Ιστορικές Αναδρομές: 17η Φεβρυαρίου1914

 


Με τους Βαλκανικούς Πολέμους την περίοδο 1912-1913, ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε  τις βόρειες περιοχές της Ηπείρου, την Κορυτσά, τη Χειμάρρα, το Αργυρόκαστρο, φτάνοντας λίγο έξω από τον Αυλώνα.

Στις περιοχές αυτές κατοικούσαν αμιγώς ελληνικοί πληθυσμοί, που δέχτηκαν τον ελληνικό στρατό ως απελευθερωτή από τον οθωμανικό ζυγό. Ωστόσο οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν  επέτρεψαν να ενσωματωθεί στο ελληνικό κράτος ολόκληρη η Ήπειρος. Με τη Συνθήκη του Λονδίνου στις 29 Ιουλίου 1913 αναγνωρίστηκε η Αλβανία ως ανεξάρτητο κράτος. Λίγους μήνες αργότερα, με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας, στις 17 Δεκεμβρίου 1913, η περιοχή που κατοικούνταν κυρίως από Έλληνες χριστιανούς ονομάστηκε «Βόρεια Ήπειρος» και προσαρτήθηκε στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος.

Οι Μεγάλες Δυνάμεις για να εξαναγκάσουν την ελληνική κυβέρνηση να δεχτεί το Πρωτόκολλο της Φλωρεντία εκβίασαν το ελληνικό κράτος ότι θα χάσει νησιά του Αιγαίου. Τα νησιά που είχαν απελευθερωθεί με τους Βαλκανικούς Πολέμους θα προσαρτούνταν επίσημα στην Ελλάδα μόνο εάν υποχωρούσαμε στο ζήτημα της Βορείου Ηπείρου. Έτσι, η ελληνική κυβέρνηση των φιλελευθέρων (προγόνων της σημερινής κυβερνητικής δυναστείας) του Ε. Βενιζέλου δέχθηκε να υποχωρήσει από τη διεκδίκηση των εδαφών της Βορείου Ηπείρου.


Ωστόσο οι βορειοηπειρώτες δεν συντονίστηκαν με τις υποχωρητικές διαθέσεις του Βενιζέλου. Πρώτοι οι κάτοικοι της Χειμάρρας, με αρχηγό τον Σπυρομήλιο, πήραν τα όπλα και ύψωσαν τη σημαία της αυτονομίας. Οι κάτοικοι της Χειμάρρας συγκρότησαν δική τους κυβέρνηση του «Αυτόνομου Κράτους της Χειμάρρας». Το παράδειγμα της Χειμάρρας ακολούθησαν και άλλες περιοχές της Βορείου Ηπείρου, ιδρύοντας τελικά την «Κυβέρνηση της Αυτονόμου Ηπείρου» στο Αργυρόκαστρο. Ήταν 17 Φεβρουαρίου του 1914. Για να αποφευχθεί ο κίνδυνος κατάληψης της περιοχής από αλβανικά σώματα ενόπλων ατάκτων και να προστατευθεί ο πληθυσμός της περιοχής, ο Γεώργιος Χρηστάκης-Ζωγράφος, (πρώην υπουργός εξωτερικών της Ελλάδας με καταγωγή από το Κεστοράτι Αργυροκάστρου) ανακήρυξε την «Αυτόνομη Δημοκρατία της Βορείου Ηπείρου» στο Αργυρόκαστρο, στις 28 Φεβρουαρίου.


Ο Βενιζέλος πάντοτε πιστός στα κελεύσματα των Μεγάλων Δυνάμεων διέταξε τον ελληνικό στόλο να αποκλείσει το λιμάνι των Αγίων Σαράντα και τις επόμενες μέρες απαγόρεψε διαδήλωση στην Αθήνα υπέρ του βορειοηπειρωτικού ζητήματος.

Τα αλβανικά ένοπλα σώματα επιτέθηκαν στην αυτονομημένη βόρεια Ήπειρο αλλά οι Έλληνες αυτονομιστές, μετά από σφοδρές συγκρούσεις νίκησαν. Οι Αλβανοί αναγκάστηκαν να δεχτούν το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας, σύμφωνα με το οποίο η Βόρειος Ήπειρος θα παρέμενε στο αλβανικό κράτος αλλά ως αυτόνομη περιφέρεια με δική της χωροφυλακή αποτελούμενη μόνο από Έλληνες και την απαγόρευση παρουσίας αλβανικού στρατού στα εδάφη της. Προβλέπονταν επίσης, η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία, αν και στις τρεις πρώτες τάξεις η αλβανική θα διδάσκονταν παράλληλα με την ελληνική. Η θρησκευτική διδασκαλία, όμως, θα γίνονταν μόνο στα ελληνικά. Κατά τους επόμενους μήνες ο αυτονομιστικός στρατός των βορειοηπειρωτών κατέλαβε και την Κορυτσά και το Τεπελένι ενώ το Σεπτέμβρη του 1914 κατελήφθη και το Βεράτιο.


Τελικά, στα τέλη Οκτωβρίου του ιδίου έτους, και ενώ είχε ξεσπάσει ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, μετά από την συγκατάθεση των Μεγάλων Δυνάμεων, ο ελληνικός στρατός εισήλθε για δεύτερη φορά στην περιοχή, ως παράγοντας σταθεροποίησης και προστασίας του πληθυσμού. Έτσι η προσωρινή κυβέρνηση τυπικά έπαψε να υπάρχει και η Βόρεια Ήπειρος βρίσκονταν ξανά υπό την προστασία του ελληνικού κράτους. Τον Μάρτιο του 1916 με βασιλικό διάταγμα ο Κωνσταντίνος ανακήρυξε την ένωση της Βορείου Ηπείρου με την Ελλάδα.

Όμως οι Μεγάλες Δυνάμεις είχαν άλλη γνώμη. Μετά από βρώμικες μεθοδεύσεις του ιταλικού παράγοντα, κι έπειτα από την λήξη του Α'ΠΠ, η ελληνική αυτή περιοχή χαρίστηκε τελικά στην Αλβανία. Ο γολγοθάς των βορειοηπειρωτών είχε μόλις αρχίσει....