του Ανδρέα Σκαμανδρώνυμου
Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός διαμόρφωσε μια πολιτική πραγματικότητα που στηριζόταν σε μια σταθερή ηθική διάσταση. Ο Άνακτας αποτελούσε την ψυχή του συλλογικού γίγνεσθαι. Την ζώσα κεφαλή του λαού και του τόπου του, γινόμενων αντιληπτών ως ενιαίου οργανιστικού συνόλου. Δηλαδή, ο Άνακτας ήταν ο Λαός και ο Τόπος. Κυβερνών, ιεροφάντης, στρατηγός. Αλλά και υπεύθυνος για τα χτυπήματα της μοίρας, για τις κακές σοδειές, τις βλασφημίες, τις ύβρεις και τα κακώς κείμενα του λαού του.
Οι Μηκυναίοι Άνακτες οδήγησαν τους ανθρώπους τους με επιτυχία σε έναν φυσικό καταμερισμό της εργασίας, με αποτέλεσμα έκαστη ειδικότητα να βρίθει σε καινοτομία και απόδοση. Κατεύθυναν κοινωνίες που, επί περίπου εξακόσια έτη, επέδειξαν θαυμαστή κοινωνική συνοχή και πολιτισμική συνέπεια, αποδεικνύοντας ότι τα θεμέλια του όλου συστήματος βασίζονταν σε κοινές, ισχυρές ηθικές αρχές. Όποιες και αν ήταν αυτές στην εποχή τους. Σε αντίθεση με το αναξιοκρατικό κλεισθένειο πολίτευμα που επιβίωσε στον ελληνικό χώρο με τα βίας για τριακόσια χρόνια.
Η φωτεινή αντανάκλαση της μυκηναϊκής περιόδου ξαναφάνηκε κατά την Ελληνιστική περίοδο, σε άλλο όμως επίπεδο, και σε έναν νέο πλέον κόσμο που, δυστυχώς, έπασχε από άλλες παθογένειες. Πλέον δεν είχαμε Άργος εναντίον Θήβας, ούτε Ορχομενός εναντίον Θήβας. Δυστυχώς, είχαμε το φαινόμενο όλοι εναντίον όλων. Μπάχαλο τα έκαναν κι αυτοί στο τέλος, με αποκορύφωμα τους Ατταλίδες.
Στο βαθμό που μας επιτρέπουν να εξάγουμε βάσιμα συμπεράσματα τα κείμενα και τα υπόλοιπα ευρήματα εκείνης της περιόδου, η ζωή του Μυκηναίου όχι απλώς ήταν αυτή που ήταν, αλλά ταυτοχρόνως και αυτή που θα έπρεπε να είναι, όπως έλεγε ο κορυφαίος Cervantes. Για αυτό σας λέω,
Ας θυμίσω και ένα από τα πολλά περιστατικά βίας του «Εμείς» ενάντια στο «Εγώ» εφόσον αυτό δεν εξέφραζε την λαϊκή βούληση. Μιλάω για τον Ανδρόνικο Κομνηνό. Με την γνωστή ρήση, «Γιατί συνεχίζεται να χτυπάτε ένα σπασμένο καλάμι;» Αυτές ήταν οι αντιδράσεις του λαού κάποτε. Και κατά τις περισσότερες περιόδους της αρχαιότητας, αλλά και του μεσαίωνα. Όσο οι άνθρωποι πίστευαν ότι η ζωή τους είχε πραγματική αξία και ότι η ύπαρξη τους δεν αποτελούσε «κοσμικό ατύχημα». Όταν οι άνθρωποι δεν ήταν «χαλαροί» και το μοναδικό πράγμα το οποίο μπορούσαν να κάνουν ήταν να κλαίνε.
Στην Ελλάδα πολλοί φιλελεύθεροι αναφέρουν – πάντα με ιδιαίτερη στεναχώρια – ότι «δυστυχώς δεν περάσαμε Διαφωτισμό». Εγώ, στον αντίποδα της παραπάνω γενικότητας θα πω με την σειρά μου, «δυστυχώς δεν κρατήσαμε τα μαθήματα του Μεσαίωνα».
Εύγε Ανδρέα. Οι γνώσεις σου για τον αρχαίο κόσμο είναι σπουδαίες και με βάζουν πάντα σε σκέψεις.
“Monarchs
These be the kings of men,
Lords of the Ultimate Night,
Kings of the desert and fen —
Jackal, vulture and kite.”
Δεν είχε άδικο ο Χάουαρντ. Υπάρχει μία λεπτή γραμμή που χωρίζει το Βασιλιά από τον Σατράπη. Αρχετυπικά η λειτουργία του είναι σπουδαία, αλλά είδαμε όλοι τι συνέβη en masse με τον θεσμό της Βασιλείας όταν περάσαμε στην περίοδο της «πεφωτισμένης δεσποτείας». Με τον Συντηρητικό Joseph De Maistre να αναφέρει ότι η Γαλλική Επανάσταση ήταν μία μορφή θείας δίκης εναντίον του τότε παρηκμασμένου θεσμού της Βασιλείας. Ειρήσθω εν παρόδω, ο Maistre είχε γράψει ολόκληρο απολογητικό πόνημα υπέρ της Ιεράς Εξέτασης…δεν τον λες και «ανοιχτόμυαλο».