Η αρχή
Από όλους του ήρωες μυστηρίου που κυριαρχούσαν στα pulp περιοδικά της Αμερικής του μεσοπολέμου, κανένας δεν ήταν τόσο δημοφιλής και δεν είχε τόση επίδραση όσο ο Ίσκιος. Για εκατομμύρια θαυμαστές ήταν ο αστεφάνωτος ήρωας του μυστηρίου και η προσωποποίηση της περιπέτειας. Αλλά για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, πρέπει να πούμε πως ο θρυλικός Ίσκιος ξεκίνησε την ιστορία του από τα ερτζιανά, μέσα από την σπηλαιώδη φωνή ενός εκφωνητή του ραδιοφώνου.
Ο εκδοτικός οίκος ‘’Street & Smith’’, που μεσουρανούσε ανάμεσα στους εκδότες pulp περιοδικών, γνωστός ως ‘’εργοστάσιο μυθιστορημάτων’’, επιχορηγούσε ένα ραδιοφωνικό πρόγραμμα κάθε Πέμπτη βράδυ με σκοπό την διαφήμιση του περιοδικού ‘’Detective Story’’. Ο εκφωνητής αυτού του προγράμματος παρουσιαζόταν ως ένας μυστηριώδης άντρας με βαριά, μπάσα φωνή, που αποκαλούσε τον εαυτό του Ίσκιο (Shadow). Η επιτυχία αυτού του ευρήματος και της ραδιοφωνικής εκπομπής ήταν τέτοια που οδήγησε γρήγορα τους εκδότες στην δημιουργία ενός καινούριου περιοδικού με τον τίτλο ‘’The Shadow, A Detective Magazine’’, ξαναφέρνοντας στην αγορά την ιδέα ενός περιοδικού αφιερωμένου σε ένα ήρωα. Η δράση του μυστηριώδους εκδικητή του εγκλήματος μόλις ξεκινούσε...
Αρχικά το μόνο πρόβλημα ήταν ότι κανένας από τους τακτικούς συγγραφείς του περιοδικού δεν ήθελε να αναλάβει να ξαναδουλέψει έναν παλιομοδίτικο ιδιωτικό ντεντέκτιβ, ο οποίος θα περιφερόταν ως ένα είδος αλλόκοτου φαντάσματος με κάπα, όπως ήταν το project. Έτσι, η δουλειά ανατέθηκε σε έναν νεαρό δημοσιογράφο, τον Γουόλτερ Μπράουν Γκίμπσον, ο οποίος εργαζόταν επίσης ως ερασιτέχνης μάγος. Ο Γκίμπσον ανέλαβε να ετοιμάσει μια ιστορία 75.000 λέξεων με ήρωα τον Ίσκιο, χωρίς να του δοθεί καμιά άλλη καθοδήγηση, με τους εκδότες όμως να επιμένουν στην υιοθέτηση ενός ψευδωνύμου από την μεριά του. Σε λίγο καιρό κυκλοφόρησε η πρώτη ιστορία, ‘’Η Ζωντανή Σκιά’’, με το όνομα του συγγραφέα να είναι Μάξγουελ Γκράντ.
Το πρώτο τεύχος ξεπουλήθηκε. Στο δεύτερο μυθιστόρημα, με τίτλο ‘’Τα μάτια του Ίσκιου’’, κάνει την εμφάνισή του ο εκατομμυριούχος Λάμοντ Κράνστον, ο οποίος, πριν από πολλά χρόνια στην Ανατολή, διδάχτηκε την υπνωτική δύναμη με την οποία μπορούσε να θολώνει το μυαλό των ανθρώπων. Αφήνεται να εννοηθεί ότι ο Κράνστον είναι η πραγματική ταυτότητα του μυστηριώδους Ίσκιου, αλλά στο επόμενο τεύχος, με τίτλο ‘’Ο Ίσκιος γελάει’’, φανερώνεται ότι ο Λάμοντ Κράνστον ήταν απλώς μια από τις μεταμφιέσεις του Ίσκιου, που στην πραγματικότητα είναι ο αεροπόρος-εξερευνητής Κεντ Άλαρντ, του οποίου η ταυτότητα ως Άρχοντα του Σκότους είναι γνωστή μόνο σε δύο ερυθρόδερμους Ζίνκα. Και ωστόσο, τα χαρακτηριστικά του προσώπου του αποτελούν ένα πραγματικό αίνιγμα. Σε ένα επόμενο μυθιστόρημα εμφανίζεται η ιδέα ότι το πρόσωπό του δεν έχει καθόλου χαρακτηριστικά, ενώ σε ένα άλλο, στην ‘’Σκιά του Ίσκιου’’, ο αρχιεγκληματίας Φίλιξ Ζούμπιαν κοιτάζει την αμεταμφίεστη όψη του Ίσκιου και τινάζεται πίσω τρομοκρατημένος.
Αυτές οι πρώτες ιστορίες ήταν περίπλοκα, επεισοδιακά αφηγήματα, που ξεχείλιζαν από ατμόσφαιρα και μυστήριο, γεμάτα περαστικά πρόσωπα. Αυτό που τους έλειπε, όμως, ήταν η φρενήρης δράση που τόσο αγαπούσαν οι θαυμαστές των pulp περιοδικών, γιατί ο Γκίμπσον ήταν ένας νεαρός δημοσιογράφος που αγνοούσε ακόμη τα στερεότυπα των περιοδικών αυτών. Η γραμμή του δινόταν από γνωστά μυθιστορήματα μυστηρίου περασμένων εποχών και από το όραμα της διεύθυνσης σύνταξης που έβλεπε τον Ίσκιο σαν ένα ζωντανό σύμβολο όλων των μυστηρίων και των αινιγμάτων.
Η δουλειά του Γκίμπσον, ωστόσο, έσφυζε από επινοητικότητα και καινοτομίες. Χάρη σε αυτόν ο Ίσκιος δεν έμενε ποτέ σταθερός ή στατικός στον χαρακτήρα και στις μεταμφιέσεις, και φυσικά ούτε στις περιπέτειές του. Όλα βρίσκονταν πάντοτε σε μια κατάσταση ρευστή και απρόβλεπτη. Στις πρώτες περιπέτειες πρωταγωνιστούν κυρίως οι πράκτορες του Ίσκιου, ενώ ο ίδιος παραμένει έξω από την κεντρική σκηνή, σαν νεφώδης μορφή γοτθικού μυστηρίου. Επίσης, οι πρώτες ιστορίες ήταν γραμμένες με τον διακριτικό και όχι βίαιο τρόπο των αστυνομικών μυθιστορημάτων και οι αντίπαλοι του Ίσκιου ήταν μικροκακοποιοί με φθηνά παρατσούκλια. Όμως, καθώς ο Γκίμπσον εξοικειωνόταν με τον ήρωά του, ο Ίσκιος συγκεκριμενοποιήθηκε και έγινε ένας σκοτεινός μάγος-στοιχειό που πολεμούσε τους τρομερούς κακοποιούς με ατελείωτα τεχνάσματα. Σταδιακά η ατμόσφαιρα φορτίστηκε με μπόλικη δράση. Ο Ίσκιος δίκαζε, καταδίκαζε και εκτελούσε με γουρλωμένα μάτια, όχι πια διακριτικά αλλά με δύο τεράστια 45άρια στα χέρια, και με το τρομερό του γέλιο. Ο νεότερος και αυστηρότερος Ίσκιος δεν πίστευε στην δικαιοσύνη, αλλά ήταν η δικαιοσύνη ο ίδιος, αμείλικτος και αναπόφευκτος.
Πίσω από την γραφομηχανή ο Γκίμπσον ήταν τόσο υπεράνθρωπος όσο και το δημιούργημά του. Λέγεται πως δούλευε σε μια σειρά γραφομηχανών, έτσι ώστε, όταν η μία άρχιζε να κουράζεται, να μπορεί να πηγαίνει σε μία δεύτερη και ύστερα σε μία τρίτη κ.ο.κ. Όπως είπε ο ίδιος σε μια συνέντευξή του: «Ζώντας σκεπτόμενος, ακόμα και ονειρευόμενος την ιστορία σε μια συνεχή διαδικασία, οι ιδέες κατέβαιναν όλο και πιο γρήγορα. Μερικές φορές τα πλήκτρα της γραφομηχανής πετούσαν τόσο γρήγορα, που σκεφτόμουν αν τα δάχτυλά μου θα μπορούσαν να τα προλάβουν. Στο τέλος κάθε ιστορίας έπρεπε να κάνω μια διακοπή μερικών ημερών γιατί τα δάχτυλά μου πονούσαν πολύ για να συνεχίσω άλλο βιβλίο».
Ασυγκράτητος αφηγητής που έσφυζε από ενεργητικότητα, λοιπόν, ο Γουόλτερ Γκίμπσον είχε ταυτόχρονα όλα τα προσόντα για να υπηρετήσει ως βιογράφος του Ίσκιου. Από μικρός είχε ασχοληθεί με τα σταυρόλεξα και την ταχυδακτυλουργία και σκεφτόταν σοβαρά να ασχοληθεί με την μαγεία. Αργότερα, ως επαγγελματίας δημοσιογράφος, υπήρξε φίλος και έμπιστος πολλών μεγάλων ταχυδακτυλουργών, όπως ο Χουντίνι, για τους οποίους έγραψε βιβλία που έφεραν την υπογραφή τους ενώ επινόησε και πολλά από τα νούμερά τους.
Αυτός ο συνδυασμός του μάγου, με την διάθεση για παραπλάνηση και παραίσθηση, και του δημοσιογράφου, με τον σεβασμό στα γεγονότα και την ακρίβεια, υπήρξε η μεγάλη συνεισφορά του Γκίμπσον στην φόρμα των ιστοριών του Ίσκιου. Ο Γκίμπσον έλεγε πάντα ότι, άσχετα με το πόσο απίθανες μπορούσαν να γίνουν οι περιπέτειές του, οι περιγραφές ανθρώπων, τόπων και πραγμάτων ήταν ακριβείς μέχρι τις πιο ουσιώδεις τους λεπτομέρειες. Παρά το πολύ σκληρό πρόγραμμα εργασίας που τηρούσε, ο δημοσιογράφος μέσα του έβρισκε πάντα χρόνο να κάνει την έρευνά του για πιστόλια, πολύτιμους λίθους, αιρέσεις και κατασκόπους, ενώ ενημερωνόταν για ασυνήθιστες τοποθεσίες και παράξενους θρύλους που θα κέντριζαν το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Ο Τίνσλεϊ ήταν ένας ταλαντούχος τεχνίτης του είδους που πέτυχε να συνταιριάξει το στυλ του Γκίμπσον με το δικό του ύφος σκληροτράχηλης αγωνίας. Ωστόσο, η πιο σημαντική του συνεισφορά θα μπορούσε να θεωρηθεί η προσθήκη σκηνών με γυναίκες, που γδύνονταν πρόθυμα ή τους έσκιζαν τα ρούχα. Αυτό έδωσε μια καινούρια ώθηση και στους ζωγράφους των εξωφύλλων, που ανανέωσαν τα θέματά τους, και η κυκλοφορία ανέβηκε πάλι.
Μέσα σε εφτά χρόνια, ο Τίνσλεϊ συνεισέφερε 27 μυθιστορήματα, περίπου τέσσερα κάθε χρόνο. Εκεί που ο Ίσκιος του Γουόλτερ Γκίμπσον ενδιαφερόταν για το μυστήριο και την μαγεία, ο Ίσκιος του Τίνσλεϊ είχε σχεδόν πάντα να κάνει με γρήγορα αυτοκίνητα και τρένα. Μία από τις καλύτερες ιστορίες του ήταν το ‘‘Μπέρδεμα του Πούλεξ’’, που ήταν μια γρήγορη σαν αστραπή ωδή στα ατμοκίνητα άρματα και τις γυαλιστερές σιδηροτροχιές. Εν τω μεταξύ, η φήμη του Ίσκιου απλώθηκε γρήγορα και στα άλλα μέσα. Ξεκίνησε η ομώνυμη ραδιοφωνική σειρά, που διήρκησε τελικά πέντε ολόκληρα χρόνια περισσότερο απ’ ότι το περιοδικό, ένα ημερήσιο κόμικ δημοσιευόταν επίσης σε πολλές εφημερίδες, καθώς και αμέτρητα άλλα προϊόντα, όπως το στυλό-φακός του Ίσκιου, οι μάσκες και οι κάπες του Ίσκιου, παιχνίδια και πολλά άλλα ακόμη.
Ο Ίσκιος πρωταγωνίστησε συνολικά σε επτά ταινίες, με πρώτο τον γνωστό ηθοποιό του βουβού κινηματογράφου Ροντ Λα Ροκ να φορά την κάπα και το μαύρο καπέλα του στην ταινία ‘’Ο Ίσκιος χτυπάει’’. Επέστρεψε στην ταινία ‘’Διεθνές Έγκλημα’’, σε μια πιο ρεαλιστική εκδοχή ως αστυνομικός συντάκτης ραδιοφώνου. Ο Κέιν Ριτσμοντ πρωταγωνίστησε σε τρεις ταινίες του Ίσκιου, παραγωγής της Monogram, με τίτλους ‘’Πίσω από την Μάσκα’’, ‘’Ο Ίσκιος επιστρέφει’’ και ‘’Η εξαφανισμένη γυναίκα’’. Ακολούθησε η παραγωγή της Republic ‘’Ο αόρατος εκδικητής’’, για να φτάσουμε στην πιο γνωστή μεταφορά της Paramount το 1994 με πρωταγωνιστή τον Άλεκ Μπόλντγουϊν. Παραδόξως, αυτή η τελευταία ταινία ήταν και η μόνη όπου διατηρούνταν η αρχική ιδέα ενός Κράνστον-Ίσκιου που γινόταν αόρατος «θολώντας το μυαλό των ανθρώπων».
Η δύση ενός θρύλου
Κατά την δεκαετία του ’60 το ενδιαφέρον για τον Ίσκιο επανήλθε. Τα παλιά μυθιστορήματα κυκλοφόρησαν από οίκους βιβλίων τσέπης, ενώ ο οίκος Belmont Books ανέλαβε την έκδοση μιας σειράς πρωτότυπων ιστοριών του Ίσκιου, με την πρώτη να την γράφει ο Γουόλτερ Γκίμπσον για χάρη των παλιών καλών ημερών. Το 1979 η Ακαδημία μαγικών τεχνών και επιστημών θα αποδώσει στον Γκίμπσον ειδικό πτυχίο για την προσφορά του, ενώ το βραβείο Λάμοντ, ειδικό για τα pulp περιοδικά, θα πάρει το όνομά του. Ο Γουόλτερ Γκίμπσον, αναγνωρισμένος και τιμημένος, θα πεθάνει το 1985 σε ηλικία 88 ετών.
Αυτή ήταν λοιπόν, εν συντομία, η ιστορία ενός θρυλικού υπερήρωα της μαγείας και των μυστηρίων. Το βιβλίο του Randolph Cox, αν και γραμμένο στα αγγλικά, το είχα διαβάσει γρήγορα και ευχάριστα και το είχα ξεχάσει σχεδόν τελείως, όταν μερικά χρόνια αργότερα έπεσα πάνω σε μια άλλη αναπάντεχη αναφορά. Ένα σπίτι στο Γκρήνουιτς Βίλαντζ αναφερόταν από τους κατοίκους της περιοχής ως στοιχειωμένο από μια μορφή που φορούσε μαύρη κάπα και πλατύγυρο καπέλο. Κανένας που να ταίριαζε στην περιγραφή δεν είχε ζήσει σε αυτό το σπίτι αλλά, όπως ανέφερε η πηγή, την δεκαετία του ’30 είχε ζήσει εκεί ένας συγγραφέας, ονόματι Γουόλτερ Γκίμπσον, που το γνωστότερο δημιούργημά του ήταν ένας χαρακτήρας κόμικ, ο Ίσκιος…
Ο/Η Σταμάτης Μαμούτος είπε...
Αριστούργημα..Ένα από τα καλύτερα άρθρα όλων των τευχών της "Φανταστικής Λογοτεχνίας", αντάξιο της αρθρογραφικής αξίας του Δημήτρη.
ΥΓ. Η αρχή - όπως για τον Ίσκιο, έτσι και για εμάς τους ρομαντικούς της Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ αλλά και όλων των άλλων φίλων και συλλογικοτήτων που οραματίζονται μια συνολική πολιτισμική ανάπλαση της πατρίδας μας- είναι "μια ζωή, πάνω απ' όλα, με τιμή". Η πραγματοποίηση του οράματος απαιτεί όμως προσήλωση και υπακοή. "Τυφλή υπακοή" στις επιταγές της Αρετής...
Δευτέρα, 23 Ιανουάριος, 2012
Ο/Η Χάρης Παπαϊωάννου είπε...
Γεια σου ρε "Αλογισταρά" με τα διαμαντάκια που βρίσκεις..
Πέμπτη, 26 Ιανουάριος, 2012
Ο/Η Ανώνυμος είπε...
Ρε τί stand n fight και "απόλυτες υπακοές" τσαμπουνάτε; Ελευθερία ρεεε, Freedom!!! http://www.youtube.com/watch?v=diYAc7gB-0A
Αριστεροχαρούμενος Θολοκουλτουριάρης
Παρασκευή, 27 Ιανουάριος, 2012
Ο/Η Σταμάτης Μαμούτος είπε...
Βρε καλώς τον Μάικλ...
Σάββατο, 28 Ιανουάριος, 2012
Ο/Η Δημήτρης Αργασταράς είπε...
Ευχαριστώ για τα καλά λόγια, φίλοι :)
Δευτέρα, 30 Ιανουάριος, 2012