ELYSIUM -on line-

                                                                                                                          

                                                            του Flammentrupp 

Ο Ηλίας Κυριαζής γεννήθηκε το 1978 και ζει στην Αθήνα. Από το 2001, συγγράφει και σχεδιάζει κόμικς. Κέρδισε το πρώτο βραβείο στον 1ο διαγωνισμό που διοργάνωσε η πρώτη σε πωλήσεις τότε καθημερινή εφημερίδα σε συνεργασία με τη σχολή ΑΚΤΟ. Έκτοτε ξεκίνησε η συνεργασία του με το εν λόγω έντυπο, και συγκεκριμένα με το κυριακάτικο ένθετό του «9», όπου δημοσιεύτηκαν σε σειρές (και αργότερα σε ολοκληρωμένη συλλογή σε soft ή hard cover) έργα του όπως «Manifesto», «Blood Opera», «Blockbuster» κ.α.  Έπειτα συνεργάστηκε με τον εκδοτικό οίκο Giganto Books ο οποίος και εξέδωσε διάφορα έργα του, ενώ ως ελεύθερος επαγγελματίας είχε διάφορες άλλες συνεργασίες. Από το 2007 εργάζεται για Αμερικανούς εκδότες, με έργα όπως τα «Melody» (DC/Zuda, υποψήφιο για το βραβείο καλύτερου γυναικείου χαρακτήρα στα βραβεία LULU), «Falling for Lionheart» (IDW Publishing),έκανε τα σχέδια στο «Secret Identities» (Image Comics) κ.α. 

Το 2013 και μέσω διαδικασίας crowdfunding της ιστοσελίδας indiegogo.com, εκδόθηκε στην αγγλική γλώσσα το έργο «Elysium», online. Από τον Απρίλιο του 2016 και μέσω της εταιρείας Webcomics, κυκλοφορεί και στα ελληνικά. Όπως διαβάζουμε στα εισαγωγικά κείμενα του βιβλίου: «To Elysium είναι ένα επαναστατικό κοινωνικό δίκτυο. Εκεί θα μπορείς να έρχεσαι σε επαφή με τους νεκρούς αγαπημένους σου που πλέον υπάρχουν σε έναν ψηφιακό παράδεισο. Είναι Οκτώβριος του 2021 και όλος ο κόσμος περιμένει με ανυπομονησία την κυκλοφορία του. Αλλά τίποτα δεν θα πάει όπως το περίμεναν».

Στον κόσμο του comic όλοι είναι συνδεδεμένοι με το διαδίκτυο, όχι απλώς σε κοινωνικά δίκτυα ή online games αλλά γενικότερα αφού μέσω αυτού ελέγχουν τις ηλεκτρονικές λειτουργίες ενός σπιτιού, μεταφορικού μέσου, επιχείρησης κλπ. Μέσω του κινητού τηλεφώνου ή του tablet μπορεί κάποιος π.χ. να εκκινήσει τη μηχανή του αυτοκινήτου του ή να ελέγξει τις προμήθειες στο ψυγείο του πριν πάει στο σούπερ μάρκετ. Σε αυτό το δίκτυο, ο Παύλος ένας νεαρός προγραμματιστής, καταφέρνει μέσω ενός προγράμματος που ανέπτυξε ο Δρ. Μπάνταμ, να ανεβάσει την προσωπικότητα και τις αναμνήσεις ενός ανθρώπου σε ένα ιδανικό μέρος που δημιούργησε ο ίδιος, έναν Παράδεισο. Έτσι, μετά το θάνατο του ανθρώπου αυτού οι οικείοι του θα μπορούν να συνδεθούν με το Elysium, το πρόγραμμα, βλέποντας τον κι επικοινωνώντας μαζί του. Οι νεκροί, όμως, παρότι οι ίδιοι επέλεξαν όσο ήταν εν ζωή το ανέβασμα της συνείδησής τους στο πρόγραμμα, αλλάζουν γνώμη. 

Ο συγγραφέας και σχεδιαστής αναπτύσσει το προσωπικό του όραμα μέσω μιας γνωστής ιδέας με πολλές ηθικές και συναισθηματικές προεκτάσεις, καλώντας μας να στοχαστούμε και να προβληματιστούμε πάνω σε αυτήν. Είναι η ιδέα της υπερτεχνολογίας που υποκαθιστά σιγά-σιγά τον πραγματικό κόσμο και τις διαπροσωπικές σχέσεις, καθώς επίσης και η σχέση της τεχνολογίας αυτής με τη σύγχρονη αλλά και τη διαχρονική Ηθική. Ιερωμένοι, επιστήμονες και απλοί άνθρωποι έχουν σοβαρές αντιρρήσεις τόσο από την θρησκευτική πλευρά και το κατά πόσο υποκαθίσταται η έννοια του Ανώτερου Θείου που αποφασίζει να τερματίσει μια ανθρώπινη ζωή με την απληστία του ανθρώπου για αθανασία, όσο και από την επιστημονική πλευρά και το ποια είναι τα όρια της ανθρώπινης επέμβασης στη Φύση.   

Η ιστορία κυλά με κινηματογραφικούς ρυθμούς, κάνοντας και τα λεγόμενα flashback στο παρελθόν των χαρακτήρων για την ολοκλήρωση της εικόνας τους. Στο έργο είναι επίσης παρόντα το κοινωνικό δράμα, το θρίλερ, η αγωνιώδης δράση, ο τρόμος και η εναλλαγή συναισθημάτων. Το σχέδιο έχει καθαρές γραμμές κι έντονα χρώματα, φέρνοντας στο μυαλό σύγχρονες δημιουργίες, όπως τα Preacher, Spawn κλπ. 

Το αρνητικό σημείο, κατά τη γνώμη μου, είναι η μικρή ανάπτυξη. Στις 96 σελίδες του τεύχους δεν δίνονται, έστω και ψευδοεπιστημονικές, λεπτομέρειες για την ψηφιοποίηση της συνείδησης, δεν παρουσιάζεται εκτενώς η «ζωή» των νεκρών μέσα στον παράδεισο του Elysium, ενώ το τέλος έρχεται απότομα δίνοντας την εντύπωση ότι για κάποιο απροσδιόριστο λόγο το βιβλίο στριμώχνεται για να ολοκληρωθεί σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Αν είχε δοθεί μεγαλύτερη προσοχή σε αυτό το σημείο, ναι μεν θα μπορούσε να είναι ακόμη και διπλάσιο σε μέγεθος επιβαρυνόμενο οικονομικά το όλο concept, σίγουρα όμως θα ήταν ολοκληρωμένο και κατά πάσα πιθανότητα μέσα στις καλύτερες κυκλοφορίες  της χρονιάς.

Παρόλα αυτά, το εν λόγω comic πήρε καλές κριτικές από ανθρώπους της αμερικανικής βιομηχανίας, ενώ και στην Ελλάδα απέσπασε τα βραβεία Καλύτερου Κόμικ, Καλύτερου Σεναρίου, Καλύτερου Σχεδίου και Καλύτερης Αυτοέκδοσης στα Comicdom Awards.

Είναι ελπιδοφόρο πως σε μια δύσκολη ιστορική συνθήκη, σε μια χώρα που δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι προσφέρει ευκαιρίες σε πεδία που προϋποθέτουν ποιοτική  δημιουργικότητα, σε μια χώρα τέλος που το κοινωνικό της σύστημα έχει οργανωθεί έτσι ώστε -όπως εύστοχα λέει και η παλιά παροιμία- να «τρώει τα παιδιά της», υπάρχουν άνθρωποι που δημιουργούν αξιόλογα έργα στον χώρο της εικονογραφημένης λογοτεχνίας. Έχω την αίσθηση πως στο μέλλον, με την απόκτηση της απαραίτητης εμπειρίας και με ενδεχόμενη υποστήριξη κάποιου ισχυρού εκδοτικού οργανισμού που δραστηριοποιείται στο περιβάλλον των comics, ο Ηλίας Κυριαζής θα χαρίσει στους αναγνώστες σπουδαία έργα.

ΓΟΤΘΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ

                                                    

                                                     του Αριστείδη Χριστοφοράκη

                                               Το Γοτθικό Στοιχείο στον Ρομαντισμό

 Όλοι μας, λίγο πολύ, έχουμε ακουστά τον όρο «goth». Τον χρησιμοποιούμε στις ημέρες μας συχνά προκειμένου να κατατάξουμε υφολογικά (συνήθως) νεαρούς ντυμένους στα μαύρα, με βαμμένα μαύρα νύχια και άλλες παρόμοιες αισθητικές επιλογές, οι οποίοι αποστασιοποιούνται από τις κυρίαρχες πολιτιστικές τάσεις των καιρών μας. Λίγοι όμως είναι εκείνοι που γνωρίζουν τις καταβολές της «γοτθικής υποκουλτούρας» από τον Ρομαντισμό. Μολονότι στην ιστορία της Ευρώπης η γοτθική τέχνη αποτέλεσε μεσαιωνική έκφραση, η οποία είχε να κάνει κυρίως με την αρχιτεκτονική των δυτικοευρωπαϊκών χριστιανικών ναών, στη νεώτερη εποχή ο όρος ανανεώθηκε μέσα στα πλαίσια της ρομαντικής κοσμοθέασης. Ο Ρομαντισμός ήταν ένα κίνημα με πολιτική, καλλιτεχνική, φιλοσοφική και λογοτεχνική έκφραση. Η ρομαντική λογοτεχνία αποτέλεσε το πεδίο από το οποίο γεννήθηκε η νεώτερη φανταστική λογοτεχνία και τα επιμέρους ρεύματά της. Ένα εξ αυτών ήταν και εκείνο της «γοτθικής φανταστικής λογοτεχνίας».

Οι ρομαντικές «γοτθικές νουβέλες» αφηγούνταν ιστορίες τρόμου και έλαβαν το χαρακτηριστικό «γοτθικές» από τα κτήρια με την μεσαιωνική αισθητική στα οποία λάμβαναν χώρα οι υποθέσεις των πρώτων από αυτές. Το πρώτο «γοτθικό» λογοτεχνικό έργο μας έρχεται από τον Άγγλο Οράτιο Ουόλπολ το 1764 και συγκεκριμένα πρόκειται για «Το Κάστρο του Οτράντο». Έπειτα ακολούθησαν η Αν Ράντκλιφ, ο Τσαρλς Ματσούριν, το ζεύγος Σέλλεϋ, ο Πολιντόρι, ο Βύρωνας και άλλοι, που δημιούργησαν μια πολύ ισχυρή σχολή γοτθικής ρομαντικής λογοτεχνίας τρόμου στην Βρετανία. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού μεγάλη απήχηση απέκτησαν τα λογοτεχνικά έργα του Washington Irving που αφηγήθηκε τον θρύλο του «ακέφαλου καβαλάρη» στο «Ο Θρύλος του Sleepy Hollow», το οποίο δημοσιεύθηκε το 1820. Ο συγγραφέας έγραψε το βιβλίο αυτό βρισκόμενος στην Αγγλία και εμπνευσμένος από ιστορίες Ολλανδών που είχαν ζήσει στο Hudson Valley της Νέας Υόρκης. Ωστόσο, την πρωτοκαθεδρία στον αμερικανικό Ρομαντισμό αξίζει να αποδώσουμε στον Έντγκαρ Άλαν Πόε (1809-1867). Στην Γερμανία, επίσης, αναπτύχθηκε μια σπουδαία σχολή γοτθικής ρομαντικής λογοτεχνίας με συγγραφείς όπως ο E.T.A Χόφμαν, ο Λούντβηχ Τηκ, ο Χάινριχ φον Κλάιστ, ο φον Άρνιμ και άλλοι. Ακολούθησε η Γαλλία με τον Θεόφιλο Γκωτιέ, τον Έκτορα Μπερλιόζ και τον Βίκτωρα Ουγκώ.

Ο ακραίος ρομαντισμός ήταν πολύ διάσημος στην Αγγλία και τη Γερμανία και ελαφρός λιγότερο στην Γαλλία, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία νέων ειδών γοτθικής λογοτεχνίας. Στην Γερμανία είχαμε το Schauerroman και στη Γαλλία το Georgia. Στην Γερμανία το «γοτθικό διήγημα» έλαβε διαφορετικές διαστάσεις από το αγγλικό με αλλαγές στην πλοκή καθώς βασίστηκε πάνω στη ζωή παράνομων, των ιπποτών και των στρατιωτών.

 Αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη η εξάπλωση της επιρροής του Ρομαντισμού συνδέθηκε με την άνθιση του γοτθικού μυθιστορήματος. Στην Ρωσία ο Αλεξέι Τολστόι και στην Ουκρανία ο Ορέστι Σομώφ συνδύασαν την γοτθική λογοτεχνία τρόμου με τις εθνικές τους παραδόσεις.. Επίσης, μολονότι ο Fyodor Dostoyevsky χαρακτηρίζονταν από τους κριτικούς ως απλά ρομαντικός ή φανταστικός λογοτέχνης, υπήρξαν άλλοι σπουδαίοι συγγραφείς όπως ο Nikolay Mikhailovich Karamzin, που είναι ο πρώτος ο οποίος έγραψε γοτθικό διήγημα στην Ρωσική Αυτοκρατορία, ο Ostrov Borngolm και ο Nikolay Ivanovich Gnedich. Τέλος, στην Ελλάδα πολλά στοιχεία «γοτθικού τρόμου» ανιχνεύονται στα έργα των σπουδαίων λογοτεχνών του ελληνικού  Ρομαντισμού όπως ήταν ο Διονύσιος Σολωμός, ο Ανδρέας Κάλβος, οι αδελφοί Σούτσοι και ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής. 

Ωστόσο και μετά το τέλος της εποχής του Ρομαντισμού υπήρξαν νεορομαντικά πολιτιστικά ρεύματα που όχι μόνο κράτησαν την «γοτθική λογοτεχνία τρόμου» ζωντανή αλλά και την ενδυνάμωσαν. Σημαντικοί εκπρόσωποι εκείνης της εποχής ήταν οι Προραφαηλίτες (μία ομάδα από Άγγλους ζωγράφους, λογοτέχνες και κριτικούς τέχνης που δημιουργήθηκε το 1848 από τους William Holman Hunt, John Everett Milais, και Dante Gabriel Rossetti), ο Μπραμ Στόουκερ, ο Όσκαρ Ουάιλντ (στου οποίου τα έργα ανιχνεύονται επιρροές του «γοτθικού μυθιστορήματος» χωρίς όμως να μπορούμε να τα κατατάξουμε εξολοκλήρου σε αυτή την κατηγορία) και ο Ρόμπερτ Λούις Στήβενσον.

Σύμφωνα με τον David H. Richter η γοτθική λογοτεχνία λαμβάνει χώρα σε ερειπωμένα κάστρα, εγκαταλελειμμένες εκκλησίες, κλειστοφοβικά μοναστήρια και μοναχικούς δρόμους σε βουνά. Άλλα τυπικά χαρακτηριστικά είναι ο σκληρός γονιός, ο απαίσιος ιερέας, ο γενναίος νικητής, η αβοήθητη ηρωίδα και υπερφυσικά όντα όπως δαίμονες, βαμπίρ, φαντάσματα και τέρατα. Συχνά οι πρωταγωνιστές είναι κακότυχοι, έχουν εσωτερικές συγκρούσεις και είναι αθώα θύματα «διαβολικών» δυνάμεων με αποτέλεσμα πολύ συχνά τα θύματα να τρελαίνονται. Όμως η γοτθική λογοτεχνική κουλτούρα δεν έχει μόνο αυτές τις επιρροές αλλά αντλεί έμπνευση από την τέχνη, την φιλοσοφία (συνήθως την υπαρξιακή φιλοσοφία) και τις παραδόσεις (Κελτικές, Χριστιανικές, Αιγυπτιακές και παγανιστικές).

Το λογοτεχνικό αυτό κίνημα συνδέθηκε άμεσα και με την γοτθική αναγεννησιακή αρχιτεκτονική της εποχής. Εξάλλου είναι εμφανές κι από το περιεχόμενο των διηγημάτων οι αφηγήσεις των οποίων αφορούν υποθέσεις που συνήθως λαμβάνουν τόπο σε ερειπωμένα κάστρα και εκκλησίες αυτής της αρχιτεκτονικής. Συχνά οι λογοτέχνες εμπνέονταν από τέτοια ερείπια και έδωσαν σε αυτά τον συμβολισμό της κατάπτωσης και καταστροφής των δημιουργημάτων των ανθρώπων. Το ερείπιο, ως απομεινάρι του παραδοσιακά αυθεντικού, ως απόσπασμα ενός Όλου το οποίο μπορεί να έχει χάσει την υλική του αρτιότητα αλλά υφίσταται ως αρχέτυπη ιδέα, αποτέλεσε σημείο αναφοράς της ρομαντικής θεώρησης.

Τον 20ο αιώνα ο όρος «γοτθική λογοτεχνία» συνέχισε να χρησιμοποιείται, όχι όμως τόσο εκτενώς όσο την εποχή του Ρομαντισμού. Τα «γοτθικά μυθιστορήματα» υπάγονται πλέον στην γενικότερη κατηγορία της φανταστικής λογοτεχνίας τρόμου. Ωστόσο η ρομαντικά «γοτθική» αισθητική απλώθηκε πέρα από την φανταστική λογοτεχνία ή τα comics και στον χώρο του κινηματογράφου. Η σχέση του «γοτθικού τρόμου» με την μεγάλη οθόνη ήταν έντονη από το πρώτο μισό του 20ου αιώνα μέχρι και τις ημέρες μας. Πλέον, σκηνοθέτες όπως ο Τιμ Μπάρτον αποτελούν παραδείγματα της πιο ποιοτικής διασύνδεσης του ρομαντικά «γοτθικού» στοιχείου με τον κινηματογράφο.

                                   Το «Gothic» στην μουσική κουλτούρα της εποχής μας

Στη νεότερη ευρωπαϊκή κουλτούρα ο όρος «goth» εμφανίστηκε πρώτη φορά το 1967 από τον μουσικό κριτή John Stickney, ο οποίος θέλησε να περιγράψει μια συνάντησή του με τον θρυλικό τραγουδιστή των Doors Jim Morrison, λέγοντας χαρακτηριστικά «το τέλειο δωμάτιο για να τιμήσεις το gothic rock των Doors». Επρόκειτο βέβαια για ένα σχήμα λόγου, το οποίο όμως εμπεριείχε το εξής σημαντικό στοιχείο. Περιέγραφε μια rock μουσική τάση, βασιζόμενο στον όρο «γοτθικό», όχι βάσει της αρχικής καλλιτεχνικής του προέλευσης από την μεσαιωνική αρχιτεκτονική αλλά σύμφωνα με το νόημα που απέκτησε ο όρος μέσα από τα ρομαντικά μυθιστορήματα τρόμου.

Ο ίδιος όρος, με το ίδιο νόημα, χρησιμοποιήθηκε αργότερα για να περιγράψει την ατμόσφαιρα  post-punk συγκροτημάτων όπως οι Siouxsie and the Banshees, οι Magazine και οι  Joy Division στα τέλη του 1970. 

Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1980 εμφανίστηκαν πολλές μπάντες παρόμοιων μουσικών και αισθητικών επιρροών όπως οι Bauhaus, οι Adam and the Ants, οι The Cure, οι The Birthday Party, οι Southern Death Cult, οι Specimen, Sex οι Gang Children, οι UK Decay, οι Virgin Prunes, οι Killing Joke και πολλοί άλλοι. 

Αλλά και σε πιο δυνατές rock φόρμες οι Sisters of Mercy και οι Fields of the Nephilim αποτέλεσαν τα δυο σημεία αναφοράς του επονομαζόμενου «γοτθικού rock». 

Μολονότι η χρήση του όρου στην μουσική κοινότητα είχε ξεκινήσει από την δεκαετία του ’60, η «γοτθική» μουσική κουλτούρα απέκτησε ξεχωριστό ρεύμα υποστηρικτών στα 90s με την εμφάνιση του gothic metal. Επρόκειτο για ένα από τα πολλά παρακλάδια της σκηνής του heavy metal, το οποίο συνδύαζε τις επιρροές των Sisters of Mercy και των Fields of the Nephilim με μουσικούς δρόμους της  «μεταλλικής» μουσικής, διαθέτοντας στιχουργικές και αισθητικές αναφορές που άντλησαν τις κύριες επιρροές τους από την ρομαντική λογοτεχνία. 

Με πρώτες μπάντες τους Paradise Lost, τους My Dying Bride και τους Anathema από την Αγγλία, με τους Type O Negative από την Αμερική, τους Tiamat από τη Σουηδία, τους The Gathering από την Ολλανδία, τους Theater of Tragedy από την Νορβηγία (οι οποίοι ξεκίνησαν πρώτοι το χαρακτηριστικό «beauty and the beast» στα φωνητικά της μπάντας, που είναι ο συνδυασμός υψηλών γυναικείων φωνητικών με αργόσυρτα, αισθαντικά «γοτθικά», brutal αντρικά) το «gothic metal» αποτέλεσε ιδιαίτερο υπο-κίνημα της heavy metal σκηνής. Αργότερα ο «γοτθικός μεταλλικός ήχος» συνδέθηκε με neo metal και εναλλακτικές φόρμες. Χαρακτηριστική εκδήλωση τέτοιων τάσεων υπήρξε η περίπτωση του Marilyn Manson.  

Η επιρροή του «γοτθικού» στοιχείου στην σκληρή μουσική απλώθηκε ιδιαιτέρως κατά την δεκαετία του ’90 με αποτέλεσμα να γίνει ανιχνεύσιμη και σε επιμέρους ρεύματα του heavy metal. Μπάντες όπως οι Cradle of Filth, οι Theatres des Vampires και οι Moonspell έφεραν το gothic στοιχείο κοντά στο ρεύμα του «black metal» ενώ συγκροτήματα όπως οι Tristania, οι Within Temptation και οι Nightwish το συνέδεσαν με το symphonic metal. Επίσης οι Veni Domine το μπόλιασαν με progressive και power metal φόρμες ενώ αργότερα το goth συνδέθηκε σε κάποιες περιπτώσεις και με το πολύ ιδιαίτερο ύφος της neofolk μουσικής σκηνής. Σήμερα το «gothic rock» και το «gothic metal» συνεχίζουν να αποτελούν ιδιαίτερες σκηνές του σκληρού ήχου με διάσημες μπάντες όπως οι Entwine, οι HIM, οι Lullacry, οι Poisonblack, οι Lacuna Coil και άλλοι.

Αξίζει, σαφώς, να αναφέρουμε πως κατά την δεκαετία του 2000 η gothic αισθητική επηρέασε και το βραχύβιο μουσικό κίνημα των Emo. Όπως επίσης και το ότι κατά την δεκαετία του ’90 το «gothic» στοιχείο διαπότισε σε μεγάλο βαθμό την ηλεκτρονική μουσική με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί το ρεύμα του electrogoth.

                              Η κουλτούρα της κοινότητας των εκφραστών του Gothic

Αλήθεια, τι είναι αυτό που κάνει το gothic τόσο ξεχωριστό και το συνδέει με μουσικές τάσεις επί τριάντα χρόνια; Μα ασφαλώς η θεματολογία του. Όπως έγραψα και στην αρχή, το gothic ανάγει τις αφετηρίες του στον Ρομαντισμό και συγκεκριμένα στον «γοτθικό Ρομαντισμό», ως υποκατηγορία της φανταστικής λογοτεχνίας. Στην νεότερη έκφρασή του το «γοτθικό στοιχείο» διατηρεί ακόμη πολλές από τις ρομαντικές του καταβολές. «Tο να είσαι Goth, για μένα, είναι να βλέπεις την ομορφιά και την επικείμενη καταστροφή ταυτόχρονα. Για μένα είναι ο τελευταίος χορός καθώς οι τοίχοι γκρεμίζονται γύρω σου -(Beatgrl σε ερώτηση τι είναι για σένα το Goth)». «Είναι η ικανότητα να βρίσκεις την τέχνη εκεί που φαίνεται ότι απουσιάζει. Να βρίσκεις το φως στο σκοτάδι και να το εν αγκαλιάζεις για όλη την αξία του-(Jennifer Mason σε ερώτηση τι είναι για σένα το Goth)».

Ενδιαφέρουσα είναι και η σχέση του goth με την θεματική του θανάτου, στην οποία υπάρχει μεγάλη παρερμήνευση πολλές φορές και από τους ίδιους τους «γκοθάδες». Σε γενικές γραμμές το gothic κίνημα θέλει να εκφράσει την σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης και να εξωτερικεύσει σκέψεις που οι άνθρωποι έχουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους και φοβούνται να εκφράσουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο θάνατος. 

Ο θάνατος και η ερμηνεία του ήταν πάντα μια θεμελιώδεις αρχή για την ανθρωπότητα και συνδέθηκε με την τέχνη, τη θρησκεία και τη φιλοσοφία. Σήμερα η επαφή που έχει ο άνθρωπος με τον θάνατο είναι συνήθως μέσω της παρακολούθησης ειδήσεων, βιβλίων και ταινιών, δηλαδή έμμεση. Οι δυτικές καταναλωτικές κοινωνίες που προκρίνουν την υλική ευμάρεια, τον φιλελευθερισμό, το απτό κέδρος και τον ανθρωπισμό έχουν απωθήσει την θεματική του θανάτου, ως κάτι που σηματοδοτεί το απόλυτο τέλος ενός υλιστικού κόσμου χωρίς μεταφυσικές πίστεις. Οι άνθρωποι της εποχής μας έχουν απομακρύνει την σκέψη του θανάτου ως ενδεχόμενου, καθώς τα φάρμακα έχουν αυξήσει τον μέσο όρο ζωής και οι κίνδυνοι για την εξασφάλιση της διαβίωσης έχουν μειωθεί σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε σε παλαιότερες εποχές. Αλλά και στην επικρατούσα φιλοσοφία της ζωής εκείνο που σήμερα εκτιμάται είναι το απτό παρόν. 

Αντίθετα, στην ρομαντική παραδοσιοκρατική αντίληψη το παρόν δεν είναι τίποτε άλλο παρά η συνέχεια του παρελθόντος και ο προπομπός του αύριο. Στα πλαίσια αυτής της σκέψης, ο θάνατος είναι η φυσική κατάληξη μιας αέναης διαδοχής. Αν η μνήμη του χθες χαθεί, το σήμερα δεν έχει νόημα και το αύριο φαντάζει άνευ προοπτικής. Σε μια γοητευτικά μακάβρια δήλωση της νεορομαντικής του φιλοσοφίας, ο Γάλλος εθνικιστής λογοτέχνης Μωρίς Μπαρρές είχε πει ότι αν δεν υπάρχουν νεκροταφεία, δεν υπάρχει έθνος. Έχει καταγραφεί σε πολλές πηγές η συνήθεια των παλαιών ρομαντικών, από τους Γερμανούς του 18ου αιώνα μέχρι τον Ίωνα Δραγούμη, να ρεμβάζουν την θέα νεκροταφείων, προκειμένου να σηματοδοτήσουν το ότι οι τόποι του θανάτου είναι συνάμα και τόποι μνήμης (τάφος-μνήμα), με την μνήμη να αποτελεί κεντρική νοητική δύναμη νοηματοδότησης των πραγμάτων.

Οι «γκοθάδες» της εποχής μας έχουν υιοθετήσει αυτή την συνήθεια στην οποία δίνουν όμως διαφορετική ερμηνεία. Το goth αναγνωρίζει την ισορροπία μεταξύ φωτός και σκότους, ζωής και θανάτου χωρίς την απομάκρυνση, άρνηση ή τον φόβο σε πολλά «αποκρουστικά» για τον μέσο άνθρωπο θέματα και έτσι εξηγείται η συνήθειά των εκφραστών του να συχνάζουν σε νεκροταφεία. Πολλοί πιστεύουν ότι το goth αντιπροσωπεύει το αναπόφευκτο του θανάτου και την ύπαρξη μιας «σκοτεινής» πλευράς στην ανθρώπινη ζωή.

Η ερωτική εμπειρία μεταξύ των gothsters είναι εξίσου «περίεργη» σε αρκετές εκδοχές της. Και τούτο γιατί δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που η «γοτθική» υπέρβαση των κοινών μέτρων της καθημερινότητας αποκτά και αισθησιακές προεκτάσεις. Εξάλλου, ακόμη και στον ανδροκρατούμενο χώρο του heavy metal το gothic παρακλάδι συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό γυναικών.

Άρρηκτη είναι και η σχέση του gothic με το υπερφυσικό. Μολονότι κάποιοι gothsters ακολουθούν την επικρατούσα ανά χώρα θρησκεία υπάρχουν άλλοι που ακολουθούν παγανιστικές ατραπούς ή πιστεύουν στην μαγεία και στην αύρα ενώ πολλές φορές πραγματοποιούν τελετές, οι οποίες σχεδόν ποτέ δεν είναι επικίνδυνες, διότι το goth κίνημα δεν απαρτίζεται από ανθρώπους που χρησιμοποιούν βία. Αρκετοί gothsters δείχνουν ενδιαφέρον για την λατρεία σκοτεινών θεοτήτων της ευρωπαϊκής παράδοσης, όπως είναι η «μεγάλη μητέρα θεά» και ο «κερατοφόρος θεός» και πολλές φορές υπάρχει η λανθασμένη ταύτισή τους με τον Σατανά και τη Λιλλάκε (η αλλιώς Λίλιθ). Ωστόσο, θα έλεγε κανείς ότι η όλη σχέση έχει μάλλον πολιτιστικά και αισθητικά γνωρίσματα κι όχι αληθινό θρησκευτικό υπόβαθρο. Πρόκειται για μια ακόμη αισθητική διερεύνηση πεδίων με σκοτεινή αισθητική, για καλλιτεχνική πράξη δηλαδή και όχι για αληθινή θρησκευτική τάση.

Δυστυχώς ενώ η «γοτθική κουλτούρα» είναι ιστορικά συνδεδεμένη με τον Ρομαντισμό και τον πολιτικό Ρομαντισμό, τα άτομα που εκφράζουν την σύγχρονη «goth» εκδοχή της συνήθως προσανατολίζονται ιδεολογικά σε φιλελεύθερες κατευθύνσεις. Η αισθητική ακρότητα του goth μάλλον συνοδεύεται αντιφατικά από political correct ιδέες. Ενδεχομένως να συμβαίνει αυτό λόγω του ότι κατά καιρούς οι gothsters έχουν δεχτεί «ρατσιστικές» επιθέσεις για την εμφάνιση και την κουλτούρα τους αλλά και γιατί οι περισσότεροι είναι απλώς έφηβοι που αδυνατούν να διακρίνουν την αληθινά ανατρεπτική ουσία του Ρομαντισμού από τις προσφερόμενες –δήθεν αντισυστημικές ή επαναστατικές- ελευθεριακές εκφράσεις του συρμού. Τούτο έχει φέρει συχνά την goth κοινότητα κοντά σε queer, lgbt και αντιρατσιστικές οργανώσεις, κάτι που σε αρκετές εκδοχές του καταλήγει να είναι εντελώς αντίθετο με την όλη ιδέα του Ρομαντισμού αλλά και με την ίδια την «γοτθική» αισθητική. Φαίνεται πως η συστημική αφήγηση της εξουσιαστικής δομής του μοντέρνου κόσμου, σε συνδυασμό με τις συνθήκες των αστικών κοινωνιών κατάφεραν να αλώσουν ένα αγνό ρομαντικό πολιτιστικό κίνημα.. Μια ακόμα προσπάθεια των απανταχού ρομαντικών έπεσε στο κενό. Ως πότε ακόμα…

Εικόνες:

  1) Παλαιότερη εικονογράφηση του έργου "Το Κάστρο του Οτράντο", που αποτέλεσε την πρώτη "γοτθική νουβέλα" και γράφτηκε από τον Οράτιο Ουόλπολ.

  2) Χάινριχ φον Κλάιστ

  3) Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής

  4) Μπραμ Στόουκερ

  6) Πίνακας του Γερμανού ρομαντικού Caspar David Friedriech, με τον τίτλο "A Dreamer"

  7) Ο Τζόνυ Ντεπ στον "Ψαλιδοχέρη" του Τιμ Μπάρτον

  8) Τζιμ Μόρισον

  9) Joy Divison

10) The Cure

11) Fields of the Nephilim

12) Sisters of Mercy

13) Paradise Lost

14) Theatre of Tragedy

19) Έντγκαρ Άλαν Πόε

Συνέντευξη με τον «σκοτεινό» ιθύνοντα νου του ελληνικού black metal σχήματος AGATUS

                                                           του Χρήστου Νάστου

Το 2016 μας προσέφερε ένα από τα μεγαλειώδη albums των τελευταίων ετών στην σκηνή του ελληνικού black metal. Το «The Eternalist» εξέπληξε ακόμη κι εμάς που πιστεύαμε εξ αρχής στην μεγάλη αξία αυτού του σχήματος. Ο The Drak δημιούργησε ένα ατόφιο heavy metalκομψοτέχνημα και η συνέντευξη που ακολουθεί αποτέλεσε τιμή και χαρά για τον γράφοντα.

1. Γνωρίζω πως ξεκινώ κοινότοπα, μα ως ακροατής, νιώθω την ανάγκη να εξωτερικεύσω ό,τι νιώθω. Άπειρα συγχαρητήρια για το «The Eternalist», τον καλύτερο κατά την προσωπική μου εκτίμηση heavy metal δίσκο για το 2016 και ένα από τα καλύτερα albums των τελευταίων ετών. Έχοντας πλέον περάσει κάποιο χρονικό διάστημα από την δημιουργία του, πόσο ικανοποιημένος νιώθεις με το τελικό αποτέλεσμα; Μετουσιώθηκε σε νότες και λέξεις, αυτό που είχες αρχικά κατά νου;

Σε ευχαριστώ.

Είναι μια μεγάλη τιμή για ένα δημιουργό το καλλιτέχνημα του να γίνεται αποδέκτης θετικών σχολίων και αναγνώρισης. Έχω λάβει αρκετά μηνύματα από οπαδούς παλαιούς και νέους οι οποίοι μου εκφράζουν έντονα συναισθήματα αναφορικά στο πόσο το «The Eternalist» έχει ανακουφίσει την σκηνή σε θέμα σύνθεσης, προσέγγισης και παραγωγής, γεγονός που μας κάνει ευτυχισμένους.

Οι ιδέες που καταχωρήθηκαν στο album αποτελούν ένα αμάλγαμα παλαιού και καινούριου διότι έχει χρησιμοποιηθεί υλικό από διάφορες περιόδους της μουσικής μου δραστηριότητας, η οποία έχει τροποποιηθεί ανάλογα για τις ανάγκες του album. Παρόλα αυτά οι παρεκκλίσεις είναι ελάχιστες. Είμαι απόλυτα ικανοποιημένος με το αποτέλεσμα που καταφέραμε και θεωρώ πως οι συνθέσεις ανταποκρίνονται στην αρχική σύλληψη στοχευμένων ιδεών και ύφους. 

2. Σου ζήτησα την συνέντευξη αυτή πρωτίστως ως οπαδός του μουσικού σου έργου. Παρακολουθώ τους Agatus από τις πρώτες κασέτες σας/demo, καθώς και από το υπέροχο ντεμπούτο «Dawn of Martyrdom». Γιατί λοιπόν, μετά από εικοσιπέντε σχεδόν χρόνια ύπαρξης των Agatus, υπάρχουν μόνο τρεις ολοκληρωμένοι δίσκοι;  Αποτελεί προσωπική σου επιλογή αυτή η αραιή δισκογραφική παρουσία;

Για ένα μεγάλο διάστημα δραστηριοποιόμουν με τους Zemial και όπως πρόσφατα αστειευόμενος είπα στον αδελφό μου για τις μέρες μου με το σχήμα, «The Dark Years».   Εκείνο το διάστημα απλά συνέθετα υλικό για Agatus χωρίς να σκέπτομαι πως θα το κυκλοφορήσω. Έχω παρά πολύ υλικό καταχωνιασμένο στον Vault. Από Agatus, Alpha Centauri, The Watcher και πολύ ακόμα υλικό από άλλα είδη μουσικής που έχω συνθέσει.

3. Επιστρέφοντας στο αριστούργημα «The Eternalist», παρατηρώ ότι τα αμιγώς heavy metal στοιχεία (που πάντα υπήρχαν) υπερτερούν σε σχέση με το παρελθόν. Έγινε ηθελημένα αυτό ή προέκυψε κατά την ηχογράφηση; Υπήρχαν κάποιοι δίσκοι που άκουγες -ή είχες κατά νου και σε επηρέασαν-, την περίοδο συγγραφής των τραγουδιών;

Αυτή η κατεύθυνση ήταν το κάρπισμα μιας επιλογής την οποία θεώρησα φυσική εξέλιξη για την μουσική των Agatus και σαφώς σχεδιασμένη από την αρχή. Συνθέσεις όπως τα Perils of the Sea και το «At Dusk I Was Born» και «Gods of Fire» που έχουν έντονα επικά και heavy metal στοιχεία είναι από το 1996.  Εκεί πήγαινε το θέμα και πιστεύω πως ήταν η καλύτερη επιλογή για τις συνθέσεις του επόμενου album. Δίσκους ολόκληρους δεν είχα κατά νου, είχα όμως πάρα -μα πάρα- πολλά συγκροτήματα και μουσικούς που χρωματίζουν την καθημερινότητα μου. Ενδεικτικά θα παραθέσω μια σειρά ονομάτων. Marillion, Michael Schenker Group, Iron Maiden, Camel, Black Sabbath, Eloy, Al Dimeola, Great White, Mike Oldfield και πολλά άλλα. 

4. Επικροτώ επίσης και τον τρόπο ηχογράφησης, την παραγωγή. Όλα τα όργανα παιγμένα από ανθρώπους, δίχως περιττές επεξεργασίες και πρόσθετες μουσικές, φιλτραρισμένες από υπολογιστές. Απόλυτα ταιριαστός με το ύφος της μουσικής σας. Πιστεύεις πως πρέπει να υπάρχουν όρια στη χρήση της τεχνολογίας όσον αφορά το heavy metal;

Πιστεύω πως ανεξαρτήτως του μουσικού ύφους, η χρήση τεχνολογίας πρέπει να χρησιμοποιείται με απόλυτη ευθύνη ώστε να διατηρείται η ουσία και η σχέση μεταξύ μουσικού και μουσικής. Σε προσωπικό επίπεδο, όταν μπαίνω στην διαδικασία σύνθεσης και ηχογράφησης, δεν αρκεί μόνο το να γνωρίζω πως να εκτελέσω τις συνθέσεις μου με τρόπο τέτοιο ώστε να ανταποκρίνονται όσο το δυνατόν στις σκέψεις και τις ιδέες μου αλλά και μέσω προσεκτικής προσέγγισης σε θέματα εξοπλισμού, τρόπου ηχογραφήσεως, μίξης και γενικής παραγωγής.  Με άλλα λόγια, γνωρίζω τον στόχο μου και ακολουθώ τα απαραίτητα βήματα ώστε να τον επιτύχω. 

5. Οι στίχοι σου παρουσιάζουν επίσης μεγάλο ενδιαφέρον. Από που εμπνέεσαι; Υπάρχουν βιβλία που σε έχουν επηρεάσει ως στιχουργό και ευρύτερα ως δημιουργό;

Η έμπνευση έρχεται από διάφορες πηγές όπως βιβλία, καιρικές συνθήκες, την φύση που με περιστοιχίζει και ασφαλώς τις σκέψεις και τα βιώματα μου.  Από τις απαρχές των Agatus συνεχίζει να με εμπνέει και να με επηρεάζει ο H.P. Lovecraft με τις απίστευτες ιστορίες, επινοήσεις και περιγραφές του. Πέρα αυτού, αντλώ έμπνευση από επικές ιστορίες, το απόκρυφο, την ελληνική και βαβυλωνιακή ιστορία, φιλοσοφία και μυθολογία. 

6. Οι Zemial, αποτελούν ένα ακόμη μέρος της μουσικής σου ενασχόλησης. Και αυτοί με τρεις ολοκληρωμένους δίσκους στο ενεργητικό τους. Ποιες είναι οι διαφορές που εντοπίζεις μεταξύ αυτών και των Agatus; Υπάρχουν σχέδια για νέα κυκλοφορία, μετά το υπέροχο «ΝΥΚΤΑ» του 2013;

Εδώ και αρκετά χρόνια δεν είμαι ενεργό μέλος των Zemial.  Έχω αποχωρήσει. Βέβαια βρίσκομαι ακόμα στο πλευρό του αδελφού μου με ιδέες, σχόλια, κριτική και οτιδήποτε άλλο μπορώ να συνεισφέρω εάν και εφόσον μου ζητηθεί.  Μπορώ να πω πως το album που θα ακολουθήσει το «ΝΥΚΤΑ» θα είναι αντιπροσωπευτικό της σκοτεινής γοητείας και ωμότητας που χαρακτηρίζει τους Zemial. Θα είναι πολύ σημαντικό album για την σταδιοδρομία της μπάντας διότι και αυτή την φορά έχει υπάρξει πολλή εργασία και σκέψη πίσω από τις συνθέσεις που θα ενσωματωθούν στην κυκλοφορία αυτή, η οποία πιστεύω θα καταφέρει κάτι πολύ μεγάλο και διαφορετικό για τα ελληνικά και όχι μόνο δεδομένα. 

7. Και τα δυο συγκροτήματα μετρούν αρκετά 7''. Φαντάζομαι πως αυτό αποτελεί μία συνειδητή επιλογή και μία underground στάση/αισθητική. Θα συνεχίσετε σε αυτό το μοτίβο ή αυτή τη φορά η αναμονή για νέο Agatus δίσκο θα είναι μικρότερη;

Πέρα από το να δίνω σημείο ζωής μέσω κάποιας 7ep κυκλοφορίας θεωρώ πως είναι ένας αρκετά καλός τρόπος να δώσω ένα μουσικό στίγμα σχετικά με το τί μπορεί να περιμένει κανείς από την επόμενη κυκλοφορία Agatus. Μπορείς να το δεις σαν teaser αλλά φυσικά και ως και κάτι μεμονωμένο, όπου απλά κοσμεί την δισκογραφία της μπάντας. Έχω αρκετό υλικό καταχωνιασμένο στον θόλο με τις δημιουργίες μου. Συνθέσεις από τις πρώτες ημέρες των Agatus, οι οποίες δεν έχουν δει το φως του ήλιου όπως και υλικό από μεταγενέστερες εποχές αλλά και νέο. Πιστεύω πως το επόμενο album δεν θα αργήσει πολύ, αλλά αυτό θα είναι κάτι που θα μπορώ να επιβεβαιώσω αργότερα, όταν και θα έχω αρχίσει το φιλτράρισμα των συνθέσεων. Το μεγαλύτερο ποσοστό του νέου δίσκου βρίσκεται στα πρώιμα στάδια προ παραγωγής αλλά θα χρειαστώ αρκετό χρόνο ακόμα να φτάσω εκεί που στοχεύω. 

8. Πόσο σημαντικό κομμάτι της ζωής σου είναι η μουσική και η δημιουργία νέων τραγουδιών; Ενημερώνεσαι, ακούς νέες κυκλοφορίες στον ελεύθερο χρόνο σου; Και αν ναι, υπάρχουν κάποια συγκροτήματα ή δίσκοι που ξεχωρίζεις τα τελευταία χρόνια;

Η μουσική είναι σίγουρα η πιο σημαντική ενασχόληση μου, πέραν της οικογένειας μου. Βρίσκω απόλυτη ικανοποίηση στον κόσμο της δημιουργίας και η μουσική μου επιτρέπει να εκφράζομαι δίχως όρια. Είναι ένα μέσο δημιουργικής έκφρασης όπου τα αισθήματα μετατρέπονται σε ήχους και παλμούς, με τους οποίος συντονίζεται ο νους και το σώμα μου. 

9. Γνωρίζω ότι εδώ και αρκετά χρόνια ζείτε -εσύ και ο αδερφός σου- στην Αυστραλία. Πόσο συχνά επισκέπτεστε την Ελλάδα; Πόσο σας εμπνέει στις δημιουργίες σας, η πατρώα γη;

Μέχρι και πρόσφατα κατοικούσα στην Ελλάδα αλλά τώρα βρίσκομαι πάλι στο εξωτερικό. Οι επισκέψεις είναι συχνές.  Στο «THE ETERNALIST» εμπνεύστηκα πάρα πολύ από το μέρος όπου κατοικούσα σε Ελλάδα αλλά και Αυστραλία.  Ο ήλιος, το φεγγάρι, ο ουρανός, η γαλήνη της θάλασσας και του βουνού, όλα αυτά με επηρεάζουν θετικά και με εμπνέουν να συνθέσω μουσική αλλά και ξυπνούν το δημιουργικό μου ένστικτο.  Προσωπικά, το ότι υπάρχω και μπορώ και εμπνέομαι ειναί υπεράνω όλων. Οι Zemial εδώ και χρόνια έχουν ως βάση την Ελλάδα. 

10. Υπάρχουν ολοκληρωμένες ακυκλοφόρητες συνθέσεις των Agatus ή ολοκληρώνεις συνθετικά μόνο τα τραγούδια που σίγουρα θα βρουν τη θέση τους μέσα στο δίσκο; Με τί συχνότητα γράφεις/συνθέτεις και πως χτίζεις τη δομή των τραγουδιών σου;

Υπάρχουν αρκετές ακυκλοφόρητες συνθέσεις οι οποίες για διάφορους λόγους δεν βρίσκουν πάντοτε θέση σε κάποια κυκλοφορία.  Συνθέτω αρκετά συχνά (διάφορα είδη μουσικής) και έχω σχεδόν ολοκληρώσει την μουσική για το επόμενο album.  Πέρα από την εργασία μου, η μουσική είναι η βασική ενασχόληση και το πάθος μου. 

11. Υπάρχει πιθανότητα να δούμε σύντομα, κάποια ζωντανή εμφάνιση των Agatus ή των Zemial;

Για τους  Zemial υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα. Για Agatus όμως ενδέχεται προς το τέλος του χρόνου να επιδιώξουμε κάποια live. Λόγο του ότι δεν βρίσκομαι Ελλάδα απαιτείται μεγαλύτερος σχεδιασμός και χρόνος προετοιμασίας.  Θα το θέλαμε πολύ πάντως και είμαστε ανοικτοί στο ενδεχόμενο ζωντανής εμφάνισης. 

12. Και μία εντελώς οπαδική ερώτηση! Οι πέντε  αγαπημένοι σου δίσκοι - και περισσότεροι αν ο αριθμός σε περιορίζει.

Μία πολύ δύσκολη ερώτηση...

1.         Eloy - Dawn/Colours

2.         Marillion   - Seasons End

3.         Black Sabbath – Mob Rules/ Seventh Star

4.         Iron Maiden – Piece of Mind

5.         Socrates Drank The Conium – On the Wings/Waiting for Something

6.         Al DiMeola – Electric Rendezvous

7.         Mike Oldfield – Discovery

8.         Michael Schenker  - MSG

9.         Ozzy Osboroune – Diary of a Madman

10.        +++++

13.Το «On the Wings» των Socrates είναι και δική μου, μεγάλη προσωπική αδυναμία! Mε ιδιαίτερο ενθουσιασμό παρατήρησα, ότι το «The Eternalist» κυκλοφόρησε σε βινύλιο, μα και σε κασέτα! Τι σημαίνει για σένα προσωπικά το γεγονός πως η μουσική σου υπάρχει μέσα από αυτά τα τόσο αγαπημένα για τους παλιούς metalheads format; Αποτέλεσε προσωπική σου επιδίωξη ή επιλογή της εταιρίας σας;

Το βινύλιο αντιπροσωπεύει τον ήχο που επιδιώξαμε στο «THE ETERNALIST».  Η επιλογή να κυκλοφορήσει σε βινύλιο ήταν δική μου και της εταιρίας.  Η κασέτα ήταν επιλογή της εταιρίας και η κατεύθυνση στο layout του άλμπουμ, προσωπική μου επιλογή.   Προσωπικά δεν με πολύ-ενδιαφέρει η κασέτα και δεν νομίζω να υπάρξει περίπτωση να επιδιώξω κυκλοφορία σε αυτό το format.  Εάν κάποια εταιρία το θέλει, τότε κανένα πρόβλημα.  Παρόλα αυτά, αξίζει να επισημάνω πως η κασέτα από την Hells Headbangers Records είναι εξαιρετικά προσεγμένη σαν κυκλοφορία. 

14. Τι θυμάσαι ιδιαίτερα από της πρώτες μέρες των Agatus, πίσω στις αρχές της δεκαετίας του '90;  Τι κατάσταση (μεταξύ των συγκροτημάτων ιδίως) επικρατούσε στην εγχώρια black metal σκηνή τότε; Αναπολείς καθόλου εκείνες τις μέρες, που εμπεριέχουν μία δόση μεταλλικού ρομαντισμού;

Υπήρχε μεγάλος διαχωρισμός μεταξύ κάποιων συγκροτημάτων του σκληρού φάσματος και είχαν δημιουργηθεί και κάποιες κλίκες. Πέρα αυτού, πολύ ωραίες μέρες, αρκετές ορέξεις για μουσική και καινοτομία και ενθουσιασμός μέχρι θανάτου. Δεν υπήρχε αυτός ο κορεσμός από αηδιαστικές και άκυρες κυκλοφορίες όπως υπάρχει τώρα και σίγουρα μερικοί από εμάς θεωρούμε πως βιώσαμε έναν ρομαντισμό και μία περιπετειώδη εποχή που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από το σήμερα. 

15. Ειλικρινά, ένα μεγάλο ευχαριστώ, για τη συνέντευξη/συνομιλία αυτή. Η μούσα της μουσικής και της δημιουργίας, ας σε συντροφεύει πάντα...

Σε ευχαριστώ πολύ για αυτή την στοχευμένη συνέντευξη και ανυπομονώ να παρουσιάσω τους ήχους των Agatus ζωντανά για το ελληνικό κοινό.

Behind the stars…

The Dark