Σταμάτης Μαμούτος
Δεν είναι λίγες οι φορές που άνθρωποι με ακαλλιέργητη πολιτική σκέψη μας ρωτούν αν στην Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ. είμαστε «παραδοσιακοί». Η απάντηση είναι προφανώς αρνητική. Στην Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ. δεν είμαστε «παραδοσιακοί», είμαστε παραδοσιοκράτες. Εκείνοι που ρωτούν αγνοούν την διάκριση των εννοιών. Αγνοούν δηλαδή ότι παραδοσιακός είναι εκείνος που ανήκει στην παράδοση ενώ παραδοσιοκράτης εκείνος που ενσωματώνει στην πολιτική του ιδεολογία την ιδέα ότι προνεωτερικές αξίες και πολιτικά σχήματα που εξοστράκισε από το πολιτικό γίγνεσθαι της νεωτερικότητας η ιδεολογική επικράτηση του φιλελευθερισμού και διεθνιστικών εκδοχών του σοσιαλισμού, πρέπει να επανέρθουν στο προσκήνιο έστω και υπό την μορφή νέων σχημάτων (τα οποία όμως θα διατηρούν στην ουσία τους το παραδοσιακό πνεύμα). Παραδοσιακό μπορεί να είναι ένα μουσικό όργανο της δημοτικής μουσικής και παραδοσιακή μπορεί να είναι μια φορεσιά. Παραδοσιοκρατική είναι μια τάση της θεωρίας του πολιτικού Ρομαντισμού.
Παραδοσιακοί άνθρωποι, δηλαδή άνθρωποι που ζουν σε προνεωτερικά υλικά και αξιακά περιβάλλοντα, έχουν μάλλον πάψει να υπάρχουν μαζικά στα περισσότερα γεωγραφικά μήκη και πλάτη του πλανήτη. Όσοι έχουν απομείνει μπορούν να ανιχνευτούν σε αγροτικές επαρχίες και χώρες που δεν έχουν αφομοιώσει ολοσχερώς τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Αντιθέτως παραδοσιοκράτες υπάρχουμε σε κάθε χώρα και σε πολλά σημεία της γης. Ασφαλώς και στις μεγαλουπόλεις.
Εφόσον η φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση αντιμετωπίζει ως δυνητικό πεδίο επιβολής της ολόκληρο το κατοικημένο -ή μη- εύρος του πλανήτη μας, είναι αυτονόητο ότι και η αντίσταση στην παγκοσμιοποίηση δεν μπορεί παρά να έχει διεθνές υπόβαθρο. Ένας Έλληνας εθνικιστής που σμαλτώνει την ιδεολογία του με παραδοσιοκρατικές προτάσεις μπορεί να προκρίνει την επιβίωση της εθνικής ταυτότητας ως αντίδοτο στον διεθνισμό της παγκοσμιοποίησης. Αλλά, ταυτόχρονα, δεν (πρέπει να) μένει αδιάφορος για τις τροπές που παίρνει η ιδεολογική διαπάλη σε άλλες χώρες, εφόσον σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης η ίδια ιδεολογική σύγκρουση πραγματοποιείται σε πολλαπλά παράλληλα εθνικά περιβάλλοντα. Κοντολογίς μπορεί η Ελλάδα και ο πολιτισμός μας να αποτελεί το βασικό μέλημα του Έλληνα παραδοσιοκράτη. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι θα μείνει αδιάφορος για τον Μισίμα και τους Ιάπωνες ομοϊδεάτες του. Ή για τους αντίστοιχους Γερμανούς, Ιταλούς, Ρώσους, Βραζιλιάνους και όποιους άλλους. Όπως δεν θα μείνει αδιάφορος ο Έλληνας παραδοσιοκράτης και για τις όποιες επιβιώσεις- ή και αναβιώσεις- παρατηρούνται σήμερα σε παραδοσιακά πολιτιστικά στοιχεία κάθε έθνους, που πέρα από την όποια ψυχική ανάταση προσφέρει η επαφή μαζί τους μπορούν να γίνουν μαγιά για την ιδεολογική κι αισθητική συγκρότησή του.
Το Halloween είναι ένα από αυτά. Όπως γράψαμε στο περσινό άρθρο ο όρος Halloween αποτελεί συνεπτυγμένη μορφή των λέξεων All-Hallow-even και σημαίνει το «Βράδυ πριν από την Ημέρα των Αγίων Πάντων», το οποίο εορτάζεται την 1η Νοεμβρίου στις καθολικές χώρες, (σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στις ορθόδοξες). Ωστόσο το επίκεντρο των εορτασμών τείνουν να γίνουν τα τελευταία χρόνια οι Η.Π.Α., στις οποίες την συγκεκριμένη εορτή μετάφεραν Ιρλανδοί μετανάστες, κάπου στα μέσα του 19ου αιώνα. Σύμφωνα με στατιστικές έρευνες στις Η.Π.Α και τον Καναδά είναι πάνω από πενήντα εκατομμύρια οι άνθρωποι που συμμετέχουν κάθε χρόνο στους εορτασμούς. Έτσι, το βράδυ της 31ης Οκτωβρίου, φωτισμένα φαναράκια σε σχήμα κολοκύθας, στολές ανθρωπίνων σκελετών, χαρούμενα φαντάσματα και μάγισσες καβάλα σε σκούπες κάνουν την εμφάνισή τους στους δρόμους των αμερικανικών πόλεων. Παιδιά γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας ενώ οι νοικοκύρηδες τους προσφέρουν γλυκά για την ανάπαυση των ψυχών, όταν εκείνα τους λένε την φράση «trick or treat» («φάρσα ή κέρασμα»).
Η γιορτή χάνεται στα βάθη των αιώνων. Έχει παγανιστικές ρίζες και σχετίζεται με την λατρεία των Δρυίδων από τους Κέλτες στην Ιρλανδία. Αποτελεί εξέλιξη της κελτικής γιορτής Samhaim. Για τους Κέλτες η μέρα αυτή σηματοδοτούσε το τέλος της συγκομιδής και την αρχή του χειμώνα και μεταφυσικά γινόταν αντιληπτή ως μια γέφυρα ανάμεσα στον κόσμο των ζωντανών κι εκείνου των νεκρών. Με την πάροδο των αιώνων η γιορτή έλαβε χριστιανικό περιεχόμενο. Ασφαλώς, στις μέρες του καπιταλιστικού καταναλωτισμού των καιρών μας το μεταφυσικό περιεχόμενο της συγκεκριμένης εορτής γίνεται σταδιακά όλο και πιο αχνό ενώ, ταυτόχρονα, προβάλλεται η επιδερμική πτυχή της, που έχει να κάνει με την διασκέδαση.
Ο βάρδος της λογοτεχνίας του φανταστικού Ρέη Μπράντμπερι, στο μεταφρασμένο στην ελληνική γλώσσα μυθιστόρημα Το Δέντρο των Αγίων Πάντων που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μαγικό Κουτί του παλιού μας φίλου Νίκου Βλαντή, εστίασε στο πανανθρώπινο υπαρξιακό ερώτημα της έννοιας του θανάτου και της ιερότητας που αυτή συνεπάγεται, καταδεικνύοντας ότι αυτή η ιερότητα που περιέβαλε την έννοια του θανάτου υπήρξε σε όλους τους παραδοσιακούς πολιτισμούς (αρχαίους και χριστιανικούς). Με την έξοχη λογοτεχνική του πένα αντιδιέστειλε το θεολογικό βάθος του αρχέγονου ερωτήματος αυτού με τις επιδερμικές τυμπανοκρουσίες των σύγχρονων εορτασμών, χωρίς βέβαια να αναιρεί την σημασία τους. Απλώς έδειξε ότι μέσα από το σκέλεθρο της επιφάνειας δεν θα πρέπει να λησμονούμε πως στον πυρήνα τέτοιων εθίμων λάμπει το νόημα των βαθύτερων παναθρώπινων αναζητήσεων, όπως λάμπει το φως του κεριού στο βάθος της κούφιας κολοκύθας που αποτελεί χαρακτηριστικό σύμβολο των εορτασμών του Halloween.
Σήμερα οι περισσότερες χριστιανικές εκκλησίες έχουν αποδεχτεί το έθιμο. Υπάρχουν ωστόσο κάποιες θρησκευτικές ομάδες του δυτικού κόσμου που απαγορεύουν στα μέλη τους να συμμετέχουν στους εορτασμούς. Οι ιερείς του Ιουδαϊσμού, οι ιερείς του Ισλαμισμού και κάποιες προτεσταντικές ομάδες απορρίπτουν το Halloween. Ανάμεσά τους και οι γελοίοι ακροδεξιοί συνωμοσιολόγοι του Alex Jones, που αντιλαμβάνονται το έθιμο ως μύηση στον σατανισμό!! Κοντά τους και πολλές νεοπαγανιστικές οργανώσεις των Η.Π.Α. και της δυτικής Ευρώπης. Η δικαιολογία των συγκεκριμένων νεοπαγανιστών είναι ότι το Halloween αλλοιώνει την αρχαία θρησκευτική τους παράδοση. Ασφαλώς, μπορεί κανείς να αντιληφθεί πόσο από τον αντιπνευματικό «δογματισμό της χλαμύδας» εμπεριέχει αυτή η προσέγγιση. Αλλά και να υποθέσει ότι οι τύποι αυτοί, πίσω από τις αντιεβραϊκές φανφάρες, υπηρετούν με αφοσίωση θετικιστών το ορθολογιστικό καπιταλιστικό οικοδόμημα.
Η ερμηνεία του συγκεκριμένου εθίμου δίνει την ευκαιρία να φωτιστεί το υπόβαθρο κάποιων βασικών εννοιολογικών διακρίσεων και να αποσαφηνιστεί η έννοια της παραδοσιοκρατίας ως πολιτικής τάσης (κάπως διαφοροποιημένη είναι η σημασία της έννοιας ως φιλοσοφικού συστήματος). Εκείνο που έχει επιτακτική ανάγκη ο σύγχρονος κόσμος είναι να επανακτήσει την επαφή του με τα ιερά μυστήρια του κόσμου και να υψώσει το βλέμμα προς το Θείο που εποπτεύει το κοσμικό δράμα. Εκείνο που έχει ανάγκη η σύγχρονη πολική ρύθμιση του δημόσιου βίου είναι να επανέλθει σε μια αντιστοιχία συμβατή με την ένθεη ουσία των στοιχείων του σύμπαντος και να ανακαλύψει τις μυστικές ιεραρχήσεις που αυτή σχηματίζει κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων. Οι παραδόσεις μας φέρνουν σε επαφή με την ουσία του κόσμου. Αυτός είναι και ο λόγος που οι Έλληνες παραδοσιοκράτες δείχνουν ενδιαφέρον για ένα έθιμο όπως το Halloween, το οποίο μας εισάγει μυητικά στον τρόπο με τον οποίο μια έκφραση θρησκευτικής πνευματικότητας διαλέγεται με -και αποκωδικοποιεί μυσταγωγικά τα- αρχέγονα ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Σεβόμαστε τον αληθινό οικουμενισμό, θεωρούμε τον εθνικισμό ως προϋπόθεσή του και τον διαχωρίζουμε από τον τοξικό διεθνισμό της παγκοσμιοποίησης. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι εισηγούμαστε την μεταφορά ενός ξένου εθίμου στην πατρίδα μας. Αλλά ότι βιώνουμε κι εμείς την αλήθεια των κεντρικών του μηνυμάτων και ότι απολαμβάνουμε στο καθαρά αισθητικό πεδίο το πνευματικό υλικό με το οποίο έχει τροφοδοτήσει το έθιμο του Halloween την λογοτεχνία, τον κινηματογράφο και την μουσική.
Επειδή το Halloween είναι η γιορτή των νεκρών θα δημοσιεύσω ένα σχόλιο γραμμένο από το πνεύμα του εκλιπόντα Λεμούριου:
"Μαμουτε βλεπεις οτι ο μπολσεβικισμος σου δεν προσφερει προτυπα για να ακολουθησεις περα απο κατι ρωσοποντιους εθνικο(sic)μπολσεβικους (αλλη μια παραπλανητικη ονομασια του κομμουνισμου για να δηλητηριαζει τις ψυχες εθνικιστων) που θαυμαζεις και ειπες να πιασεις τις κωλοκυθες τωρα απο κατι ιρλανδους που φορανε κατσικοτομαρα τρεχοντας πισω απο τις γυναικες τους με προβατισιες ζαντιερες πανω σε ιπταμενες σκουπες! Να σε ενημερωσω οτι χαρης στον εθνοκαπιταλισμο μας χρησιμοποιεις ηλεκτρικη σκουπα σημερα, εκτος και αν προτιμας σοσιαλιστικο φαρασι απο τη Σιβηρια για να μαζευεις σπασμενα μπουκαλια βοτκας απο τους ρωσοποντιους που κανεις παρεα. κατεβα απο το καλαμιπου εχεις καβαλησει τελευεταια και πιασε τη σκουπα τωρα σαν κωλοκυθας που εισαι (να μοιαζες και για ιρλανδο παει στα κομματια)...2.30 η ωρα νυχτα Σαββατου με αναγκασες να σχολιασω παλι -Λεμουριος τρολιστας".
Προσωπικά θα σου συνιστούσα να μην ξενυχτάς στην ηλικία σου. Επειδή η επανάληψη είναι μητέρα κάθε εκμάθησης θα επαναλάβω ότι δύο είναι οι εχθροί της ευρωπαϊκής παράδοσης. Ο καπιταλισμός και ο κομμουνισμός.
Στα υπόλοιπα θα απαντήσει ο Σταμάτης.
Ο Σταμάτης είπε...Δεν μπορώ να πω ότι με προβληματίζει το ότι ο Λεμούριος γράφει σχόλια τέτοια ώρα. Προφανώς αυτές τις ώρες βγαίνουν τα φαντάσματα. Εκείνο που με προβληματίζει είναι η φαντασίωση που παρέθεσε για τους άντρες που φορούν γυναικεία εσώρουχα.
Στα "πραγματολογικά" στοιχεία του επιχειρήματος έχω να πω ότι μια χαρά μεγάλωσα εγώ και τα υπόλοιπα παιδιά της γενιάς μου με τις παραδοσιακές σκούπες και τα φαράσια. Στα χωριά μας προλάβαμε και τα ψάθινα σαρώματα. Τα δικά σας μούτρα θέλουν ηλεκτρικές σκούπες; Φοβάστε μην και χαθεί κανένα κιλό από τους κώλους σας αν κάνετε δουλειές με τα χέρια; Ή μήπως σπάσετε τα νυχάκια σας;
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Συμβουλή προς ξενέρωτους, άψυχους "εθνικιστές": διασκεδάστε, ζήστε και απολαύστε ο,τι αυθεντικό μπορεί να βρεθεί ακόμα, έστω θαμμένο κάτω από τόνους παρακμής και εμπορευματοποίησης, στον σύγχρονο κόσμο.
Και προφανώς δεν χρειάζεται να αφήσουμε τον σύγχρονο κόσμο να μας επιβάλει την δική του "διασκέδαση" και "ζωή"
Ο Αχιλλέας είπε...Εξαιρετικό άρθρο! Σε ότι έχει να κάνει με το ότι το Halloween είναι "σατανιστικό" ας σκεφτούμε ότι το Halloween έχει γιορταστεί ως χριστιανικό έθιμο για όσο καιρό είχε γιορταστεί και ως παγανιστικό. Δεν μπορούμε να δεχθούμε apriori την άποψη ενός εθνικού ή ενός Καστοριάδη ο οποίος λέει ότι υπάρχει μια διπλή Ευρώπη, δηλαδή μια προχριστιανική και μια μεταχριστιανική. Υπάρχουν έντονες διαφορές αλλά και τρανταχτές συνέχειες(καθημερινές, πολιτικές και φιλοσοφικές). Μια από αυτές είναι και οι ενσωματώσεις των εθίμων, όπως αυτό του Halloween και πολλών άλλων!
Τώρα σε ότι έχει να κάνει με τον συνωμοσιολόγο Alex Jones, ο οποίος όπως είχε πει "I believe in freedom, the American way and open markets", ότι και να πούμε είναι λίγο. Α! Παρεμπιπτόντως μην ξεχάσετε, οι αγωνιστές του "έθνο" - καπιταλισμού, να αγοράσετε κάποιο από τα προϊόντα του Jones από το e-store του. Εκεί θα βρείτε βιταμίνες και δυναμωτικά σε τριπλάσια τιμή από ότι στην αγορά! Χαχα! Βέβαια ο Alex είναι σχετικά πίσω από εμάς καθώς δεν σκέφτηκε να πουλήσει επιστολές του Χριστού ή κεραλοιφές!
Ο/Η Traditionalist είπε...Υπέροχο άρθρο. Λεπτοφυείς διακρίσεις. Εύγε!
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Μωρέ "χοντρές" και βασικές είναι οι διακρίσεις, ας έχει χάρη όμως που η πλειονότητα του "χώρου" έχει μαύρα μεσάνυχτα από την ιστορία των πολιτικών και φιλοσοφικών ιδεών και όρων
Το Halloween, η μεξικανική Dia De Los Muertos και όλες οι αντίστοιχες παραδόσεις σε όλο τον κόσμο (και κάθε φυλή, ομάδα, θρησκεία κ.α. έχει το δικό της αντίστοιχο έθιμο), ακόμα και το Ψυχοσάββατο της Ορθοδοξίας, αποτελεί συνδετικό κρίκο μεταξύ των προγόνων/νεκρών, ζωντανών και τολμώ να πω ακόμα και αγέννητων μελών της κοινότητας.
Κοινή μοίρα των ανθρώπων ο θάνατος, το χαρακτηριστικό που μας ενώνει, πέρα από κάθε άλλο διαχωρισμό και κοινός τόπος όλων των πολιτισμών ο σεβασμός και η επίκληση των τεθνεότων, όχι σαν φρικιαστικά φαντάσματα που επιθυμούν να κάνουν κακό, αλλά σαν ευγενικοί προστάτες, σοφοί οδηγοί και πρότυπα συμπεριφοράς. Όσο θυμόμαστε και τιμάμε τους νεκρούς μας τόσο το Έθνος, το κάθε Έθνος, με τα δικά του χαρακτηριστικά, μένει ζωντανό.