Περικλής Γιαννόπουλος, ανάμεσα στον Ήλιο και την ελληνική γραμμή

Ήταν το έτος 1870 όταν γεννήθηκε στην Πάτρα ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας. Ο Περικλής Γιαννόπουλος, μετά από ημιτελείς σπουδές στη Γαλλία, επέστρεψε στην Ελλάδα των αρχών του 20ου αιώνα για να καλέσει, ως εξέχον μέλος του πνευματικού κόσμου της εποχής, τους άριστους του πνεύματος και της ηθικής να πραγματοποιήσουν μια επανάσταση που θα επανέφερε το Πνεύμα στην άδεια από περιεχόμενο και συνηθισμένη στην υποτέλεια του πολιτιστικού μιμητισμού Ελλάδα.

Ψηλός, ευθυτενής, γοητευτικός και πνευματώδης. Αθλητικός, γεμάτος ζωντάνια, μόνιμα ντυμένος στα λευκά και αποσπασμένους στους τόπους της φαντασίας του. Αυτός ήταν ο Περικλής Γιαννόπουλος, ένας αιθέριος στοχαστής ανάμεσα στα μικροπρεπή όντα της υποταγμένης στην αισχύνη μιας άθλιας καθημερινότητας, πάλαι ποτέ, δοξασμένης χώρας.

Ένας λογοτέχνης, που ως πραγματικός ήρωας του πνεύματος αγωνίστηκε σε όλη του τη ζωή για να κατευθύνει την πραγματικότητα στα ύψη των ενοράσεών του.

«Η φυσική κλίση του ανθρώπου, η οποία εγκαταλείπεται μόνο σε περίπτωση πραγματικού κινδύνου, είναι το να… μπάσει στο γήινο καθημερινό έργο του κάτι που να έχει παντοτινή διάρκεια, να φυτεύει και να τρέφει το άφθαρτο στο πρόσκαιρο και διαβατικό» είχε πει ο κορυφαίος φιλόσοφος του γερμανικού ιδεαλισμού Γιόχαν Γ. Φίχτε στους «Λόγους προς το γερμανικό έθνος». Και ο Γιαννόπουλος ήταν ακριβώς εκείνος ο Έλληνας λογοτέχνης, που με αξιοθαύμαστη αφοσίωση και ηθική ακεραιότητα αφιέρωσε ολόκληρη τη δημιουργική δύναμη του λόγου του σε αυτό το σκοπό.

Δυο ήταν οι πόλοι στους οποίους είχε εστιάσει την προσοχή του ο ξεχωριστός αυτός λογοτέχνης. Η Ελληνική Γραμμή, την οποία αντιλαμβανόταν ως την αισθητική δύναμη που διαπερνούσε τον κόσμο της υλικής πραγματικότητας και με την οποία ο ήρωας του πνεύματος θα έπρεπε να συντονίσει το πολιτισμικό γίγνεσθαι και το Ηλιακό Φως, το οποίο θεωρούσε ως την πιο βαθιά ουσία της ίδιας της ζωής. Η ενορατική δύναμη που θα έπρεπε να ενεργοποιήσει ο ήρωας-λογοτέχνης για να αναχθεί βιωματικά στον αρχετυπικό κόσμο του Ηλιακού Φωτός και να συντονίσει δημιουργικά την υλική σφαίρα με την Ελληνική γραμμή, ήταν η Φαντασία.

Στο Ελληνικό Φως. Εκεί έπρεπε να στραφεί ο σύγχρονος παραστρατημένος Έλληνας για να φανερωθεί ξανά το ελληνικό θαύμα και να ανθίσει πάλι ο αρχαίος πολιτισμός. Όπως πολύ εύστοχα σημειώνει ο Παύλος Νιρβάνας στο δοκίμιο που φέρει τον τίτλο «Ένας ουτοπιστής ελληνολάτρης» και αφορά το Γιαννόπουλο, ο «ξανθός ιππότης» της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας «σ’ αυτή την ωραία φανταστική προσπάθεια είχε αφιερώσει, με ανάλογα φανταστικά μέσα, όλη του την ωραία ζωή. Φυσικά με μια τέτοια ψυχοσύνθεση, ο θεωρητικός κλασικισμός του δεν ήτανε, στην ουσία του και στην έκφρασή του, παρά ένας άκρατος ρομαντισμός».

Σύμφωνα με τον Ιωάννη Συκουτρή, έναν άλλο έξοχο άντρα του νέου ελληνικού στοχασμού, οι ήρωες ως ένδειξη της πληρότητας του χαρακτήρα τους δικαιούνται να ορίζουν αυτοί με τον τρόπο που θέλουν το τέλος της ζωής τους. Τούτη η ύστατη επιλογή φυσικά και δεν αποτελεί ένδειξη κάποιας αδυναμίας. Το αντίθετο μάλιστα. Σηματοδοτεί μια απόδειξη του ότι οι ήρωες έχοντας πλήρη συνείδηση του εαυτού τους και του γεγονότος ότι η προσφορά του προσωπικού τους Έργου στη συνέχιση του Πολιτισμού έχει ολοκληρωθεί, τερματίζουν την παρουσία τους στον υλικό κόσμο τη στιγμή που επιλέγουν οι ίδιοι. Πρόκειται για μια κατάφαση της ζωής. Για μια επιλογή ανυπέρβλητης δύναμης που σηματοδοτεί την αποθέωση της ολοκλήρωσης και την υπέρβαση του ημιτελούς Εγώ και της αδυναμίας.

Αυτό το δρόμο επέλεξε να ακολουθήσει και ο Περικλής Γιαννόπουλος. Στις 8 Απριλίου του 1910, ντυμένος όπως πάντοτε στα λευκά και στεφανωμένος με αγριολούλουδα, κάλπασε με το άλογό του στα κύματα του Σκαραμαγκά και αυτοπυροβολήθηκε, προσφέροντας το πανώριο υλικό του σώμα θυσία στον Ποσειδώνα και αφήνοντας το Καθαρό του Εγώ να αναπαυθεί στην αγκαλιά του πατέρα Ήλιου, λαμβάνοντας τη θέση που του έπρεπε στα Ηλύσια Πεδία.

Εφέτος συμπληρώθηκαν εκατό χρόνια από τη φυγή του. Εκατό χρόνια, μέσα στα οποία η απόκλιση του πολιτισμικού γίγνεσθαι από την κατεύθυνση της Ελληνικής Γραμμής έχει γίνει τόσο μεγάλη, ώστε πολλοί είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι η πορεία προς την παρακμή είναι νομοτελειακή και αναπότρεπτη. Ωστόσο, τα άφθαρτα και αρχετυπικά στοιχεία που φύτεψε ο Περικλής Γιαννόπουλος στον πρόσκαιρο και διαβατικό κόσμο της καθημερινότητας αποτελούν ιερή σπορά που οφείλουμε να γονιμοποιήσουμε, αδιαφορώντας για τις όποιες συνέπειες, «εμείς, οι ωραιότεροι Ιδανιστές- Πραγματιστές και εξωφρενικότεροι των παλαβών της γης(1)».

Σταμάτης Μαμούτος, πρόεδρος Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ.

Υποσημειώσεις
1) Περικλής Γιαννόπουλος, Έκκλησις προς το Πανελλήνιον κοινόν (1907).

• Σχόλια σε αυτήν την ανάρτηση

Ο/Η Guardian Lord είπε...
Ως πότε θα λαμβάνουν την αναγνωρισιμότητα που τους αρμόζει μετά θάνατον, όλοι αυτοί οι ξανθοί ιππότες του πνεύματος, οι μύστες της αλήθειας, οι εξωφρενικότεροι των παλαβών της γης ;

Χαίρε Σταμάτη...
Τρίτη, 04 Μάϊος, 2010

Ο/Η Swordmaster είπε...
Συμπολεμιστή Guardian Lord, ευτυχώς που υπάρχουμε και κάποιοι κληρονόμοι της ένθεης εξωφρενικότητας για να τους τιμούμε..
Τρίτη, 04 Μάϊος, 2010

Ο/Η Ίων Αλβέριχος είπε...
Το παράδειγμα των Ηρώων σίγουρα δεν εκτιμάται απο την κοινωνία τους. Το αίμα τους όμως ζωοδοτεί τις φλέβες της συνείδησης μας και το ένδοξο παρελθόν ξεχύνεται με την κραυγή της ανατροπής για να δείξει το δρόμο της θύελλας και της ορμής.
Τρίτη, 04 Μάϊος, 2010

Ο/Η Σταμάτης Μαμούτος είπε...Συμπολεμιστές,

ο Περικλής Γιαννόπουλος ήταν ένας από τους ήρωες του πνεύματος που απολάμβανε την αναγνώριση του κοινού και του πνευματικού κόσμου, ακόμη και όσο βρισκόταν στη ζωή. Ωστόσο, αυτό δεν τον απασχολούσε και δεν πρέπει απαραίτητα να απασχολεί τους μαχητές του ρομαντισμού, τους ήρωες της φαντασίας. Γιατί η αναγνώριση (ως αυτοσκοπός) συνδέεται με την επιτυχία και προϋποθέτει συμβιβασμό με τα πράγματα της καθημερινότητας.

Αντίθετα, η νίκη είναι παντοτινή, κι εμάς οι παντιτινές αξίες είναι που μας πρέπουν. Στη μάχη των Θερμοπυλών οι Έλληνες δεν πέτυχαν (αφού οι Πέρσες πέρασαν) αλλά νίκησαν, γιατί το παράδειγμά τους έγινε Τρόπος παντοτινός, παράδειγμα αξεπέραστο...
Παρασκευή, 07 Μάϊος, 2010

Ο/Η Χάρης Παπαϊωάννου είπε...
Ωραίο το άρθρο για τον ξανθό ιππότη. Άντε, βγαίνει και το 6 τεύχος του περιοδικού μας τώρα. Περιμένω να διαβάσω το άρθρο του αλογισταρά!!
Δευτέρα, 10 Μάϊος, 2010

Ο/Η Χάρης Παπαϊωάννου είπε...
Γιάννη (με κόψανε), που βρίσκεσαι;;
Δευτέρα, 10 Μάϊος, 2010

Ο/Η Δημήτρης Αργασταράς είπε...
Αλογισταράς παρών! Τελικά μου έμεινε, χα χα...

Ας αναφέρω και λίγα πράγματα για τον Περικλή Γιαννόπουλο :

Υπήρξε Ρομαντικός και ιδιόρυθμος, αισθητής της ελληνικότητας και ταυτόχρονα καταγγέλων της ελληνικής κακοδαιμονίας, ''αναρχικός και σαμουράι'' μαζί, και σημάδεψε έντονα την εποχή του παρόλο το σύντομο πέρασμά του.

Με τις ιδέες του και τα γραπτά του είχε γίνει αγαπητός σε σπουδαίες λογοτεχνικές προσωπικότητες της εποχής (Παλαμάς, Ξενόπουλος, Σικελιανός), ενώ ο Ίων Δραγούμης ήταν αδελφικός του φίλος και μετά τον θάνατο του Γιαννόπουλου πάλεψε για να κάνει το όραμά του πολιτική πράξη.

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κριτικός της εποχής Α. Καραντώνης: "Ο Ίων Δραγούμης και ο Άγγελος Σικελιανός, μορφοποιήσαν την ελληνική τους συνείδηση μέσα στην ατμόσφαιρα και το προφητικό θάμπος που σκορπούσε ο Γιαννόπουλος ζώντας και δημιουργώντας".

Ωστόσο, έχουν δίκιο οι φίλοι που αναφέρουν πως σήμερα είναι ξεχασμένος και παραμελημένος, καθώς τα ρεύματα που ακολούθησαν φρόντισαν να στρέψουν αλλού την προσοχή μας. Κι έτσι όμως, ακόμη και τώρα, στο ρομαντικό του παράδειγμα, μπορούμε να ανακαλέσουμε την φράση του Δραγούμη: "Σ' αυτού τον ρυθμό τη ζωή μου τονίζω"...
Τρίτη, 11 Μάϊος, 2010

Ο/Η Σταμάτης Μαμούτος είπε...
Καλό θα ήταν, βέβαια, να θυμηθούμε ότι ο "ξανθός ιππότης" δεν ξεχάστηκε αμέσως μετά τον θάνατό του.

Όσο ζούσε έχαιρε δημοφιλίας, μετά το θάνατό του υπήρξε σημείο αναφοράς, μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του 1960 στο μνημόσυνο που γινόταν για τη μνήμη του και σε εκδηλώσεις που λάμβαναν χώρα προς τιμή του, συναντούσε κανείς σημαντικούς ανθρώπους του ελληνικού πνευματικόυ κόσμου, όπως το Λίνο Καρζή, το Δημήτρη Πικιώνη, το Γιώργο Τσαρούχη, το Δημήτρη Λαζογιώργο-Ελληνικό και άλλους πολλούς..

Φαίνεται ότι η λήθη αποτελεί ένα βασικό χαρακτηριστικό της "υπέροχης αυτής ιστορικής περιόδου" που αποκαλούμε μεταπολίτευση και βασικό μέλημα της αριστερής "πνευματικής" κυριαρχίας, που τη συνοδεύει...
Τρίτη, 11 Μάϊος, 2010

Ο/Η Ακρίτας είπε...
Πέθανε ο Frazetta;
Τρίτη, 11 Μάϊος, 2010

Ο/Η Σταμάτης Μαμούτος είπε...
Δυστυχώς, ναι..
Τρίτη, 11 Μάϊος, 2010

Αφιέρωμα στο παραμύθι ''Η Χιονάτη''

Ένας πόνος. Μια ευχή για ένα παιδί, μια κόρη τόσο λευκή όσο το χιόνι, με τόσο κόκκινα χείλη όσο το αίμα, με μαλλιά τόσο μαύρα όσο ο έβενος. Κι από την άλλη ένα δώρο-κατάρα. Η ομορφιά που θα την οδηγήσει σε βαθύ θάνατο μέσα σε ένα γυάλινο φέρετρο. Ένα φέρετρο με την ολόχρυση επιγραφή: «Χιονάτη, η κόρη του βασιλιά».

Ο λόγος για το αγαπημένο παραμύθι «Η Χιονάτη» που ακόμα και σήμερα ενθουσιάζει μικρούς και μεγάλους.

Πραγματολογικά στοιχεία

Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα, ακούγοντας το όνομα Χιονάτη φέρνουν στο μυαλό τους νάνους που «φτερνίζονται» ή «γκρινιάζουν», μια πριγκίπισσα να τραγουδάει «Some day my prince will come» και έναν πρίγκιπα που πρέπει να την φιλήσει ώστε αυτή να ξυπνήσει από τον λεγόμενο «ύπνο-θάνατο».

Στην πραγματικότητα το παραμύθι της Χιονάτης, που εκδοχές του υπάρχουν σε πολλούς λαούς μέσα στους αιώνες, έχει τις ρίζες του στη γνωστότερη εκδοχή από την Γερμανία (Schneewittchen(1)) που συλλέχθηκε και το 1812 εκδόθηκε από τους Γερμανούς φιλολόγους και γλωσσολόγους Jacob (4 Ιανουαρίου 1785-2 Σεπτεμβρίου 1863) και Wilhelm (24 Φεβρουαρίου 1786-16 Δεκεμβρίου 1859) Grimm. Οι αδερφοί Γκριμ (Die Bruder Grimm) συνέλεξαν την ιστορία της Χιονάτης από δύο αδερφές – Jeannette και Amalie Hassenpflug- που ζούσαν στην πόλη του Kassel (πατρίδα της μητέρας των Γκριμ, όπου το 1798 στα 14 και 13 αντίστοιχα τα αδέρφια μετακινήθηκαν για να φοιτήσουν στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση).

Η πρώτη δημοσίευση του παραμυθιού έγινε το 1812 με το όνομα «Γάλανθος» (παρμένο από μετάφραση του αγγλικού Snow-drop) στην έκδοση του πρώτου τόμου του βιβλίου των Γκριμ «Παιδικές και σπιτικές ιστορίες» («Kinder –und hausmarchen») μαζί με άλλα 85 αριθμημένα παραμύθια. Σε αυτές τις πρώτες δημοσιεύσεις του 1812 η ματαιόδοξη βασίλισσα είναι η βιολογική μητέρα της Χιονάτης ενώ η γνωστή εκδοχή της μητριάς –βασίλισσας συναντάται στις εκδόσεις του 1819.

Το γεωγραφικό σκηνικό του παραμυθιού «Η Χιονάτη» είναι η περιοχή του Spessart (πιθανολογείται πως είναι το χωριό Lohr), μια χαμηλή οροσειρά στα κρατίδια της Βαυαρίας και της Έσσης, που διασχίζεται από τον ποταμό Μάιν.

Άλλες εκδοχές της Χιονάτης είναι:

1)Η ιταλική έκδοση «Η νεαρή σκλάβα» του 17ου αιώνα από τον παραμυθογράφο Giambattista Basile. Η ιστορία υπήρχε στην συλλογή «Pentamerone» και είχε στοιχεία από την Χιονάτη αλλά και την ωραία κοιμωμένη.

2) Η κέλτικη «Golden tree and Silver tree». Σε αυτή την εκδοχή η βιολογική μητέρα μαθαίνει ότι η κόρη της είναι πιο ωραία από ένα ψάρι που μιλάει. Εδώ το γυάλινο φέρετρο αντικαθίσταται από ένα κλειδωμένο δωμάτιο και η κόρη ανακαλύπτεται όχι από τον πρίγκιπα αλλά από την δεύτερη σύζυγό του.

3) Η αρμένικη «Nourie Hadig». Εδώ δεν υπάρχουν καθόλου νάνοι, το μήλο αντικαθίσταται από δαχτυλίδι ενώ ο καθρέφτης από το φεγγάρι.

4) Τέλος, η ελληνική «Μυρσίνη» όπου η κακιά μητριά αντικαθίσταται από δύο ζηλιάρες αδελφές και ο μαγικός καθρέφτης είναι διάλογος με τον ήλιο. Ο ύπνος του κοριτσιού οφείλεται σε ένα δαχτυλίδι, το γυάλινο φέρετρο αντικαθίσταται από μια χρυσή λάρνακα, καθώς και οι νάνοι από τους μήνες.

Περίληψη του παραμυθιού από την έκδοση των αδερφών Γκριμ

Κάποτε στα μέσα του χειμώνα(2), καθώς μια βασίλισσα κάθονταν και έπλεκε στο παραθύρι της, τρύπησε κατά λάθος το δάχτυλό της(3) με την βελόνα και τρεις σταγόνες αίμα κύλησαν πάνω στο χιόνι που είχε πέσει στο εβένινο πλαίσιο του παραθύρου. Αφού η βασίλισσα κοίταξε το αίμα πάνω στο χιόνι είπε: «Αχ! Πόσο θα ήθελα ένα παιδί τόσο λευκό όσο το χιόνι, τόσο κόκκινο όσο το αίμα και τόσο μαύρο όσο ο έβενος(4)».

Πράγματι σύντομα θα γεννηθεί ένα κορίτσι, με δέρμα τόσο λευκό όσο το χιόνι, με χείλη τόσο κόκκινα όσο το αίμα και με μαλλιά τόσο μαύρα όσο ο έβενος , το οποίο θα το ονόμαζαν Χιονάτη(5). Η ευχή της βασίλισσας πραγματοποιήθηκε αλλά με βαρύ τίμημα καθώς εκείνη πέθανε στην γέννα.

Ύστερα από ένα χρόνο ο βασιλιάς παντρεύτηκε μιαν άλλη γυναίκα(6), η οποία αν και όμορφη, ήταν υπερήφανη και ματαιόδοξη. Η νέα βασίλισσα είχε μαζί της κι έναν καθρέφτη καλλωπισμού(7) τον οποίο συνήθιζε να ρωτάει: «Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου, ποια είναι η ωραιότερη στην χώρα;» και εκείνος απαντούσε(8): «Εσύ βασίλισσά μου είσαι η ομορφότερη στην χώρα». Κάπως έτσι περνούσαν τα χρόνια…

Όταν η Χιονάτη είχε φτάσει στην ηλικία των επτά(9) η βασίλισσα ρώτησε μια μέρα τον καθρέφτη: «Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου, ποια είναι η ωραιότερη στην χώρα;» και ο καθρέφτης της αποκρίθηκε: «Βασίλισσά μου είσαι ωραία είναι αλήθεια, μα χίλιες φορές περισσότερο ωραία είναι η Χιονάτη». Μίσος φώλιασε μέσα στην καρδιά της βασίλισσας. Ένα εφτάχρονο κορίτσι χτυπούσε την ματαιοδοξία της και για πρώτη φορά δεν ήταν αυτή η ομορφότερη στην χώρα. Έτσι αποφάσισε να σκοτώσει την Χιονάτη! Διέταξε λοιπόν έναν κυνηγό να οδηγήσει το κοριτσάκι στο δάσος, να την σκοτώσει και έπειτα να φέρει πίσω στην βασίλισσα, ως απόδειξη, το συκώτι της και τα πνευμόνια της(10).

Ο κυνηγός οδήγησε την Χιονάτη στο δάσος υπακούοντας την βασίλισσα, όμως του ήταν αδύνατο να σκοτώσει το κοριτσάκι που παρακαλούσε για την ζωή του. Έτσι του χάρισε την ζωή και σκότωσε ένα αγριογούρουνο(11) του οποίου το συκώτι και τα πνευμόνια θα πήγαινε για απόδειξη στη βασίλισσα. Η βασίλισσα μαγείρεψε και έφαγε(12) τα μέλη νομίζοντας πως είναι της Χιονάτης.

Εντωμεταξύ, η Χιονάτη καθώς περιπλανιόνταν στο μεγάλο δάσος βρήκε μια καλύβα όπου όλα ήταν μικροσκοπικά. Δεν ήταν κανένας εκεί. Αφού έφαγε, δοκίμασε τα κρεβάτια (καθώς άλλα ήταν πολύ μικρά και άλλα μεγάλα) και όταν βρήκε το κατάλληλο κοιμήθηκε. Την άλλη μέρα την βρήκαν εφτά(13) νάνοι(14), στους οποίους άνηκε η καλύβα κι ενώ τους εξήγησε την ιστορία της, εκείνοι προσφέρθηκαν να την φιλοξενήσουν εφόσον η Χιονάτη θα έκανε τις δουλειές του σπιτιού. Την προειδοποίησαν όμως να μην βάζει κανέναν στο σπίτι όσο εκείνοι θα έλειπαν στη δουλειά.

Μια μέρα, όμως, η βασίλισσα ρωτώντας τον καθρέφτη της έμαθε πως η Χιονάτη είναι πέρα από τα εφτά βουνά στο σπίτι των νάνων ζωντανή και καμία δεν είναι τόσο όμορφη όσο αυτή. Οργισμένη η βασίλισσα αποφάσισε μόνη της να σκοτώσει την Χιονάτη…

Έτσι μεταμφιεσμένη σαν γερόντισσα γυρολόγος βρήκε το σπιτάκι των νάνων και κατάφερνε να πουλήσει στην Χιονάτη έναν δαντελωτό κορσέ. Προσφέρθηκε τάχα να την βοηθήσει να τον φορέσει και τον έσφιξε τόσο ώστε η Χιονάτη έχασε την αναπνοή της(15) και έπεσε κάτω. Η βασίλισσα έφυγε νομίζοντας πως την σκότωσε. Το βράδυ την βρήκαν οι νάνοι και της έκοψαν τις δαντέλες επαναφέροντας την στη ζωή.

H βασίλισσα έμαθε πάλι από τον καθρέφτη πως η Χιονάτη ήταν ζωντανή και αποφάσισε να κάνει δεύτερη απόπειρα, αυτή την φορά μεταμφιεσμένη σαν άλλη γερόντισσα. Ξαναπερνώντας τους επτά λόφους και φτάνοντας στην καλύβα πούλησε στην Χιονάτη μια δηλητηριασμένη χτένα(16). Αφού προσφέρεται πάλι να την χτενίσει βάζει την χτένα στα μαλλιά της και η Χιονάτη πέφτει αναίσθητη. Η βασίλισσα φεύγει και το βράδυ οι νάνοι επαναφέρουν και πάλι την Χιονάτη τραβώντας την χτένα από τα μαλλιά.

Η βασίλισσα απίστευτα οργισμένη από τα λόγια του καθρέφτη, θα αποφασίσει να κάνει και τρίτη απόπειρα(17).

Αφού έφτιαξε στο μυστικό δωμάτιο του κάστρου με την βοήθεια της τέχνης της μαγείας ένα βαριά δηλητηριασμένο μήλο(18) μισό άσπρο και μισό κόκκινο, επέστρεψε στην καλύβα των νάνων, αυτή την φορά ντυμένη ως αγρότισσα. Παρά τους αρχικούς δισταγμούς της η Χιονάτη έφαγε το μαγεμένο μήλο. Η βασίλισσα έκοψε το μήλο στη μέση κι έφαγε το άσπρο μέρος, δίνοντας στην Χιονάτη το κόκκινο μέρος που είχε δηλητηριάσει. Η Χιονάτη θα πέσει νεκρή και οι νάνοι δεν θα καταφέρουν να την συνεφέρουν.

Έτσι, αφού θα την θρηνήσουν για τρεις ημέρες γύρω από μια νεκροτράπεζα, θα την κλείσουν μέσα σε ένα γυάλινο φέρετρο(19).

Τα χρόνια περνούσαν και μια μέρα ο γιος ενός βασιλιά που περνούσε από τα εφτά βουνά είδε και ερωτεύτηκε την κόρη. Έτσι ζήτησε και πήρε άδεια από τους νάνους να πάρει το φέρετρο στο κάστρο του. Στο δρόμο ένας από του υπηρέτες του σκόνταψε σε ένα κούτσουρο και αφού το φέρετρο τραντάχθηκε, το μήλο ξεκόλλησε από τον λαιμό της Χιονάτης.

Η κόρη ξύπνησε και ο πρίγκιπας την πήρε στο κάστρο του και την νυμφεύτηκε(20). Στον γάμο κάλεσαν και την μητριά, που έμαθε από τον καθρέφτη για την Χιονάτη. Τότε όμως η ώρα της πληρωμής είχε φτάσει και η μητριά έπρεπε να φορέσει δύο σιδερένια, πυρακτωμένα γοβάκια και να χορέψει με αυτά μέχρι να οδηγήσει τον εαυτό της στον θάνατο(21).

Όσο για τον πρίγκιπα και την Χιονάτη έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα…

Σημείωση: Στο παραμύθι «Η Χιονάτη» βασίστηκε η γνωστή κινηματογραφική παραγωγή του Walt Disney «Η Χιονάτη και οι εφτά νάνοι» το 1937. Ήταν η πρώτη πλήρους μήκους ταινία του Disney και η πρώτη μεγάλου μήκους αμερικανική ταινία κινουμένων σχεδίων στην ιστορία του κινηματογράφου.

Ίδωνας Πέργας, μέλος Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ.

Ερμηνευτικά σχόλια:

1) Schneewittchen: Η γλωσσική μετάφραση της λέξης είναι η μικρή Χιονάτη ή η Χιονατούλα.

2) Στα μέσα του χειμώνα: Το μισοχείμωνο είναι το σταυροδρόμι των εποχών. Το ξεκίνημα της ανοδικής φάσης του ήλιου.

3) Τρυπάει κατά λάθος το δάχτυλό της με την βελόνα: το τυχαίο τρύπημα του δακτύλου συμβαίνει και στην Ωραία κοιμωμένη

4) Τόσο λευκό όσο το χιόνι, με χείλη τόσο κόκκινα όσο το αίμα και με μαλλιά τόσο μαύρα όσο ο έβενος. Τα τρία χρώματα, λευκό, κόκκινο και μαύρο αντιπροσωπεύουν τις τρεις μορφές της «Τριαδικής Θεάς», καθώς και τις πλευρές μιας γυναίκας: κόρη/μητέρα, γερόντισσα.

5) Το οποίο ονομάζονταν Χιονάτη: Παρόλο που είναι τόσο λευκό όσο το χιόνι, με χείλη τόσο κόκκινα όσο το αίμα και με μαλλιά τόσο μαύρα όσο ο έβενος, το όνομά της φέρνει μόνο την μια θηλυκή της πλευρά (λευκό- κόρη/παρθένα).

6) Ο βασιλιάς πήρε μια δεύτερη σύζυγο: Στην πρώτη εκδοχή που προέρχεται από τις προφορικές παραδόσεις, η ζηλιάρα ανταγωνίστρια της Χιονάτης είναι η μητέρα της. Στις εκδόσεις του 1819 οι Γκριμ προσθέτουν το στοιχείο της μητριάς-βασίλισσας.

7) Είχε έναν καθρέφτη καλλωπισμού: Οι πρώτοι «καθρέφτες» ήταν οι λίμνες και οι πηγές νερού. Στον ελληνικό μύθο του Νάρκισσού, ο νεαρός έπιασε την όψη του ειδώλου του σε μια πηγή και την ερωτεύτηκε. Στην ιστορία ο καθρέφτης συμβολίζει: α)την ανδρική ματιά που παρατηρεί το θηλυκό, β)Τον σύζυγο/πατέρα ο οποίος είναι απών από την ιστορία.

8) Ο καθρέφτης που πάντα απαντάει: ο καθρέφτης που μιλάει και μαντεύει είναι ένα σύνηθες στοιχείο σε Ευρωπαϊκά και Ασιατικά παραμύθια. Σε πολλούς πολιτισμούς πιστεύονταν ότι το είδωλο στον καθρέφτη αναπαριστά την ψυχή μας και για αυτό το σπάσιμό του θεωρείται κακοτυχία.

9) Επτά χρονών: Τα επτά είναι η ηλικία του περάσματος από παιδί σε κόρη.

10) Τα πνευμόνια και το συκώτι: Τα πνευμόνια συμβολίζουν την αναπνοή ή το πνεύμα ενώ στην μεσαιωνική εποχή το ήπαρ θεωρούνταν σύμβολο αγάπης και ερωτικής επιθυμίας.

11) Αγριογούρουνο: Συμβολίζει το θάρρος και τον πόθο

12) Η βασίλισσα μαγείρεψε και έφαγε τα μέλη: Κάποτε πιστεύονταν ότι τρώγοντας συγκεκριμένα όργανα κάποιου αποκτούσες τα χαρακτηρίστηκα και την ισχύ του. Σε αυτή την περίπτωση η βασίλισσα θέλει να αποκτήσει την ομορφιά της Χιονάτης.

13) Επτά: Σύμφωνα με πολλούς αποκρυφιστές ο αριθμός της τελειότητας και της ολοκλήρωσης. (Οι εφτά ημέρες της δημιουργίας, εφτά πλανήτες, εφτά νότες, εφτά χρώματα του ουράνιου τόξου, εφτά ημέρες της εβδομάδας, εφτά ψυχές, εφτά θανάσιμα αμαρτήματα).

14) Ο συμβολισμός των νάνων αναπαριστά το οργανικό. Αυτοί ζουν σε μια προ-ατομικιστική μορφή ζωής. Σε άλλες παραδόσεις οι νάνοι αντικαθίστανται από ληστές.

15) Έχασε την αναπνοή της: O πρώτος πειρασμός έχει να κάνει με το σώμα της Χιονάτης. Οι δαντέλες έχουν δεθεί τόσο σφιχτά που δεν μπορεί να αναπνεύσει. Η αναπνοή είναι σύμβολο του πνεύματος.

16) Δηλητηριώδη χτένα: O δεύτερος πειρασμός σχετίζεται με το κεφάλι και τα μαλλιά της. Η χτένα είναι σύμβολο θηλυκότητας και γυναικείας έλξης. Τα μαλλιά είναι σύμβολο του ρωμαλέου (Σαμσών) της ισχύος και της γονιμότητας, που η δηλητηριασμένη χτένα θέλει να σκοτώσει.

17) Τρεις απόπειρες: Οι τρεις «πειρασμοί» της Χιονάτης είναι σύμβολα ζωής πέρα από την καλύβα. Αντικατοπτρίζουν την ματαιοδοξία της Χιονάτης στην ανάγκη της να δείχνει ερωτικά ελκυστική (για αυτό και παρά την εντολή των νάνων ανοίγει στην βασίλισσα). Το τρία είναι ιερό στην Θεά της αγάπης, την Αφροδίτη που είναι η βασίλισσα τριών κόσμων.

18) Μήλο: To μήλο ήταν ιερό σύμβολο της Αφροδίτης και συμβόλιζε την γνώση (και στην Παλαιά Διαθήκη μήλο της γνώσης του καλού και του κακού). Διευκρίνιση: Το μήλο κολλάει στον λαιμό της Χιονάτης, μπλοκάροντας το όργανο ομιλίας.

19) Γυάλινο φέρετρο: Η Χιονάτη στο φέρετρο είναι σαν μια πεταλούδα που στο στάδιο της νύμφης περιμένει να ξυπνήσει ως ώριμη γυναικά. Επίσης, το φέρετρο είναι γυάλινο έτσι ώστε ο πρίγκιπας να μπορέσει να δει και να ερωτευθεί την Χιονάτη.

20) Η εικόνα ενός 7χρονου κοριτσιού να παντρεύεται τον πρίγκιπα είναι περισσότερο προσβλητική παρά ρομαντική........ Πιθανόν το κορίτσι μεγάλωσε στο σπιτάκι ή συνέχισε να αναπτύσσεται μέσα στο φέρετρο ώστε να φτάσει σε ηλικία κατάλληλη για γάμο.

21) Ο σίδηρος ήταν το μόνο μη- ιερό μέταλλο της θεάς . Έτσι χρησιμοποιείται για να τιμωρήσει την μητριά (αναπαριστώντας την εκδικητική ενέργεια). Το μοτίβο των υποδημάτων που κάνουν κάποιον να χορεύει ως τον θάνατο χρησιμοποιείται και στο παραμύθι «Τα κόκκινα παπούτσια».

• Σχόλια σε αυτήν την ανάρτηση :

Ο/Η Ανώνυμος είπε...
Σταμάτη Μαμούτο σε παρακαλώ βάλε άρθρο του Ίδωνα στο περιοδικό!
Δευτέρα, 12 Απρίλιος, 2010

Ο/Η Σταμάτης Μαμούτος είπε...
Αφού δεν έχει στείλει καινούργιο άρθρο και το επόμενο τεύχος του περιοδικού φεύγει για το γραφίστα εντός των ημερών, τι να βάλω;

Πρέπει να τον πείσει ο Voodoo να γράψει καινούργιο..
Δευτέρα, 12 Απρίλιος, 2010

Ο/Η Αιώνιος Πρόμαχος είπε...
Ίδωνα, Ίδωνα σε παρακαλώ,γράψε νέο άρθρο για τη φλεφαλο...
Τρίτη, 13 Απρίλιος, 2010

Ο/Η Ανώνυμος είπε...
Εξαιρετικό αφιέρωμα στο παραμύθι. Γνώση συμβόλων και φαντασία.

Χαιρετώ!

GUARDIAN LORD
Δευτέρα, 19 Απρίλιος, 2010

Ο/Η Swordmaster είπε...
Κάθε μέρα που περνά μας κάνει να καταλαβαίνουμε πόσο αληθινά είναι αυτά που έχουμε ακούσει κατά καιρούς στη φλεφαλο.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση επιβεβαιώνονται αυτά που έγραψε ο Σταμάτης στο τελευταίο άρθρο για την ελληνική φανταστική λογοτεχνία στο τεύχος 5. Και πως γίνεται αυτό;

Τις προάλλες βρέθηκα στο Comidom con (festival για τα κομιξ) που έγινε στην εληνοαμερικανική ένωση. Τι είχε γράψει ο Σταμάτης για την ελληνική φανταστική λογοτεχνία; Ότι, επειδή οι καταβολές τις χάνονται στα βάθη του χρόνου και είναι "αντινεωτερικές" το ελληνικό πνευματικό κατεστημένο των καιρών μας -που είναι λίγο αριστερό, λίγο φιλελεύθερο, λίγο διεθνιστικό και πολύ μοντερνιτέ νεωτεριστικό- την αντιμετωπίζει με επιφύλαξη. Επειδή όμως η πίεση που ασκείται για την ανάπτυξη της φανταστικής λογοτεχνίας έρχεται πλέον απ' έξω (Η.Π.Α-Βρετανία) μέσω ταινιών του Χόλλυγουντ, ηλεκτρονικών παιχνιδιών, κόμιξ, νέων λογοτεχνών κλπ, οι διαχειριστές του ελληνικού πνευματικού κόσμου δεν θα αντέξουν για πολύ να αντιστέκονται σε τάσεις που προέρχονται από τις χώρες των αφεντικών τους.

Έτσι, πρόβλεψε ο Σταμάτης τον περασμένο Νοέμβριο ότι με τον καιρό η ελληνική (ο θεός να τη κάνει) πνευματική ελιτ, αναγκαστικά θα αποδεχτεί μια κάποια ανάπτυξη του φανταστικού, προσπαθώντας όμως να ελέγξει εντελώς το τι φανταστικό θα προβληθεί, προκειμένου να επιλεγούν αυτές οι εκφράσεις του φανταστικού που θα είναι ακίνδυνες και για να προσανατολιστεί πλήρως η ελληνική κοινότητα του φανταστικου στις επιθυμητές από το κατεστημένο κατευθύνσεις.

Είναι να μην παραδεχτεί κανείς τη διορατικότητά του; Όταν βλέπουμε κάθε χρόνο ένα φεστιβάλ του χώρου μας με μαζική προσέλευση να πραγματοποείται από αυτή την ένωση με τιςαμερικανικές καταβολές, αλλά κυρίως βλέποντας μέσα στους χώρους της να μοιράζεται φυλλάδιο της εφημερίδας "Ποντίκι" (αριστεροεπαναστατική κατά τα άλλα, αλλά στη συνεργασία με τους αμερικανούς πρώτη!!!γνήσια ελληνική αριστερά)το οποίο μας ενημέρωνε για τη διεξαγωγή ενός διαγωνισμού κόμικς που πραγματοποείται υπό την αιγίδα της. Και ποιο είναι το θέμα του διαωνισμού κόμικς που διεξάγει το "Ποντίκι"; Οι "αδελφοί" μας μετανάστες και οι ξένοι της πόλης μας!

Γράφει συγκεκριμένα το ποντικίσιο φυλλάδιο "προτείνουμε στους δημιουργούς να ασχοληθούν με τους ανθρώπους άλλου χρώματος, άλλης φυλής, άλλης θρησκείας, που πασχίζουν να επιβιώσουν με αξιοπρέπεια σε έναν ξένο για αυτούς τόπο, αλλά και τη συνύπαρξή τους με εμάς τους ..ιθαγενείς". Αυτά είναι. Δελατόλας και σια, αριστερά-USA, όπως πάντα αγκαλίτσα, στις πλάτες των απλών Ελλήνων!!

Προς όλα τα ποντίκια που κρύβονται στις σκιές της ελληνικής κοινότητας αναγνωστών που θα σκεφτούν ότι αν δεν μου αρέσει να μην ασχοληθω, έχω να απαντήσω ότι το σχόλιο γράφτηκε για να δικαιώσει για άλλη μια φορά τα όσα έχουν ακουστεί από τη φλεφαλο και όχι για να κρίνω το όλο θέμα. Εννοείται πως δεν μου αρέσει (και στον καθε σοβαρό αναγνώστη δεν πρέπει να αρέσει) και δεν θα ασχοληθώ...
Πέμπτη, 22 Απρίλιος, 2010

Ο/Η Skull είπε...
Γιατί περίμενες ότι θα έπεφτε έξω ο Σταμάτης;

Τώρα για το αν θα συνεχίσει να προβάλει το πνευματικό καθεστώς ακρωτηριασμένα κομμάτια του φανταστικού, εγώ δεν έχω πρόβλημα. Είναι σαν να καβαλάνε ένα απείθαρχο άλογο. Κάποια στιγμή θα τους ρίξει κάτω και θα τους ποδοπατήσει
Παρασκευή, 23 Απρίλιος, 2010

Ο/Η Psycho είπε...
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς προφήτης για να καταλάβει το αν ισχύουν αυτά που λέμε. Αρκεί να παρακολουθεί τι συμβαίνει γύρω του. Δυστυχώς, όμως, είναι λίγοι αυτοί που μπορούν να το αντέξουν..
Δευτέρα, 26 Απρίλιος, 2010

Ο/Η Σταμάτης Μαμούτος είπε...
Ο έχων ώτα ακούειν, ακουέτω...
Δευτέρα, 26 Απρίλιος, 2010