του Δημήτρη Αργασταρά
Τα τελευταία χρόνια ένας φρέσκος, δημιουργικός αέρας πνέει στον χώρο της ελληνικής λογοτεχνίας του φανταστικού. Νέοι συγγραφείς που έχουν προσεγγίσει το είδος από τα παιδικά και εφηβικά τους χρόνια –κυρίως μέσα από επιτυχημένες σειρές φαντασίας του εξωτερικού που βρήκαν καλή απήχηση και στην χώρα μας– με αξιόλογη εκπαίδευση, ανοιχτούς πνευματικούς ορίζοντες και θετική στάση απέναντι στην ζωή, δοκιμάζουν τις συγγραφικές τους δυνάμεις σε αυτό το πεδίο και δίνουν, όχι σπάνια, πραγματικά αξιοπρόσεκτα αποτελέσματα.
Μια τέτοια ευτυχή περίπτωση αποτελεί και η Δέσποινα Μάντζαρη, που ήδη από το πρώτο της βιβλίο «Μία, το αόρατο κορίτσι» απέσπασε τις θετικές εντυπώσεις των αναγνωστών, κι ένα βραβείο από τον Κυπριακό Σύνδεσμο Παιδικού και Νεανικού Βιβλίου. Εμείς την γνωρίσαμε μέσα από το πρώτο βιβλίο της σειράς «Τα Χρονικά του Μπίλι βαν ντερ Μπιχλ» με τίτλο «Ένα ζήτημα ζωής και θανάτου», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Κέδρος.
Τοποθετημένο εξαρχής σε ένα φανταστικό κόσμο, σε έναν πλανήτη που έχει το σχήμα ενός «δακτυλοειδούς τόρου» ή, πιο απλά, το σχήμα ενός ντόνατ ή μιας σαμπρέλας, και με το πρώτο κεφάλαιο να περιλαμβάνει την περιγραφή ενός ευτράπελου, όσο και σκληρού, αγώνα ποδοσφαίρου με παίκτες λιλιπούτειους πειρατές, ληστές και μισθοφόρους –στο γήπεδο Σαντιάγκο Μπερνανιάου– η συγγραφέας μας εισάγει άμεσα σε ένα σύμπαν όπου το φανταστικό και ανοίκειο στοιχείο έχει αντικαταστήσει την καθημερινή πραγματικότητα.
Ο Μπίλι είναι ένα αγόρι στην αρχή της εφηβείας του, που διαθέτει όμως μια ξεχωριστή ιδιότητα: αν κλείσει ανάμεσα στον δείκτη και τον αντίχειρά του ένα αντικείμενο που βλέπει από μακριά, τότε μπορεί να σμικρύνει το αντικείμενο αυτό στο μέγεθος που έχει το άνοιγμα των δακτύλων του, και στην συνέχεια μπορεί να κινήσει και να ξαναμεγενθύνει αυτή την μινιατούρα όπως επιθυμεί. Δεν είναι μάγος, δεν είναι κάτι μαγικό, είναι απλώς κάτι που μπορεί και κάνει, κι ενώ στην αρχή αυτό το χάρισμα του προσδίδει μια ξεχωριστή δημοφιλία ανάμεσα στους συντοπίτες του, σύντομα θα διαπιστώσει ότι μπορεί να του προκαλέσει και προβλήματα.
Κι έτσι βρίσκουμε τον Μπίλι να έχει απομονωθεί σε ένα στοιχειωμένο κάστρο, παρέα με τα φαντάσματα ενός παλιού αριστοκράτη βαρόνου και των δύο υπηρετών του, την στρουμπουλή και περιποιητική Ρίτα και τον γαλλοτραφή μάγειρα Αντουάν. Ώσπου τρεις παράξενοι επισκέπτες θα χτυπήσουν την πόρτα του απομονωμένου πύργου. Δύο τρολ, ο Γκρον και η Μιμίλα, και ένα ξανθό ξωτικό θα παρασύρουν τον Μπίλι σε μια περιπέτεια αναζήτησης, γιατί κάτι πολύ περίεργο φαίνεται πως συμβαίνει στον κόσμο τους, κανείς πλέον δεν πεθαίνει φυσιολογικά, κάτι έχει γίνει με τον ίδιο τον θάνατο, και ποιός άλλος εκτός από τον ίδιο τον Χάρο, τον Μακάβριο Θεριστή, μπορεί να απαντήσει σε αυτό; Στην μακριά και διασκεδαστική τους πορεία ο Μπίλι και οι καινούριοι του φίλοι θα συναντήσουν τον μάγο Σολιμάγ, έναν μεθυσμένο δράκο, τον αλχημιστή Παοέλο, την όμορφη μαθητευόμενη μάγισσα Σελένα, μαζί με όλη την σχολή της, καθώς και κύκλωπες μπάτλερ, αστεία όσο και επικίνδυνα ζόμπι, αρχαία ξόρκια, υπαλλήλους της υπηρεσίας του κάτω κόσμου και τροπικές παραλίες.
Το «Ένα ζήτημα ζωής και θανάτου» αποτέλεσε για μας μια ευχάριστη έκπληξη. Πρόκειται για μια χαριτωμένη ιστορία με όμορφα δοσμένους χαρακτήρες, που διαπνέεται από αβίαστο χιούμορ και καταπληκτική ευρηματικότητα. Η Δέσποινα Μάτζαρη φτιάχνει με παιγνιώδη διάθεση έναν σύνθετο κόσμο όπου όλα τείνουν σε μία μαγική ενότητα, η συνήθης πραγματικότητα ανατρέπεται χωρίς αυτό να μας ξενίζει, και το αδύνατο γίνεται πειστικά δυνατό. Έτσι, η αφήγηση της ιστορίας κυλά απρόσκοπτα, κερδίζοντας τον αναγνώστη, ενώ οδηγούμαστε τόσο ομαλά και απλά μέσα στην ιδιαίτερη κοσμοπλασία της ώστε με το τέλος του βιβλίου έχουμε την αίσθηση ότι γνωρίσαμε πραγματικά αυτόν τον παραμυθένιο κόσμο.
Επίσης, η συγγραφέας σκιαγραφεί με ιδιαίτερο ταλέντο τον κεντρικό χαρακτήρα της, τον Μπίλι, ο οποίος παλινδρομεί ανάμεσα στα άχαρα χαρακτηριστικά της εφηβείας του και στην δημιουργική, καλλιτεχνική του φύση. Η σύνθεση της παράξενης παρέας έρχεται να αποσπάσει τον Μπίλι από το μελαγχολικό και βαρετό του εγκλεισμό στον πύργο, μετά την δυσάρεστη έκθεση των ξεχωριστών του δυνατοτήτων, και να τον εξοικειώσει με την ανοίκεια μαγεία και την ποικιλόμορφη ομορφιά του κόσμου που τον περιβάλλει. Και αυτό το ταξίδι ενηλικίωσης προσφέρεται μέσα από ένα δροσερό, διασκεδαστικό κείμενο, όπου παρά τα διάφορα συναπαντήματα και τις ανατροπές, όλα προκύπτουν φυσιολογικά και αβίαστα, μέσα από μία συναρπαστική γραφή με έντονη παραστατικότητα.
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει και στην εξαιρετική εικονογράφηση του βιβλίου, που ανήκει στην ίδια την συγγραφέα, και που μας αποκαλύπτει μία ακόμη πτυχή του ταλέντου της. Από τις καλύτερες που έχουμε δει στο είδος της εφηβικής, νεανικής λογοτεχνίας, η πλούσια και ισόρροπα κατανεμημένη εικονογράφηση ξεκινά από το εξώφυλλο και συνεχίζεται σε ολόκληρο το κείμενο συμβάλλοντας πολύ στην αισθητική αρτιότητα της έκδοσης. Πρόκειται για μια εικονογράφηση που γίνεται οργανικό μέρος του κειμένου και καλεί τον αναγνώστη να ταυτιστεί ακόμη περισσότερα με τα ήδη γοητευτικά χαρακτηριστικά του βιβλίου.
Εν ολίγοις, νομίζω πως έγινε φανερό ότι αυτή η πρώτη περιπέτεια του Μπίλι βαν ντερ Μπιχλ μας άρεσε πάρα πολύ και μας χαροποίησε ιδιαίτερα. Είναι ένα βιβλίο που προσφέρει την χαρά της ανάγνωσης και που αξίζει να διαβαστεί, όχι μόνο από τους φίλους της λογοτεχνίας του φανταστικού αλλά και από κάθε νεαρό αναγνώστη που θα ήθελε να εμπλουτίσει την βιβλιοθήκη του με ένα καλό βιβλίο. Με ανυπομονησία θα περιμένουμε την συνέχεια....
