του Flammentrupp
ENEMY ACE
Το Enemy Ace είναι ένα κόμικ της εταιρείας DC Comics που έχει ως θέμα τις περιπέτειες του Γερμανού πιλότου Hans von Hammer –γνωστού ως The Hammer of Hell (Το Σφυρί της Κολάσεως)– κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. Ξεκίνησε ως μια δευτερεύουσα ιστορία στο τεύχος 151 του κόμικ «Our Army At War», αλλά γρήγορα κέρδισε πολλούς φίλους, με αποτέλεσμα να γίνει ξεχωριστή έκδοση που διήρκησε ως το 1976. Αποτελεί δημιουργία του συγγραφέα Robert Kanigher και του σχεδιαστή Joe Kubert.
Η ζωή του πρωταγωνιστή βασίζεται στον αληθινό πιλότο Manfred von Richthofen, που έμεινε γνωστός στην ιστορία ως ο «Κόκκινος Βαρόνος». Η μεγάλη διαφορά ανάμεσά τους είναι το γεγονός πως ο βαρόνος έπεσε στο πεδίο της μάχης, ενώ ο ήρωας της ιστορίας μας πεθαίνει στα γεράματα. Στα κοινά τους σημεία, ο Hans von Hammer προέρχεται από αριστοκρατική οικογένεια, πετάει με ένα κόκκινο τριπλάνο τύπου Fokker DR1 και προσφέρει στον εαυτό του ένα βραβείο κάθε φορά που πετυχαίνει κατάρριψη ενός εχθρικού αεροσκάφους.
Πρόκειται για έναν σύγχρονο ιππότη του αέρα με τον ανάλογο κώδικα τιμής και ηθικής, που του παραδόθηκε ως διδαχή από τον πατέρα του, βαρόνο Otto von Hammer, ο οποίος του λέει «πριν από τη γη, την περιουσία ή τη νίκη, υπάρχει η τιμή». Αυτή η διδαχή τον ακολουθεί στις αερομαχίες όπου χαιρετά στρατιωτικά τον αντίπαλο που καταρρίπτει αλλά και όποτε χρειαστεί στο έδαφος, όπου αρνείται να σκοτώσει άοπλο ή τραυματισμένο εχθρό, βλέποντάς το ως δολοφονία και όχι ως μάχη. Σε μία από τις ιστορίες του, αντιμετωπίζει τον Άγγλο άσσο των αιθέρων με το ψευδώνυμο St. George. Η μάχη δεν έχει νικητή αλλά κανένας δεν τα παρατάει. Τα αεροσκάφη αναγκάζονται να προσγειωθούν και οι δύο τους προχωρούν σε ξιφομαχία με φόντο ένα παλιό κάστρο.
Ως άνθρωπος είναι εκ φύσεως μοναχικός, με ελάχιστους φίλους, που περνάει το χρόνο του στο Μαύρο Δάσος το οποίο βρίσκεται δίπλα στο κάστρο της οικογένειάς του. Στις βόλτες του συντροφεύεται από έναν λύκο, που θεωρεί ως τον μοναδικό αληθινό του φίλο (και ο οποίος φίλος δεν διευκρινίζεται αν είναι αληθινός ή αποκύημα της φαντασίας του). Ο πόλεμος θα τον κάνει να κλειστεί ακόμα περισσότερο στον εαυτό του, βασανιζόμενος εσωτερικά από όλον αυτόν τον θάνατο γύρω του.
Στο παρόν άρθρο, θα ασχοληθώ με δύο ξεχωριστά κόμικς που εκδόθηκαν περίπου δύο δεκαετίες μετά την παύση του αρχικού, αναβιώνοντας τον ήρωα που υπήρξε ένας από τους καλύτερους και δημοφιλέστερους σε όλες τις πολεμικές σειρές της DC Comics.
WAR IDYLL
Είναι το πρώτο graphic novel (ως συγγραφέα) του σχεδιαστή-κόμικ George Pratt κι εκδόθηκε από την DC Comics το 1990. Κέρδισε τα δύοβραβεία, «France Info Award for Best Foreign Language Graphic Novel», και «British Speakeasy Award for Best Foreign Language Graphic Novel», ενώ προτάθηκε για τα βραβεία «Eisner» και «Harvey».
Σε αυτό, ο Hans von Hammer είναι 73 ετών, καθηλωμένος στο κρεβάτι λόγω προβλημάτων υγείας. Τον επισκέπτεται ο δημοσιογράφος Edward Mannock με το πρόσχημα της ιστορικής έρευνας πάνω σε παρασημοφορημένους στρατιώτες όλων των χωρών που έλαβαν μέρος στους δύο παγκοσμίους πολέμους. Ο μπαρουτοκαπνισμένος στρατιώτης, όμως, δεν ξεγελιέται.
«Τα μάτια σου… δεν μου είπες ότι ήσουν στρατιώτης, κύριε Μάνοκ. Φαίνεται στο πρόσωπό σου. Έχεις δει το θάνατο από κοντά. Μύρισες το σίδηρο του αίματος στον αέρα. Είσαι στρατιώτης και πάντα θα είσαι».
Όντως, ο δημοσιογράφος αποκαλύπτει πως υπήρξε στρατιώτης στον πόλεμο του Βιετνάμ και, αργότερα, σε άλλη του επίσκεψη, λέει στον Hans πως στην πραγματικότητα ήρθε να συναντήσει έναν συνάδελφο που θα τον βοηθήσει να αντιμετωπίσει τον τρόμο και τα αρνητικά συναισθήματα που τον στοιχειώνουν από όσα έζησε στο ασιατικό πεδίο της μάχης.
Ο βαρόνος ξεδιπλώνει την ιστορία του. Ηρωικές μάχες στον αέρα, μεγαλειώδεις αλλά ταυτόχρονα πύρρειες νίκες με συντρόφους να χάνονται. Στέκεται στην κατάρριψή του, που συνέβη μια παραμονή Χριστουγέννων. Επέζησε για να βιώσει ένα απίστευτο γεγονός. Ανήμερα τα Χριστούγεννα, σταμάτησαν οι εχθροπραξίες και οι αντίπαλοι βγήκαν από τα χαρακώματα, έδωσαν τα χέρια κι αντάλλαξαν τσιγάρα και αλκοόλ (πραγματικό ιστορικό γεγονός τα Χριστούγεννα του 1914). Το γεγονός θα τον σημαδέψει. Όπως λέει ο ίδιος «δεν υπέφερα όπως αυτοί (σ.σ. λόγω του ότι πολεμούσε μόνος στον αέρα)… είχα απομακρυνθεί από την ανθρώπινη μορφή και τώρα ήθελα απεγνωσμένα να την αγκαλιάσω… σε εκείνο το παγωμένο πεδίο θανάτου και ενδοσκόπησης, η πίστη μου στην ανθρωπότητα είχε ανανεωθεί».
Ο συγγραφέας καταφέρνει να περάσει στον αναγνώστη τα ψυχικά σημάδια που αφήνει ο πόλεμος στους ενεργούς συμμετέχοντες. Οι δύο χαρακτήρες, παρότι χωρίζονται ηλικιακά τουλάχιστον τέσσερις δεκαετίες, βιώνουν την ίδια οδύνη, παλεύουν με τους ίδιους δαίμονες και τελικά ο ένας βοηθά τον άλλο με τον δικό του τρόπο. Ο δημοσιογράφος θα συμφιλιωθεί με τους δαίμονες του και θα αρχίσει να γράφει το κείμενό του, ενώ ο Hans αναγνωρίζοντας τον σύντροφο στο πρόσωπο του, θα του χαρίσει –ελλείψει απογόνου– τα απομνημονεύματα του και θα περάσει ήσυχος στην άλλη πλευρά για να συναντήσει αυτούς που εδώ στη γη υπήρξαν φίλοι ή εχθροί μα πάνω απ’ όλα υπήρξαν άνδρες της Τιμής.
Η ζωγραφική δουλειά του George Pratt θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ιμπρεσσιονιστική. Δεν υπάρχουν ξεκάθαρες γραμμές και τα χρώματα χρησιμοποιούνται ως επί των πλείστων στις απαλές αποχρώσεις τους. Αυτό δεν αποτελεί το αγαπημένο μου σημείο, παρόλα αυτά θεωρώ πως περνάει το συναίσθημα που θέλει στον αναγνώστη.
Γενικώς, το συγκεκριμένο κόμικ είναι από τα καλύτερα στο είδος του, ρίχνοντας το βάρος σε θέματα όπως η Τιμή και το Καθήκον αλλά και το λεγόμενο «τραύμα του πολέμου».
WAR IN HEAVEN
Το «War In Heaven» είναι έργο του γνωστού και βραβευμένου συγγραφέα Garth Ennis, που κυκλοφόρησε το 2001. Σε αυτό ο συγγραφέας θα βάλει τον Hans von Hammer ως πρωταγωνιστή στους αιθέρες του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Ο βαρόνος είναι αποτραβηγμένος στο κάστρο της οικογένειάς του, χωρίς να θέλει επαφές με τον έξω κόσμο. Παραμένει ευγενής και άνθρωπος του καθήκοντος, αλλά απέχει πολύ από το να συμπαθεί το εθνικοσοσιαλιστικό ή κάποιο άλλο κόμμα. Τα διάφορα γεγονότα που έχουν συμβεί στην χώρα του από την ώρα που ανέλαβε την εξουσία το εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα δεν φαίνεται να τα γνωρίζει, ενώ, ο ίδιος ο πόλεμος δεν τον απασχολεί.
Όλα αλλάζουν τον Μάιο του 1942 όταν τον επισκέπτεται ο παλιός του φίλος και συμπολεμιστής Peter Stalschmidt και του ζητά να τον ακολουθήσει στο μέτωπο. Ο Hans αρνείται λέγοντας πως πλέον στα 46 του έχει χάσει το ένστικτο του μαχητή. Ο παλιός φίλος, θα προσπαθήσει στην αρχή να τον δελεάσει μιλώντας του για τα νέα αεροσκάφη που θα έχει τη δυνατότητα να πετάξει και, αργότερα, θα δοκιμάσει να τον «ρίξει στο φιλότιμο» λέγοντας του πως οι παλιοί αριστοκράτες φίλοι του κάνουν τα πάντα για να τον προστατεύσουν από το να θεωρηθεί ανατροπέας, καθώς αξιωματούχοι του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος θεωρούν ότι ο βαρόνος ανήκει στους κύκλους των συντηρητικών που αντιπαθούν το νέο πολίτευμα, κι ότι τελικά οφείλει να κάνει κάτι κι αυτός για την πολεμική προσπάθεια της χώρας προκειμένου να δικαιολογήσει την υποστήριξή των υπολοίπων αριστοκρατών στο πρόσωπό του.
Τελικά, θα του μιλήσει κατευθείαν στο συναίσθημα. Του θυμίζει το ποιος υπήρξε, προσθέτοντας πως βαθιά μέσα του ξέρει κι ο ίδιος πως «οι ουρανοί δεν έχουν τελειώσει μαζί σου», αλλά κυρίως, του μιλάει για τους νέους ανθρώπους που χάνονται στην μάχη. Για τα «μη-έμπειρα στραβάδια που χρειάζονται τις παλιές καραβάνες για να τους δείξουν πως θα επιβιώσουν». Στην εσωτερική του διαμάχη, νικητής θα βγει ο πολεμιστής-σύντροφος. Ο Ιούλιος του 1942 τον βρίσκει σε μια αεροπορική βάση 80 χλμ έξω από το Λένινγκραντ να πιλοτάρει ένα κατακόκκινο Messerschmitt Bf 109G.
Ο βαρόνος παρουσιάζεται από τους δημιουργούς του κόμικ σε μια πιο «political correct» εκδοχή από τους υπόλοιπους Γερμανούς. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην ουρά του αεροπλάνου του δεν μπαίνει η σβάστικα που ήταν το κρατικό σύμβολο της εθνικοσοσιαλιστικής Γερμανίας. Μοναχά διατηρούνται οι στρατιωτικοί σταυροί στα φτερά και την άτρακτο.
Στη διάρκεια των ετών που περνούν, ο Hans von Hammer θα ξαναέρθει αντιμέτωπος με την αδυσώπητα σκληρή πραγματικότητα του πολέμου, ειδικά όταν σε μια αερομαχία καταρρίπτεται αλλά γλυτώνει τον θάνατο. Θα περάσει δια πυρός και σιδήρου μέσα από ρωσοκρατούμενες περιοχές για να επιστρέψει στους δικούς του, αλλά διάφορες εικόνες που θα δει θα τον σημαδέψουν για πάντα.
Στην κορυφαία δραματική σκηνή, σε μια δεύτερη κατάρριψή του, αυτή την φορά υπερασπιζόμενος το Βερολίνο το 1945 με αεριωθούμενο Messerschmitt Me 262, θα έρθει σε επαφή με το Νταχάου. Γυρνώντας στην βάση του, σε ένα ξέσπασμα οργής, αναγγέλλει πως θα παραδοθεί στους Συμμάχους μαζί με ένα λειτουργικό αεροσκάφος καλώντας τους στρατιώτες, υπαξιωματικούς και αξιωματικούς, υπό τη διοίκησή του, να κάνουν το ίδιο.
«Πιστεύετε πως πολεμάτε για την πατρίδα, ή για την κατάκτηση, ή για προσωπική δόξα μα είστε λάθος. Προδοθήκατε… σε ένα μέρος 50 χλμ από εδώ, τελούνται δολοφονίες στο όνομα του γερμανικού λαού».
Ωστόσο ο παλιός φίλος και συμπολεμιστής είναι εκεί για μια ακόμη φορά αναλαμβάνοντας να εξηγήσει. Του υπενθυμίζει πως εκείνος πέρασε το χρόνο στο οικογενειακό του κάστρο από την λήξη του πρώτου παγκοσμίου πολέμου και μετά. Του μιλάει για τους λόγους που έκαναν τον γερμανικό λαό να ακολουθήσει τον ηγέτη στον πόλεμο, αναλαμβάνει μέρος της ευθύνης για τις γερμανικές βιαιότητες κατά την διάρκειά του, αλλά τελειώνει τον λόγο του υπενθυμίζοντας στο φίλο του γιατί είναι εκεί:
«Βλέπω το λαό μας νεκρό στους δρόμους, τα σπίτια μας ισοπεδωμένα... Πως μπορώ να παραδοθώ όταν έχω ένα όπλο όπως το αεριωθούμενο για να τους υπερασπιστώ;… Το αληθινό καθήκον ενός στρατιώτη είναι προς τους συντρόφους του και τον λαό του. Ούτε προς τον ηγέτη, ούτε προς κάποιον σκοπό ή ιδεολογία. Κι εγώ δεν θα αφήσω το καθήκον μου».
Ο παλιός σύντροφος θα πέσει υπέρ πατρίδος στην τελευταία μάχη, αφήνοντας τον βαρόνο μόνο, δίχως λειτουργικά αεροσκάφη, πυρομαχικά και καύσιμα. Η απόφαση έχει παρθεί. Οι Αμερικάνοι είναι πλέον έξω από την βάση.
«Κύριοι ήταν τιμή μου... Λοχία, σου παραδίδω τους αξιωματικούς και τους στρατιώτες μου, αλλά μόνο αυτό», ταυτόχρονα με ένα σπίρτο θα βάλει μια καταστροφική πυρκαγιά στα εναπομείναντα αεροσκάφη.
Το σχέδιο και τα χρώματα, αντίθετα με το ιμπρεσιονιστικό «War Idyll», είναι ξεκάθαρα και με λεπτομέρειες πάνω στο πολεμικό υλικό ενώ οι αερομαχίες είναι δοσμένες με ρεαλισμό. Ο Garth Ennis θα προσθέσει ένα ακόμα επικό επεισόδιο στη σειρά του επιτυχημένου ήρωα. Μερικά χρόνια μετά, θα μας δώσει τη σειρά «War Stories» εξολοκλήρου βασισμένη στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Αυτό θα είναι το θέμα ενός επόμενου άρθρου.
Τόσο το έργο του Pratt όσο και αυτό του Ennis, θα πρέπει να κοσμούν την βιβλιοθήκη κάθε φίλου των κόμικς που του αρέσουν τόσο οι πολεμικές ιστορίες, όσο και ο κώδικας τιμής των στρατιωτών.
Σχόλια:
Ο Σταμάτης Μαμούτος είπε...
Δυνατό άρθρο. Εύγε Bill!
Ο tzortzadams είπε...
Με έκανες να θέλω να το διαβάσω. Εξαιρετικό άρθρο, για ένα -προφανές- εικονογραφημένο έργο που τιμά το δικό μας ρομαντισμό...
Ο Δημήτρης Αργασταράς είπε...
Ωραίο άρθρο για δύο ενδιαφέροντα κόμικς!
Ο Flammentrupp είπε...
Ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια.
Όντως εξαιρετικά κόμικς, ευκολοδιάβαστα
αφού είναι μικρά σε μέγεθος και με
εύκολη γλώσσα, ενώ βρίσκονται εύκολα.
Όντως εξαιρετικά κόμικς, ευκολοδιάβαστα
αφού είναι μικρά σε μέγεθος και με
εύκολη γλώσσα, ενώ βρίσκονται εύκολα.