του Φίλιππου Βαβουλάκη
Τα παλιά παιχνίδια μας συνδέουν αναμφίβολα, ως νοητός ομφάλιος λώρος, με το καθαρότερο μέρος της καρδιάς μας. Αποτελούν έναν σύνδεσμο με τους ανθρώπους της γενιάς μας και μια κιβωτό που εμπεριέχει περασμένα, μα όχι λησμονημένα, πρότυπα συμπεριφορών. Μας θυμίζουν το πως μεγαλώσαμε και πως διαμορφώσαμε την προσωπικότητά μας. Για όλα τα παραπάνω και για πολλά ακόμη ομολογώ την αδυναμία μου προς αυτά, θεωρώ πώς έχουν κάτι από την χάρη των παλαιών φίλων. (2)
ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ
Άνοιξη 1988, βόλτα στο κέντρο της πόλης συνοδευόμενος απ’ τον πατέρα μου. Ενδόμυχα γνώριζα πώς κατά την διάρκεια της περιήγησής μας θα τον τραβούσα σε κάποια βιτρίνα παιχνιδιών, με τον απώτερο στόχο να του αποσπάσω την υπόσχεση ότι αν ήμουν συνεπής στα μαθήματα θα λάμβανα και το ανάλογο δώρο. Την εποχή εκείνη δεν ήταν δυνατόν να ξεφύγουν της προσοχής μου κάτι πράσινα μικρά κουτάκια που βρίσκονταν στιβαγμένα με τάξη στα ράφια των καταστημάτων. Το περιεχόμενο τους αποτελείτο απο δέκα φιγούρες παικτών κι έναν τερματοφύλακα με λαβή. Χάζευα με δέος την ποικιλία από τις ομάδες, τα τέρματα, τις μπάλες, τις τσόχες, τους προβολείς και τις εξέδρες με τους φιλάθλους, που ολοκλήρωναν την πιθανή σκηνογραφία του γηπέδου. Το παιχνίδι εκείνο είχε ένα παράξενο όνομα το οποίο είχε καταφέρει να φωλιάσει στο μυαλό μου: Subbuteo.
Στο πέρας του σχολικού έτους η πολυπόθητη ώρα έφτασε καθώς η υπόσχεση από τον πατέρα μου τηρήθηκε. Είχε έρθει η ώρα που θα διάλεγα επιτέλους την πρώτη μου ομάδα. Έβλεπα το πράσινο κουτάκι με λαχτάρα, ψηλάφιζα τις φιγούρες των παικτών και γοητευόμουν από την πιστή αναπαράσταση που προσέφερε ο ποδοσφαιρικός μικρόκοσμος του Subbuteo. Τα πρώτα «flick» πραγματοποιήθηκαν στην τσόχα πάνω από το χαλί του σαλονιού. Όντας άγουρος ακόμη παικτικά, καθώς ο αδελφός μου ήταν απρόθυμος να σταθεί στο απέναντι τέρμα ενώ τις λίγες φορές που παίζαμε το αποτέλεσμα ήταν ένας ακόμη τσακωμός γηπεδικού χαρακτήρα με βιαιοπραγίες στα παικτάκια μας, μετέτρεψα τον κεντρικό χώρο του σπιτιού σε άτυπο προπονητικό κέντρο.
Η δημοτικότητα του Subbuteo αυξανόταν όσο η δεκαετία του ’80 προχωρούσε προς το τέλος της. Τα παιδιά της πόλης εξορμούσαμε στις αρένες της γειτονιάς αναζητώντας με ενθουσιασμό νέες ποδοσφαιρικές περιπέτειες. Τα πρώτα μας πρωταθλήματα λάμβαναν χώρα επάνω σε πεζοδρόμια ή στα πατώματα των αυλών. Διαλέγαμε την αγαπημένη μας ομάδα και παίζαμε με πάθος για την φανέλα. Ο πρωταθλητής γευόταν την δόξα του μικρού τοπικού ήρωα, έστω για λίγες μόνο ημέρες, πριν απο την έναρξη του νέου πρωταθλήματος.
ΜΙΑ ΑΠΡΟΣΔΟΚΗΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΚΑΙ Η ΑΡΧΗ ΜΙΑΣ ΦΙΛΙΑΣ
Το καλοκαίρι είχε μπει για τα καλά, οι όποιες μαθητικές υποχρεώσεις αποτελούσαν παρελθόν κι εγώ με την οικογένειά μου είχαμε αφήσει πίσω τον θόρυβο της πόλης έχοντας εγκατασταθεί στην εξοχή. Ώς εξέχων άρχοντας της ανεμελιάς είχα φροντίσει να πάρω μαζί μου τα απαραίτητα κόμικς με σούπερ ήρωες, τα πρώτα μου βιβλία του Ιούλιο Βερν και, βέβαια, όσα εξαρτήματα είχα από το Subbuteo.
Σε ανυποψίαστο χρόνο και τόπο, εκεί όπου η μοίρα σπρώχνει τα βήματά σου ενδέχεται να συναντήσεις την μεγάλη φιλία. Η αφετηρία της φιλίας με τον Λευτέρη είχε ως αφορμή την κοινή μας αγάπη για το επιτραπέζιο ποδοσφαιράκι. Όταν με κάλεσε στο σπίτι του η αλήθεια είναι ότι έμοιαζε χάρμα οφθαλμών να χαζεύω την συλλογή του, η οποία αποτελούταν από εθνικές ομάδες της Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής. Τέλειος χειριστής και τεχνίτης, ο Λευτέρης ενσάρκωνε τα παικτάκια σε ήρωες των παλαιών παγκόσμιων κυπέλλων.
Η περίοδος εκείνη κράτησε δυο χρόνια. Αργότερα κλείσαμε παικτάκια, τσόχες, τέρματα σε παιδικά ντουλάπια και μαζί πυκνώσαμε τις «Μεταλλικές Φάλαγγες» και την νεορομαντική φρουρά του Sun Knight. Όμως αυτό είναι μία άλλη ιστορία...Χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια όταν μια μέρα με νοσταλγική διάθεση, έψαξα τις κρυμμένες μου ομάδες αλλά η ροή της λήθης τις είχε παρασύρει στον ωκεανό του παρελθόντος.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ
Μάρτιος 1947 και τα πρώτα κουτιά Subbuteo εμφανίστηκαν στην αγγλική αγορά. Εμπνευστής του εγχειρήματος, ήταν ο Peter Adolf, που ο ίδιος αρχικά σκεφτόταν να ονομάσει το παιχνίδι «Hobby» (3). Ο πρώτος που εισήγαγε το επιτραπέζιο ποδοσφαιράκι με το όνομα «New Footy», ήταν το 1929 στο Λίβερπουλ, ο William Keeling. Το «New Footy» και το Subbuteo είχαν μια ανταγωνιστική συνύπαρξη ώσπου το πρώτο σταμάτησε να κυκλοφορεί το 1961. Το πρώτο σετ Subbuteo εκδόθηκε υπό τον τίτλο «ASSEMBLY OUTFITS» και περιλάμβανε τέρματα κατασκευασμένα από σύρμα, δίχτυα από χαρτόνι, μπάλα από οξική κυτταρίνη, φιγούρες χάρτινες και βάσεις από κουμπιά παλτού. Τσόχα ακόμη δεν υπήρχε και ο ανανεωτής του παιχνιδιού Peter Adolf, παρείχε οδηγίες σχετικά με το πως θα μπορούσε να σχηματίσει ο αγοραστής με κιμωλία τον αγωνιστικό χώρο σε μια κουβέρτα. Συνήθως συνιστούσε να χρησιμοποιείται μια παλιά κουβέρτα του στρατού.
Η κεντρική ιδέα παρέμεινε η ίδια. Αντίπαλες ποδοσφαιρικές ομάδες με φιγούρες μικρών κινούμενων ποδοσφαιριστών, που έπαιρναν θέσεις εφαρμόζοντας κανονικά ποδοσφαιρικά συστήματα κι έπρεπε να μετακινηθούν συγκεκριμένες φορές ο καθένας από το δάκτυλο του παίκτη. Αν η φιγούρα δεν χτυπούσε την μπάλα η κατοχή περνούσε στην ομάδα του αντίπαλου παίκτη. Αν χτυπούσε την μπάλα θα έπρεπε να την προωθήσει με πάσες στις υπόλοιπες φιγούρες μέχρι την αντίπαλη περιοχή και να σκοράρει. Επρόκειτο για μια κανονική μικρογραφία ενός ποδοσφαιρικού αγώνα.
Το 1961 ο Adolf ανάπλασε τις χάρτινες φιγούρες με ένα τρισδιάστατο πλαστικό σχήμα, βαμμένο χειροποίητα. Μετά απο σειρές τροποποιήσεων, οι φιγούρες εξελίχθηκαν το 1967 στις Βαρέων Βαρών (Heavy Weight). Το 1978 εισήχθη η φιγούρα « Ζόμπι», η οποία δεν είχε εμπορική απήχηση, και αντικαταστάθηκε το 1980 από τις φιγούρες με το «ελαφρύ σχήμα» γνωστές και ως Lightway Teams, οι οποίες συνεχίστηκαν έως και την δεκαετία του ‘90. Με αυτές τις φιγούρες γράφτηκαν χρυσές σελίδες στην ιστορία του παιχνιδιού. Ενός παιχνιδιού το οποίο γρήγορα εξελίχθηκε σε άθλημα. Ομοσπονδίες δημιουργήθηκαν και επίσημα εθνικά πρωταθλήματα άρχισαν να λαμβάνουν χώρα.
Προς τα τέλη της ίδιας δεκαετίας το Subbuteo ακολούθησε φθίνουσα πορεία στη συνείδηση των νέων γενεών, παραγκωνισμένο από την ολοένα αυξανόμενη εισβολή των ηλεκτρονικών μέσων στην κουλτούρα της εποχής. Βεβαίως, το επιτραπέζιο αυτό ποδοσφαιράκι ποτέ δεν έπαψε να υφίσταται. Απλώς, οι κοινότητα των παικτών του αποκρυσταλλώθηκε και αυτοοργανώθηκε διατηρώντας την ρομαντική «ρετρό» κουλτούρα μιας συνήθειας που οι εποχές κατά τις οποίες διέθετε μεγάλη δημοτικότητα είχαν παρέλθει. Τα πανελλήνια τουρνουά εξακολούθησαν να διεξάγονται και οι σύλλογοι διατήρησαν το έμψυχο δυναμικό τους αναπαράγοντας σε στενό κύκλο το χόμπυ του παιχνιδιού.
Σήμερα το Subbuteo έχει εξελιχθεί. Οι φιγούρες έχουν καινούριες επαγγελματικές βάσεις (Pro-Base) για πιο γρήγορες ταχύτητες ενώ έχει παραχθεί πληθώρα νέων κανόνων από την διεθνή ομοσπονδία με σκοπό να ομοιάζει το επιτραπέζιο παιχνίδι όσο το δυνατόν περισσότερο στο κανονικό ποδόσφαιρο. Μετά το πέρασμα του πρώτου κύματος της μεταμοντέρνας λαίλαπας που ακολούθησε την παγκοσμιοποίηση κατά την δεκαετία του ’90, στην εποχή μας το επιτραπέζιο ποδοσφαιράκι έχει αρχίσει να ανακτά την κάτι απ’ την παλαιά του αίγλη.
Πλέον, σε γνωστά καταστήματα παιχνιδιών βρίσκει κανείς τις νέες εκδόσεις του. Τα παιδιά της δεκαετίας του ’70 και του ’80, οργανωμένα σε συλλογικότητες όπως η Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ και συμμετέχοντας σε διαδικτυακούς τόπους, υπερασπίζονται πλέον παλαιά πολιτιστικά σχήματα σε πείσμα των καιρών της παγκοσμιοποίησης και του ισοπεδωτικού «life style» που αυτή επιβάλει. Η καθοδήγηση των παιδιών να συνεχίσουν την «χομπύστικη» παράδοση των πατέρων τους, η διάδοση μέσω του διαδικτύου και των περιοδικών, η αγάπη κοντολογίς των παλιών παικτών κρατά σήμερα το Subbuteo ζωντανό.
Λίγα χρόνια πριν ανακάλυψα ένα κατάστημα παιχνιδιών που ειδικεύεται στο συγκεκριμένο παιχνίδι, κι έτσι άρχισα να μεγαλώνω την συλλογή μου. Στην συνέχεια εντάχθηκα στο δυναμικό μιάς συλλογικότητας, τους «Flaming Flickers» (3). Μέσω των Flaming Flickersαπέκτησα την δυνατότητα να αγωνίζομαι στο εσωτερικό πρωτάθλημα και κύπελλο αλλά και να λαμβάνω μέρος σε πανελλήνια τουρνουά που οργανώνονται σε σάλες μεγάλων ξενοδοχείων.
Με λίγα και απλά λόγια, το παιχνίδι που ξεκίνησε ως χόμπι την δεκαετία του ‘40 προσφέροντας ποδοσφαιρικές συγκινήσεις, ξυπνώντας την φαντασία μας και δίνοντάς μας την ευκαιρία να ζήσουμε ανεπανάληπτες στιγμές με τις παιδικές παρέες μας, μεγάλωσε και αυτό μαζί μας διεκδικώντας την θέση του ως επίσημο άθλημα.
Άλλοι σύλλογοι που αγωνίζονται στα εσωτερικά τουρνουά που πραγματοποιούνται στην χώρα μας είναι οι «Πρωτέας», «Glyfada United», «Aθηναϊκός», «Ολύμπια S.C», «Rolligans», «Falcons», «Αχαιοί T.S.C», «Pobladores Griegos T.S.C», «Lions T.S.C». Ωστόσο, o ιστορικότερος σύλλογος της Ελλάδος είναι ο «ATLAS F.T.C». Ο «ATLAS» κατέκτησε ευρωπαϊκό τίτλο το 2010 στην Ρώμη, όντας αήττητος με οκτώ νίκες και μία ισοπαλία, αφήνοντας πέντε ιταλικές ομάδες πίσω του. Ο «ATLAS» έμεινε για έναν μήνα στο Νο 1 και είκοσι οκτώ συνεχόμενους μήνες στο Νο 2 της παγκόσμιας κατάταξης συλλόγων (πρόκειται για ρεκόρ, όχι μόνο για Ελληνική ομάδα αλλά και για ξένη).
Η μεγαλύτερη επιτυχία σε ατομικό-εθνικό επίπεδο ήταν το 1990, στο παγκόσμιο πρωτάθλημα στην Ρώμη, όπου ο Άγγελος Τσακίρης, με τα γαλανόλευκα χρώματα κατέκτησε το Κύπελλο, νικώντας στον τελικό τον Γάλλο Frederic Hernandez με σκορ 2-1
ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΚΟΤΗΤΑ
Υπάρχουν στιγμές, που αναρωτιέμαι., «άραγε, ποιος είναι ο λόγος που επαναφέρουμε στην μνήμη την εποχή της παιδικότητας και το πέρασμά της μέσα από τους κόσμους των παιχνιδιών; Υπάρχει σίγουρα μια εσωτερική τάση για επιστροφή στις απαρχές της ανθρώπινης ύπαρξης. Μήπως, όμως, την τάση αυτή ενισχύει και η απαίσια τεχνοκρατική, εργαλειακά ορθολογική και άμορφη καθημερινότητα της νεωτερικής εποχής; Μήπως το παιδί και ο αμόλυντος ψυχισμός του μπορούν να προσφέρουν έναν πνευματικό οπλισμό απέναντι στον ωφελιμιστικό Λεβιάθαν του φιλελεύθερου καπιταλισμού εντός του οποίου έχει εγκλωβιστεί ο δυτικός κόσμος;» Η αναδρομή μας στο κόσμο της παιδικότητας δεν συνιστά μια απλή φυγή αλλά δηλώνει την αμετακίνητη θέλησή μας να διαφυλάξουμε σύμβολα, αξίες και συμπεριφορές που ανιχνεύονται ακόμη στον μυστικό κήπο της παιδικής ψυχής. Δεν είναι άλλο από την ενστικτώδη μας επιλογή να ορθώσουμε κάστρα απόρθητα στα πολυεθνικά στίφη επικοινωνιακών επιδρομών που εξαπολύει το καπιταλιστικό «life style».
Είναι αλήθεια ότι τα παιχνίδια για εμάς υπήρξαν μικροί Θεοί, που η παιδικότητά μας τους πότισε με δροσερά γέλια, μυθικές προσμονές και παροδικούς θυμούς. Όπως οι Θεοί, που τους παραδώσαμε στην λήθη, έτσι και η χαμένη παιδικότητα αναδύεται στο άκουσμα της επίκλησής μας κι ανταποκρίνεται στο κάλεσμα των μυστικών μας προσδοκιών.
Σκύβοντας πάνω από την τσόχα του Subbuteo αποκτώ μια οπτική πλατιά, που απλώνεται ως το βάθος του υφασμάτινου γηπέδου. Οι φιγούρες φαντάζουν ζωντανές. Οι οπαδοί δείχνουν να πηγαινοέρχονται στις κερκίδες. Κινώ με το μπροστινό μέρος του δείκτη τα παικτάκια του αγαπημένου μου Εθνικού Πειραιώς. Οι φιγούρες γλιστρούν στην τσόχα. Απέναντι περιμένουν ο Ολυμπιακός, ο Παναθηναϊκός και οι άλλες ομάδες. Αισθάνομαι ότι η τσόχα γίνεται γρασίδι. Η μυρωδιά του γεμίζει τα ρουθούνια. Βρίσκομαι ήδη νοερά στο παλιό, τσιμεντένιο στάδιο Καραϊσκάκη. Θα καταφέρω ωστόσο άραγε να ξαναβρεθώ στο πεζοδρόμιο της παλιάς μου γειτονιάς;
Σημειώσεις:
Σημείωση 1. Το όνομα "Subbuteo" προέρχεται από τη νεο-λατινική επιστημονική ονομασία Falco subbuteo (αρπακτικό πτηνό, είναι γνωστό ως Eurasian Hobby) και δόθηκε στο παιχνίδι όταν δεν χορηγήθηκε εμπορικό σήμα στον δημιουργό του Peter Adolph (1916-1994) για να ονομάσει το παιχνίδι "Χόμπι".
Σημείωση 2. Παράφραση από το ιστορικό μυθιστόρημα "Ο θάνατος των θεών ή Ιουλιανός ο παραβάτης".
Σημείωση 3. https://www.facebook.com/578721902180927/
Σημείωση 2. Παράφραση από το ιστορικό μυθιστόρημα "Ο θάνατος των θεών ή Ιουλιανός ο παραβάτης".
Σημείωση 3. https://www.facebook.com/578721902180927/
Εικόνες:
Εικόνα 2) Εμφανίσεις α) ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ το έτος 1980, β) ΜΟΝΑΧΟ 1860 (handpainted) και γ) ΡΑΠΙΝΤ ΒΙΕΝΝΗΣ (handpainted)
Εικόνα 3) Εμφανίσεις α) ΕΘΝΙΚΟΥ (handpainted), β) ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ (2ή εμφάνιση, την οποία φορούσε ο Ολυμπιακός στην πρόκριση επί του Άγιαξ με 2-0, την 28η Σεπτέμβρη του 1983, στο Ολυμπιακό στάδιο handpainted) και γ) ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΚΟΥ κατά το έτος 1983.
Εικόνα 4) Εμφανίσεις α) εθνικής ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ (από την ταινία «Η απόδραση των 11» handpainted), β) εθνικής ΟΥΓΓΑΡΙΑΣ (στο μουντιάλ του 1954 handpainted) και γ) εθνικής ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΣ (στο μουντιάλ του 2010 handpainted).
Εικόνα 3) Εμφανίσεις α) ΕΘΝΙΚΟΥ (handpainted), β) ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ (2ή εμφάνιση, την οποία φορούσε ο Ολυμπιακός στην πρόκριση επί του Άγιαξ με 2-0, την 28η Σεπτέμβρη του 1983, στο Ολυμπιακό στάδιο handpainted) και γ) ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΚΟΥ κατά το έτος 1983.
Εικόνα 4) Εμφανίσεις α) εθνικής ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ (από την ταινία «Η απόδραση των 11» handpainted), β) εθνικής ΟΥΓΓΑΡΙΑΣ (στο μουντιάλ του 1954 handpainted) και γ) εθνικής ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΣ (στο μουντιάλ του 2010 handpainted).
Ο/Η ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΛΟΥΤΡΑΚΙ είπε...
Εξαιρετικό το άρθρο. Ακόμα έχω στο πατάρι μου την Astropitch!
Κυριακή, 02 Αυγούστου, 2015
Ο/Η Σταμάτης Μαμούτος είπε...
Για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νέοι
Δευτέρα, 03 Αυγούστου, 2015
Ο/Η tzortzadams είπε...
Απλά εκπληκτικό άρθρο από ένα καταπληκτικό μέλος της Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ. Εύγε...για όλα...!!
Δευτέρα, 03 Αυγούστου, 2015
Ο/Η tzortzadams είπε...
Αξίζει επίσης εδώ να αναφέρουμε πως το σημαντικό αθλητικό περιοδικό κόμιξ Γκολ, από το τεύχος 113 (1989) δημοσίευε στήλη με τα νέα του τόσο δημοφιλούς και αγαπημένου αυτού παιχνιδιού-σελίδες ρομαντικής εφηβείας που κατάφερα να βρω πρόσφατα...ξανά!
Τρίτη, 04 Αυγούστου, 2015
Ο/Η Δημήτρης Αργασταράς είπε...
Πολύ καλό άρθρο από τον Φίλιππο. Μάθαμε πολλά για το subbuteo σήμερα που δεν είναι ευρύτερα γνωστά.
Τρίτη, 04 Αυγούστου, 2015
Ο/Η Φίλιππος είπε...
Σας ευχαριστώ καλοί μου Φίλοι μου και αναγνώστες.
Ήδη το Subbuteo έχει και πάλι επικαιροποιηθεί.
Άν το δούμε μελλοντικά να συγκαταλέγεται ανάμεσα στα άλλα επιτραπέζια αθλήματα, να μην εκπλαγείτε.
Ήδη το Subbuteo έχει και πάλι επικαιροποιηθεί.
Άν το δούμε μελλοντικά να συγκαταλέγεται ανάμεσα στα άλλα επιτραπέζια αθλήματα, να μην εκπλαγείτε.
Τρίτη, 04 Αυγούστου, 2015
Ο/Η Λευτερης Ιωαννιδης είπε...
Μπράβο ρε φίλε, γράφεις πολύ ωραία!
Τρίτη, 04 Αυγούστου, 2015