του Α.Γ
Τον Απρίλιο του 2013 κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Propaganda Channel η διασκευή της Ιλιάδας σε comic, η οποία είχε πρωτοδημοσιευθεί σε αγγλόφωνη έκδοση από την γνωστή εταιρία Marvel. Η εν λόγω διασκευή αποτελεί μέρος της σειράς Marvel Illustrated, μιας από τις πιο αξιόλογες πρόσφατες σειρές στον χώρο των comics. Η εικονογράφηση κλασικών έργων αποτελεί μια επιτυχημένη επιλογή, που θυμίζει στους παλιούς αναγνώστες το πρότυπο των Κλασσικών Εικονογραφημένων. Από τα πρώτα έργα της εν λόγω σειράς ήταν βέβαια η «Ιλιάδα», σε σενάριο του σπουδαίου Roy Thomas (γνωστού για την μεταφορά σε comic του χαρακτήρα του Robert E. Howard, Κόναν του Βάρβαρου) και σχέδιο του Miguel Angel Sepulveda. Ακολούθησε η «Οδύσσεια» και ο «Τρωικός Πόλεμος», μια αφήγηση που περιλαμβάνει όλα τα γεγονότα του πολέμου, βασισμένη και στα υπόλοιπα έπη του Τρωικού Κύκλου.
Το ομηρικό έπος της Ιλιάδας έχει μεταφερθεί ουκ ολίγες φορές σε comic, ταινίες και άλλες μορφές τέχνης, ποτέ όμως με τόση προσοχή και σοβαρότητα. Πράγματι, οι δημιουργοί αποδίδουν ορθά και πιστά το πνεύμα του Ομήρου, και το αποτέλεσμα της δουλειάς τους είναι αριστουργηματικό, όπως ακριβώς αρμόζει να είναι η διασκευή του σπουδαιότερου έπους της ανθρωπότητας. Η προσέγγιση γίνεται με απόλυτο σεβασμό στον πρωτότυπο, και αναδεικνύει την αξεπέραστη αξία του. Παρά το μεγάλο εύρος της Ιλιάδας, ο σεναριογράφος κατορθώνει να το συμπυκνώσει επιτυχώς στις σελίδες του comic, διατηρώντας το νόημα του έπους στο ακέραιο. Αλλά και το σχέδιο είναι εξίσου εντυπωσιακό. Οι περιγραφές των αιματηρών σκηνών μάχης ζωντανεύουν επάνω στο χαρτί, και οι φιγούρες Θεών και Ηρώων ξεδιπλώνονται απτές μπροστά στον αναγνώστη.
Η συνολική εικόνα είναι άρτια, και σίγουρα πετυχαίνει το στόχο να καταστήσει περαιτέρω γνωστά τα ομηρικά έπη και να προσελκύσει το νεανικό κοινό στην ανάγνωση τους. Η μαστίγωση από τον Οδυσσέα του δύσμορφου Θερσίτη (ο οποίος αποτελεί πηγή έμπνευσης για τους σύγχρονους διεθνιστές-απάτριδες), ο τραυματισμός της Αφροδίτης από τον Διομήδη (που κατόπιν επιπλήττεται από τον Απόλλωνα για την Ύβρη του) και η μονομαχία του Αχιλλέα με τον Έκτορα, στον οποίο ο πρώτος κραυγάζει πως «δεν υπάρχουν συμφωνίες ανάμεσα σε λύκους και πρόβατα», αποτελούν λίγες μόνο από τις συγκλονιστικές σκηνές που αποτυπώνονται με απόλυτη επιτυχία.
Έτσι λοιπόν, όταν έγινε η πολυαναμενόμενη μεταφορά στην ελληνική γλώσσα, των παραπάνω τευχών της εν λόγω σειράς, από την Propaganda Channel, με μεταφραστή τον Γιώργο Γιανναδάκη, οι Έλληνες λάτρεις των comics φάνηκε πως είχαν έναν βάσιμο λόγο να χαρούν. Ωστόσο, αποδείχθηκε πως όπως όλα στην Ελλάδα, έτσι και ο χώρος των comics παρουσιάζει παθογένειες και διέπεται από νοοτροπίες ακατανόητες. Πιο συγκεκριμένα, η μετάφραση παρουσιάζει ορισμένα... προβλήματα. Μάλιστα, σε ένα σημείο, οι εκδόσεις πραγματικά δικαιώνουν το όνομα τους, αλλά και το σοβιετικής αισθητικής λογότυπο τους.
Αναφέρομαι σε ένα από τα καλύτερα σημεία της εικονογραφημένης αυτής αφήγησης αλλά και του πρωτότυπου έπους. Συγκεκριμένα, στο καρέ οπού ο Πολυδάμας προτρέπει τους Τρώες να εγκαταλείψουν την μάχη επειδή είδε έναν άσχημο οιωνό, ο Έκτορας του απαντά «υπάρχει ένας και μόνο οιωνός, πως ένας άνδρας πρέπει να πολεμάει για την πατρίδα του», δηλαδή το ομηρικό "Εἷς οἰωνὸς ἄριστος, ἀμύνεσθαι περὶ πάτρης". Κι ενώ στην αγγλική έκδοση η απόδοση είναι ακριβής, στην ελληνική η εν λόγω φράση έχει αλλάξει σε «ένας άνδρας πολεμάει για την νίκη»! Με άλλα λόγια, ο μεταφραστής προτίμησε να «διορθώσει» ως προς το πολιτικά ορθότερο, όχι μόνο τον Roy Thomas, αλλά και τον ίδιο τον Όμηρο!
Μια τέτοιου είδους αυθαίρετη και χοντροκομμένη λογοκρισία, θα ήταν ίσως αδιανόητη ακόμη και σε άλλες δυτικές χώρες που υπόκεινται στην αντιπνευματική βάσανο της πολιτικής ορθότητας. Το ότι έλαβε χώρα στην Ελλάδα, και μάλιστα δίχως να υπάρξει καμία αντίδραση, αποδεικνύει για άλλη μια φορά ότι η ιδεολογική ηγεμονία των πάσης τάσεως προοδευτικών (ιδιαίτερα στον χώρο των τεχνών και των γραμμάτων) καταλήγει αναπόφευκτα στην προϋπόθεση μιας φοβικής αντιμετώπισης της ιστορίας και της κληρονομιάς, για τις οποίες κάποτε ήμασταν περήφανοι.
Σχόλια:
Ο/Η Σταμάτης Μαμούτος είπε...
Κάποιες καταστάσεις στον ελληνικό εκδοτικό χώρο, δείχνουν ότι θα παραμείνουν αδιόρθωτες εσαεί
Ο/Η Δημήτρης Αργασταράς είπε...
Πολύ καλή παρουσίαση! Καλογραμμένη και άρτια.
Για την σύγχρονη ελληνική απόδοση, τί να πει κανείς ; Είναι όντως κρίμα γιατί δείχνει ημιμάθεια, γιατί τα κλασικά κείμενα δεν θα πρέπει να τα φοβόμαστε αλλά να προσπαθούμε να συλλάβουμε το μήνυμά τους.
Άλλωστε η εν λόγω -παροιμοιώδης πλέον- ρήση τοποθετείται από τον Όμηρο στο στόμα του Έκτορα, σε έναν Τρώα που θέλει να υπερασπιστεί την πατρίδα εναντίον της επιδρομής των Ελλήνων, ενώ η Ιλιάδα περιλαμβάνει και άλλες καλές και τρυφερές σκηνές για τους Τρώες.
Πειράζει να πω (χωρίς μικροπολιτική διάθεση) ότι μου φέρνει στον νου πρόσφατη ομιλία του πρωθυπουργού, κ. Τσίπρα, όπου μιλώντας στο κόμμα του ανέφερε "σύντροφοι, στόχος δικός μας δεν είναι να πέσουμε ηρωικά αλλά να νικήσουμε", και άρα γι' αυτό πρέπει να παραμείνουν συμπαγείς στην εξουσία... Έτσι, λοιπόν, ίσως είναι έμμεσα σωστό το σύγχρονο μήνυμα: στόχος του ανδρός δεν πρέπει να είναι η υπεράσπιση της πατρίδος του, αλλά η νίκη (του)... :)
Για την σύγχρονη ελληνική απόδοση, τί να πει κανείς ; Είναι όντως κρίμα γιατί δείχνει ημιμάθεια, γιατί τα κλασικά κείμενα δεν θα πρέπει να τα φοβόμαστε αλλά να προσπαθούμε να συλλάβουμε το μήνυμά τους.
Άλλωστε η εν λόγω -παροιμοιώδης πλέον- ρήση τοποθετείται από τον Όμηρο στο στόμα του Έκτορα, σε έναν Τρώα που θέλει να υπερασπιστεί την πατρίδα εναντίον της επιδρομής των Ελλήνων, ενώ η Ιλιάδα περιλαμβάνει και άλλες καλές και τρυφερές σκηνές για τους Τρώες.
Πειράζει να πω (χωρίς μικροπολιτική διάθεση) ότι μου φέρνει στον νου πρόσφατη ομιλία του πρωθυπουργού, κ. Τσίπρα, όπου μιλώντας στο κόμμα του ανέφερε "σύντροφοι, στόχος δικός μας δεν είναι να πέσουμε ηρωικά αλλά να νικήσουμε", και άρα γι' αυτό πρέπει να παραμείνουν συμπαγείς στην εξουσία... Έτσι, λοιπόν, ίσως είναι έμμεσα σωστό το σύγχρονο μήνυμα: στόχος του ανδρός δεν πρέπει να είναι η υπεράσπιση της πατρίδος του, αλλά η νίκη (του)... :)
Ο/Η Σταμάτης Μαμούτος είπε...
Δημήτρη, είναι όντως ορθότατη η αποτύπωση του νεωτεριστικού πνεύματος όπως το θέτεις. Ως ρομαντικός, όμως, καταθέτω μια ένσταση.
Υπάρχουν προσωπικές επιτυχίες, όχι (όμως πολλές) προσωπικές νίκες.
Η κίβδηλη λάμψη της επιτυχίας αντανακλάται στο κέντρο του νεωτερικού αστικού κόσμου. Όχι το φως της νίκης.
Εντούτοις, η αποδοχή από έναν αριστερό επικεφαλής κόμματος (ενδεχομένως και η υποσυνείδητη αποτύπωση από έναν αριστερό εκδοτικό οίκο) του νεωτερικού φιλελεύθερου σκεπτικού..μάλλον θα πρέπει να προβληματίσει όσους ομοϊδεάτες τους έχουν ως ιδεολογικό σημείο αναφοράς την συλλογικότητα του μαρξισμού.
ΥΓ. Άλλη μια υποσημείωση. Δεν νομίζω ότι υπάρχει λόγος να πιστεύει κανείς ότι οι Τρώες δεν ήταν κι εκείνοι (προ)προαρχαϊκοί Έλληνες.
Υπάρχουν προσωπικές επιτυχίες, όχι (όμως πολλές) προσωπικές νίκες.
Η κίβδηλη λάμψη της επιτυχίας αντανακλάται στο κέντρο του νεωτερικού αστικού κόσμου. Όχι το φως της νίκης.
Εντούτοις, η αποδοχή από έναν αριστερό επικεφαλής κόμματος (ενδεχομένως και η υποσυνείδητη αποτύπωση από έναν αριστερό εκδοτικό οίκο) του νεωτερικού φιλελεύθερου σκεπτικού..μάλλον θα πρέπει να προβληματίσει όσους ομοϊδεάτες τους έχουν ως ιδεολογικό σημείο αναφοράς την συλλογικότητα του μαρξισμού.
ΥΓ. Άλλη μια υποσημείωση. Δεν νομίζω ότι υπάρχει λόγος να πιστεύει κανείς ότι οι Τρώες δεν ήταν κι εκείνοι (προ)προαρχαϊκοί Έλληνες.