Γιατί προκρίνουμε το Halloween

Ενδεχομένως να προκαλεί την απορία ορισμένων αναγνωστών μας το γεγονός ότι δίνουμε έμφαση σε μια μη ελληνική θρησκευτική εορτή, όπως είναι το Halloween. Γι αυτό και γράψαμε τις παρακάτω αράδες, προκειμένου να διασαφηνίσουμε τους λόγους που μας κάνουν ως παραδοσιοκράτες να αναφερόμαστε κάθε χρόνο σε αυτή την εορτή.


Καταρχάς, ετυμολογικά ο όρος Halloween αποτελεί συνεπτυγμένη μορφή των λέξεων All-Hallow-even και σημαίνει το «Βράδυ πριν από την Ημέρα των Αγίων Πάντων», το οποίο εορτάζεται την 1η Νοεμβρίου στις καθολικές χώρες, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στις ορθόδοξες. Ωστόσο το επίκεντρο των εορτασμών τείνουν να γίνουν τα τελευταία χρόνια οι Η.Π.Α., στις οποίες την συγκεκριμένη εορτή μετάφεραν Ιρλανδοί μετανάστες, κάπου στα μέσα του 19ου αιώνα. Σύμφωνα με στατιστικές έρευνες στις Η.Π.Α και τον Καναδά είναι πάνω από πενήντα εκατομμύρια οι άνθρωποι που συμμετέχουν κάθε χρόνο στους εορτασμούς. Έτσι, το βράδυ της 31ης Οκτωβρίου, φωτισμένα φαναράκια σε σχήμα κολοκύθας, στολές ανθρωπίνων σκελετών, χαρούμενα φαντάσματα και μάγισσες καβάλα σε σκούπες κάνουν την εμφάνισή τους στους δρόμους των αμερικανικών πόλεων. Παιδιά γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας ενώ οι νοικοκύρηδες τους προσφέρουν γλυκά για την ανάπαυση των ψυχών, όταν εκείνα τους λένε την φράση «trick or treat» («φάρσα ή κέρασμα»). 


Η γιορτή χάνεται στα βάθη των αιώνων. Έχει παγανιστικές ρίζες και σχετίζεται με την λατρεία των Δρυίδων από τους Κέλτες στην Ιρλανδία. Αποτελεί εξέλιξη της κελτικής γιορτής Samhaim. Για τους Κέλτες η μέρα αυτή σηματοδοτούσε το τέλος της συγκομιδής και την αρχή του χειμώνα και μεταφυσικά γινόταν αντιληπτή ως μια γέφυρα ανάμεσα στον κόσμο των ζωντανών κι εκείνου των νεκρών. Με την πάροδο των αιώνων η γιορτή έλαβε χριστιανικό περιεχόμενο. Ασφαλώς, στις μέρες του καπιταλιστικού καταναλωτισμού των καιρών μας το μεταφυσικό περιεχόμενο της συγκεκριμένης εορτής γίνεται σταδιακά όλο και πιο αχνό ενώ, ταυτόχρονα, προβάλλεται η επιδερμική πτυχή της, που έχει να κάνει με την διασκέδαση.  


Ο βάρδος της λογοτεχνίας του φανταστικού Ρέη Μπράντμπερι, στο μεταφρασμένο στην ελληνική γλώσσα μυθιστόρημα Το Δέντρο των Αγίων Πάντων που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μαγικό Κουτί του παλιού μας φίλου Νίκου Βλαντή, εστίασε στο πανανθρώπινο υπαρξιακό ερώτημα της έννοιας του θανάτου και της ιερότητας που αυτή συνεπάγεται -καταδεικνύοντας ότι αυτή η ιερότητα που περιέβαλε την έννοια του θανάτου υπήρξε σε όλους τους παραδοσιακούς πολιτισμούς (αρχαίους και χριστιανικούς). Με την έξοχη λογοτεχνική του πένα αντιδιέστειλε το θεολογικό βάθος του αρχέγονου ερωτήματος αυτού με τις επιδερμικές τυμπανοκρουσίες των σύγχρονων εορτασμών, χωρίς βέβαια να αναιρεί την σημασία τους. Απλώς έδειξε ότι μέσα από το σκέλεθρο της επιφάνειας δεν θα πρέπει να λησμονούμε πως λάμπει το νόημα των βαθύτερων ανθρώπινων αναζητήσεων, όπως λάμπει το φως του κεριού στο βάθος της κούφιας κολοκύθας που αποτελεί χαρακτηριστικό σύμβολο των εορτασμών του Halloween.


Το έθιμο της κολοκύθας έχει καταβολές στον παλιό ιρλανδικό μύθο, του Τζακ. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Τζακ είχε καλέσει τον διάβολο να πιουν ένα ποτό μαζί. Όμως, ο Τζακ δεν ήθελε να πληρώσει για το ποτό του κι έπεισε τον διάβολο να μεταμορφωθεί σε νόμισμα, ώστε να μπορέσουν να πληρώσουν. Πράγματι μεταμορφώθηκε ο διάβολος σε νόμισμα, αλλά ο Τζακ αντί να πληρώσει τον έβαλε στην τσέπη του, δίπλα σε έναν σταυρό. Έτσι ο διάβολος δεν μπορούσε να πάρει την κανονική του μορφή. Τελικά, ο Τζακ αποφάσισε να τον ελευθερώσει κι ο διάβολος του υποσχέθηκε πρώτον ότι  δεν θα τον ενοχλούσε για έναν χρόνο και δεύτερον πως δεν θα διεκδικούσε την ψυχή του όταν εκείνος θα πέθαινε.


Μετά από έναν χρόνο ο διάβολος εμφανίστηκε την ώρα που ο Τζακ προσπαθούσε να κόψει ένα φρούτο από κάποιο δέντρο. Ο Τζακ κατάφερε πάλι να πείσει τον διάβολο να ανέβει στο δέντρο προκειμένου να κόψει εκείνος τον καρπό. Ο διάβολος ανέβηκε κι ο Τζακ σκάλισε έναν σταυρό στον κορμό του δέντρου. Έτσι ο διάβολος παγιδεύτηκε. Γι' αυτό παρακάλεσε τον Τζακ να τον ελευθερώσει και του υποσχέθηκε ότι δεν θα τον ενοχλούσε για δέκα ολόκληρα χρόνια. Τότε ο Τζακ τον ελευθέρωσε.


Πέρασαν αρκετά χρόνια κι ο Τζακ πέθανε. Πήγε στον παράδεισο, αλλά ο Θεός δεν τον δέχτηκε καθώς ήταν άνθρωπος πονηρός. Ο διάβολος, από την άλλη, του θύμισε ότι δεν θα διεκδικούσε την ψυχή του και τον έδιωξε, δίνοντάς του ένα αναμμένο κάρβουνο για να φωτίζει τον δρόμο του άχρονου κενού, ανάμεσα στον παράδεισο και την κόλαση, στο οποίο είχε καταδικαστεί να περιφέρεται αενάως. Ο Τζακ έβγαλε ένα κολοκύθι -ή ραπάνι κατά άλλους- το χάραξε κι έβαλε μέσα το κάρβουνο. Από τότε περιπλανιέται αδυνατώντας να βρει κάποιο μέρος ώστε να αναπαύσει την ψυχή του. Γι' αυτό, παλαιότερα, κατά το Halloween, οι Ιρλανδοί σκάλιζαν ραπάνια, πατάτες και κολοκύθες, έβαζαν μέσα ένα κερί και τα τοποθετούσαν κοντά στα παράθυρα των σπιτιών τους, ώστε να κρατάνε μακριά το πνεύμα του Τζακ.


Σήμερα οι περισσότερες χριστιανικές εκκλησίες έχουν αποδεχτεί το έθιμο. Υπάρχουν, ωστόσο, κάποιες θρησκευτικές ομάδες που απαγορεύουν στα μέλη τους να συμμετέχουν στους εορτασμούς. Οι ιερείς του Ιουδαϊσμού, οι ιερείς του Ισλαμισμού και κάποιες προτεσταντικές ομάδες απορρίπτουν το Halloween. Κοντά τους και πολλές νεοπαγανιστικές οργανώσεις του δυτικού κόσμου. Η δικαιολογία των νεοπαγανιστών είναι ότι το Halloween αλλοιώνει την αρχαία θρησκευτική τους παράδοση. Ασφαλώς, μπορεί κανείς να αντιληφθεί πόσο από τον αντιπνευματικό «δογματισμό της χλαμύδας» εμπεριέχει αυτή η προσέγγιση. Αλλά και να υποθέσει ότι οι τύποι αυτοί, πίσω από τις αντιεβραϊκές φανφάρες με τις οποίες προσπαθούν να προσεγγίσουν νεαρούς εθνικιστές, είναι πρόθυμοι να κάνουν το παν ώστε να μην χαλάσουν το χατίρι των τεκτόνων και των καπιταλιστικών δικτύων που τους κατευθύνουν αφανώς.   


Η λογοτεχνία του φανταστικού, το rock, το heavy metal και ο κινηματογράφος που συνδέεται με τις θεματικές του φανταστικού έχουν αντλήσει υποθέσεις και σενάρια από το Halloween. Πολλές ταινίες τρόμου έχουν ως θέμα τους την βραδιά του Halloween, με πιο χαρακτηριστική το Halloween, του Τζον Κάρπεντερ.


Συμπερασματικά, η Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ. δεν θα μπορούσε παρά να αντιμετωπίσει θετικά ένα γεγονός που εμπεριέχει θρησκευτική πνευματικότητα βασισμένη σε ιερά και αρχέγονα ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης, σεβόμενη τον αληθινό οικουμενισμό και διαχωρίζοντάς τον από τον κίβδηλο διεθνισμό της νεωτερικότητας. Όπως, επίσης, δεν θα μπορούσε παρά να αποτιμήσει θετικά το εμπνευσμένο από το Halloween πνευματικό υλικό με το οποίο έχει τροφοδοτηθεί η λογοτεχνία, ο κινηματογράφος και η μουσική. 


Ως νεορομαντικοί παραδοσιοκράτες αναγνωρίζουμε την πνευματική δυναμική που αποπνέει αυτό το έθιμο κόντρα στην επικρατούσα πολιτιστική υφή του κόσμου των λογιστών της παγκοσμιοποίησης. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι εισηγούμαστε την μεταφορά ενός ξένου εθίμου στην πατρίδα μας. Αναγνωρίζουμε, όμως, την σημασία του για τους λαούς της δυτικής Ευρώπης και αντιλαμβανόμαστε ότι το παραδοσιοκρατικό βάθος της εορτής, θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο αναφοράς για τους εκεί συναγωνιστές και ομότεχνούς μας.

ΥΓ. Οι φωτογραφίες έχουν τραβηχτεί στον χώρο της καφετέριας Little Kook