Η μεταμοντέρνα εκδοχή της Νεωτερικότητας δεν αποτελεί μια ιδεολογική πρόταση που περιορίζεται στο να επηρεάσει μόνο την πολιτική και την οικονομία. Αντιθέτως, είναι μια τάση η οποία διαχέεται σε κάθε διάσταση του ευρωπαϊκού -και όχι μόνο- κοινωνικού βίου μέσω της παγκοσμιοποίησης. Είναι μια κουλτούρα με συνέπειες φαινομενικά αδιόρατες για τα μάτια των περαστικών αλλά σαφώς ανιχνεύσιμες από τις αισθήσεις των υποψιασμένων.
Κυριαρχία του οικονομισμού, διασπορά των παραγωγικών διαδικασιών, υπηρεσίες αντί δημιουργικής εργασίας, καταναγκαστική πολυφυλετική συνύπαρξη, ελαστικές μορφές εργασίας που ενδυναμώνουν την εργοδοσία και πιέζουν το εργατικό δυναμικό, μηχανισμοί παρακολούθησης, φιλελευθερισμός μπολιασμένος με αριστερά ιδεολογικά παράγωγα, ανάμιξη των καλλιτεχνικών ειδών και πολλά άλλα χαρακτηριστικά δύναται να ανιχνεύσει η πολιτική και κοινωνιολογική ανάλυση όταν εστιαστεί στην σφαίρα της μεταμοντέρνας Νεωτερικότητας.
Ένα, όμως, είναι το συμπέρασμα του οποίου η δημόσια διαπίστωση χρειάζεται θάρρος προκειμένου να δηλωθεί. Παγκοσμιοποίηση και μεταμοντερνισμός σημαίνουν «αστικός αμερικανισμός». Και μάλιστα, «αστικός αμερικανισμός» παγκόσμιος και διεισδυτικός ως τα έγκατα του κοινωνικού και προσωπικού μας βίου. Τηλεοπτικά προγράμματα, pop κουλτούρα, μουσική, τρόποι ντυσίματος και ανθρώπινες συμπεριφορές, όλα δείχνουν μαγνητισμένα στον χοντροκομμένο υλισμό του «American trash» που διαπερνά τον γραφειοκρατικό Λεβιάθαν της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προσδένεται στον αστικό καθωσπρεπισμό και καταλήγει, κυριολεκτικά, έξω από την πόρτα μας.
Είναι σαφές πως η ανάλυση της μεταμοντέρνας Νεωτερικότητας στέλνει τον κλασικό μαρξισμό στο ιστορικό περιθώριο και δικαιώνει τους ρομαντικούς παραδοσιοκράτες αντικαπιταλιστές. Η αναπαραγωγή της φιλελεύθερης καπιταλιστικής εξουσίας στην εποχή του μεταμοντερνισμού βασίζεται πρωτίστως στην δυναμική της κουλτούρας, του πολιτισμού και των ιδεών, κι έπειτα στις παραγωγικές σχέσεις.
Ένα από τα κύρια γνωρίσματα του μεταμοντέρνου πλαισίου είναι η όλο και μεγαλύτερη επικράτηση του ιδιωτικού στοιχείου πάνω στο δημόσιο. Εμβαπτισμένη καθώς είναι στην ουσία του «ιδιωτικού», η εξουσία της εποχής μας διαθέτει την ικανότητα να εισχωρεί σε κάθε πτυχή του ανθρώπινου βίου και να εγκαθιδρύεται σε πεδία που παλαιότερες εξουσιαστικές μορφές δεν μπορούσαν να προσεγγίσουν.
Δεν έχει κανείς παρά να κοιτάξει γύρω του προσεκτικά και θα αντιληφθεί. Αθλητικοί σύλλογοι μετατρέπονται σε ιδιωτικές ανώνυμες εταιρίες, κέντρα διασκέδασης με αυστηρό face control απαγορεύουν την δημόσια πρόσβαση στα ενδότερά τους, μηχανισμοί παρακολούθησης κρέμονται στις γωνιές των δρόμων χωρίς να συμβάλλουν ουσιαστικά στην καταπολέμηση του εγκλήματος, τεχνολογικές υπηρεσίες όπως η σύγχρονη τηλεόραση και το διαδίκτυο απομονώνουν και προκαλούν μείωση της άμεσης κοινωνικής συναναστροφής. Ο δημόσιος χώρος, ο χώρος δηλαδή στον οποίο η πρόσβαση είναι επιτρεπτή για το σύνολο της κοινωνίας με μόνη προϋπόθεση τον σεβασμό της εθνικής κουλτούρας, συμπιέζεται και συρρικνώνεται ενώ η συμπεριφορά που προϋποθέτει το δημόσιο στοιχείο εγκαταλείπεται. Πλέον οι ιδιωτικοί χώροι, στους οποίους η πρόσβαση δεν είναι επιτρεπτή για όλους και γίνεται βάσει κριτηρίων ιδιωτικής λογικής, ξεφυτρώνουν παντού ενώ η συμπεριφορά που συνεπάγεται το ιδιωτικό στοιχείο καταλαμβάνει συνεχώς πεδία του δημόσιου βίου.
Ωστόσο θα μπορούσε κανείς να διερωτηθεί, «ο ανθρώπινος παράγοντας απουσιάζει;» Ή, «εφόσον είναι έτσι τα πράγματα, γιατί δεν αντιδρά και ακολουθεί άβουλα αυτό που του προκρίνει το κατεστημένο;» Η απάντηση έχει περίπου δοθεί στην προηγούμενη παράγραφο. Η φιλελεύθερη καπιταλιστική εξουσία που εγκαθιδρύθηκε κατά την νεωτερική εποχή, εδώ και διακόσια πενήντα χρόνια επιχειρεί συστηματικά να προσανατολίσει τον άνθρωπο προς το «ιδιωτικό του σύμπαν» προκειμένου να τον μετατρέψει σε βολικό ατομικιστή, που θα καταναλώνει ορθολογικά και θα αποφεύγει τις συγκρούσεις ή τις πνευματικές αναζητήσεις. Το άθροισμα των ατόμων που συνθέτουν τέτοιας υφής ανθρώπινες μάζες στις νεωτερικές κοινωνίες είναι σαφές ότι ακολουθούν τις εξουσιαστικές επιταγές. Όπως εύστοχα σχολίαζε ο κορυφαίος Άγγλος ρομαντικός Τζων Ράσκιν, η ελληνική λέξη «ιδιώτης» στα αγγλικά σημαίνει ηλίθιος (idiot). Κι όπως αναφέρθηκε στην πρώτη παράγραφο ετούτου του κειμένου, οι συνέπειες της επικρατούσας κουλτούρας είναι φαινομενικά αδιόρατες και θεωρούνται αυτονόητες για τους περαστικούς της ζωής που ακολουθούν την πεπατημένη.
Ευτυχώς, όμως, φαίνεται πως πάντα θα υπάρχουν κάποιες -μικρές έστω- κοινωνικές ομάδες, που δεν θα ακολουθούν τις εξουσιαστικές γραμμές. Ευτυχώς, υπάρχουν και οι υποψιασμένοι! Σε αυτούς είναι στραμμένη σήμερα η προσοχή της εξουσίας και οι προβολείς της ιστορίας.
Το μεγάλο όπλο του μεταμοντέρνου φιλελευθερισμού είναι η ικανότητά του να αναμιγνύει τα διαφορετικά ή τα ανόμοια και να παράγει ωφέλιμα για αυτόν αποτελέσματα. Ο καπιταλισμός της παγκοσμιοποίησης είναι υβριδικός. Απορροφά ιδεολογικά στοιχεία της αριστεράς, τα αποφλοιώνει από την επαναστατική τους ένταση και τα μετατρέπει σε αιτήματα προοδευτικότητας που όχι μόνο δεν ανατρέπουν αλλά ανανεώνουν την δυναμική του φιλελευθερισμού. Ενσωματώνει εμφάσεις στην τοπικότητα και την οικολογία, αποκόπτοντάς τις από τις ρομαντικές τους καταβολές, με αποτέλεσμα να προικίζει την εξουσία του με σποραδική ζωτικότητα. Διαλέγεται με παλαιότερες εναλλακτικές πολιτιστικές αφηγήσεις χωνεύοντας την διαφορετικότητά τους μέσα στην υβριδική του πολλαπλότητα.
Ο καπιταλισμός της παγκοσμιοποίησης λέει σε όλους «ναι». Αρκεί να αποδεχτούν την εξουσία του. Ο καπιταλισμός της παγκοσμιοποίησης φέρει την δύναμη του «ατομικά ιδιωτικού» στοιχείου, γι’ αυτό και είναι παντού. Στην συναναστροφή μας με το κατάστημα της γειτονιάς μας. Στην σχέση μας με την οικογένειά μας. Στους χώρους που πίνουμε το ποτό μας. Στην λογοτεχνία που διαβάζουμε. Στους τοίχους των δρόμων. Επειδή ο μεταμοντέρνος καπιταλισμός είναι παντού, έχουν τόσο μεγάλη σημασία οι λίγοι που του αντιστέκονται. Γιατί ακόμη κι αν είναι λίγοι μπορούν να τον αντιμετωπίσουν όπου αυτός αναδύεται, δηλαδή σχεδόν παντού!
Η σημερινή μορφή αντίστασης στα επικρατούντα εξουσιαστικά σχήματα της μεταμοντέρνας εποχής, θα διαπιστώσουμε -εστιάζοντας στην χώρα μας- ότι δεν μπορεί να εξαντληθεί σε μια απλή εκλογική υποστήριξη κάποιων επαναστατικών κομμάτων. Είναι κι αυτό μια αρχή. Ωστόσο η κομματική δομή δεν μπορεί να κάνει πολλά πράγματα για να αντιμετωπίσει την διάχυση της καπιταλιστικής εξουσίας στον πολιτισμό, στις σχέσεις της καθημερινότητας, στην ίδια την ανθρώπινη προσωπικότητα. Όσο καλές προθέσεις κι αν έχει μια κυβέρνηση ή ένα κόμμα, πώς μπορεί να βάλει φρένο στην χαοτική μεταμοντέρνα «αισθητική» και πώς μπορεί να αντιμετωπίσει τον ατομικισμό και την σαρκοβόρα λαιμαργία του ιδιωτικού στοιχείου που καταπίνει καθημερινά τον δημόσιο βίο μας;
Το αντίδοτο στην μεταμοντέρνα ασθένεια που σαπίζει ακόμη και τα μικρότερα κύτταρα του κοινωνικού ιστού πρέπει να δοθεί συνδυαστικά. Όταν η εξουσιαστική πίεση ασκείται στην πολιτική, η αντίδραση σε αυτήν οφείλει να πηγάζει από κόμματα, κινήματα και οργανώσεις. Όταν, όμως, η εξουσιαστική πίεση αποτυπώνεται στην κοινωνική βάση, η απάντηση πρέπει να προέλθει από δομές της ίδιας της κοινωνικής βάσης. Εκεί έγκειται και η σημασία αυτόνομων κινήσεων, λογοτεχνικών λεσχών, μουσικών κινημάτων, γυμναστικών συλλόγων και λοιπών οργανώσεων της λαϊκής βάσης. Αυτές οφείλουν να κινητοποιηθούν σε πολιτιστικά ή κοινωνικά πεδία που γνωρίζουν καλά, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την μεταμοντέρνα εξουσιαστική παρακμή.
Η λέσχη μας έχει δείξει πολλές φορές ότι διαθέτει συνείδηση του κοινωνικού της ρόλου. Πέρα από μια συλλογικότητα ανθρώπων που απολαμβάνουν πολιτιστικά σχήματα και διαθέτουν κοινές αναφορές, η Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ στελεχώνεται από φίλους που ενστερνίζονται το ιδεώδες του Αγώνα και το κάνουν πράξη στο πολιτιστικό πλαίσιο προκειμένου να υπερασπιστούν τις ρομαντικές ιδέες κόντρα στον κόσμο της Νεωτερικότητας. Η Φοιτητική Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας δεν θεωρεί οικείους κάποιους αναγνώστες ή συγγραφείς που χρησιμοποιούν μοτίβα του επικού ή του γοτθικού μυθιστορήματος, προκειμένου να γράψουν «epic σαπουνόπερες» που θα εκμεταλλευτεί τοmediaκό κατεστημένο.
Η Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ αποτελεί σήμερα την αιχμή της νεορομαντικής ελληνικής κίνησης, που για πρώτη φορά αναδείχτηκε στα πολιτιστικά δρώμενα της χώρας μας την δεκαετία του ’80 από τον κύκλο των ανθρώπων που είχαν ως αναφορά την στήλη War Flag του περιοδικού «Heavy Metal&Metal Hammer» και διαλέγονταν με τον συντάκτη της ο οποίος αρθρογραφούσε με τα ψευδώνυμα Warlord και Sun Knight. Οι ιδρυτές της Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ έζησαν την εποχή κατά την οποία οι πρώτοι νεορομαντικοί, μαζί με τους νεαρούς υποστηρικτές των υπόλοιπων τάσεων του σκληρού ήχου, είχαν συγκροτήσει ένα μαζικό νεολαιίστικο κίνημα με δικούς του χώρους, περιοδικά και στέκια, στα κοινωνικά σύνορα του οποίου η αστική κουλτούρα της εξουσίας έβρισκε έναν αδιαπέραστο φραγμό.
Ωστόσο τα πράγματα άλλαξαν. Η ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η παγκοσμιοποίηση και η πτώση του ανατολικού μπλοκ έκαναν τον αμερικανικό φιλελευθερισμό να διαχυθεί σε κάθε γωνιά του κόσμου, σε κάθε πτυχή του κοινωνικού βίου. Η πολιτιστική του εξουσία, που στην χώρα μας αναπαράχθηκε μέσω μιας καταιγιστικής προβολής του αστικού «life style», άλλαξε τους μουσικούς ρυθμούς και τα λογοτεχνικά πρότυπα, γκρέμισε τα τείχη των παλιών πολιτιστικών κοινοτήτων, αφομοίωσε την νεολαία και δημιούργησε νέα πρότυπα συμπεριφορών.
Ακόμη και ορισμένοι νέοι που συνέχισαν να βιώνουν την «κουλτούρα του δρόμου», ακολουθώντας κάποια εναλλακτικά πολιτιστικά σχήματα, απέχουν από τους νεορομαντικούς χεβυμεταλλάδες και τους skinheads που βρισκόμασταν στην μια πλευρά αλλά κι από τους thrashers, τους ροκάδες και τους πάνκηδες που στέκονταν «απέναντι» -μέσα στην ίδια όμως αντισυστημική νεανική κουλτούρα- εκείνη την παλιά εποχή. Αν εξαιρέσουμε τους λίγους νέους που ακολουθούν σήμερα την παλιά αντισυστημική παράδοση, τα περισσότερα από τα μεταγενέστερα εναλλακτικά πολιτιστικά σχήματα παρουσιάζουν μια επιδερμική αντισυμβατικότητά και δεν διαθέτουν αντινεωτερική (ή έστω αντικαπιταλιστική) δυναμική. Ο Brave (Post)modern World είναι εδώ!
Εδώ, όμως, είμαστε κι εμείς. Οι τελευταίοι «αντιδραστικοί». Αρνούμενοι να συμβιβαστούμε με την εξουσία της μεταμοντέρνας Νεωτερικότητας, προκρίνουμε μια διαφορετική κουλτούρα. Μια κουλτούρα τόσο καινούργια όσο και παλιά, όπως έγραφε κάποτε ο SunKnight. Καινούργια γιατί φανερώνεται τώρα στο κοινωνικό προσκήνιο και παλιά γιατί προϋπήρχε, χαμένη βαθιά στην ομίχλη του παρελθόντος.
Αρνούμενοι να αποδεχτούμε ότι οι δρόμοι που κάποτε φιλοξένησαν τους νεαρούς επαναστάτες του «σκληρού ήχου» και της ηθικής επανάστασης γέμισαν με άμορφα γκράφιτι, αφίσες με διεθνιστικά συνθήματα και αποπροσανατολισμένες ανθρωπομονάδες. Έτσι, ως μέλη της Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ, καθ’ όλη την διάρκεια της άνοιξης, πραγματοποιήσαμε μια αδιάλειπτη ενημερωτική δράση η οποία περιελάμβανε την προώθηση της ρομαντικής κοσμοθέασης με διανομή υλικού, συζητήσεις με συμφοιτητές και συμπολίτες, και κυρίως με αφισοκολλήσεις που έλαβαν χαρακτήρα αισθητικών παρεμβάσεων στα άνευ ταυτότητας χρηστικά ντουβάρια της αστικής καθημερινότητας.
Στη νομική, στο Θησείο, στο Μοναστηράκι, στην πολυτεχνειούπολη, στην Καλλιθέα, στην Πλάκα, στα Πετράλωνα, στο Κουκάκι και αλλού, το μήνυμα του ελληνικού Ρομαντισμού βρίσκεται σε τοίχους, πλατείες, εισόδους πολυκατοικιών και καφετέριες. «Όσοι ζωντανοί» απέμειναν καθώς και οι αλαφροΐσκιωτοι των καιρών μας, ενδέχεται να εντοπίσουν στο διάβα τους το μυστικό του φως. Όσο για εμάς, αρκεί το γεγονός ότι για λίγο δώσαμε ζωή στο βασίλειο του δημόσιου βίου. Για λίγο κάναμε ξανά τους δρόμους δικούς μας.
Σχόλια
τι κιτσ φασιστοβοθρος ειναι τουτος? που μπηκα παλι βραδιατικα. Τελοσπαντων αστο να φαινεται μηπως κανουμε κανα τζερτζελο και περασει η ωρα.
Ο/Η Φοιτητική Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας είπε...
Αγαπητή ανώνυμη, επειδή εικάζουμε ότι γράφοντας την λέξη "κιτσ" μάλλον δεν αναφέρεσαι στον ρομαντικό ποιητή Τζων Κητς, επίτρεψέ μας να εκτιμούμε ότι η κακογουστιά ενός ανθρώπου αποτυπώνεται -μεταξύ των άλλων- στον προσωπικό του λόγο.
Δεν έχουμε, κατά συνέπεια, ευκρινέστερο παράδειγμα κακογουστιάς από το άνευ σημείων στίξης, δομής και περιεχομένου σχόλιο που έχεις γράψει.
Γι αυτό και το δημοσιεύουμε. Για να αστειευτούν οι αναγνώστες μας (-να κάνουν"τζέρτζελο", όπως γράφεις κι εσύ-) με την κατάσταση ενός ανθρώπου που γράφει ανώνυμα, με τέτοιο ύφος και σε τέτοια ποιότητα λόγου, σαλπίζοντας την επανάσταση του πληκτρολογίου....κατά του φασισμού.
Δεν έχουμε, κατά συνέπεια, ευκρινέστερο παράδειγμα κακογουστιάς από το άνευ σημείων στίξης, δομής και περιεχομένου σχόλιο που έχεις γράψει.
Γι αυτό και το δημοσιεύουμε. Για να αστειευτούν οι αναγνώστες μας (-να κάνουν"τζέρτζελο", όπως γράφεις κι εσύ-) με την κατάσταση ενός ανθρώπου που γράφει ανώνυμα, με τέτοιο ύφος και σε τέτοια ποιότητα λόγου, σαλπίζοντας την επανάσταση του πληκτρολογίου....κατά του φασισμού.
Ο/Η Ανώνυμος είπε...
Ένα πραγματικά εξαιρετικό άρθρο. Θα μπορούσε να έχει τίτλο "Για μια Επανάσταση της Καθημερινότητας" ωστόσο είναι σίγουρα πολύ πιό βαθύ. Κι όμως πόσες φορές κάθε μέρα δεν είμαι έτοιμος να σκύψω να μαζέψω κουτιά και σακουλάκια από τον δρόμο και πόσες φορές ντρέπομαι τους "περαστικούς". Πόσες φορές κάθε μέρα θέλω να αποτρέψω κάποιον από το να πετάξει το τσιγάρο που ρουφάει στον δρόμο ή μπροστά στο μαγαζί του και πόσες φορές το μετανιώνω.
Πάντως με τόση βρωμιά γύρω μας, Αισθητική και άρα Πολιτική-Πολιτισμική Ανάταση δύσκολα μπορεί να υπάρξει. Σίγουρα μετά το άρθρο σας πείστηκα ότι είμαι σε σωστή κατεύθυνση.
Ίσως μία δράση που θα ξυπνούσε Συνειδήσεις να είναι και αυτή. "Καθαρίζω την Πόλη Μόνος μου ή με την Ομάδα μου. "
Πάντως με τόση βρωμιά γύρω μας, Αισθητική και άρα Πολιτική-Πολιτισμική Ανάταση δύσκολα μπορεί να υπάρξει. Σίγουρα μετά το άρθρο σας πείστηκα ότι είμαι σε σωστή κατεύθυνση.
Ίσως μία δράση που θα ξυπνούσε Συνειδήσεις να είναι και αυτή. "Καθαρίζω την Πόλη Μόνος μου ή με την Ομάδα μου. "
Ο/Η Φοιτητική Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας είπε...
Αγαπητέ φίλε, πράγματι μια αισθητική και πολιτική ανάταση με τους όρους που επικρατούν σήμερα είναι δύσκολο να επιτευχθεί.
Ωστόσο, η προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση αξίζει σίγουρα τον κόπο.
Τόσο για λόγους προσωπικά λυτρωτικούς όσο και για λόγους ιστορικούς.
Κάθε δραστηριοποίηση, όσο μικρή κι αν φαντάζει, όσο λίγοι κι αν συμμετέχουν σε αυτήν, εφόσον είναι εύστοχη και ειλικρινής θα αφήσει το κοινωνικό και ιστορικό της αποτύπωμα.
Κι αυτό ποτέ και κανείς δεν ξέρει πως μπορεί να ξεδιπλωθεί ή τι διαστάσεις ενδέχεται να λάβει μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι.
Θέση μας, βέβαια, είναι ότι μπορεί η προσωπική κινητοποίηση να είναι ιδανική στο πεδίο των αισθητικών και πνευματικών αναζητήσεων, εντούτοις όπως η παράδοση του ελληνικού βίου καταδεικνύει, η συλλογική κινητοποίηση δείχνει να είναι τις περισσότερες φορές ουσιαστικότερη σε θέματα που άπτονται του κοινωνικοπολιτικού πλαισίου.
Γι αυτό και προτιμούμε να δραστηριοποιούμαστε ως συλλογικότητα, αποκομίζοντας χαρά όταν βλέπουμε νέους φίλους και αναγνώστες να την στηρίζουν.
Ωστόσο, η προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση αξίζει σίγουρα τον κόπο.
Τόσο για λόγους προσωπικά λυτρωτικούς όσο και για λόγους ιστορικούς.
Κάθε δραστηριοποίηση, όσο μικρή κι αν φαντάζει, όσο λίγοι κι αν συμμετέχουν σε αυτήν, εφόσον είναι εύστοχη και ειλικρινής θα αφήσει το κοινωνικό και ιστορικό της αποτύπωμα.
Κι αυτό ποτέ και κανείς δεν ξέρει πως μπορεί να ξεδιπλωθεί ή τι διαστάσεις ενδέχεται να λάβει μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι.
Θέση μας, βέβαια, είναι ότι μπορεί η προσωπική κινητοποίηση να είναι ιδανική στο πεδίο των αισθητικών και πνευματικών αναζητήσεων, εντούτοις όπως η παράδοση του ελληνικού βίου καταδεικνύει, η συλλογική κινητοποίηση δείχνει να είναι τις περισσότερες φορές ουσιαστικότερη σε θέματα που άπτονται του κοινωνικοπολιτικού πλαισίου.
Γι αυτό και προτιμούμε να δραστηριοποιούμαστε ως συλλογικότητα, αποκομίζοντας χαρά όταν βλέπουμε νέους φίλους και αναγνώστες να την στηρίζουν.
Ο/Η Ανώνυμος είπε...
Ναι σίγουρα αξίζει τον κόπο. Ευχαριστώ για την "απάντηση". .