκδοση (στην αγγλική γλώσσα). Όταν, εν τέλει, μεταφράστηκαν από την Αγαθή Πεπεράκη και κυκλοφόρησαν στα ελληνικά τον Απρίλιο του 1999 από τις εκδόσεις Μαμούθ Comics, ήμουν από αυτούς που έσπευσαν άμεσα να αποκτήσουν τα πέντε μηνιαία τεύχη τους. Όπως αποδείχτηκε, έκανα μια από τις πλέον επιτυχημένες επιλογές μου.
Τί να πρωτοπεί κανείς γι’ αυτή την ανεπανάληπτη εικονογραφημένη ιστορία; Μέσα σε πέντε τεύχη (που αργότερα κυκλοφόρησαν και σε ενιαία βελτιωμένη έκδοση) ο Frank Miller, που είχε αναλάβει τα κείμενα και τα σχέδια, καθώς και η Lynn Varley, που είχε προσθέσει τα χρώματα, κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα ανεπανάληπτο λογοτεχνικό και εικαστικό δημιούργημα, το οποίο ο αναγνώστης δεν κουράζεται να διαβάζει και να ξαναδιαβάζει.
Υπάρχει μια παλιά παροιμία που λέει ότι η καλή μέρα φαίνεται από το πρωί. Είμαι της γνώμης ότι οι «300» τη δικαίωσαν με τον πλέον σαφή τρόπο! Η επαφή με τις οκτώ πρώτες εισαγωγικές σελίδες τους είναι αρκετή για να υποβάλλει στον αναγνώστη μια αίσθηση βουβού και μεγαλόπρεπου δέους, το οποίο προαναγγέλλει ενστικτικά το δράμα που πρόκειται να επακολουθήσει. Είναι επίσης αρκετή για να ωθήσει το φαντασιακό δυναμικό στη διασάλευση της αίσθησης των ορίων του υλικού του περιβάλλοντος. Ο αναγνώστης, ερχόμενος σε επαφή με τις σελίδες του περιοδικού, βρίσκεται πλέον μέσα στον κόσμο της εικονογράφησης και παρακολουθεί από ένα απόμακρο ύψωμα τους τριακοσίους να προχωρούν.
Η ποιότητα του εικαστικού υπόβαθρου δεν αποτελεί όμως το βασικό στοιχείο της εν λόγω εισαγωγής. Γιατί εκείνο που κυριολεκτικά συνεπαίρνει τον αναγνώστη/παρατηρητή, είναι η όλη κίνηση των πρωταγωνιστών. Με την απεικόνιση της κίνησης αυτής, ο Miller καταφέρνει μέσα από τέσσερα μόλις σκίτσα, να ζωντανέψει την οργανικότητα της στρατιωτικής και αριστοκρατικής κοινωνίας των αρχαίων Σπαρτιατών.
Φυσιογνωμίες σκυθρωπές, σημαδεμένες από τις μάχες, σοβαρές και αποφασιστικές, βαδίζουν. Βαδίζουν συγχρονισμένα σα να αποτελούν ένα σώμα, ακόμη και την ώρα που σκαρφαλώνουν σε ανηφοριές. Κοιτάζουν μπροστά έχοντας απόλυτη επίγνωση του σκοπού τους. Δεν συνομιλούν. Κατευθύνονται διαπνεόμενοι από ένα εσωτερικό ρεύμα ενστικτώδους επικοινωνίας. Είναι κυριολεκτικά ένας οργανισμός.
Η επιλογή του ωχροκίτρινου ηλιοβασιλέματος και του σούρουπου δεν φαίνεται να είναι τυχαία. Η ατμόσφαιρα που δημιουργείται έχει κάτι το μελαγχολικό, το αρρωστημένο και το αδιόρατα απειλητικό. Η χρήση των συγκεκριμένων χρωμάτων μπορεί να ζωντανεύει το περιβάλλον, αλλά δημιουργεί παράλληλα και μια πυρετώδη ασφυξία στον αναγνώστη. Όμως οι Σπαρτιάτες δεν δείχνουν να ενδιαφέρονται ή να επηρεάζονται καθόλου από τις δυσοίωνες αυτές υποψίες. Απλώς συνεχίζουν να βαδίζουν, αφήνοντας τις όποιες υποβλητικές φοβίες και απειλές εκτός του οπτικού τους πεδίου. Ακολουθούν τον τραγικό δρόμο της ζωής τους ακλόνητοι και ατρόμητοι.
Είναι προφανές ότι ο Miller με την εισαγωγή αυτή δεν προετοιμάζει απλά τον αναγνώστη για το τι έπεται στο έργο, αλλά παράλληλα δημιουργεί και έναν έντονο συμβολισμό. Οι πολεμιστές που παρουσιάζει είναι σίγουρα οι 300 του Λεωνίδα που πορεύονται προς τις Θερμοπύλες για να υπερασπιστούν την πατρίδα, ωστόσο δεν είναι μόνο εκείνοι. Κι αυτό γιατί αποτελούν έναν συμβολισμό του διαχρονικού ηρωικού προτύπου, που στη συγκεκριμένη περίπτωση μορφοποιείται με έναν ενδεικτικό τρόπο (δηλαδή τους Σπαρτιάτες).
Οι πολεμιστές που βαδίζουν αποτελούν μια συμβολική αναπαράσταση των απανταχού ηρώων της ιστορίας. Εκείνών δηλαδή, που ξεχωρίζοντας από τους πληθυσμούς των απλών ανθρώπων, κατευθύνουν αυτοβούλως την ιστορία. Εκείνων που αυθόρμητα αποφασίζουν να σηκώσουν το βάρος των ευθυνών τους, αλλά και των ευθυνών ολόκληρης της ανθρωπότητας, στους ώμους τους και να πράξουν αυτό που ενδογενώς γνωρίζουν πως πρέπει να πράξουν, χωρίς να το συζητήσουν, χωρίς να το υπολογίσουν και χωρίς να το διαπραγματευθούν. Οι «300» του Miller είναι οι 300 της αρχαίας ελληνικής ιστορίας, είναι οι συναγωνιστές του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στην προδιαγεγραμμένη ματαιότητα της υπεράσπισης της Κωνσταντινούπολης, είναι ο Ιππότης που απεικονίζει ο πίνακας του Άλμπρεχτ Ντύρερ να αγνοεί τον διάβολο και τον θάνατο που επιτηρούν την πορεία του και να προχωρά αγέρωχα προς τα μπρος, είναι η φωνή του Φρειδερίκου Χέλντερλιν που μας υπενθυμίζει ότι «όλες ακόμα ζουν, οι των ηρώων μητέρες», είναι οι Ήρωες του Τόμας Καρλάιλ και του Ιωάννη Συκουτρή. Οι ήρωες.. αυτοί που οδηγούν την ιστορία. Αυτοί που αψηφώντας το Χάος που τους περιβάλλει προχωρούν εμπρός, δημιουργώντας σχήματα πολιτισμού και γεμίζοντας με νόημα την ανθρώπινη ζωή.
Οι Σπαρτιάτες δεν πήγαν να πολεμήσουν για να στεφθούν με επιτυχία. Οι ήρωες δεν επιζητούν την επιτυχία, όπως υποστηρίζει σοφά ο Ιωάννης Συκουτρής στο έργο του «Η φιλοσοφία της ζωής». Η επιτυχία συνδέεται με την εργαλειακή φρόνηση και σημαίνει την προσαρμογή της ψυχής προς τα πράγματα. Επιτυχία σημαίνει πραγματοποίηση ενός σκοπού που βρίσκεται έξω από το Εγώ του ήρωα. Πρόκειται για μια προσαρμογή του Εγώ προς την καθημερινότητα του περιβάλλοντος που συγκροτεί το παρόν. Ωστόσο, ο σκοπός και το νόημα της ύπαρξης των ηρώων βρίσκεται εντός του δικού τους Εγώ. Η αποστολή τους είναι να πολεμήσουν το παρόν, να αναβιβάσουν τα πράγματα προς την ψυχή τους, να τα γεμίσουν με νόημα και να τα κάνουν αντάξιά τους.
Οι ήρωες δεν επιτυγχάνουν. Οι ήρωες νικούν. Οι μάχη των Θερμοπυλών για τους 300 ήταν ανεπιτυχής και ταυτοχρόνως νικηφόρα, αφού δεν πέτυχαν τελικά να αποκρούσουν τους Πέρσες αλλά κατάφεραν να νικήσουν, προβάλλοντας ένα διαχρονικό πρότυπο συμπεριφοράς για την ανθρωπότητα, το οποίο συμπυκνώνει το νόημά του γύρω από τις έννοιες της τιμής, της ευθύνης, του πατριωτισμού και της αδιαφορίας μπροστά στο θάνατο προκειμένου να υπερασπιστούν οι υπέρτατες αξίες που παράγουν πολιτισμό και νοηματοδοτούν την ανθρώπινη ζωή. Ο Miller είναι προφανές ότι κατανοεί σε βάθος ετούτο το συλλογισμό, γι’ αυτό και δημιουργεί τον εν λόγω συμβολισμό. Έναν συμβολισμό, που υπενθυμίζει στον αναγνώστη τον προαιώνιο ρόλο του ήρωα στην ανθρώπινη ιστορία και την αναγκαιότητα της εκδίπλωσης του σε κάθε εποχή. Οι «300» του, βαδίζουν μέσα στην αρρωστημένη και απειλητική ατμόσφαιρα, που έχουν δημιουργήσει τα χρώματα της Lynn Varley, προς τη νίκη. Οι ήρωες του παρόντος και του μέλλοντος, οφείλουν να κάνουν το ίδιο στο αρρωστημένο Χάος της Νεωτερικότητας.
Σταμάτης Μαμούτος, πρόεδρος Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ.
- Σχόλια σε αυτή την ανάρτηση :
Ο/Η Guardian Lord είπε...
Είχα ψάξει να βρω αυτό το κόμικ με αφορμή κάποιο αντίστοιχο αφιέρωμα του Sun Knight στα τέλη των 90's. Είναι πραγματικά εμπνευσμένο και σε κάνει να νιώθεις... Σπαρτιάτης!
Δε γνωρίζω τη σκοπιμότητα που εξυπηρετεί η μεταφορά του στη μεγάλη οθόνη, αλλά καχυποψία προξενεί η παρατήρηση των χορηγών της ταινίας...Φυσικά αυτό δεν αναιρεί στο ελάχιστο το ηρωικό πρότυπο που ο "ρομαντικός" αναγνώστης/θεατής θα εξάγει από το έργο.
Το αρρωστημένο Χάος, στο οποίο γίνεται λόγος στο τέλος, νομίζω, ότι ευτυχώς ή δυστυχώς βρίσκεται σε τάξη, διέπεται από νόμους και προβλεπόμενους κανονισμούς. Δεν είναι μια τυχαία πραγματικότητα, αλλά απότοκο συγκεκριμένης (ισχυρής τολμώ να πω) πρόθεσης και θέλησης.Τους κόκκκινους χιτώνες φορούν αυτοί με την καρδιά του λιονταριού, ναι, αλλά και με την πονηριά του λύκου...480 πΧ .......2011 μΧ...... βαδίζουμε ακόμα......
Πέμπτη, 16 Δεκέμβριος, 2010
Ο/Η Σταμάτης Μαμούτος είπε...
Guardian Lord, αν και συνήθως περιμένω να ολοκληρωθούν τα μηνύματα για να απαντήσω, το (περίπου) μακιαβελλικό σου σχόλιο με έβαλε σε πειρασμό!
Αρχικά θα δηλώσω ότι έχω ακόμη το τεύχος του Metal Hammer, στο οποίο ο Ιππότης του Ήλιου είχε γράψει σχετικά με τους 300. Ωστόσο, εκτιμώ ότι ο Κιμμέριος έχοντας στην κατοχή του τη συλλογή σχεδόν όλων των War Flag -και μάλιστα βιβλιοδετημένη- διεκδικεί με μεγαλύτερες αξιώσεις τον τίτλο του πιο φανατικού Φύλακα απ' όλους μας!
Τώρα, όσον αφορά το σχόλιό μου περί του Χάους της Νεωτερικότητας, αναφέρεται στο ατομικιστικό και ωφελιμιστικό μοντέλο ζωής, το οποίο δηλητηρίασε τις κοινωνικές και εθνικές ολότητες και αποπροσανατόλισε τα "αποσπάσματα" της ζωής (έθνη, κοινωνίες, πρόσωπα) από την αναζήτηση του "Καθολικού", κόβοντας τους ιστούς της κοσμικής Τάξης και ανάγοντας το μερικό (δηλαδή το ημιτελές, το ανομοιογενές και το πολλαπλό) σε κυρίαρχη συνθήκη του νεωτερικού υποκειμένου. Εννοείται πως είμαι σύμφωνος μαζί σου όσον αφορά τη σκοπιμότητα που κρύβεται πίσω από αυτή τη συνθήκη. Εννοείται πως κάποιοι δημιούργησαν το πλαίσιο της Νεωτερικότητας για να είναι συμβατό με το χαρακτήρα τους. Αυτό όμως δεν αναιρεί τη χαοτική του φύση (χαοτική με την έννοια του άτακτου, όχι του αχειραγώγητου). Φρονώ ότι η εξουσία της εποχής μας βασίζεται στο κοσμικό χάος και το αναπαράγει, όχι με Νόμους αλλά -όπως σωστά ανέφερες- με επιμέρους κανονισμούς..
Hail...
Παρασκευή, 17 Δεκέμβριος, 2010
Ο/Η Δημήτρης Αργασταράς είπε...
Δυστυχώς δεν έχω διαβάσει το comic, κι έχοντας δει την ταινία μπορώ να κρίνω μόνο στον βαθμό που αυτή ανταποκρίνεται στο αρχικό έργο.
Αλλά, για ακόμη μία φορά, έχουμε εδώ ένα άρθρο υψηλής ''καθαρότητας'' και θεωρητικής ευκρίνειας από τον Σταμάτη, το οποίο, απ' ότι βλέπω, ακολουθείται από επίσης πολύ σημαντικά σχόλια.
Αυτές τις μέρες - στα πλαίσια του ''οικοδιδασκαλίου'' :) - ξαναθυμήθηκα και το έργο του Σολωμού ''Ελεύθεροι Πολιορκημένοι''. Κι εκεί οι αγωνιστές προτίμησαν να μείνουν στις επάλξεις του χρέους, παρόλο που η ανοιξιάτικη φύση τους προκαλούσε ''στήνοντας χορό με τον ξανθό Απρίλη''...
Γιατί οι 300 έμειναν στο πόστο τους ; Γιατί δεν συνθηκολόγησαν ; Γιατί οι Μεσολλογίτες επιχείρησαν την Έξοδο ; Γιατί δεν προτίμησαν να είναι.. ρεαλιστές ; Γιατί τους θυμόμαστε σήμερα ως σύμβολα θάρρους και ηθικής ακεραιότητας ;
Ας αναρωτηθούμε σε αυτά τα ερωτήματα...
Παρασκευή, 17 Δεκέμβριος, 2010
Ο/Η Ανώνυμος είπε...
Hail!!
Παρασκευή, 17 Δεκέμβριος, 2010
Ο/Η Arkon είπε...
με άρεσε η προσέγγιση του Εφιάλτη. έδειχνε πως ήταν ένας από εμάς που δεν μπόρεσε να ενταχτεί κάπως στην κοινωνία. η ουσία της προδοσίας είναι ότι αυτός που θα γίνει προδότης είναι δίπλα μας.μπορεί να είμαστε κι εμείς. Να μην τον ψάχνουμε μακρυά.
Κυριακή, 19 Δεκέμβριος, 2010
Ο/Η Guardian Lord είπε...
Εύχομαι καλές γιορτές στους προμάχους και ιππότες της αιώνιας ιερής φαντασίας.
Δευτέρα, 20 Δεκέμβριος, 2010
Ο/Η Φοιτητική Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας είπε...
Αγαπητέ Arkon, όντως ο Εφιάλτης του Miller υπήρξε ένας άντρας που η φυσική του κοινότητα αρνήθηκε να εντάξει στους κόλπους της. Γι αυτό και παρουσιάζεται ως ένας χαρακτήρας "τραγικός", που μπορεί και να γίνει και συμπαθής.
Ωστόσο, πέρα από το συγκεκριμένο έργο, ο καθαυτό προδότης είναι εκείνος που θέτει το προσωπικό του όφελος (και συνήθως με ύπουλους τρόπους) πάνω από το γενικό καλό και δεν διστάζει να το επιδιώξει ακόμη και την ώρα που η κοινότητά του βρίσκεται σε κίνδυνο.
Δεν είναι εκείνος που απλά αρνήθηκε να υποταχθεί στις επικρατούσες συνθήκες της κάθε εποχής. Είναι το πλάσμα του ύστατου εκπεσμού που για μικροπρεπές προσωπικό συμφέρον και έπειτα από υπολογισμούς, όχι μόνο αρνείται να στηρίξει αλλά και στρέφεται εναντίον προσώπων και ιδεών που το ίδιο δηλώνει ότι το εκφράζουν.
Πάντως, συμφωνούμε πλήρως με την τελευταία φράση σου. Τους προδότες δεν πρέπει να τους ψάχνουμε μακριά. Είναι αδύνατο να συμβεί κάτι τέτοιο. Αυτός που σε πολεμά από μακριά είναι απλά εχθρός. Τα ανδρείκελα που προδίδουν αναγκαστικά πρέπει κάποτε να ήταν ανάμεσά μας. Μόνο έτσι μπορούν να εκφράσουν την "πούστικη" φύση τους. Με το να στραφούν ενάντια σε κάτι οικείο....
2) Χρόνια Πολλά σε όλους τους φίλους!
Δευτέρα, 20 Δεκέμβριος, 2010
Ο/Η ΚΙΜΜΕΡΙΟΣ είπε...
Ο Κιμμέριος έχει επιτέλους σταθερή πρόσβαση στο διαδίκτυο και μπορεί να στείλει τους χαιρετισμούς του σε όλα τα μέλη της Λέσχης. Άκρως ενδιαφέρον και ιδιαίτερα προσεγμένο το κείμενο του Σταμάτη και πολύ ενδιαφέροντα τα σχόλια των υπόλοιπων φίλων.
Προσωπικά, το έργο του Miller αρχικά με είχε ενθουσιάσει αλλά με το πέρασμα του χρόνου έχω γίνει λίγο καχύποπτος απέναντι του. Ο λόγος είναι πως διακρίνω έναν υπόγειο παραλληλισμό μεταξύ Σπαρτιατών-Περσών και Αμερικανών-Αφγανών/Ιρανών/Ιρακικών και λοιπών "τρομοκρατών" και "εχθρών της ελευθερίας". Δεν ξέρω αν ήταν στις προθέσεις του Miller κάτι τέτοιο ή απλά εγώ είμαι επηρεασμένος από τις διεθνείς εξελίξεις των τελευταίων ετών. Αισθητικά (χρώματα, σχέδιο, ατμόσφαιρα) πάντως το κόμικ παραμένει κορυφαίο.
Καλή χρονιά σε όλους!
Κυριακή, 26 Δεκέμβριος, 2010