του Σταμάτη Μαμούτου
Μια από τις ενδιαφέρουσες κλασικές ταινίες που προβάλλονται στα θερινά σινεμά αυτή την περίοδο είναι το The Wicker man, του σκηνοθέτη Ρόμπιν Χάρντι. Πρόκειται για μια από τις ταινίες τρόμου (folk terror) που θεωρείται σημείο αναφοράς του βρετανικού κινηματογράφου. Κατά την γνώμη μου ίσως και λίγο άδικα. Γιατί το Καταραμένο Σκιάχτρο (1973) εκφράζει μόνο επιφανειακά ορισμένα από τα γνωρίσματα των ταινιών τρόμου. Στην ουσία είναι μια πολύ έξυπνη μαύρη κωμωδία, με ελάχιστες σκηνές που προκαλούν τρόμο στον θεατή, βασισμένη στο σενάριο του Άντονι Σέιφερ (το οποίο αποτέλεσε κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος Ritual (1967) του Ντέιβιντ Πίνερ) και στην μουσική του Πωλ Τζιοβάνι. Πρωταγωνιστές της ταινίας οι εξαιρετικοί Έντουαρντ Γούντγουορντ, Κρίστοφερ Λι, Νταϊάν Σιλέντο και Μπριτ Έκλαντ. Είδα το Καταραμένο Σκιάχτρο πριν λίγες μέρες στον σχεδόν κατάμεστο ιστορικό θερινό κινηματογράφο Εκράν.
Η πλοκή του έργου είναι η εξής. Ένας αυστηρά θρησκευόμενος Βρετανός αστυνομικός αναλαμβάνει μια αποστολή σε ένα απομονωμένο νησί της Σκωτίας. Σκοπός του είναι να βρει ένα αγνοούμενο κορίτσι. Εκεί έρχεται σε επαφή με μια απομονωμένη κοινότητα νησιωτών που η συμπεριφορά τους είναι αινιγματική και σκανδαλίζει τα χριστιανικά του ήθη. Σύντομα ανακαλύπτει ότι στο νησί τον πρώτο λόγο έχει ο γόνος μιας παλιάς αριστοκρατικής οικογένειας, τον οποίο υποδύεται ο Κρίστοφερ Λι. Ο αστυνομικός δεν αργεί να ανακαλύψει ότι ο αριστοκράτης έχει διατηρήσει στο νησί μια παγανιστική θρησκεία που είχε εισηγηθεί και εγκαθιδρύσει για πρώτη φορά ένας προγονός του κατά τον 19ο αιώνα. Το αγνοούμενο κορίτσι φαίνεται να είναι θύμα των, αποτρόπαιων για τα μάτια του ευσεβούς αστυνομικού, εθίμων, τελετουργικών και αντιλήψεων των παγανιστών νησιωτών. Ωστόσο, στο τέλος, αποκαλύπτεται μια απίστευτη συνομωσία που ανατρέπει τα πάντα και μετατρέπει τον ίδιο τον αστυνομικό σε στόχο των παγανιστών.
Το κεντρικό μήνυμα του Χάρντι είναι μάλλον κόντρα στις παραδοσιοκρατικές μας αντιλήψεις. Ο σκηνοθέτης καυτηριάζει με χιουμοριστικό τρόπο τον θρησκευτικό φανατισμό, απ’ όπου και αν προέρχεται, ως μορφή σκέψης ενάντια στον ορθολογισμό. Από την μια τοποθετεί τους παγανιστές του Κρίστοφερ Λι. Οι παγανιστές παρουσιάζονται ως ιδεολογικοί επίγονοι του φιλελεύθερου Διαφωτισμού. Όπως πραγματικά είναι, δηλαδή, τα παγανιστικά δίκτυα στον 20ο αιώνα.
Ο Κρίστοφερ Λι λέει στον αστυνομικό ξεκάθαρα ότι εκείνος που εγκαθίδρυσε την παγανιστική θρησκεία στο νησί ήταν ο πρόγονός του που κατά τον 19ο αιώνα ήταν διακεκριμένος ορθολογιστής επιστήμονας της Βρετανίας με φιλελεύθερες πολιτικές ιδέες. Στην ουσία ο σκηνοθέτης και ο σεναριογράφος επικαλούνται την ιστορία των πολιτικών ιδεών (την οποία γνωρίζουν καλά) και αποκαλύπτουν ότι ο νεότερος παγανισμός δεν είναι ένα καθαρό θρησκευτικό κίνημα αλλά περισσότερο μια φαινομενικά προοδευτική διανοητική τάση με θρησκευτικές αξιώσεις, που έχει τις ιδεολογικές της καταβολές στον φιλελεύθερο Διαφωτισμό. Ωστόσο, κάπου εκεί τελειώνουν τα ορθολογιστικά στοιχεία. Αρχικά σε ότι αφορά την συμπεριφορά και τις κοινωνικές τους ιδέες οι νησιώτες παγανιστές στηλιζάρονται από τον σκηνοθέτη με έναν τρόπο που παραπέμπει στο κίνημα των χίπις και στην new age σκέψη της εποχής που προβλήθηκε το έργο. Τα παγανιστικά τελετουργικά των νησιωτών επενδύονται με μια «ελευθεριακή» αισθητική που εστιάζει στο ερωτικό στοιχείο ενώ και η μουσική υποστήριξη της ταινίας κάνει το φλερτ ανάμεσα στους παγανιστές νησιώτες και το κίνημα των προ-rockers χίπις να φαίνεται στην οθόνη με έντονο τρόπο. Αλλά και σε θέματα αφοσίωσης σε εθιμοτυπίες και αρχές οι παγανιστές παρουσιάζονται ανορθολογικά προσηλωμένοι. Μάλιστα είναι διατεθειμένοι να κάνουν ακόμη και αποτρόπαιες θυσίες ανθρώπων ή ζώων προκειμένου να εξευμενίσουν τα στοιχεία της φύσης. Από τις φιλελεύθερες απαρχές των ιδεολογικών τους προδρόμων καταλήγουν σε μια επικίνδυνα αφελή φυσιολατρία η οποία υποστηρίζεται με παράλογους τρόπους.
Από την άλλη βρίσκεται ο συντηρητικός αστυνομικός. Η θέα των παγανιστικών εθίμων τον κάνει να χάσει σταδιακά την ψυχραιμία του και να συμπεριφέρεται από ένα σημείο κι έπειτα όχι ως στιβαρός υπερασπιστής του νόμου που ερευνά μια εξαφάνιση προσώπου αλλά ως σκανδαλισμένος θρησκευόμενος φανατικός. Πρόκειται για τον ρόλο που συγκροτεί έναν πόλο με εξίσου ανορθολογικά γνωρίσματα με εκείνα των παγανιστών, τα οποία απλώς εκφράζονται μέσα από ένα θεσμικά κυρίαρχο πλαίσιο. Στην ουσία ο σκηνοθέτης καυτηριάζει χιουμοριστικά το δίπολο του θρησκευτικού ανορθολογισμού. Τόσο οι παγανιστές όσο και ο χριστιανός παρουσιάζονται ως εύκολα αποκλίνοντες από την ορθολογική σκέψη.
Ο Χάρντι παρέδωσε μαθήματα κινηματογραφικού μαύρου χιούμορ στις εναλλαγές των εικόνων της τελευταίας σκηνής. Οι αποχαυνωμένοι παγανιστές θυσιάζουν, γελώντας χαρούμενοι σαν μικρά παιδιά, ανθρώπους και ζώα στα στοιχεία της φύσης, απευθυνόμενοι με λατρευτικούς ύμνους στους θεούς τους την ίδια ώρα που ο φανατικός θρησκόληπτος χριστιανός εκτοξεύει κατάρες και προσεύχεται στον Θεό να τον συγχωρήσει για το προπατορικό αμάρτημα καθώς και επειδή δεν είχε κοινωνήσει τις τελευταίες ημέρες. Οι δημιουργοί της ταινίας καυτηριάζουν με αισθητικά ρομαντικό και κινηματογραφικά χιουμοριστικό τρόπο την απόκλιση και των δυο θρησκευτικών τάσεων από την κοινή λογική της απτής εμπειρίας. Ασφαλώς το κάνουν πολύ επιτυχημένα όσον αφορά την κινηματογραφική αξία της ταινίας. Αλλά δεν βοηθούν όσους έχουν φιλοσοφικά ενδιαφέροντα να εισέλθουν στα ενδότερα των βαθύτερων εννοιών. Αναγνωρίζω, βέβαια, ότι κάτι τέτοιο θα ήταν δύσκολο για μια ταινία. Και μόνο το γεγονός ότι προκαλεί την περαιτέρω ανάλυση καταλογίζεται στα θετικά της.
Η ανάλυση της παραδοσιοκρατικής ματιάς ενός ρομαντικού στέκεται στο σημείο της αντιπαράθεσης του «φιλελεύθερου παγανισμού» με τον «συντηρητικό χριστιανισμό». Ασφαλώς αν εξετάσουμε τον ιστορικό πυρήνα των δύο ρευμάτων θα διαπιστώσουμε ότι δεν υπάρχει καμία οντολογική προέκταση και καμία αποκλειστική σύνδεση των περιεχομένων του παγανισμού ή του χριστιανισμού με πολιτικές ιδεολογίες όπως ο φιλελεύθερος ή ο συντηρητικός. Η σύνδεση αυτή προέκυψε κατά τον 18 και τον 19ο αιώνα όταν, εν μέσω των πολιτικών συσχετισμών της νεωτερικότητας, ο παγανισμός και ο χριστιανισμός αναγνώστηκαν από τις πολιτικές δυνάμεις της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου με την επιλεκτικότητα των ιδεολογικών απαιτήσεων και κάτω από τους όρους της τότε ιδεολογικής σύγκρουσης. Εφόσον στην πολιτική θεωρία του φιλελεύθερου Διαφωτισμού ο μεσαίωνας και ο χριστιανισμός συνδέθηκαν με την συντήρηση και τα συμφέροντα της αντίπαλης στην φιλελεύθερη αστική τάξη παλιάς αριστοκρατίας, η επιλεκτική καταφυγή στην κλασική αρχαιότητα παρουσιάστηκε ως εκδοχή φιλελευθερισμού και αποτίναξης της παραδοσιακής αυθεντίας. Έτσι ο κλασικισμός έγινε αισθητικό και ιδεολογικό σημείο αναφοράς του φιλελεύθερου Διαφωτισμού. Από την άλλη στον συντηρητικό Ρομαντισμό, εφόσον αναζητήθηκε μια απάντηση στον φιλελευθερισμό του Διαφωτισμού, προέκυψε αντιστρόφως μια επιλεκτικά αναγνωσμένη αποθέωση του μεσαίωνα ως ιστορικής περιόδου που επικράτησαν τα ιπποτικά ιδεώδη τα οποία η τεχνολογία, ο ορθολογισμός και ο φιλελευθερισμός των νεώτερων χρόνων έθεσαν στο περιθώριο προς όφελος του ωφελιμιστικού καπιταλισμού.
Όμως, ευτυχώς, στο πεδίο της σκέψης του Ρομαντισμού έγινε εφικτό να ξεπεραστούν οι τυπικές συντηρητικές θέσεις. Διατηρήθηκε η έμφαση στον μεσαίωνα και η αντίθεση στον εργαλειακό φιλελευθερισμό του Διαφωτισμού αλλά ταυτόχρονα αναπτύχθηκε ένας ριζοσπαστικός ιδεαλισμός που διαλέχθηκε με ευρύτερα πεδία ιδεών και καρποφόρησε ολιστικές φιλοσοφικές, καλλιτεχνικές και πολιτικές προσεγγίσεις. Μέσα από τον διανοητικό ρομαντικό ολισμό έγινε υπέρβαση από τον ταξικά προσδιορισμένο στα αριστοκρατικά αγροτικά κοινωνικά στρώματα τυπικό συντηρητισμό προς μια πλατιά ιδεολογική παραδοσιοκρατία. Η οποία παραδοσιοκρατία επεκτάθηκε και στις καλλιτεχνικές, λογοτεχνικές και φιλοσοφικές αναλύσεις. Στην σκέψη του Ρομαντισμού αντηχεί το αίτημα της ένωσης των (υποτιθέμενων ή πραγματικών) αντιθέτων και της υπέρβασης του δυισμού της σκέψης των Διαφωτιστών προς μια ολιστική ενότητα.
Το Καταραμένο Σκιάχτρο έδωσε την ευκαιρία να θυμηθώ την ρομαντική απόπειρα της ένωσης των αντιθέτων πόλων. Το σχίσμα ανάμεσα σε έναν «παγανισμό» προσδεμένο στην ύλη ο οποίος, έχοντας τις καταβολές του στον κλασικισμό του Διαφωτισμού (ο εισηγητής του ήταν ορθολογιστής και επιτυχημένος επιστήμονας της βικτωριανής εποχής) προσλαμβάνει ως «θεϊκά» φυσικά φαινόμενα που προηγουμένως ο φιλελεύθερος ορθολογισμός έχει ερμηνεύσει με έναν μηχανιστικό τρόπο και σε έναν «χριστιανισμό» που χάνεται κάπου στο επέκεινα ή στην θαυματολογία, είναι προϊόν ενός δυισμού που αντίκειται στην ρομαντική αντίληψη. Ο Ρομαντισμός επιχείρησε να υπερβεί αυτό τον δυισμό με ένα ολιστικό σκεπτικό. Θέλησε να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στο Κτιστό και το Άκτιστο.
Οι Ρομαντικοί δόξασαν τον Ιησού Χριστό ως Υιό του Θεού και οδηγό της ανθρωπότητας προς τον Θείο προορισμό της και ταυτόχρονα επιχείρησαν να ψηλαφίσουν τα σημεία της παρουσίας του Θείου στα στοιχεία της Φύσης που συγκροτούσαν το προνομιακό πεδίο εστίασης του «παγανισμού». Στόχος ήταν να δείξουν τον Θεό μέσα στην Φύση και παράλληλα να φέρουν την Φύση εγγύτερα στον Θεό. Ο «εσταυρωμένος Διόνυσος», η κοινωνία στο Αίμα και το Σώμα του Κυρίου μέσα από το αμπέλι που ριζώνει στην αρχαία ελληνική γη και τον άρτο που πλάθουν τα ανθρώπινα χέρια, οι ορφικές συνδέσεις με τον πλατωνισμό που προαναγγέλλει το μήνυμα του Χριστού. Όλα αυτά ήταν στοιχεία της ρομαντικής ποίησης που καταδεικνύουν την στόχευση των ρομαντικών να αναδείξουν την Φύση ως πεδίο ένωσης του ανθρώπου με τον Θεό.
Στο πλαίσιο αυτής της ένωσης εντός ενός ιδιότυπου πανθεϊσμού που παραμένει ωστόσο προσκείμενος στον Χριστιανισμό -στον αληθινό Χριστιανισμό σύμφωνα με τους ρομαντικούς- αρχαιότητα και μεσαίωνας, αρχαίοι μύθοι και χριστιανισμός, προσλαμβάνονται τόσο σε μια αδιάρρηκτη μεταξύ τους συνέχεια όσο και σε μια υπέρτερη ενότητα ως προς την Φύση, η οποία αντανακλά σε ορισμένα σημεία της την ενότητα της πεπερασμένης ζωής με τον Θεό. Προφανώς σε αυτό το ολιστικό σχήμα η τομή ανάμεσα στον φιλελεύθερο «παγανισμό» και στον συντηρητικό «χριστιανισμό» που απεικονίζει η ταινία του Χάρντι χάνει κάθε νόημα. Ο δυισμός εκμηδενίζεται εμπρός στον ολισμό του Ρομαντισμού.
Αυτός ο ρομαντικός ολισμός αποτελεί την ρίζα της ιδέας περί της βαθύτερα υπαρκτής ενότητας των εθνών στην ιστορική διαχρονία από την αρχαιότητα στον μεσαίωνα και από εκεί στα νεώτερα χρόνια, την οποία υιοθέτησε ο εθνικιστικός λόγος τόσο στην ιστοριογραφία όσο και στην πολιτική. Αυτός ο ρομαντικός ολισμός αποτέλεσε επίσης την απαρχή κι άλλων πολιτικών ιδεών ή πρακτικών που εκδηλώθηκαν με ολιστική προοπτική.
Σχόλια:
Ωραία ανάλυση με αφορμή μια απλή ταινία. Οι διαφωτισμένοι ψευτοπαγανιστές ιακωβινικού τύπου είναι μεγάλο αγκάθι, πραγματικό εμπόδιο στην παλινόρθωση του παγανισμού. Διότι διαστρέφουν την αρχαία θρησκευτικότητα. Ο Ιούλιος Έβολα ως υπέρμαχος της αληθινής υπερβατικής ουσίας του παγανισμού είχε μιλήσει σχετικώς σε ένα άρθρο του. Μη ξεχνάμε ότι υπήρξαν αρκετε΄ς παγανιστικές αναφορές και αναβιώσεις στους κόλπους του ρομαντικού αντιδιαφωτισμού, για παράδειγμα στο völkisch κίνημα του γερμανικού κόσμου, στα μεσοπολεμικά εθνικιστικά κινήματα των Βαλτικών χωρών, στη GRECE της Γαλλίας. Ακόμα και η παγανιστικότητα της πρώιμης Χρυσής Αυγής του '80. Δεν υπάρχουν μόνο οι Δαυλοί.
Η Φοιτητική Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας είπε...Όχι δεν υπάρχουν μόνο οι Δαυλοί. Όμως ο Ρομαντισμός οδηγεί στον ολισμό που αναφέρει ο Σταμάτης.
Η αρχαία θρησκευτικότητα που περιγράφει ο Έβολα είναι και αυτή ένα επιλεκτικά διαμορφωμένο σχήμα που δεν υπήρξε ποτέ τέτοιο, με όρους ιστορικής συνέχειας, στην αρχαιότητα. Ένα ερμηνευτικό σχήμα με αξιώσεις μεταφυσικής ήταν.
Προφανώς ο παγανισμός με ρομαντικό υπόβαθρο (αν και ο Έβολα δεν θα δεχόταν τον όρο) έχει θέση σε εθνικιστικά κινήματα εφόσον εμπνέει ομάδες μελών τους. Η αρχική διανοητική πηγή, όμως, ήταν διαφορετική. Ήταν η σύνδεση του εσταυρωμένου Διόνυσου με τον Ιησού Χριστό και ο παραλληλισμός των ορφικών ύμνων με την πλατωνική παράδοση του Χριστιανισμού.
Δεν έχει μόνο πραγματολογική σημασία αυτή η σύνδεση. Έχει υπόβαθρο θεωρητικής σύλληψης που γεννά (και αυτό) την μεταφυσική πρόσληψη του ιδεαλιστικού ολοκληρωτισμού στην πολιτική.
Εξαιρετικό Σταμάτη. Η ανάλυση σου είναι σωστότατη. Μέχρι και το φιλοσοφικό/θεολογικό επιχείρημα του ολισμού είναι ορθότατο και συμβαδίζει πλήρως με την αρχαιότερη χριστιανική εκκλησία η οποία έχει μία αδιαίρετη συνέχεια μέχρι σήμερα, την Ορθόδοξη.
Να κάνω απλά μία παρατήρηση για τον Άγγλο αστυνομικό. Ας μην ξεχνάμε ότι ο συγκεκριμένος ήταν Αγγλικανός, δηλαδή προτεστάντης. Εάν έχετε παρατηρήσει στις ταινίες τρόμου (είτε έχουν θρησκευτικό περιεχόμενο είτε όχι) οι οποίες γράφονται από άτομα τα οποία έχουν μεγαλώσει σε προτεσταντικές χώρες, πάντα υπάρχει ένας φόβος απέναντι στον άνθρωπο της υπαίθρου. Ας παρατηρήσουμε το ότι σε ταινίες (και βιβλία) τρόμου τα εγκλήματα πάντα γίνονται στο ύπαιθρο, σε ένα χωριό ή στο δάσος. Πράγματα τα οποία φαίνεται να τρομάζουν πηγαία τους Δυτικούς. Δεν είναι τυχαίο ότι στην Αμερική και στην Αγγλία (χώρες με ένα πηγαία προτεσταντικό weltanschauung) πολλά νεαρά άτομα έγιναν Wiccans (μια θρησκεία η οποία δημιουργήθηκε τον 20ο αιώνα) ή παγανιστές (τα ιερά τους κείμενα και οι λατρευτικές τελετές τους είναι αποτέλεσμα των syncretistic studies του 18ου και 19ου αιώνα). Το βασικό επιχείρημα αυτών των ατόμων είναι ότι ήθελαν κάτι «πιο παραδοσιακό» και «μία επιστροφή στην φύση». Και έχουν απόλυτο δίκιο!
Από το 1600 μ.Χ. και μετά, με διάφορους “πατέρες” της Προτεσταντικής Εκκλησίας να ξεπετιούνται σαν μανιτάρια, από τον Καλβίνο ο οποίος έλεγε ότι δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση και ότι ο Θεός έχει προαποφασίσει το ποιος θα σωθεί και ποιος όχι, από τον Λούθηρο του δόγματος “saved by faith alone”, δηλαδή εάν πιστέψεις στον Χριστό σώθηκες ανεξαρτήτως του τι κάνεις από εκεί και πέρα και, τέλος, Αμερικανούς προτεστάντες οι οποίοι δικαιολογούσαν την δουλεία των Ιρλανδών, Άγγλων, Σκωτσέζων, Αφρικανών και Γερμανών δούλων στην Αμερική κάνοντας θεολογικά ακροβατικά, καταλήξαμε στον σημερινό Δυτικό κόσμο.
Μην ξεχνάτε ότι οι Αμερικανοί προτεστάντες, με μία Βίβλο στο χέρι, έλεγαν ότι ήθελαν να ισοπεδώσουν όλα τα δάση της Αμερικής έτσι ώστε να μπορέσουν να κάνουν την γη επίγειο παράδεισο. Αυτό πέρασε μέχρι και στην νοοτροπία των σπιτιών τους. Στην Αγγλία, στην Ολλανδία και στην Αμερική όλοι θέλουν να έχουν αυλή με γρασίδι αλλά ποτέ με δέντρα! Θέλουν την “φύση” τους, ισοπεδωμένη! Το δάσος (η αδάμαστη φύση) πάντα τρόμαζε τους προτεστάντες καθώς οι ίδιοι όντας, σχεδόν, Μανιχαϊστές έβλεπαν με τρόμο το άγνωστο αντί να σκεφτούν όπως οι Ορθόδοξοι και οι Καθολικοί ότι «για να υπάρχει, είναι Καλό».
Όλες οι αμερικανικές αιρέσεις, ο σατανισμός, ο παγανισμός κλπ., τα οποία είναι γέννημα θρέμμα της Αγγλόσφαιρας, είναι πλήρως κατανοητές αντιδράσεις στο καταπιεστικό και μισάνθρωπο περιβάλλον που έχουν δημιουργήσει τα απόνερα του προτεσταντισμού. Μην ξεχνάτε ότι και ο καπιταλισμός, στην μορφή που έχει σήμερα, με τους γραβατομένους γιάπηδες, απόρροια αυτής της θεολογίας είναι. Ο ακροδεξιός Μπολσονάρο στην Βραζιλία, με το εθνικιστικό προσωπείο, όπου έχει ως δεξιά του χέρια οικονομολόγους σπουδαγμένους σε πολύ συγκεκριμένα αμερικανικά Πανεπιστήμια, βαπτίσθηκε και έγινε από Καθολικός, Προτεστάντης… Έτσι ώστε να δείξει μία για πάντα σε ποιον Θεό πιστεύει…
Και για να κλείσω την απάντηση με μία ευχάριστη νότα, ας δώσουμε προσοχή στην Ρομαντική σκέψη του εκπληκτικού Καθηγητή, ο οποίος, όπως ο C.S.Lewis και ο Chesterton κάνει ένα υπέροχο πάντρεμα της αρχαίας και της μεσαιωνικής σκέψης (και γιατί όχι, θεολογίας).
“We have come from God, and inevitably the myths woven by us, though they contain error, will also reflect a splintered fragment of the true light, the eternal truth that is with God. Indeed only by myth-making, only by becoming 'sub-creator' and inventing stories, can Man aspire to the state of perfection that he knew before the Fall. Our myths may be misguided, but they steer however shakily towards the true harbour, while materialistic 'progress' leads only to a yawning abyss and the Iron Crown of the power of evil.”
-J.R.R.Tolkien
Ο Σταμάτης είπε...Ωραία επισήμανση! Μου είχε διαφύγει.
Ο/Η Α. Π. είπε...Αδερφέ Αχιλλέα, σου έχω πει ότι στο 99% αυτών που λες συμφωνώ, και στο σημερινό σου σχόλιο περί προτεσταντισμού συμφωνώ στο 100%, θέμα με το οποίο (την αντιρομαντική του φύση) στην εποχή του ρομαντισμού είχε ασχοληθεί ο Ernst Theodor Echtermeyer (μπροσούρα "der Protestantismus und die Romantik" 1839) αλλά είχα κάνει κι εγώ ένα σχόλιο για την θεομπαιξία που λέγεται prosperity gospel στην Αμερική.
Μόνο, κάτι off topic που ήθελα να σου επισημάνω, γιατί είχα ξεχάσει να το κάνω όταν είχες κάνει εκείνο το σχόλιο σε μια παλιά ανάρτηση, είναι ότι η ρήση "ο φασισμός είναι καπιταλισμός σε παρακμή" ΔΕΝ ανήκει στον Λένιν. Την αποδίδουν εσφαλμένα πολλοί (και εσύ σε εκείνο το σχόλιο), αλλά στα άπαντα του Λένιν υπάρχει μόνο μια αναφορά, κι αυτή όχι σε "φασισμό" αλλά σε "φασίστες", στο Δ' Συνέδριο της ΚΔ το Νοέμβρη του '22:
"The fascists in Italy may, for example, render us a great service by showing the Italians that they are not yet sufficiently enlightened and that their country is not yet ensured against the Black Hundreds."
https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1922/nov/04b.htm
Ταυτίζει τους φασίστες με τις Μαύρες Εκατονταρχίες στη Ρωσία του τσάρου. Το Νοέμβρη του '22 υπήρχαν οι φασίστες ως κίνημα και για ένα μήνα ως κυβέρνηση, όμως δεν υπήρχε φασισμός ως αποκρυσταλλωμένο σύστημα εξουσίας, ώστε να μπορεί ο Λένιν ή ο οποιοσδήποτε να βγάλει συμπέρασμα ότι είναι "καπιταλισμός σε παρακμή" ή κάτι άλλο. Η πρώτη ανάλυση του φασισμού ως σύστημα εξουσίας από την πλευρά της ΚΔ έγινε το 1923 από την Κλάρα Τσέτκιν (ο Λένιν τότε ήταν ήδη βαριά άρρωστος και είχε σταματήσει να γράφει), ακολούθησαν οι Ράντεκ, Δημητρώφ κλπ. Πάντως η εν λόγω ρήση, στη μορφή αφορισμού όπως παρουσιάζεται, επιβεβαιωμένα δεν ανήκει στον Λένιν.
Αυτά αδερφέ μου και να συνεχίσεις να γράφεις κι εμείς να σε διαβάζουμε.
Σε ευχαριστώ πολύ Α.Π. Χαίρομαι όταν ακούω ότι εκτιμούνται τα άρθρα και τα σχόλιά μου, και να σε ευχαριστήσω ακόμη μία φορά για τις σημαντικότατες μεταφράσεις σου.
Πολύ καλά έκανες και με διόρθωσες για τον Λένιν. Όντως πίστευα ότι ήταν κάτι το οποίο είχε ειπωθεί από τον ίδιο.
Καλή συνέχεια!
Ο Βαριά Αλγεβρικος είπε...Βρήκα εξαιρετικές τις επισημάνσεις του Αχιλλέα, έχοντας ζήσει ο ίδιος ανάμεσα σε προτεστάντες για χρόνια κατάλαβα πως έχουν μια παράλογη σχέση με τη φύση (όπως και με οτιδήποτε παλαιό) αδυνατούν να την προσεγγίσουν διαλεκτικά ή ολιστικά και προτιμούν είτε να την δαιμονοποιούν είτε να την εξιδανικεύουν ανοητως.
- hats off στον ΑΠ για τη διόρθωση
Πολύ ευστοχη η κριτική της κλασικής αυτής ταινίας απ' τον Σταμάτη .
Πράγματι, οι αμερικανότροποι ευαγγελικοί στην Βραζιλία (και γενικότερα στην Ν Αμερική) πηγαίνουν βαπόρι και απειλούν την παραδοσιακή πρωτοκαθεδρία των καθολικών, παρά ταύτα, δεν υπάρχουν στοιχεία ότι ο ίδιος ο Μπολσονάρο βαπτίστηκε. Το στενό περιβάλλον του, ναι. Όπως και του Όρμπαν. Όμως οι ίδιοι δεν φαίνεται να εγκατέλειψαν επισήμως τον Ρ/Καθολικισμό.
Επίσης, αξίζει να σημειωθεί η διγλωσσία της προσηλυτιστικής ρητορικής των ευαγγελικών μισσιοναρίων. Στις μεν μεσαίες τάξεις προσέρχονται με "american success" και self-righteousness, στους δε φαβελοποιημένους πουλάνε "αγιοπνευματικά χαρίσματα" και την "ζωντανή θρησκεία", που δύσκολα να βρεθεί πλέον στην βαρετή επίσημη Καθολική Εκκλησία. Δεν έγινε ο μισός Γ Κόσμος πεντηκοστιανικός/ευαγγελικός με τον Καλβινισμό της Γενεύης του 1541. Ούτε ο σύγχρονος προσηλυτισμός στοχεύει αποκλειστικά σε ανώτερα στρώματα. Μάλιστα υπάρχουν εκδοχές και denominations που ειδικεύονται κυρίως στους εξαθλιωμένους και μη δυτικοποιημένους τριτοκοσμικούς. Το σίγουρο είναι ότι σε κάθε περίπτωση εισάγουν δυτικές αντιλήψεις και χρησιμοποιούνται ως βαρύ χαρτί συγκεκριμένων διεθνών σχεδιασμών.
Ο/Η ΙΧΝΚ είπε...Μιας και αναφέρθηκαν οι ευαγγελικοί προσηλυτιστές. Κάτι ορθόδοξες ιεραποστολές σε Αφρική και Λατινική Αμερική τι απέγιναν; Κάποτε γυρνούσαν τα σπίτια και έκαναν εράνους. Επίσης θα πρότεινα περισσότερα αφιερώματα στην ορθοδοξία και τον ελληνισμό. Καλός και ο φραγκικός μεσαίωνας, με τους longbowmen και το game of thrones, όμως ως Έλληνες εθνικιστές πρέπει να έχουμε άλλες προτεραιότητες
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Το είχα πάντα απορία. Πώς γίνεται να βαφτίζονται προτεστάντες άνθρωποι του τρίτου κόσμου ; Αφού η προτεσταντική ηθική είναι ταυτισμένη με την εκμετάλλευση και την δυτική κυριαρχία .
Ο/Η Ανώνυμος είπε...O Βέμπερ θυμάμαι στο κλασικό του έργο έλεγε ότι ο Καλβινισμός είχε μια θεολογία φτιαγμένη ειδικά για να εξυπηρετεί το ελεύθερο εμπόριο και τους αστούς, αλλά ο Λουθηρανισμός είχε θεολογία που μάλλον εξυπηρετούσε τον μικρό τοπικό ιδιοκτήτη και τον μικρό τοπικό ηγεμονίσκο της Γερμανίας, και γι' αυτό οι φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις έγιναν σε καλβινιστικές χώρες (Ολλανδία Αγγλία) ενώ στη λουθηρανική Γερμανία συνέχισαν να κάνουν κουμάντο οι πρίγκιπες, με την "αστική" τάξη να αποτελείται από ακίνδυνους μικρέμπορους.
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Μπα ψόφια πράγματα. Οι (ελληνορθόδοξες) ιεραποστολές έχουν καταντήσει δημοσιουπαλληλίκι για να βολεύεται κόσμος εδώ στην Ελλάδα. Μην αγοράζετε τα ημερολόγια και μπιχλιμπίδια τους. Πεταμένα λεφτά. Βαφτίζουν έναν αλλόθρησκο την εικοσαετία και κάτι τρέχει.