Οι τραγόμορφοι κουδουναραίοι του Διστόμου Βοιωτίας

Όποιος έχει τύχει να βρεθεί στο Δίστομο της Βοιωτίας κατά την περίοδο της αποκριάς είναι σίγουρο ότι έχει καταστεί κοινωνός μιας απόκρυφης αλήθειας. Την συγκεκριμένη χρονική περίοδο, κάθε χρόνο σε αυτή την περιοχή της Ελλάδος, τα συμβατικά όρια της πραγματικότητας καταρρέουν και οι μαγικές πύλες των βασιλείων της φαντασίας ανοίγουν διάπλατα, υποδεχόμενες σε ένα μυθικό περιβάλλον μια ολόκληρη κοινότητα. Πρόκειται για μια μεταφυσική εμπειρία, για μια μέθεξη της συλλογικής κοινοτικής ψυχής στο πνεύμα της ζώσας φύσης, που έχει ως αποτέλεσμα την ολοκληρωτική μετάβαση της πραγματικότητας σε ένα περιβάλλον όμοιο με αυτά που μας παρουσιάζουν τα πιο βαθυστόχαστα και ενορατικά έργα της λογοτεχνίας του φανταστικού.
Κέντρο βάρους αυτού του βασιλείου της φαντασίας αποτελεί η εμφάνιση των «κουδουναραίων». Καθ’ όλη τη διάρκεια της αποκριάς τραγόμορφα ανθρωποειδή όντα που φορούν κουδούνια στη μέση ξεχύνονται στα σοκάκια και στις γειτονιές, εκπέμποντας έναν χαρμόσυνο, διονυσιακό ενθουσιασμό. Και τότε ο άχρωμος κόσμος της καθημερινότητας κλονίζεται συθέμελα, οι στενοί ορίζοντες αντίληψης του νεωτερικού ανθρώπου διευρύνονται, η αντικειμενικότητα αποκτά ένα μυθικό υπόβαθρο και οι άνθρωποι ζουν σε ένα περιβάλλον όπου η φαντασία αποτελεί την απόλυτη δύναμη αντίληψης της πραγματικότητας.


Είναι χαρακτηριστικό ότι πουθενά αλλού στην Νότια Ελλάδα, με εξαίρεση ίσως κάποια νησιά, δεν συναντάμε τους Τραγόμορφους Κουδουναραίους με τις προβιές, να τριγυρίζουν τα στενά και τα σοκάκια των χωριών, χτυπώντας τα κουδούνια τους και τραγουδώντας τα σατυρικά τους τραγούδια. Ωστόσο, παρόμοια πλάσματα συναντάμε στη Θράκη και σε μερικά χωριά της Μακεδονίας. Θεωρείται πιθανό, οι κουδουναραίοι να έφτασαν στο Δίστομο από κάποια Θρακικά φύλα, που εγκαταστάθηκαν στον χώρο και συνέχισαν τις Ορφικές Μυσταγωγίες. Σύμφωνα με άλλες εκδοχές, ξεπήδησαν από αυτόχθονα τελετουργικά των αρχαίων Αμβρυσσέων(1), που μαζί με τους Κώρυκες οργάνωναν πάνω από τους Δελφούς βακχικές λατρείες προς τιμήν του θεού Πάνα. Τέτοιες ενδείξεις υπάρχουν στο Κωρύκειο άντρο, το οποίο βρίσκεται στον Παρνασσό. Εν τέλει, εκείνο που μπορεί να ειπωθεί με κάποια σιγουριά είναι ότι περιπλανώμενοι άνθρωποι από το Δίστομο, οι οποίοι “είδαν αστέα και νόον έγνωσαν”, ανακάλυψαν μυστικές διόδους που οδηγούν στον ιερό βωμό όπου καίει η άσβεστη φλόγα της ζωής του Κόσμου, τις οποίες και άνοιξαν κατά την συγκεκριμένη περίοδο του χρόνου για να καλέσουν τις θορυβώδεις ορδές των κουδουναραίων. Ο τρόπος για να βρεθούν αυτές οι μυστικές δίοδοι μεταδόθηκε από κύρη σε γιο και έφτασε ως τις μέρες μας. Κανένας χάρτης δεν οδηγεί στις πύλες αυτές και τα πεδία τους είναι ομιχλώδη. Γιατί βρίσκονται στο βαθύτερο επίπεδο της ψυχής του καθενός μας. Γι’ αυτό η πορεία προς αυτές είναι μια πορεία μύησης, ένα πρωτογενές βίωμα.

Τα κουδούνια που ζώνουν οι κουδουναραίοι γύρω από τη μέση είναι διαφόρων ειδών και σχημάτων (κόμπορες, κουδούνες, κύπρια, πάφλα), και πέφτουν πάνω από τις προβιές ζώων (κατσικιών η κριαριών). Στο χέρι κρατούν ραβδί που στην κορυφή του είναι δεμένο ένα κλωνάρι ελιάς, απομεινάρι του αρχαίου θυρσού και συμβολισμός της πλούσιας καρποφορίας, ενώ τα πρόσωπα καλύπτονται από ζωώδες δέρμα ή από στάχτη. Κάπου εκεί ο παλιός επιδερμικός εαυτός, ο δεσμευμένος στα στεγανά της νεωτερικότητας, μεταρσιώνεται βουτώντας προς τα έσω. Αναγεννημένος, πλέον, αισθάνεται μια αρχέγονη δύναμη που φαντάζει ακατανίκητη, να τον πλημμυρίζει και να τον καθοδηγεί...

Οι κουδουναραίοι εμφανίζονται αρχικά στο νεκροταφείο του χωριού για να σημάνουν με τα κουδουνίσματά τους πρώτα εκεί το χαρμόσυνο μήνυμα της ανάστασης της φύσης. Μετά, κι ενώ τα κουδούνια βροντούν ακατάπαυστα αντηχώντας την πανήχεια ελπίδα του ανθοφόρου οργασμού σωμάτων, πνευμάτων και ψυχών, εξορμούν σε όλο το χωρίο τραγουδώντας “Καλώς τη την Σαρακοστή με σκόρδα με μαρούλια, Καλώς τα και τα ξώλαμπρα με γέλια και τραγούδια”, πειράζοντας τους περαστικούς και κάνοντας στάσεις σε σπίτια, όπου οι κάτοικοι τους κερνούν και τραγουδούν μαζί τους... Αυτό γίνεται κάθε μέρα ως και την Καθαρά Δευτέρα.

Οι κουδουναραίοι διαλαλούν την έγερση των υπνωτισμένων δυνάμεων της Άνοιξης μέσα από το βαρύ χειμώνα, το ξύπνημα των ζωογόνων και καρποφόρων ιδιοτήτων της γης και της ζωής. Υμνούν και λατρεύουν το χλόισμα του σταριού, το ροδάμισμα του πουρναριού, το μπουμπούκιασμα των δέντρων, το φούσκωμα κάθε φλέβας της ζωής. Βοηθούν τον άνθρωπο να σκίσει όλα τα προσωπεία και τις μάσκες, να ντυθεί σφαιρικά και χοϊκά την όψη του για να φέρει το χαρμόσυνο μήνυμα της “φιλότητας” του Εμπεδοκλή μέσα από το γόνιμο “νείκος” των στοιχείων της δημιουργίας.

Η εισβολή των κουδουναραίων στα πλαίσια της πραγματικότητας κλονίζει τις βεβαιότητες του εργαλειακού ορθολογικού νου, πράγμα που μας δίνει τη δυνατότητα ως παρατηρητές να σταθούμε σ’ ένα ύψωμα απ’ όπου μπορούμε να εποπτεύσουμε τον αδιάκοπο αγώνα του νεωτερικού ανθρώπου, που από τη μια ο ίδιος είναι ως οντότητα μέρος της φύσης και από την άλλη αποτελεί το δημιουργό ενός πολιτισμού, ο οποίος είναι μεν δικός του αλλά, εν πολλοίς, βρίσκεται έξω από την φύση του. Τα σατυρικά τραγούδια των κουδουναραίων, που για τον μη μυημένο θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν ως “αισχρά” και “πρόστυχα, εκφράζουν πέρα έως πέρα τη λυτρωτική και καθαρτήρια δύναμη του διονυσιακού πνεύματος, καθώς επίσης και τη μέθεξη στα μύχια αινίγματα της φύσης, που συμπίπτουν με τα αινίγματα της ανθρώπινης ψυχής. Ο ήχος των κουδουνιών, που πανηγυρικά γλαφίζουν στη δύση του χειμώνα, προαναγγέλλει την Ανάσταση του Ορφέα- του Άδωνη- του Χριστού, τη γονιμοποίηση του Σπόρου της Νέας Ζωής, την αναγέννηση των ορμών και των φωτεινών ροών της φύσης, την αποτίναξη της απελπισίας του νεωτερικού ανθρώπου, τον συντονισμό των ρυθμών της ανθρώπινης ζωής με την αρμονία του Κόσμου μέσω της καταστροφής των αποστεωμένων κοινωνικών συμβάσεων, την απελευθέρωση όλων των ενεργειακών πηγών του κόσμου σε μια νέα ανώτερη και πιο άπειρη ζωηπλασία, σε μιαν ερωτική και παλίντονη αρμονία.

Εισπνέοντας τον μεθυστικό αέρα της μαγικής γης του Διστόμου ακούω τους ψιθύρους των πνευμάτων της γης, νιώθω τους παλμούς της ζώσας φύσης να δονούν απαλά το υγρό έδαφος, βλέπω τα τραγόμορφα μυθικά όντα να απλώνουν ένα πέπλο αρχέγονης ζωτικότητας στην ατμόσφαιρα και κοιτάζω στα βάθη του χρυσού ορίζοντα αιωρούμενα γράμματα, που υλοποιούνται μέσα από τους κυματισμούς μιας γαλανής φλόγας, να σχηματίζουν μια φράση που μου είχε πει κάποτε ένας παλιός φίλος: «Καμιά δεοντολογία δεν μπορεί με τα άκαμπτα σχήματά της να αποτυπώσει τη νομοτέλεια της ρέουσας ζωής. Μόνο η φαντασία το μπορεί (2)».

Voodoo Child, μέλος Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ.

υποσημειώσεις: 1) Η Αμβρυσσός (ή Αμφρυσσός ή Αμβροσσώς) σύμφωνα με τις πληροφορίες που αντλούμε από το έργο του Παυσανία είναι η αρχαία πόλη στην περιοχή της οποίας είναι χτισμένο το σημερινό Δίστομο. 2) Παράφραση από ένα χωρίο του δοκιμίου του Βίλχελμ Ντίλταϋ που φέρει τον τίτλο «Νοβάλις» και αφορά τον σπουδαίο αυτό λογοτέχνη. Η μετάφραση είναι ακριβής, εκτός από την λέξη «φαντασία», που συναντάμε στη δεύτερη φράση. Στο πρωτότυπο κείμενο η λέξη που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας είναι η «Ποίηση».
  • Σχόλια σε αυτήν την ανάρτηση :

Ο/Η Σταμάτης Μαμούτος είπε... Τύφλα να έχει ο παλαβο-Στάθης!!!

Πέρα από τα πειράγματα, θεωρώ ότι το εν λόγω άρθρο είναι ένα από τα καλύτερα που έχει δημοσιευθεί στα έντυπα της ΦΛΕΦΑΛΟ. Πέμπτη, 11 Φεβρουάριος, 2010

Ο/Η Guardian Lord είπε... Η Βοιωτία μου πέφτει λίγο μακριά, αλλά ο Voodoo Child με ταξίδεψε σε υπέροχα αναίσχυντες, μαγικές και υπερβατικά φυσιολατρικές καταστάσεις.

Έχετε όλοι τις ευχές μου για απολαυστικά σατυρικά πειράγματα και Διονυσιακή Μέθη το ακόλουθο διήμερο... Παρασκευή, 12 Φεβρουάριος, 2010

Ο/Η Ακρίτας είπε... Voodoo, δεν πιστεύω να είσαι εσύ στις εικόνες με τις προβιές...;;;; Παρασκευή, 12 Φεβρουάριος, 2010

Ο/Η voodoo child είπε... Χα!χα!χα! Το αστείο είναι ότι τις βρήκα τυχαία από το net και ή είμαι εγώ μικρός ( και χωρίς τη μαλούρα) ή είναι ένας ξάδερφός μου (δεν μπορώ να καταλάβω με τη μάσκα). Πάντως κάθε χρόνο ήμουνα στα κουδούνια και πάντα ήταν απολαυστικά! Είναι μια μέθεξη που ικανοποιεί το όλον του εαυτού σου...

Δυστυχώς σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποί είναι πολύ "νηφάλιοι" ώστε να μεθύσουν την ψυχή τους... Το μόνο που ξέρουν είναι να κάνουν υπολογισμούς... Παρασκευή, 12 Φεβρουάριος, 2010

Ο/Η FarFromHere είπε... Κι ενώ γλάρωνα (στις 6:54 το πρωί) βρέθηκα εδώ και πολύ το φχαριστήθηκα το κείμενο. Με αναζωογώνησε αν κρίνω από το ότι κάθε διάθεση ύπνου εξαφανίστηκε. Μπράβο.

«Δυστυχώς σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποί είναι πολύ "νηφάλιοι" ώστε να μεθύσουν την ψυχή τους... Το μόνο που ξέρουν είναι να κάνουν υπολογισμούς...» Μεγάλη αλήθεια αυτό ;) Παρασκευή, 12 Φεβρουάριος, 2010

Ο/Η Psycho είπε... "Καμίλα: Κι εσείς, κύριε, οφείλεται να βγάλετε τη μάσκα.

Ξένος: Ναι;

Κασίλντα: Ναι, είναι ώρα. Όλοι βγάλαμε τα προσωπεία μας εκτός από σας.

Ξένος: Δε φοράω μάσκα.

Καμίλα:(τρομοκρατημένη, πλάι στην Κασίλντα). Δε φοράτε μάσκα; Δε φοράτε μάσκα!

"Ο Βασιλιάς με τα κίτρινα: Πράξη Ι-Σκηνή 2 (Ρόμπερτ Τσέημπερς). Σάββατο, 13 Φεβρουάριος, 2010

Ο/Η Skull είπε... Voodoo, τρομερό άρθρο. Παλιό και αγαπημένο.

Ρsycho... είσαι όντως! Σάββατο, 13 Φεβρουάριος, 2010

Ο/Η Σταμάτης Μαμούτος είπε... "Δεν ειρωνευόμαστε τους τρελούς, η τρέλα τους διαρκεί πολύ περισσότερο από τη δική μας... Ιδού η όλη διαφορά"

Ρ.Γ.Τσέημπερς, Ο Βασιλιάς με τα κίτρινα (Αποκαταστάεις Υπολήψεων). Σάββατο, 13 Φεβρουάριος, 2010

Ο/Η Psycho είπε... Ha, ha, ha!! Κυριακή, 14 Φεβρουάριος, 2010

Ο/Η voodoo child είπε... Μαμούτε πάλι έγραψες! no comments... Τα πες όλα!

Ευχαριστώ πολύ, FarFromHere.

Skull k psycho, οι "μάσκες" είναι για αυτούς που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τον εαυτό τους. Και οι Απόκριες είναι η εποχή για να πετάξουμε όλοι τις "μάσκες"... Κυριακή, 14 Φεβρουάριος, 2010

Ο Λίνος Καρζής και η διπλή υπόσταση του γεγονότος


Λίγοι είναι οι σήμερα οι Έλληνες αναγνώστες στους οποίους το όνομα Λίνος Καρζής (1894-1978) λέει κάτι. Ακόμη λιγότεροι είναι οι φίλοι της λογοτεχνίας του φανταστικού, που έχουν έρθει σε επαφή με τη σκέψη του σημαντικού αυτού στοχαστή. Και τούτο δεν είναι κάτι παράξενο. Γιατί από τη μια υφίσταται ένα οξειδωμένο σύστημα που εδώ και χρόνια έχει επικαθίσει πάνω από τα πνευματικά δρώμενα του τόπου μας με σκοπό να βυθίσει την κάθε εξαιρετική προσωπικότητα στην άβυσσο μιας βουβής απομόνωσης, ενώ από την άλλη ο Λίνος Καρζής απευθυνόταν ανέκαθεν σε λίγους και εκλεκτούς ανθρώπους.

Εμείς από τη πλευρά μας δεν θα μιλήσουμε πολύ για το Λίνο Καρζή. Αντιθέτως, θα τον αφήσουμε να μας μιλήσει αυτός. Να μας μιλήσει για τη Μυθοπλαστική Ικανότητα των Ελλήνων… για τη διπλή υπόσταση του Γεγονότος… για την έννοια της Μυθολογίας… για την αξία των λαϊκών παραδόσεων… για την αποστολή της Τέχνης. Να μας μιλήσει, κοντολογίς, για όλα τα ιερά σχήματα από τα οποία αρθρώνεται το οικοδόμημα που νοηματοδοτεί τη Ζωή του ανθρώπου και το οποίο αποκαλούμε συνήθως Πολιτισμό.

Ήταν το έτος 1947, όταν ο Καρζής έγραφε στο έργο του που έφερε τον τίτλο «Οι Έλληνες πλάθουν το νέο τους Μύθο»(1) ότι «κάθε γεγονός, εκτός απ’ τη λογικά υπολογίσιμη -υλική ας πούμε- επενέργειά του, προκαλεί στον άνθρωπο εσωτερικές και ασύνειδες ζυμώσεις, σε πολλαπλάσια κλίμακα. Το γεγονός δεν εξαντλείται με τη νοητή και εξωτερική του μόνον πραγματοποίηση. Η έκφραση σε τύπους και μορφές αυτής της εσωτερικής επενέργειας είναι ό,τι αποκαλώ μυθικό μέρος ενός πράγματος ή μιας πράξης. Η… καλλιέργεια αυτής της έκφρασης πετυχαίνει την εξύψωση του καθημερινού βίου σε μύθο. Την πληρότητα, δηλαδή, της ζωής». Για να γίνει αυτό χρειάζεται Μυθοπλαστική Ικανότητα, δηλαδή ένστικτο και αρετή «που μπορούν να δουν και να διαισθανθούν ολόκληρο τον όγκο του γεγονότος…-και όχι μόνο το απτό και υπολογίσιμο μέρος του- και να τον αποδώσουν πλαστικά… Πιστεύω ότι οι Μυθολογίες των λαών δημιουργούνται απ’ αυτές… τις ικανότητες. Οι μυθολογίες είναι οι καθρέφτες των λαών. Το πραγματικό κριτήριό τους. Η ιστορία που δεν έχει την μυστική δυναμικότητα να γίνει μύθος, δεν είναι παρά χρονικό δίχως πλατύτερη σημασία. Η Βαλχάλα εκφράζει καλλίτερα από κάθε τι άλλο τον Τεύτονα. Και η ελληνική μυθολογία τον Έλληνα. Η φτερωτή αυτή δύναμη του μύθου συνεχίζει αδιάκοπα και δημιουργεί τις παραδόσεις του Νεοελληνικού λαού με πλαστικότητα και ευγένεια, με ακρίβεια και διορατικότητα αξιοζήλευτες.

Η μυθοποίηση της Φύσης είναι απότοκη του τεράστιου παμψυχισμού που της αποδίδουν οι Έλληνες… Ο μυστικός, και όμως σε αέναη επαφή με τον άνθρωπο και αλληλεπίδραση, κόσμος των Λαμιών, των Παγανών, των Νεράιδων, της θαλασσινής Γοργόνας, των Ξωτικών, των Στριγγλών…

Όταν η τέχνη πάρει στα χέρια της τον τεράστιον αυτόν πλούτο φαντασίας και ψυχής, με τη σμίλη, με το χρώμα, με το στίχο μια νέα θα λάμψει θαυμαστή μυθολογία».
Διαβάζοντας την τελευταία παράγραφο του κειμένου που παραθέτουμε, δυσκολεύομαι πραγματικά να θυμηθώ κάποια μορφή τέχνης που να βρίσκεται εγγύτερα στον μαγικό αυτό κόσμο τον οποίο δημιουργεί η δύναμη του μύθου -και δύναται να ζυμώσει σχήματα τέχνης χρησιμοποιώντας ως πρώτη ύλη το περιεχόμενό του- από τη λογοτεχνία του φανταστικού. Αντιλαμβάνομαι δε, το εύρος της δυναμικής που διαθέτει η αγαπημένη μας λογοτεχνική έκφραση για να καταφέρνει να διατηρείται επίκαιρη και ζωντανή σε όλες της φάσεις της ανθρώπινης ιστορίας, από την αρχαιότητα μέχρι και τις ημέρες μας. Συμπεραίνω, τέλος, ότι οι συνειδητές προσπάθειες που καταβάλουν πάσης φύσεως φορείς προκειμένου να νοθευτεί η οργανικότητα και να διασπαστεί (ή να αποκρυφτεί) η ιστορική συνέχεια της λογοτεχνίας του φανταστικού, δεν μπορεί παρά να έχουν βαθύ υπόβαθρο και να συνδέονται με την προσπάθεια που καταβάλουν οι εκφραστές της Νεωτερικότητας, προκειμένου να επιβάλλουν το μοντέρνο, αστικό, υλιστικό και παγκοσμιοποιημένο τρόπο ζωής τους, επάνω στον άνθρωπο της εποχής μας. Έναν τρόπο ζωής, που είναι δεδηλωμένα εχθρικός προς τα πρότυπα που παράγει ο μυθικός κόσμος της Φαντασίας και της Ψυχής.

Ο κάθε κόσμος και η κάθε εποχή έχουν την τέχνη και τη λογοτεχνία τους. Αλλά και η κάθε τέχνη με την κάθε λογοτεχνία φτιάχνουν τον κόσμο και την εποχή που τους αντιστοιχεί.

Εμείς, ως φίλοι της λογοτεχνίας του φανταστικού θα πρέπει, απέναντι από την έρημο σκουριάς που απλώνει το χάος της Νεωτερικότητας, να πλάσουμε τον κόσμο μιας «νέας θαυμαστής μυθολογίας». Το μαγικό παρελθόν του λογοτεχνικού μας πεδίου αποτελεί το υλικό του μέλλοντος και τη βεβαιότητα για την οριστική μας επιτυχία.

Τα παλιά άνθη πέφτουν και στολίζουν με ευγνωμοσύνη το έδαφος που καλύπτει τις ρίζες, από τις οποίες τράφηκαν, και στέλνουν ακόμα το άρωμά τους με χάρη και νοσταλγία προς τον κορμό, που τα έθρεψε. Από αυτά τα μπουμπούκια, τις στεφάνες και τους κάλυκες θέλω να σας πλέξω τώρα ένα ιερό στεφάνι(2).


Σταμάτης Μαμούτος, πρόεδρος Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ.

υποσημειώσεις:
1) Λίνος Καρζής, «Οι Έλληνες πλάθουν το νέο τους Μύθο», εκδόσεις Πελασγός.
2) Φρειδερίκος Σλάιερμάχερ, «Λόγοι για τη Θρησκεία», εκδόσεις Παπαζήση.

  • Σχόλια σε αυτήν την ανάρτηση:

Ο/Η Ίων Αλβέριχος είπε...
Λίνος Καρζής, Περικλής Γιαννόπουλος η μνήμη τους ζωή στην ελπίδα μας, το έργο τους φάρος στην καταχνιά του κόσμου μας.

Ας φαίνεται ήλιος το χαμόγελο τους σε μας απο εκεί πάνω.
Δευτέρα, 01 Φεβρουάριος, 2010

Ο/Η Swordmaster είπε...
Ένα ακόμη καταπληκτικό editorial...
Τρίτη, 02 Φεβρουάριος, 2010

Ο/Η Ακρίτας είπε...
Πως μπορώ να προμηθευτώ το περιοδικό σας;
Τετάρτη, 03 Φεβρουάριος, 2010

Ο/Η Guardian Lord είπε...
Είναι χρέος μας, σαν συνειδητοποιημένοι πολέμιοι της Νεωτερικής Εποχής, να υποδείξουμε το δρόμο της φαντασίας, της εσωτερικής δύναμης του ανθρώπου. Ο δρόμος που οριοθετεί ο κος Καρζής έχει φυγόκεντρο χαρακτήρα και όχι κεντρομόλο... Η δράση μας δεν είναι αντίδραση αλλά επίδραση... Ο Έλληνας είναι μυθοπλάστης...

Ας ερεθίσουμε τους Έλληνες να αγαπήσουν ξανά τους Μύθους. Δεν διαγράφτηκε ΠΟΤΕ η μυθολογία από το αίμα μας... Το μονοπάτι, που χαράσσουν τα λόγια του κου Καρζή, είναι εσωτερικό... Ας βιώσουμε ξανά τη δύναμη του Ηρακλή, την οργή του Αχιλλέα... και η νεωτερική εποχή θα καταρρεύσει...

Ας καθοριστεί ο άνθρωπος εσωτερικά, ανάλογα με τη θεία του δυναμική και όχι ως έρμαιο εξωτερικών συνθηκών. Το Ρόδο θα αποκαλυπτεί επιβεβαιώνοντας την αισθητική δικαίωση του σύμπαντος, ξαποστέλνοντας κάθε ασχήμια, που την ύπαρξη καταρρακώνει...
Τετάρτη, 03 Φεβρουάριος, 2010

Ο/Η Δημήτρης Αργασταράς είπε...
Την σύνδεση Φανταστικής Λογοτεχνίας και Mυθολογίας επισημαίνει ο Σταμάτης. Κι εσύ, Gardian Lord,σωστά σαλπίζεις το μήνυμα. Ας προσθέσω κι εγώ λοιπόν ένα σχόλιο.

Πίσω από αυτά που αναφέρει ο Καρζής διακρίνω καταρχήν την αιώνια διαμάχη μεταξύ της άποψης περί ‘‘tabula inscripta’’ και περί ‘‘tabula rasa’’. Δηλαδή την αντιπαράθεση της αντίληψης που ανάγεται στον Πλάτωνα και τον Πυθαγόρα ότι ερχόμαστε σε αυτόν τον κόσμο έχοντας κλειδωμένη μέσα μας την γνώση κάποιων ‘‘ιδανικών ιδεών’’, με εκείνη την αντίληψη που θα μπορούσαμε να ανάγουμε στον Αριστοτέλη και τον Τζον Λοκ, σύμφωνα με την οποία ερχόμαστε στον κόσμο χωρίς κάποιο ήδη διαμορφωμένο υπόστρωμα αλλά με έναν άδειο πίνακα γνώσεων που γεμίζουμε σταδιακά.

Κατά την γνώμη μου, σε κάθε άτομο υπάρχουν ψυχικά αποτυπώματα που δεν αποχτώνται κατά την διάρκεια της ζωής του αλλά είναι παράγωγα βαθύτερων τάσεων κι ενστίκτων. Δηλαδή, δεν ανήκουν σε ένα μόνο άτομο, αλλά σε μια ολόκληρη ομάδα ατόμων, σε ένα έθνος ή ακόμη και στο σύνολο της ανθρωπότητας. Κι εκεί είναι που βρίσκεται και το ‘‘θησαυροφυλάκιο’’ των μυθολογικών ιδέων, οι οποίες αν και βασίζονται σε αρχέγονες πεποιθήσεις μάς είναι οικείες και γνώριμες γιατί έχουν να κάνουν με ψυχικά συμβάντα που μπορούμε να αναγνωρίσουμε. Η μυθολογία περιέχει ασυνείδητες μορφές, γνωστές ως αρχέτυπα, που παίζουν ενεργό ρόλο, προσχηματίζουν και συνεχώς επηρεάζουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις πράξεις μας. Δεν είναι κάτι ξεκομμένο από εμάς που πρέπει να αγνοήσουμε, όπως ίσως θέλει η νεοτερικότητα, αλλά κάτι υπαρκτό που χρειάζεται την προσοχή και την μελέτη μας...
Πέμπτη, 04 Φεβρουάριος, 2010

Ο/Η Φοιτητική Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας είπε...
Ακρίτα, το περιοδικό μας διανέμεται στα κεντρικά βιβλιοπωλεία (Πρωτοπορία, Πολιτεία κλπ) και comicshops (Solaris, Comicon, Jemma κ.α) των Αθηνών, καθώς επίσης και σε δισκοπωλεία (Rock City, No remorse). Γνωρίζουμε ωστόσο ότι το τελευταίο τεύχος που κυκλοφόρησε πριν δυο μήνες έχει εξαντληθεί. Αν θες να το προμηθευτείς επικοινώνησε μαζί μας μέσω του mail της λέσχης (
flefalo@gmail.com).

Ο Σταμάτης θα κάνει τα "μαγικά" του για να σου βρει κάποιο τεύχος.
Πέμπτη, 04 Φεβρουάριος, 2010

Ο/Η Σταμάτης Μαμούτος είπε...
Ίωνα, τιμή στους γιούς του Ανίκητου Ήλιου.

Swordmaster, ευχαριστώ.

Ακρίτα, καλώς ήρθες στη Λέσχη.

Guardian Lord, μέχρι στιγμής, η μυθολογία δεν έχει διαγραφτεί από το αίμα μας.

Δημήτρη, ωραία σχόλιο. Συμφωνώ σε όλα, εκτός από την άποψη ότι ο Αριστοτέλης εξέφρασε φιλοσοφικά το tabula rasa. Σίγουρα ήταν περισσότερο εμπειριστής από τον Πλάτωνα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αποτελεί πρόδρομο αυτής της αντίληψης.
Τρίτη, 09 Φεβρουάριος, 2010

Ε. Πολιτσοπούλου, ''Σμαράγδια με ασήμι'' (Ουροβόρος Κρίνος)


Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια σημαντική αλλαγή όσον αφορά την αναγνώριση και την έκδοση έργων της φανταστικής λογοτεχνίας στην χώρα μας. Οι μεγάλες επιτυχίες κινηματογραφικών μεταφορών («Άρχοντας των Δακτυλιδιών», «Χάρρυ Πότερ», κ.α.) και η τεράστια δυναμική που ανέπτυξαν κάποια παγκόσμια Best Sellers (όπως τα βιβλία της Rowling, του Dan Brown, κ.α.) φαίνεται πως συνέβαλλαν καθοριστικά προς αυτήν την κατεύθυνση. Ως αποτέλεσμα, όλο και περισσότεροι Έλληνες συγγραφείς αποφασίζουν να δοκιμάσουν την τύχη των γραπτών τους προς τα έξω κι όλο περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι αρχίζουν να εμπιστεύονται έργα του αγαπημένου μας λογοτεχνικού πεδίου.

Ο Νίκος Βλαντής είναι ένας από τους πρώτους ανθρώπους του «χώρου» που υποστήριξε με αταλάντευτη βεβαιότητα ότι κάτι έχει αρχίσει να αλλάζει προς το καλύτερο για την ελληνική φανταστική λογοτεχνία και ότι τα πρώτα δείγματα αυτής της αλλαγής θα γίνονταν ορατά στο άμεσο μέλλον. Ως πρώτη επιβεβαίωση της άποψης του Νίκου ήρθε η επιλογή των εκδόσεων «Κέδρος» (ενός εκ των μεγαλυτέρων εκδοτικών οργανισμών της Ελλάδος), να στρέψουν την προσοχή τους στο ελληνικό δυναμικό των λογοτεχνών του φανταστικού. Μια επιλογή την οποία επιβεβαίωσε κι ο υπεύθυνος του γραφείου τύπου των εκδόσεων, Θανάσης Μήνας, σε πρόσφατη συνάντησή που είχε με τον πρόεδρο της Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ. Σταμάτη Μαμούτο.

Μια ευτυχής περίπτωση επιλογής, λοιπόν, Ελληνίδας συγγραφέως φανταστικής λογοτεχνίας αποτελεί εκείνη της πρωτοεμφανιζόμενης Ελίζας Πολιτσοπούλου και του βιβλίου της που φέρει τον τίτλο ‘‘Σμαράγδια με Ασήμι’’. Πρόκειται για τον πρώτο τόμο μιας εφταλογίας με τον γενικότερο τίτλο ‘‘Ουροβόρος Κρίνος’’ (όπου ‘‘Κρίνος’’ ονομάζεται από τη συγγραφέα ο πλήρης μεταμορφωμένος λυκάνθρωπος - μια όντως παράξενη ονομασία- λόγω της βίαιας μετατροπής). Είχα την ευκαιρία και την τύχη να διαβάσω το συγκεκριμένο βιβλίο πριν από λίγες ημέρες και οι εντυπώσεις που μου άφησε ήταν γενικά πολύ θετικές, οπότε θα δοκιμάσω παρακάτω μια μικρή παρουσίασή του.


Η Μόριγκαν Κρόου είναι μία νεαρή Κέλτισα, με μακριά κόκκινα μαλλιά και εντυπωσιακά, στο χρώμα του σμαραγδιού, μάτια, με ασημένιες αποχρώσεις, που ζει μόνη της στην προγονική της έπαυλη μέσα σε ένα δάσος. Την μεγάλωσε η γιαγιά της, μέχρι που χάθηκε ξαφνικά και δεν την ξαναείδε (αργότερα μαθαίνουμε πως στην πραγματικότητα ήταν το πνεύμα της γιαγιάς της εκείνο που την ανέθρεψε). Μια μέρα η Μόριγκαν γνωρίζει την Ελεονόρα, μια σχεδόν συνομήλική της κοπέλα, η οποία όμως πάσχει από τον επιδημικό ιό R.i.P. που μαστίζει την ανθρωπότητα. Λόγω της αρρώστιάς της, η Ελεονόρα απομακρύνεται από τους γονείς της και τελικά πηγαίνει να ζήσει μαζί με την περίεργη φίλη της. Στην παρέα προστίθεται κι ο Πάτρικ, ένας ορφανός λυκάνθρωπος, που ζει επίσης στο δάσος. Τα τρία παιδιά περνούν τις μέρες τους μαζί, κάνοντας εκδρομές, κατασκηνώνοντας στο δάσος και παίζοντας παιχνίδια. Όμως, ενώ ανάμεσα στην Ελεονόρα και τον Πάτρικ αρχίζει να αναπτύσσεται ένα αμήχανο φλερτ, η Μόριγκαν συναντά περίεργα σημάδια, βλέπει ανεξήγητα οράματα, και τελικά πέφτει άρρωστη μετά από ένα σοκ που φαίνεται να προκαλεί μια μυστηριώδης εισβολή στο σπίτι της. Παρόλο που ο γιατρός που επισκέπτονται τους συστήνει την ευθανασία ως μόνη διέξοδο για να μην υποφέρει το νεαρό κορίτσι, η Μόριγκαν δείχνει να είναι πιο σίγουρη για τον εαυτό της. Και πράγματι, με την επιστροφή τους στο σπίτι, οι τρεις νέοι θα αρχίσουν να ανακαλύπτουν την περίεργη φύση τους, θα σκοτώσουν τον πρώτο τους Δαίμονα, και η Μόριγκαν θα ελευθερώσει ένα αρχαίο βαμπίρ, που βρισκόταν σε λήθαργο στο υπόγειο του σπιτιού της και ο οποίος θα γίνει ο προσωπικός της δάσκαλος. Τελικά, όλες τις αναπάντεχες ανακαλύψεις και τα ερωτηματικά των ηρώων θα έρθει να βάλει σε κάποια τάξη ο δρ. Τζων Ντι, που θα τους προτείνει να τον ακολουθήσουν στην σχολή του, το Μυστικό Σχολείο της Γνώσης, όπου θα μπορέσουν να μάθουν περισσότερα για τις ικανότητές τους και την περίεργη φύση του κόσμου που ξεδιπλώνεται μπροστά τους. Κι έτσι η ζωή των τριών ηρώων θα αλλάξει ολοκληρωτικά. Μέσα από τα μαθήματά τους, την συναναστροφή με τους άλλοτε μυστηριώδεις κι άλλοτε γοητευτικούς καθηγητές τους, την γνωριμία με ένα τάγμα λυκανθρώπων και βρικολάκων που φαίνεται να έχει σκοτεινές προθέσεις, και την σταδιακή ανακάλυψη της περίεργης φύσης τους, θα μπλέξουν σε διάφορες περιπέτειες, θα κληθούν να δώσουν πολλές μάχες, και κυρίως να διατηρήσουν την φιλία τους σε ένα σκοτεινό Λονδίνο με σύγχρονες (όσον αφορά στους ανθρώπους) και fantasy/μεσαιωνικές (όσον αφορά στα απέθαντα πλάσματα) αποχρώσεις…

Το βιβλίο της Πολιτσοπούλου, παρόλο που αποτελεί το πρώτο εκδοθέν δείγμα γραφής μιας νεαρότατης συγγραφέως, είναι ιδιαίτερα καλογραμμένο, με αφήγηση που κερδίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, συνδυάζοντας την συναρπαστική γραφή με τις γρήγορες εικόνες που διαδέχονται η μία την άλλη, και την ευχάριστη γλώσσα με τα συνεχή ευρήματα και τις ανατροπές. Σε ορισμένα σημεία, μάλιστα, όπου κάποιοι δευτερεύοντες χαρακτήρες μας αφηγούνται στοιχεία της δικής τους ιστορίας, η συγγραφέας περνάει με ευχέρεια από το ένα στυλ γραφής σε ένα άλλο, από την κύρια φωνή της αφήγησης σε μια άλλη φωνή, συμβάλλοντας ακόμη περισσότερο στην απόλαυση του αναγνώστη.

Ωστόσο, αν θα έπρεπε να αναζητήσουμε κάποιες αδυναμίες αυτές θα τις εντοπίζαμε κυρίως σε κάποια ελαφρότητα με την οποία χρωματίζονται οι κεντρικοί ήρωες, δίνοντας εκείνη την στιγμή την αίσθηση πως το βιβλίο απευθύνεται σε μικρότερους αναγνώστες. Άλλωστε, δεν θα ήταν δύσκολο να εντοπίσουμε τις ομοιότητες μεταξύ του ‘‘Σμαράγδια με Ασήμι’’ και του ‘‘Χάρρυ Πότερ’’ (οι τρεις νεαροί μαθητές, το ερωτικό παιχνίδι ανάμεσα στους δύο, τα μαθήματα στην σχολή, κι η εμφάνιση ενός καθηγητή που περιβάλλεται με σκοτεινά χρώματα), στοιχεία που δείχνουν πως η Πολιτσοπούλου ‘‘πάτησε’’ συνειδητά πάνω στο διεθνές best seller. Επιπλέον, η ερωτική σχέση ανάμεσα στην κεντρική ηρωίδα και τον βρικόλακα καθηγητή της μοιάζει να απηχεί τον ρομαντικό συναισθηματισμό της Στέφανι Μέγιερ, της συγγραφέας της saga του Λυκόφωτος.

Η Πολιτσοπούλου, όμως, δεν μένει στις όποιες εύλογες επιρροές της. Χειρίζεται άρτια το υλικό της, εισάγει καινούρια στοιχεία στον μύθο των βαμπίρ και των λυκανθρώπων, και τελικά μας δίνει ένα από τα λίγα αξιόλογα ολοκληρωμένα fantasy μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων. Έτσι, αυτό το πρώτο δείγμα γραφής προοιωνίζει μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέχεια για την νεαρή συγγραφέα. Δεν μένει λοιπόν παρά να μας την επιβεβαιώσει στο μέλλον…

Δημήτρης Αργασταράς, ε. μέλος
Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ.


  • Σχόλια σε αυτήν την ανάρτηση :

Ο/Η Ανώνυμος είπε...
Συγνώμη που το σχόλιο δεν αφορά την ανάρτηση.

Με επιμονή στο συμφιλιωτικό ΕΝΙΑΙΟ ΨΗΦΟΔΕΛΤΙΟ (που πρότεινε ο Ρήγας -άρθρο 37 στο Σύνταγμα- EΦΑΡΜΟΣΤΗΚΕ στις 3 πρώτες εκλογές και ΥΙΟΘΕΤΗΘΗΚΕ στα 3 πρώτα ελληνικά Συντάγματα, την Ελβετία και από ΑΜΕΤΡΗΤΟΥΣ ΣΥΛΛΟΓΟΥΣ), μπορούμε να βελτιώσουμε την κοινωνία, με κυβερνήσεις αλληλεγγύης, χωρίς λαμόγια, μίζες και διχόνοια.Μπορεί να αρχίσει πριν νομοθετηθεί, από πρωτοβουλίες ανά δήμο, βάζοντας ανεπίσημη κάλπη πριν τις εκλογές για να ψηφίζουν όσοι θέλουν, όσους από τους υποψήφιους θέλουν να αποτελούν το ΕΝΙΑΙΟ ΨΗΦΟΔΕΛΤΙΟ, ώσπου να καταλάβουν όλοι πόσο καλύτερα είναι!Το εφάρμοσαν στη Μελίβοια Αγιάς το 2002:μαζεύτηκαν και έβαλαν σε ένα ΕΝΙΑΙΟ ΨΗΦΟΔΕΛΤΙΟ τα ονόματα όσων ήθελαν να γίνουν δημοτικοί σύμβουλοι. Ύστερα ψήφισε ο καθένας όσους είχε δικαίωμα, σύμφωνα με τους κανόνες των επίσημων εκλογών.Και όσους βγήκαν πρώτοι σε ψήφους, ανεξάρτητα από ένταξη σε κόμμα ή όχι, τους έβαλαν στο μοναδικό ψηφοδέλτιο των επίσημων εκλογών, και αποτέλεσαν το δημοτικό συμβούλιο που ήθελε το χωριό και όχι οι γραφειοκράτες!

http://enieopsifodeltio.wordpress.comhttp://apps.facebook.com/causes/61685http://antipariafwni.blogspot.com/2009/01/niki.htmlhttp://www.kpad.gr/text/thesis/enieo1.htmhttp://edrana.blogspot.com/2007/06/blog-post_05.htmlhttp://troktiko.blogspot.com/2009/05/blog-post_5788.html
Σάββατο, 16 Ιανουάριος, 2010

Ο/Η Morgoth είπε...
Το διάβασα και εγώ. Ωραίο είναι.
Κυριακή, 17 Ιανουάριος, 2010

Ο/Η farfromhere είπε...
John Dee υποθέτω. Πολύ ενδιαφέρον και ακούγεται αρκετά συναρπαστικό για να το διαβάσω :)
Κυριακή, 17 Ιανουάριος, 2010

Ο/Η Σταμάτης Μαμούτος είπε...
Το έχω πάρει κι εγώ. Δεν πρόλαβα όμως να το διαβάσω. Εύχομαι πάντως, ως Ελληνίδα λογοτέχνης, να λάβει την πρέπουσα προσοχή από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό της λογοτεχνίας του φανταστικού.
Τρίτη, 19 Ιανουάριος, 2010

Ο/Η Ακρίτας είπε...
Μπράβο ρε παιδιά για την όλη σας προσπάθεια και για τον τρόπο που προβάλετε το φανταστικό στο ελληνικό κοινό.

Όσον αφορά την παρουσίαση και την κριτική των βιβλίων απλά δείχνετε πως πρέπει να γίνονται, σε κάποιους γελοίους που με το πρόσχημα της αυστηρότητας (στο ελληνικό fantasy βρήκαν να βγάλουν όλα τα κόμπλεξ από το ξύλο που έτρωγαν μικροί) πέφτουν σαν τα κοράκια πάνω σε κάθε δημιουργική προσπάθεια, την ώρα που στο πίσω μέρος του μυαλού τους βρίσκεται συνεχώς το πως θα κάνουν κάποιο cone για να εκδόσουν κι εκείνοι τις σαχλαμάρες που δημοσιεύουν στα "τραγικά" τους site. Συγχαρητήρια κύριε Αργασταρά για αυτή την παρουσίαση.

ΥΓ. Διάβαζα παλιότερες αναφορές του κυρίου Μαμούτου για τέτοια θέματα και τότε τις θεωρούσα υπερβολικές. Με τον καιρό κατάλαβα πόσο δίκιο είχε....
Πέμπτη, 21 Ιανουάριος, 2010

Ο/Η Σταμάτης Μαμούτος είπε...
Όσον αφορά το πρώτο σχόλιο του φίλου ανώνυμου, θα πω ότι κάτι ανάλογο συνέβη για κάποια χρόνια και στο πρώτο πανεπιστήμιο από το οποίο αποφοίτησα. Όντως, τα αποτελέσματα ήταν πολύ καλύτερα.

Αντιθέτως, στα πλαίσια του μεταπτυχιακού που σπουδάζω σήμερα, η γυφτο-μπουρζουάδικη, αστική (αλλά με χαρακτήρα χοντροκομμένου επαρχιωτισμού) κομματοκρατία κυριαρχεί....

Και οι "επαναστατικές" νομενκλατούρες άφρονων συρριζέων, πανηγυρίζουν για τις εκλογικές τους πρωτιές, που στηρίζονται στις προλεταριακές μάζες των...30 εξαθλιωμένων από την εκμετάλευση (του πατρικού τους εισοδήματος, εννοώ) μεταπτυχιακών φοιτητών!
Πέμπτη, 21 Ιανουάριος, 2010

Ο/Η Φοιτητική Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας είπε...
Ακρίτα,η λογοτεχνία του φανταστικού προορίζεται για τους Ρομαντικούς.

Οι βέβηλοι δεν έχουν μέλλον...
Παρασκευή, 22 Ιανουάριος, 2010