Και φτάνουμε στην
τριλογία της «Υπερβορέας». Δεν σας κρύβω ότι αποτελεί ένα από τα αγαπημένα μου
έργα στον χώρο του φανταστικού, νομίζω δε ότι συνιστά σταθμό στα πλαίσια της
εγχώριας λογοτεχνικής δημιουργίας. Ας ξεκινήσουμε με το πρώτο ερέθισμα που σας
έδωσε την δημιουργία ενός έργου σε αυτήν την κατεύθυνση: με άλλα λόγια, θα ήθελα
να μου εκθέσετε τον τόπο, το χρόνο και τους λόγους που σας οδήγησαν στη
δημιουργία της «Υπερβορέας». Ξεκίνησε ως ένα αυτοτελές έργο; Αποφασίσατε να το
χωρίσετε στα τρία προκειμένου να διαπραγματευτείτε ευκολότερα το υλικό
σας;
Ανατολική ακτή
Ευβοίας. Καλοκαίρι του 1990.
Παραθερισμός μαζί
με αξιόλογους φίλους. Η Κριστιάνε των Πηγών του χρόνου, Γερμανίδα που ρίζωσε
στην Ελλάδα και σέβεται τον Ελληνικό Πολιτισμό, μέλος κι αυτή της παρέας. Την
προηγούμενη ημέρα είχα τελειώσει για 12η ίσως, και όμως πάντα 1η, φορά «τα βουνά
της τρέλας» με την ίδια πάντα γλυκόπικρη γεύση. Γιατί, με εξαίρεση ίσως της
«Σκιάς πέρα από το χρόνο», ο εξαιρετικός Λάβκραφτ δεν επέμενε σε παρόμοια
θεματολογία;
Ξύπνησα πολύ
νωρίς, χαράματα σχεδόν και ενώ οι άλλοι κοιμόνταν ακόμη. Σκοπός η εξερεύνηση δια
θαλάσσης των βόρειων ακτογραμμών και μερικών βραχονησίδων κοντά στην ακτή που
αχνοφαίνονταν στο βόρειο ορίζοντα. Είχα ήδη φροντίσει από την προηγούμενη να
φορτώσω το κανό μου με τις απαραίτητες προμήθειες και να ενημερώσω τους φίλους
για τις προθέσεις μου, ώστε σε περίπτωση απροόπτου να γνωρίζουν πού θα με
αναζητήσουν. Είχα την κατανόησή τους, δε θα παρεξηγούσαν.
Να όμως που ο
Αίολος είχε διαφορετικά σχέδια. Εφτά με οκτώ τα μποφόρ, νεφοσκεπής ο ουρανός,
έκανε και ψύχρα. Να πάρει! Αυτό δεν το είχα υπολογίσει. Πού πορεία με ένα μικρό
κανό μέσα στην αγριεμένη θάλασσα. Απογοητευμένος αφέθηκα σε μια καρέκλα
πιέζοντας το μυαλό μου για εναλλακτική λύση. Δια ξηράς ίσως; Διασχίζοντας πεζή
τους παράκτιους λόφους; Μπα! Το είχα δοκιμάσει και παλιά. Αδιάβατοι,
προστατευόμενοι από την αδιαπέραστη βλάστηση. Ανυπαρξία μονοπατιών. Απόκρημνοι
σε πολλά σημεία τους. Δεν γίνεται!
Τι κάνουμε;
Έφτιαξα και άρχισα να πίνω τον καφέ. Άναψα την πίπα βρήκα μια πιο αναπαυτική
θέση και άφησα τη φαντασία μου ελεύθερη. Πάντα υπάρχει κάτι να ασχοληθείς, με
κάτι να στοχαστείς.
Μια στιγμή! Η
βραχονησίδα! Ένας καταπράσινος βράχος που πεταγόταν απότομα από τη θάλασσα,
κάπου διακόσια μέτρα στα ανοιχτά. Τακτικός τόπος επισκέψεων με το κανό και
απολαυστικών βουτιών στα γαλαζοπράσινα καθάρια νερά που τον έζωναν. Για δες πως
τον στεφανώνει, και μόνον αυτόν, μια περίεργη ομίχλη αφήνοντας ελεύθερη μόνο την
κορυφή του; Λες και…
Περιέφερα τη
ματιά μου. Και από τις τρεις πλευρές της η παραλία μου περιβαλλόταν από
απότομους λόφους και μόνο ένα μονοπάτι την ένωνε με τον πολιτισμό (ένα
παραθαλάσσιο ψαροχώρι). Για παρατήρησε πως γιγαντώνονται οι λόφοι όπως
απλώνονται στο εσωτερικό του νησιού! Ειδικά εκείνη η αγέρωχη οροσειρά που
ανορθώνεται περήφανα στον νότιο ορίζοντα. Μήπως και εκείνη η αλλόκοτη στο βόρειο
ορίζοντα, που προκλητικά ατενίζει την εφήμερη ασημαντότητά μου, μπροστά στα
εκατομμύρια χρόνια της δικιάς τη ύπαρξης. Σε πόσους συνειρμούς παραπέμπουν όλα
αυτά! Στη θέση μου ο Λάβκραφτ…
Μα, για στάσου,
λέω στον εαυτό μου! Ο Λάβκραφτ, ο ιδιοφυής Λάβκραφτ… Σύμφωνοι! Μακαρίτης προ
πολλού. Κι εσύ; Μπορείς να τον αναστήσεις; Να τον φέρεις εδώ σε τούτο το τοπίο
και να απαιτήσεις να σου συνεχίσει το γράψιμο; Και πες, πως τα καταφέρνεις.
Είσαι σίγουρος πως θα εξέφραζε στο ακέραιο τα τωρινά σου συναισθήματα και
συνειρμούς; Φυσικά και όχι! Τι μένει; Κατεβαίνω στην αρένα! Δοκιμάζω κι εγώ τις
δυνάμεις μου. Ξεκινάω πειραματικά και όπου καταλήξει. Σε τέτοιου είδους
πνευματικούς αγώνες δεν υπάρχουν νικημένοι.
Έτσι γεννήθηκαν
όλα! Είχα οδηγούς τους Λάβκραφτ και Πόε, τον Κλαρκ στο κατόπι τους, τους Μύθους,
ελληνικούς και νορδικούς και… και… και…. , μα πάνω από όλα τη ανήσυχη φαντασία
μου. Εκείνη την ανταριασμένη αυγουστιάτικη ημέρα είχα μπροστά μου τη μυστηριώδη
νήσο, στην πλάτη μου τις λαβκραφτιανές και χοουαρντιανές μεγαλοπρεπείς και
αγέρωχες οροσειρές και στην παραλία μου έσκαγαν τα κύματα του Ελληνικού
Αρχιπελάγους, της θάλασσας των Μύθων και των Θρύλων.
Λοιπόν; Οι πάγοι
ως περιβάλλον. Τα αλλόκοτα βουνά, το παρελθόν που χάθηκε, μα δεν έσβησε. Πάγοι,
λοιπόν, απάτητοι τόποι… Γροιλανδία! Η πολιτεία της Ουτοπίας. Κάτι μορφοποιούταν
στο μυαλό μου. Έμεναν οι άνθρωποι, οι χαρακτήρες, τα βιώματά τους. Δυο
κινηματογραφικά έργα επηρέασαν την επιλογή των κεντρικών ηρώων.
Το
«Forbidden Planet», του
F.M. Wilcox, 1956. Εκεί οι
αστροναύτες-στρατιωτικοί, σε έναν ξένο πλανήτη, μάχονται αλτρουιστικά, όλοι
μαζί, ενάντια στα κατώτερα ανθρώπινα ένστικτα που έχουν εξαπολυθεί για την
καταστροφή τους. Το δεύτερο: «The Keep» του M. Mann, 1983, σε μουσική των
Tangerine Dream, θαμμένη για πολλούς λόγους. Η αποκομμένη ομάδα των Γερμανών
στρατιωτών, κάπου στην Τρανσυλβανία, δίνει την ύστατη μάχη της ενάντια στο
αρχέγονο Κακό.
Το νερό κυλούσε
πια στον αυλάκι του. Η Υπερβορέα με τους «Αρνητές της Ουτοπίας» έκανε την
εμφάνισή της στις προθήκες των βιβλιοπωλείων δυόμιση χρόνια αργότερα από εκείνη
τη σημαδιακή ημέρα στις ανατολικές ακτές της Εύβοιας. Έτυχαν καλής υποδοχής από
συγκεκριμένο αναγνωστικό κοινό, εκείνο που ανήκω κι εγώ και κατά συνέπεια
ιδιαίτερα εκτιμώ. Αυτό μου έδωσε την ευκαιρία να προτείνω τις Σκιές και την
Μετάπτωση, ώστε οι ιδέες μου να βρουν μια όσο πιο ολοκληρωμένη γίνεται έντυπη
μορφή.
Στους «Αρνητές
της Ουτοπίας» διακρίνω ήρωες που διακατέχονται από το ιδεώδες της αναζήτησης,
εκδηλωνόμενο βέβαια σε πρώιμο στάδιο, συγκριτικά με το τρίτο μέρος, τη «Γη της
Μετάπτωσης» όπου ο λόγος σας, με το μηχανισμό της ημερολογιακής γραφής του ήρωα
Τσελάριους, αποκτά περισσότερο αφηγηματικό χαρακτήρα, τουλάχιστον σε σχέση με
την αμεσότερη (ημερολογιακή βέβαια πάλι) γραφή του Ζίντεμπεργκ. Ωστόσο, παρά τις
όποιες διαφορές στα χρονικά επίπεδα, αυτό προβάλλει αβίαστο, απέναντι σε κάθε
κίνδυνο. Μιλήστε μου για την άποψή σας σχετικά με το ηρωικό ιδεώδες, για
τη στάση του προαναφερθέντος μοναχικού ήρωα ή, στην προκειμένη περίπτωση, μιας
αποκομμένης ομάδος ανθρώπων, ενωμένων από κοινό παρονομαστή (ιδέες, βιώματα,
κοινό σκοπό), απέναντι στον έσχατο κίνδυνο του θανάτου, της λήθης,
της εντροπίας.
Οι «Αρνητές της
Ουτοπίας» (τι γλυκά συναισθήματα μου γεννούν αυτές οι λέξεις! Κοντά τρία χρόνια
παρέα με εκείνους τους χαρακτήρες. Μού λείπουν!), δεν ξεκίνησε σαν τριλογία, μα
εξελίχτηκε σαν τέτοια. Υπήρχαν τόσα πολλά να πω, πώς να χωρέσουν σε ένα βιβλίο;
Μετά είχα και την ενθάρρυνση φίλων αναγνωστών. Και τους αποκαλώ, μετά λόγου
γνώσεως, φίλους για τον εξής απλούστατο λόγο. Αφού τους άρεσαν οι χαρακτήρες
(μια ασυνείδητη επέκταση της προσωπικότητας τού κάθε συγγραφέα) και κατανοούν τα
συναισθήματά μου, τι άλλο παρά φίλους μπορείς να τους αποκαλείς;
Να πλατειάσω
λίγο, ώστε να γίνει κατανοητός ο άξονας σκέψης γύρω από τον οποίον
κινήθηκα.
Η τριλογία της
Υπερβορέας, σαν σύνολο, βασίζεται στην αναζήτηση χαμένων πολιτειών και τόπων,
αναζήτηση ονείρων και φαντασιώσεων καθώς και των ορίων της γνώσης. Αυτό που
διαπερνά και τα τρία βιβλία είναι η συνάντηση-σύγκρουση του ορθολογισμού με τις
αποκρυφιστικές πτυχές μιας ερμηνείας των πραγμάτων.
Η σύγκρουση αυτή
εκδηλώνεται στους μεν Αρνητές με την πρωτοποριακή, παρότι αποτυχημένη,
αποστολή μιας ομάδας στρατιωτικών και επιστημόνων εμπνευσμένων από το έργο ενός
αρχαιολόγου σε αναζήτηση της Υπερβορέας, κάπου στους παγετώνες της Αρκτικής.
Εκεί, όμως, που κορυφώνεται η σύγκρουση των αντιπαρατιθεμένων δυνάμεων είναι η
«Γη της Μετάπτωσης», όπου ο ορθολογισμός και ο αποκρυφισμός δοκιμάζουν τα όριά
τους σε μια σύγκρουση που ξεκινά από τα παγωμένα υψίπεδα της Ανταρκτικής και
καταλήγει στα πεδία μαχών του 2ου Π.Π.
Ο Ζίντεμπεργκ
γράφει με την ψυχή στο στόμα. Ξεκινάει σαν ρουτινιάρης επαγγελματίας και άχρωμος
προπαγανδιστής, σιγά-σιγά επηρεασμένος από το φρόνημα και το ήθος των συντρόφων
του εξελίσσεται και γίνεται ένα με αυτούς. Αμεσότερος στη γραφή του, καθαρός πια
από τυχόν σκοπιμότητες, στέκεται στο πλευρό του τελευταίου επιζήσαντος της
αποστολής, του Στάινερ του παλιού, ακλόνητος στην επιλογή τού μέχρι τέλους
αγώνα.
Ο Τσελάριους,
είχε όλη την άνεσή να γράψει το ημερολόγιό του. Να αφηγηθεί τα στάδια της ζωής
του. Τη μετάλλαξή του, όχι με τη θέλησή του βέβαια, από ρομαντικό αρχαιολόγο που
κατήλθε στη Γη των Ελλήνων με τα αγνότερα των συναισθημάτων, στην αδυσώπητη
μηχανή θανάτου που ήταν ο Teufel. Όταν ξαναβρίσκει το παλιό καλό εαυτό του
κάνει, ελεύθερος πια πνευματικά, τις επιλογές του. Διαλέγει στο πλάι ποιας
μεριάς θα αγωνιστεί και βαδίζει περήφανα προς την εξαγνισμό του με συμπολεμιστές
τούς θρύλους των panzer Βίτμαν και Σταμ (υπαρκτά πρόσωπα, γνωστά στο Ανατολικό
Μέτωπο για το ήθος τους και το πνεύμα συντροφικότητας, ό,τι το πιο ποιοτικό, από
πολλές απόψεις, είχαν να παραθέσουν οι τεθωρακισμένες ευρωπαϊκές δυνάμεις στον
ύστατο αγώνα τους).
Κοινός
παρανομαστής όλων: Ο έντιμος, κι όχι υπογραμμίζω ο άσκοπος, θάνατος αντί της
υποχώρησης, παράδοσης ή μετέπειτα βολέματος ενώπιον των προελαυνόντων δυνάμεων
της εντροπίας (αταξία πνευματική και χάος κοινωνικό).
Η «Πάλη με τις
Σκιές» στα δικά μου μάτια αποτελεί έναν ενδεχόμενο συνδετικό κρίκο μεταξύ πρώτου
και τρίτου βιβλίου, ένα ιντερμέδιο ίσως, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι χάνει σε
ένταση ή δράση σε σχέση με τα άλλα δύο. Αυτή τη φορά επιλέγετε ως κεντρικό πεδίο
δράσης την Ελλάδα, και συγκεκριμένα τη Λήμνο. Θα ήθελα να μου πείτε την άποψή
σας, τόσο ως φυσικός, όσο και ως συγγραφέας του φανταστικού για το αν ο τόπος, η
Γη, είναι συνδεδεμένα με την ιστορία, αν κουβαλούν μέσα τους τα γεγονότα των
περασμένων, και, αν και κατά πόσο μπορεί αυτό να αποτυπωθεί στους ανθρώπους που
τον κατοικούν.
Η Πάλη με τις
σκιές...
Η διαπλοκή των
δύο εννοιών ορθολογισμός και αποκρυφιστικές πτυχές μιας ερμηνείας των πραγμάτων,
παίρνει τη μορφή αντιπαράθεσης ανάμεσα στο Απολλώνιο (αίσθηση του μέτρου και των
ορίων) και Διονυσιακού πνεύματος (απελευθέρωση του ενστίκτου). Τόπος συνάντησης
ένα ακατοίκητο (;) ελληνικό νησί, ανοιχτά της δυτικής ακτογραμμής της Μεσσηνίας
(υπαρκτό και όπως περιγραφόταν τότε το 1996. Σήμερα… άστο, μεγάλη συζήτηση. H
αξιοποίηση φίλε μου, η αλλιώς Costa Navarino).
Η ιστορία
ξεκινάει το 1944, με μια ομάδα πάνοπλων Γερμανών, μελών του Τάγματος των
Αναζητητών. Είναι έτοιμοι για όλα. Αντιμετωπίζουν ηρωικά το τέλος τους και
χάνονται από το προσκήνιο.
Κατά κάποιο τρόπο
η ιστορία τους γίνεται γνωστή σε μια παρέα Ελλήνων επιστημόνων. Όχι μόνο από
περιέργεια μα και συνειδητά αποφασίζουν να αντιπαρατεθούν κι αυτοί με τη
Βδελυγμία (πάντα η Μύκονος και ό,τι αυτή αντιπροσωπεύει, μυρμηγκιάζει το μυαλό
μου). Έχουν το θάρρος και την αποφασιστικότητα των Γερμανών. Μα, από πάνω έχουν
και τα γονίδια του Οδυσσέως. Αντί της κατά μέτωπο αντιπαράθεσης (κλασσική
γερμανική τακτική), προτιμούν να φθείρουν τον αντίπαλο με καταδρομικές τακτικές
και σωρεία παγίδων. Τα όπλα τους δεν έχουν σχέση με το πλούσιο γερμανικό
οπλοστάσιο, μα απλά, εύχρηστα και προσαρμοσμένα στις περιστάσεις αποδεικνύονται
αποτελεσματικά.
Αυτή η ιστορία
της πάλης. Κι έρχομαι αμέσως στα ερωτήματά σου. Μα φυσικά και αποδέχομαι
ανεπιφύλακτα τα όσα παραθέτεις. Όλο το Σύμπαν (ο Κόσμος των προγόνων μας)
κυριαρχείται από ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες, που διαχέονται παντού,
εξασθενίζουν με την απόσταση, απορροφούνται, μα δε χάνονται.
Η άποψή μου αυτή
κυριαρχεί σε όλα τα βιβλία. Σε παραπέμπω στην Αρκάντια του Βορεάλις. Τόσο ο
διοικητής Σρέντιγκερ όσο και ο δέκαρχος Κορνέλιους βιώνουν (και απολαμβάνουν)
αυτή τους την πεποίθηση για το παλιό μεγαλείο αυτού του πλανήτη στο φρύδι του
γνωστού κόσμου. Ο Νάντσεν των Αρνητών δεν παύει να στοχάζεται αντικρίζοντας τις
παγωμένες οροσειρές της Γροιλανδίας. Όσο για τον Τσελάριους, έναν ονειροπαρμένο
αρχαιολόγο, που τον χαρακτήρα του δόμησαν τα έργα των φιλελλήνων της Σχολής της
Λειψίας, κατεβαίνει στη Χώρα των Ελλήνων πλήρης σεβασμού για τον τόπο και την
ιστορία του. Και η Λήμνος (μόνο χώματα και βράχοι, άραγε;) του ανταποδίδει αυτό
του το σεβασμό αποκαλύπτοντάς του τις χαμένες πολιτείες της.
Αυτή η υπέροχη
χώρα των θεών είναι ποτισμένη από αυτές τις ακτινοβολίες. Οι πηγές της
αναρίθμητες και στη συντριπτική τους πλειοψηφία θετικής ενέργειας. Τα ονόματα
των τόπων (φυσικά εννοώ εκείνα τα αρχαιοελληνικά), η ιστορία τους, οι οροσειρές
της, τα γελαστά ακρογιάλια της, όλα παραπέμπουν σε κάτι το ανώτερο, το
διαχρονικό. Δεν ξέρω τι στην ευχή συμβαίνει με τους νυν κατοίκους αυτής της
ευλογημένης χώρας και δεν αντιλαμβάνονται όλα αυτά, δεν βιώνουν τον τόπο τους.
Υπάρχουν βέβαια λαμπρές εξαιρέσεις. Από αυτές εμπνεύστηκα τους τρεις Έλληνες
επιστήμονες των Σκιών. Εκεί που οι, με τις ίδιες απόψεις, πάνοπλοι Γερμανοί
χάνουν πανηγυρικά, αυτοί ισορροπούν τον αγώνα. Γιατί; Μα, όπως πολύ σωστά
επισημαίνεις, είναι αποτυπωμένα μέσα τους τα γεγονότα των περασμένων εποχών που
κουβαλά κάθε γωνιά της πατρίδος μας, που μέρος τους αποτυπώνεται και στους
γηγενείς, αρκεί να το επιθυμείς, να το σέβεσαι, να το παρατηρείς και να
στοχάζεσαι και όχι απλά να κοιτάζεις.
Από την επιλογή
των ηρώων σας, θα ήταν εύλογο για έναν αναγνώστη να εξάγει το συμπέρασμα ότι
παραδοσιοκρατικά πολιτικά πλαίσια -όπως ο μεσοπολεμικός εθνικισμός- ευνοούν την
ανάδειξη στο κοινωνικό προσκήνιο ανθρώπων που γοητεύονται από τις εσωτερικές
αναζητήσεις και τις υπερβατικές εμπειρίες; Θα ήθελα το σχόλιό σας πάνω σε
αυτό.
Πολύ σωστά, φίλε
μου!
Η μεσοπολεμική
Ευρώπη και τα οράματά της, ελάχιστη σχέση έχουν με τη σημερινή ανερμάτιστη
Γηραιά Ήπειρο των δεικτών, της αγοράς, της απαξίωσης του Ωραίου και Αληθινού.
Αμφιβάλλεις πως οι κοινωνικές συνθήκες ευνοούσαν την ανάδειξη παρομοίων
προσωπικοτήτων;
Προσωπικά και για
να το επεκτείνω λίγο: Ταυτίζομαι, και είμαι υπερήφανος για αυτό, με τον
βικτωριανό επιστήμονα, συμμετέχω κι εγώ νοερά στις αποστολές εκείνων που
αναζητούσαν υπερβατικές εμπειρίες στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα (και σε
διαβεβαιώνω πως οι Γερμανοί είχαν την πρωτοκαθεδρία σε αυτές), αποδέχομαι και
χειροκροτώ τους ανθρώπους που γοητεύονταν από τις εσωτερικές αναζητήσεις. Με δυο
περιορισμούς:
Ο πρώτος: Ο
χειροκροτούμενος πρέπει να επιδεικνύει συμπεριφορά British Gentleman. Ο
δεύτερος: Μη με παραμυθιάζει με αστήριχτες απόψεις περί UFO και αναλόγων
ανοησιών. Είναι βέβαιο πως δεν είμαστε
μόνοι μας στο Γαλαξία. Είναι πιθανότατα ορθή η άποψη πως υπάρχουν τουλάχιστον
ένα εκατομμύριο πολιτισμοί στον Γαλαξία, με επίπεδο ανώτερο από εκείνο του
Ατομικού Πολιτισμού (Εξίσωση Ντρέικ). Ενδείξεις, έστω και αμυδρές, υπάρχουν για
παλαιότερη επίσκεψη εξωγήινων. Από κει και πέρα αυτές οι αρλούμπες για τακτικές
εμφανίσεις και τον εξωγήινο της διπλανής πόρτας, τραυματίζουν βαθύτατα την όποια
επιστημονική μου συγκρότηση.
Τα ιστοριοδιφικά
σημειώματα, χωρίς να λείπουν από τους δύο πρώτους τόμους του έργου, αποτελούν
ωστόσο ιδιαίτερα σημαντικό κομμάτι του τρίτου μέρους της Υπερβορέας, το οποίο
είναι και το μεγαλύτερο σε όγκο, έργο της τριλογίας. Εγκιβωτισμένες αφηγήσεις,
ημερολόγια, λύση του δράματος, αλλά και ανοιχτοί ορίζοντες για ένα
"Συνεχίζεται..." στο τέλος της διήγησης. Με αφορμή αυτό, θα ήθελα να σας ρωτήσω
για τη σχέση σας με την Ιστορία. Αγαπημένες χρονικές περίοδοι, παραδείγματα για
άντληση και εφαρμογή στο σήμερα κατά το Θουκυδίδειο "κτήμα ες αεί" για τους
μεταγενέστερους... τελικά είναι η Ιστορία ένας οδηγός αποκρυπτογράφησης του
χτες, ένα εργαλείο κατανόησης του σήμερα, μια προτροπή ή αποτροπή για το
μέλλον;
Τα ιστοριοδιφικά
σημειώματα...
Η αδυναμία μου!
Είχα τόσα πολλά να γράψω, μα ο περιορισμένος όγκος του κειμένου απέτρεπε την
ενσωμάτωσή τους σ΄ αυτό. Διάλεξα τη μέθοδο των παραπομπών για τους Αρνητές και
την Μετάπτωση. Στις Σκιές, ένας σταθμός πριν την Μετάπτωση, μια ανάσα
περισσότερο, ενσωμάτωσα μερικά στοιχεία στο διάλογο και τις σκέψεις των δύο
Αναζητητών που από τις επάλξεις του κάστρου της Πύλου ατενίζουν το νησί του
Διονύσου (το πραγματικό του όνομα είναι Πρώτη). Εκεί στο κεφάλαιο «Η οδός του
Θάμβους», υπάρχουν αναφορές για την ιστορία του Τάγματος και τις απόψεις των
μελών του.
Ιστορία. Πριν
εφευρεθεί η γραφή είχε τη μορφή μετάδοσης με τον προφορικό λόγο από γενιά σε
γενιά για κάθε τι που αφορούσε τη ζωή και τη δραστηριότητα των ανθρώπων.
Τροποποιημένη μεταδόθηκε υπό μορφή μύθων και θρύλων.
Και έρχονται οι
Έλληνες! Ηρόδοτος, Θουκυδίδης, Ξενοφών, Πλούταρχος, Πολύβιος κ.α. Χάρη σ’ αυτούς
τους γεννήτορες της επιστήμης που ερευνά και ερμηνεύει τα γεγονότα και μελετά τη
ζωή των ανθρωπίνων κοινωνιών, η Ιστορία προσλαμβάνει την έννοια της
αντικειμενικότητος της ερεύνης και της ερμηνείας. Ξεκινάμε από τον πατέρα της
Ιστορίας, τον Ηρόδοτο. Είναι ο πρώτος που προσπάθησε να είναι ακριβής και
αναζήτησε την αιτία των γεγονότων. Ακολουθεί ο Θουκυδίδης, ο μέγιστος όλων.
Είναι ο θεμελιωτής της Ιστορίας ως κριτικής επιστήμης, αυτός που προσπαθούσε να
ελέγχει κάθε πληροφορία και να την υποβάλλει σε αντικειμενική
κριτική.
Ίσως γίνομαι
ανιαρός επισημαίνοντας συνεχώς πως συμφωνώ με τις παρατηρήσεις και τα σχόλιά
σου. Δεν μπορώ διαφορετικά, είναι και οι δικές μου απόψεις. Ο διαχρονικός
Θουκυδίδης είναι ο αιώνιος δάσκαλος. Αν οι κρατούντες… τέλος πάντων!
Ε, όχι, θα
μιλήσω, έστω και έμμεσα! Εδώ κατακρεούργησαν και (εσκεμμένα ή από άγνοια;)
παρανόησαν την περίφημη φράση του (εθνικιστή) Ισοκράτους και μάλιστα από τα
πλέον επίσημα χείλη και μιλάμε για αντικειμενικότητα; Αυτό που τους βολεύει,
όπως τους βολεύει! Τα διδάγματα του χθες, οδηγός μας για το αύριο; Το
Θουκυδίδειον κτήμα ες αεί για τους μεταγενέστερους; Μα αυτά είναι σκοταδιστικά
και αντιδραστικά σου απαντούν. Και πολλές φορές συνεχίζουν: όπως λέει και ο
Μαρξ…
Καλώς! Ανταπαντώ.
Προσπαθήστε, φωστήρες, να καλλιεργήσετε ένα δένδρο χωρίς ρίζες. Η Ιστορία είναι
αποκατάσταση της γνώσης του παρελθόντος χωρίς εσκεμμένη παραποίηση με κίνητρο
την κατανόηση και το ζητούμενο παραμένει η γνώση της αλήθειας, που είναι και η
αρχέγονη έννοιά της.
Η παγκόσμια
αριστερή διανόηση μονοπωλεί πια αυτό το μόρφωμα που λέγεται σύγχρονος πολιτισμός
(ή δυτικός, αν θέλεις). Γράφει την Ιστορία όπως την εξυπηρετεί. Ειδικά για την
Ελλάδα σφαγείς αθώων, άτομα συμπλεγματικά, μετατρέπονται σε ήρωες, τους στήνουν
και αγάλματα. Μα και διεθνώς υπάρχει μια λυσσαλέα αντίδραση απέναντι σ’ όσους
εκφράζονται διαφορετικά απ’ ότι επιδιώκει το σύστημα (δεν αναφέρομαι, φυσικά στα
χαϊδεμένα παιδιά του συστήματος, τους δήθεν αμφισβητίες, που στην πραγματικότητα
είναι και το άλλοθι του συστήματος).
Τα βιβλία των
ανεξάρτητων φωνών (το αν συμφωνώ ή διαφωνώ με τις απόψεις τους, δεν έχει
σημασία), καίγονται και όχι σπάνια οι ίδιοι οι ιστορικοί φυλακίζονται…
Αγαπημένες εποχές; Η Αρχαιότητα, ο Μεσαίωνας, η εποχή των ανακαλύψεων, Η εποχή
της Λογικής και ο 2ος Π.Π. (έτσι αποκαλούν την ύστατη προσπάθεια της
Ευρώπης).
Κοινός τόπος στην
τριλογία της Υπερβορέας η Ανταρκτική, οι Πάγοι, το έσχατο όριο... Υπάρχουν δε
αναφορές στην Ατλαντίδα, ως εκείνη την πρότερη κατάσταση ευδαιμονίας που
αποτελεί κοινό τόπο στη μυθολογία πολλών λαών, και, λόγω ενός κοσμικού
γεγονότος, η απώλεια αυτής. Θα ήθελα το σχόλιό σας πάνω σε
αυτό.
Το έσχατο όριο,
πέρα από το οποίο δεν έχει πάει μέχρι τότε ο άνθρωπος. Η αιώνια αναζήτηση! Η
Ανταρκτική των βουνών της τρέλας. Η αγνότητα του άσπιλου λευκού. Το ακήρατο των
πάγων, το μυστήριο και, μέσω αυτών, η εσωτερική κάθαρση. Πώς να μη γοητευθώ με
όλα τα παραπάνω;
Ατλαντίδα!
Συναρπαστικός μύθος. Υπήρξε; Μόνο αχνές ενδείξεις, καμιά αξιόπιστη απόδειξη.
Όμως, στο κάτω κάτω της γραφής, γιατί να είμαστε μονόχνοτοι. Ακόμη και ο πιο
πεπεισμένος ατλαντιδολόγος, ή ο πιο παθιασμένος ουφολόγος, αναγκάζεται εκ των
πραγμάτων να παραθέσει ορισμένα στοιχεία. Αρκετά από αυτά είναι ενδιαφέροντα,
ίσως και το κίνητρο να εμβαθύνεις στην έρευνα ο ίδιος για να διαπιστώσεις τι το
ακριβές και πού το παραμύθι. Στο τέλος, κάτι έχεις κερδίσει κι εσύ.
Να δώσω ένα
παράδειγμα. Προ ετών ο γνωστός εκ Θεσσαλονίκης εκδότης-συγγραφέας έκανε λόγο
στις εκπομπές του για τεχνητές κατασκευές στην κοιλάδα Κυδωνία της πλανήτη
Άρεως. Πυραμίδες, ανθρώπινα πρόσωπα, συγκροτήματα κατοικιών κι άλλα παλαβά. Στην
αρχή αγανάκτησα, μετά γέλασα, στο τέλος σοβαρεύτηκα και είπα στον εαυτό μου :
«Ψάξ’ το!»
Το έκανα! Νύχτες
ολόκληρες πάνω από αρειανούς χάρτες, τακτικός επισκέπτης σχετικών ιστοσελίδων
της ΝΑSΑ, της ΕSA, επιστημονικών ιστοτόπων και περιοδικών.
Στο τέλος
ξανάρχισα να γελάω. Βρε τον μπαγάσα, τι σκαρφίστηκε ο άνθρωπος! Όμως δε
μετάνιωσα για αυτή μου τη μελέτη. Έμαθα για τον Άρη πολλά που αγνοούσα μέχρι
τότε. Παρενθετικά πρόκειται για καθαρά γεωλογικά φαινόμενα. Απλά ο αθεόφοβος
έκανε επιλογή κομματιών από τις φωτογραφίες της ΝΑSΑ. Το δέντρο κι όχι το δάσος.
Παρόλα αυτά τον ευγνωμονώ.
Θα ήθελα να
αναφερθείτε, από την πλευρά σας ως συγγραφέας φυσικά, στο εκδοτικό γίγνεσθαι της
χώρας μας. Παρατηρείται μια στροφή και μια ευνοϊκή διάθεση απέναντι στο
φανταστικό: περισσότεροι τίτλοι, περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι, συγγραφείς που
συστήνονται εκ νέου στο αναγνωστικό κοινό... Πώς βλέπετε εσείς το γεγονός αυτό,
τόσο από την πλευρά της έκδοσης ενός έργου, όσο και από την πλευρά του
αναγνώστη;
Ομοτράπεζε ( τω
πνεύμα) Απόστολε! Θα ήθελα να ξέρω πού βρίσκεις αυτή τη στροφή προς το
Φανταστικό;
Βέβαια, και για
να μην γίνομαι απόλυτος, κάτι το ελπιδοφόρο κινείται. Η Φοιτητική Λέσχη
Φανταστικής Λογοτεχνίας, με την επίσημη ιστοσελίδα της Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ και το
περιοδικό έκφρασης της Λέσχης «Φανταστική Λογοτεχνία», όπως και η «Έρημη Χώρα»,
είναι μια καλή απόδειξη πως το προσπαθείτε φιλότιμα. Αυτό που κύρια διακρίνει
την απόπειρά σας είναι η συνέπεια, η σοβαρότητα, οι εις βάθος αναλύσεις, ο
ανόθευτος ενθουσιασμός σας όστις, όμως, εκφράζεται πάντοτε τεκμηριωμένος και ο
οποίος αρνείται πεισματικά να υποταχθεί στον επιβαλλόμενα από εκείνους τους
άλλους τρόπο θεώρησης των πραγμάτων…
Θα συνέχιζα
παραθέτοντας τα θετικά και ποιοτικά στοιχεία που σας ξεχωρίζουν, αλλά φοβούμαι
πως θα εκθλιφθούν σαν ένα είδος λιβανίσματος, πράγμα που θα ακύρωνε την
αντικειμενικότητά της προσωπικής μου κρίσης.
Κατά τα λοιπά;
Τέλμα!
Η Αθηναϊκή Λέσχη Επιστημονικής φαντασίας (Α.Λ.Ε.Φ.) κρατάει ακόμη, μια μοναχική φωνή στον βουβό ωκεανό της αδιαφορίας. Ποιοτικό και το περιοδικό της Φανταστικά Χρονικά. Λίαν αξιόλογα και τα μέλη της. Υπήρξα ιδρυτικό μέλος, πίσω στα ’90 και μπορώ να έχω άποψη. Εδώ και χρόνια δεν παίρνω μέρος στις συναντήσεις. Ο λόγος απλός: Η κάθοδος στο κέντρο της πρωτεύουσας είναι μια δοκιμασία στην οποία δεν μπορώ να ανταπεξέλθω πια. Η Πόλις Εάλω, Απόστολε! Εκεί που κάποτε τις βραδιές περπατούσαν Έλληνες, τώρα διασταυρώνεσαι μόνον με αγριωπούς και ύποπτους στη συμπεριφορά αλλόφυλους του Μαγκρέμπ, της Αφρικής και της Ασίας. Ακόμη κι αν συναντήσεις, κατά τύχη, κάποιον Έλληνα υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να είναι απογειωμένος. Δεν αντέχω άλλο αυτή την τραυματική εμπειρία. Μας κατάντησαν δραπέτες του ίδιου μας του τόπου.
Η Αθηναϊκή Λέσχη Επιστημονικής φαντασίας (Α.Λ.Ε.Φ.) κρατάει ακόμη, μια μοναχική φωνή στον βουβό ωκεανό της αδιαφορίας. Ποιοτικό και το περιοδικό της Φανταστικά Χρονικά. Λίαν αξιόλογα και τα μέλη της. Υπήρξα ιδρυτικό μέλος, πίσω στα ’90 και μπορώ να έχω άποψη. Εδώ και χρόνια δεν παίρνω μέρος στις συναντήσεις. Ο λόγος απλός: Η κάθοδος στο κέντρο της πρωτεύουσας είναι μια δοκιμασία στην οποία δεν μπορώ να ανταπεξέλθω πια. Η Πόλις Εάλω, Απόστολε! Εκεί που κάποτε τις βραδιές περπατούσαν Έλληνες, τώρα διασταυρώνεσαι μόνον με αγριωπούς και ύποπτους στη συμπεριφορά αλλόφυλους του Μαγκρέμπ, της Αφρικής και της Ασίας. Ακόμη κι αν συναντήσεις, κατά τύχη, κάποιον Έλληνα υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να είναι απογειωμένος. Δεν αντέχω άλλο αυτή την τραυματική εμπειρία. Μας κατάντησαν δραπέτες του ίδιου μας του τόπου.
Η Λέσχη των Φίλων
του STAR TREK υπάρχει ακόμη, μα πρόκειται για το φάντασμα του παλιού εαυτού
της.
Ας πάμε στα
εκδοτικά τεκταινόμενα… Η έκρηξη στο χώρο ήρθε στα μέσα της δεκαετίας του ΄80.
Συνέχισε στη δεκαετία του ΄90 κι άρχισε να ασθμαίνει με την έλευση της νέας
χιλιετίας. Τώρα μάλλον είναι σε κώμα. Περιοδικά και ειδικευμένοι στο Φανταστικό
εκδοτικοί οίκοι ανήκουν πια στο ένδοξο παρελθόν. Αξιολογότατοι συγγραφείς του
χώρου (Βέμπος, Μαστακούρης, Μπαλάνος, ο ρέκτης Πανώριος και τόσοι τόσοι άλλοι),
έχουν περιπέσει σε αφάνεια. Οι μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι όταν ακούν για ε.φ. σου
δείχνουν την έξοδο (εκτός κι αν είσαι συστημικός, τότε κάποιες ελπίδες έχεις).
Είναι και το
κοινό. Οι άνδρες σπάνια διαβάζουν πια και την αγορά του βιβλίου τη διαμορφώνει
το γυναικείο αναγνωστικό κοινό, με όλες τις συνέπειες. Από δω και ο πληθωρισμός
των γυναικών-συγγραφέων (όχι άλλη ψυχανάλυση, υπαρξιακές μπουρδολογίες, ιψενικά
τριγωνοτετράγωνα, αισθηματικά αδιέξοδα και ανάλυση του τίποτα. Δεν είναι για
εμάς αυτά τα είδη!) που έχουν κατακλύσει την αγορά, καθότι πουλάνε ακόμη.
Α, ναι! Υπάρχουν
και μερικοί άντρες. Σωστά, μα για αυτούς μιλήσαμε παραπάνω. Παίζεις το παιχνίδι
του συστήματος κι έχεις ελπίδες, αλλιώς… στο περιθώριο.