Ο Γιάννης Παπαδημητρόπουλος ήταν εκείνος που πριν από έντεκα περίπου χρόνια, σε μια συζήτηση φίλων η οποία λάμβανε χώρα στο αμφιθέατρο της Νομικής όπου γίνονταν οι παραδόσεις των μαθημάτων του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, έριξε την ιδέα να οργανώσουμε μια δράση με θέμα τη λογοτεχνία του φανταστικού. Η αρχική εκείνη ιδέα εκκολάφθηκε με αποτέλεσμα την ίδρυση του συλλόγου μας, δηλαδή της Φοιτητικής Λέσχης Φανταστικής Λογοτεχνίας. Μολονότι κάποιοι είχαν προβλέψει ότι η λέσχη μας δεν θα παρέμενε ενεργή παραπάνω από λίγους μήνες, η εξέλιξη των πραγμάτων νομίζω ότι τους έδωσε μια αποστομωτική απάντηση. Σήμερα η Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ έχει στο ενεργητικό της ένα περιοδικό, ένα κεντρικό ιστολόγιο, ραδιοφωνικές εκπομπές κι έναν εκδοτικό οίκο. Ωστόσο, πέρα από τα μέσα έκφρασης, το έμψυχο δυναμικό της λέσχης παραμένει ενεργό στα πολιτιστικά δρώμενα της χώρας. Έτσι, έχω πλέον τη χαρά να δημοσιεύσω στο ιστολόγιο της λέσχης μας την συνέντευξη που μου παραχώρησε ο Γιάννης Παπαδημητρόπουλος, με αφορμή την κυκλοφορία του πρώτου του βιβλίου που φέρει τον τίτλο Εκεί Που Προσγειώθηκε Το Κοράκι.
1) Είσαι ένα από τα παιδιά που ακολουθεί την παράδοση της πρώτης γενιάς μελών της Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ, όσον αφορά το σπουδαστικό υπόβαθρο. Δηλαδή, τον εμπλουτισμό των γνώσεων με ακαδημαϊκές και επιμέρους μεταπτυχιακές σπουδές. Θες να μας περιγράψεις συνοπτικά τις σπουδές που έχεις κάνει μέχρι στιγμής;
Να σου πω την αλήθεια, έχω μεγάλη αγάπη στην ακαδημαϊκή ζωή, αλλά και στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση ως θεσμό. Οι προπτυχιακές μου σπουδές ήταν στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, το περίφημο «Πολιτικό» της Νομικής, όπου σε γνώρισα και βέβαια γνώρισα κι όλα τα παιδιά που αποτέλεσαν την πρώτη γενιά της Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ. Αποκόμισα τη γνώση των Κοινωνικών Επιστημών και μια πνευματική συγκρότηση από το «Πολιτικό» που δεν ξέρω αν θα μου την έδινε ποτέ μια πιο «τεχνική» ή πιο «εξειδικευμένη» σχολή και ποτέ δε μετάνιωσα την επιλογή μου στο Μηχανογραφικό. Το «Πολιτικό» ήταν για μένα πραγματικά αυτό που οι Αγγλοσάξονες αποκαλούν με το λατινικό όρο alma mater, «η μητέρα της ψυχής και του πνεύματός μου».
Έκανα μετά το πολύ καλό Μεταπτυχιακό Διοίκησης Τουρισμού (MBA Tourism) στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και πήρα πολλές θεωρητικές και πρακτικές γνώσεις για τον Τουρισμό, την κατασκευή τουριστικών πακέτων, τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, το τι «τραβάει» έναν τουρίστα σε έναν προορισμό και τον ωθεί να «ξοδέψει» και να ξαναγυρίσει, γνώσεις που χρησιμοποίησα στα πρώτα μου κείμενα συνδυασμένες με παραδείγματα που αντλούσα από τη διεθνή εμπειρία και προσπαθούσα να προσαρμόσω σε ελληνικά δεδομένα.
Τα τελευταία χρόνια φοίτησα στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, στο Μεταπτυχιακό Διοίκησης Πολιτιστικών Μονάδων ενώ παράλληλα εργαζόμουν. Αποφοίτησα πρόσφατα, έχοντας εκπονήσει διπλωματική εργασία σχετικά με το Οικοσύστημα Δημοφιλούς Κουλτούρας (PopCulture) στην Ελλάδα, όπως διαρθρώνεται πρωτίστως μέσα από τα διάφορα Conventions που γίνονται τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας (και καλώς γίνονται!). Νομίζω ότι αποτέλεσε μια φυσική συνέχεια των σπουδών μου στον Τουρισμό, καθώς Πολιτισμός και Τουρισμός συνδέονται άμεσα σε έναν τόπο ή τουλάχιστον πρέπει να συνδέονται. Η Πολιτιστική Διαχείριση, που αποτελεί μια κατεξοχήν Κοινωνική Επιστήμη, είναι για μένα ένα ολόκληρο καινούργιο πεδίο, απέραντο, που με χαρά έχω μόλις αρχίσει να εξερευνώ. Στόχος μου είναι μέσα από τη χρήση των ήδη υπαρχόντων εργαλείων της επιστήμης αυτής και συνδυάζοντας γνώσεις τόσο των άλλων Κοινωνικών Επιστημών (Κοινωνιολογία, Ψυχολογία, Επικοινωνία κ.α.), όσο και του τουριστικού τομέα (προσέλκυση τουριστών, «κατασκευή» τουριστικού προϊόντος κ.α.), να μελετήσω στο μέλλον περαιτέρω τη Δημοφιλή Κουλτούρα (Pop Culture) στην Ελλάδα, συνεισφέροντας στην ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία για το θέμα. Γιατί όχι, αν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές, να ασχοληθώ με αυτή τη θεματολογία και σε επίπεδο διδακτορικής διατριβής σε Ελληνικό Πανεπιστήμιο. Υπάρχουν πια σημαντικοί καθηγητές και ερευνητικά εργαστήρια που έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους σε αυτή την κατεύθυνση και εκπονούνται επί του παρόντος διδακτορικά με ανάλογη θεματολογία, όπως γνωρίζω.
2) Να σε ρωτήσω τι θυμάσαι από την εποχή που οργανώσαμε μαζί με λίγους ακόμη φίλους την Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ στο «Πολιτικό τμήμα» της Νομικής Αθηνών;
Αυτές τις αναμνήσεις τις είχαμε μοιραστεί και πριν από δυο χρόνια, όταν με είχες πρώτη φορά καλέσει στη ραδιοφωνική σου εκπομπή, το «Ατσάλινο Ρόδο»! Ήταν όμορφη εποχή παρ’ όλα όσα γίνονταν, είχαμε λιγότερα προβλήματα να ασχοληθούμε και μπορούσαμε να σκεφτούμε και να προβληματιστούμε περισσότερο σε «κοινωνικό» και «φιλοσοφικό» επίπεδο, χωρίς τόσο πολύ να ανησυχούμε για την επιβίωση, όπως τώρα. Θυμάμαι την παρέα που υπήρχε τότε, το Στέλιο, τον Χάρη τον Παπαϊωάννου, τον Χρήστο, τον Πάνο τον «Voodoo», τον άλλο Πάνο, των Γιώργο τον «Ίωνα», τον Δημήτρη Αργασταρά που δεν ήταν στο τμήμα αλλά ήταν και παραμένει φίλος καλός! Και βέβαια, να μην ξεχάσω το Νίκο, την Μαρία και τον Ραφαήλ Βλαντή. Ο Νίκος ήταν ο πρώτος αναγνωρισμένος συγγραφέας που μας πίστεψε.
Το πώς γνωριστήκαμε στο θρυλικό αμφιθέατρο Παπαρρηγοπούλου, το πως βρεθήκαμε να συζητάμε για την φανταστική λογοτεχνία και το πως συλλάβαμε την ιδέα για τη διοργάνωση μιας εκδήλωσης για τη Φανταστική Λογοτεχνία μέσα σε πανεπιστημιακό χώρο, με ελεύθερη είσοδο, ένα «φιλολογικό απόγευμα» αν θες. Θυμάμαι λέγαμε να το κάνουμε στην Πανεπιστημιακή Λέσχη στην Ιπποκράτους και μάλιστα το θεωρήσαμε και εύκολο να δοθεί χώρος για κάτι τέτοιο από τους αρμόδιους, μιας και γίνονταν τότε συνεχώς άσχετες εκδηλώσεις σε ώρες και αίθουσες μαθημάτων από φοιτητικές παρατάξεις, ενώ εμείς ως ομάδα φοιτητών θα ζητούσαμε ένα χώρο εκτός διδασκαλίας για μια εκπαιδευτική εκδήλωση, μέσα στα πλαίσια της λειτουργίας του Πανεπιστημίου ως χώρου «θεραπείας» των Επιστημών και των Τεχνών. Τελικά αυτή η εκδήλωση μπορεί να μην έγινε, αλλά ήταν η αρχή της Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ κι από εκεί και πέρα η πορεία ήταν ανοδική και δεν έχει σταματήσει.
Νιώθω μεγάλη χαρά και ικανοποίηση για όσα έχει καταφέρει αυτή η ομάδα με τα παλιά και τα νέα μέλη της τόσα χρόνια, τις συνεργασίες της, τα κείμενα που φιλοξενήθηκαν στο περιοδικό και στο blog της, τη ραδιοφωνική της εκπομπή και τους καλεσμένους αυτής, τις Εκδόσεις Κλέος που αποτελούν πια το εκδοτικό της σκέλος κ.α. Αξίζουν συγχαρητήρια σε όλα τα παιδιά που εργάστηκαν και αγωνίστηκαν για αυτά τα αποτελέσματα.
3) Η κυκλοφορία του πρώτου σου βιβλίου βασίζεται στον συνδυασμό της κατάρτισής σου στον τομέα των κοινωνικών επιστημών με την αγάπη σου για την λογοτεχνία του φανταστικού ή κάνω λάθος;
Τα δοκιμιακής μορφής κείμενα που περιλαμβάνονται στο βιβλίο γράφτηκαν προσπαθώντας να εφαρμόσω πρακτικά τις γνώσεις που απέκτησα όχι τόσο από το βασικό μου πτυχίο στην Πολιτική Επιστήμη, όσο στο Μεταπτυχιακό Διοίκησης Τουρισμού και αργότερα στο Μεταπτυχιακό Διοίκησης Πολιτιστικών Μονάδων. Με την έννοια λοιπόν ότι η Πολιτιστική Διαχείριση είναι μια εκ των Κοινωνικών Επιστημών, έχεις απόλυτο δίκιο, αν και πρέπει να δώσουμε τα εύσημα και στην επιστήμη της Διοίκησης Επιχειρήσεων! Διαβάζοντας άρθρα της επικαιρότητας από site του εξωτερικού για τη γενικότερη κουλτούρα και τις λειτουργίες του παγκοσμίου Οικοσυστήματος Δημοφιλούς Κουλτούρας (Pop Culture), για τα conventions όπως το ComicCon στο Σαν Ντιέγκο των Η.Π.Α. ή για τις τουριστικές ροές που έφερναν αναγνωρίσιμα τοπία ή η εκμετάλλευση ενός brand name όπως π.χ. του Ε.Α. Πόε στη Βαλτιμόρη και του «Άρχοντα των Δακτυλιδιών» στη Νέα Ζηλανδία, με «έπνιγε» το γεγονός ότι στην Ελλάδα όλα αυτά τα θεωρούσαμε μέχρι πολύ πρόσφατα «παιδικά», ίσως και να τα θεωρούμε ακόμα. Ειδικά το 2011-12 που άρχισα να γράφω και να δημοσιεύω ηλεκτρονικά τα κείμενα, υπήρχε ακόμα μια αντιμετώπιση απαξίωσης, σε αντίθεση με την τωρινή βελτιωμένη κατάσταση, που έχει αναγνωριστεί σε μεγάλο βαθμό η παρουσία και η αξία της Φαντασίας και των Πολιτιστικών Προϊόντων της, γίνονται μεγάλα φεστιβάλ και conventions, υπάρχουν πολλά εξειδικευμένα καταστήματα και εκδοτικοί οίκοι κ.α. Όμως τότε, όπως γράφω και στην εισαγωγή του βιβλίου, ένιωσα μια Ανάγκη να εκφραστώ για αυτά τα θέματα. Βλέποντας ότι υπήρχε δυνατότητα τουριστικής εκμετάλλευσης στοιχείων, άρχισα δειλά να παρουσιάζω κάποια επιτυχημένα κατά τη γνώμη μου παραδείγματα και στη συνέχεια να προτείνω τρόπους με τους οποίους μπορούσαν να εφαρμοστούν στην Ελλάδα για την τουριστική της ανάπτυξη, αντλώντας από τις γνώσεις και τα θεωρητικά εργαλεία που οι μεταπτυχιακές μου σπουδές μου πρόσφεραν. Σταδιακά γράφτηκε μια σειρά κειμένων για τον Τουρισμό Δημοφιλούς Κουλτούρας, τα σημαντικότερα από τα οποία συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίο.
4) Θες να μας περιγράψεις εν συντομία τι περιλαμβάνει το βιβλίο σου;
Στο βιβλίο είναι συγκεντρωμένα 32 κείμενα γύρω από θέματα του Τουρισμού Δημοφιλούς Κουλτούρας (Pop Culture Tourism), αλλά και γενικότερα θέματα Τουρισμού, Πολιτιστικής Διαχείρισης και Φαντασίας, που έχουν γραφτεί από το 2012 έως και το 2015 και λίγο μετά και έχουν στην συντριπτική τους πλειοψηφία δημοσιευτεί σε ηλεκτρονικά Μέσα. Η συγκέντρωσή τους, πέρα από τον προφανή στόχο της κατάθεσης απόψεων και ιδεών, φιλοδοξεί να προβάλλει την αναπτυξιακή προοπτική αυτών των θεμάτων και να δώσει το ερέθισμα για μια ακόμα πιο σοβαρή αντιμετώπισή τους από την ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα και από το κοινό, σχετικό ή μη σχετικό.
Πέρα από τα καθαρά τουριστικά κείμενα στον τόμο ανθολογούνται και μερικά κείμενα γνώμης για άλλα θέματα, ενώ το αγαπημένο μου ίσως κείμενο κι αυτό που αναμένω ότι θα συζητηθεί περισσότερο είναι το τελευταίο, που είναι και το πιο πρόσφατο και δεν έχει δημοσιευτεί στο παρελθόν. Είναι η προσωπική μου συμβολή στο «διάλογο» γύρω από ένα φλέγον θέμα της Ποπ Κουλτούρας, το θέμα των spoilers! Επίσης, έχω την τιμή, να υπογράφει τον πρόλογο του βιβλίου η αγαπημένη μου καθηγήτρια στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και ιδρύτρια της Αθηναϊκής Βιβλιοθήκης Κόμικς, Δρ. Λήδα Τσενέ, την οποία ευχαριστώ θερμά. Το βιβλίο έχει ένα υπέροχο εξώφυλλο και οπισθόφυλλο, φιλοτεχνημένα από τον Πατρινό καλλιτέχνη κόμικς Διονύση Φάκο, που έχει κάνει σημαντικά βήματα στο χώρο της 9ης τέχνης τα προηγούμενα χρόνια, τον οποίο επίσης ευχαριστώ πολύ και νιώθω ότι αυτή θα είναι ίσως μόνο η αρχή της συνεργασίας μας.
5) Νομίζω ότι στην Ελλάδα υπάρχει υστέρηση στον τρόπο που συνδέεται η λογοτεχνία του φανταστικού (αλλά και ευρύτερα η λογοτεχνία) με πολιτικές και οικονομικές πρακτικές, όπως είναι ο τουρισμός; Γιατί πιστεύεις ότι συμβαίνει αυτό;
Όπως σου είπα, θεωρώ ότι στην Ελλάδα είχαμε και έχουμε ακόμα ίσως σε μεγάλο βαθμό μια απαξίωση για αυτά τα είδη της λογοτεχνίας και γενικότερα της Τέχνης. Όπως γράφω και σε ένα κείμενο του βιβλίου, ακόμα και η απλή ενασχόληση της Φανταστικής Λογοτεχνίας και της εν γένει Φανταστικής Κουλτούρας π.χ. με την Ελληνική Μυθολογία και τη θεματολογία της, θεωρείται αυτομάτως από κάποιους «απαξίωση» και «βεβήλωση», χωρίς καν να διερευνάται το επίπεδο του παραγομένου Πολιτιστικού Προϊόντος, η καλλιτεχνική του αξία ή το νοηματικό του υπόβαθρο. Και όλο αυτό το βλέπω παράλογο, γιατί η ελληνική Γραμματεία, αρχαία, νεώτερη και σύγχρονη έχει μεγάλη παράδοση στη Φαντασία.
Η Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες βρίσκεται στην ασφυκτική μέγγενη μιας «υψηλής» διανόησης, που απορρίπτει συλλήβδην και γελοιοποιεί κάθε τι που βρίσκεται εκτός της, μέσα από ένα δίκτυο «διανοουμένων», «κριτικών», «ανθρώπων του πνεύματος» που έχουν πολύ συγκεκριμένες αντιλήψεις για το τι είναι «πνευματικό έργο», είτε είναι λογοτεχνία, είτε μουσική, είτε κινηματογράφος και οτιδήποτε άλλο.
Δεν μπορώ να ξεχάσω το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα που έχω συναντήσει σε αυτό το θέμα: Ακόμα και μετά την βράβευση της «Επιστροφής του Βασιλιά», της τρίτης ταινίας του «Άρχοντα των Δακτυλιδιών» με 13 Όσκαρ και την απίστευτη εμπορική της επιτυχία, ο κριτικός κινηματογράφου Δ. Δανίκας συνέχιζε στην κινηματογραφική σελίδα που διατηρούσε σε μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα να την κατατάσσει στις «Παιδικές Ταινίες». Ήταν το κόμπλεξ ενός ανθρώπου (του συγκεκριμένου εμφανίζεται συνεχώς και για πολλές μορφές τέχνης), ένα κόμπλεξ που αντιπροσωπεύει ολόκληρη την προσέγγιση ενός κλειστού κύκλου «διανοουμένων» που ήλεγχαν σε μεγάλο βαθμό τα πνευματικά «πράγματα» της χώρας.
6) Αγαπημένο είδος. Επική φανταστική λογοτεχνία, επιστημονική φαντασία ή λογοτεχνία τρόμου;
Αν είχα να διαλέξω μόνο ένα μεταξύ αυτών των τριών ειδών θα έλεγα την Επιστημονική Φαντασία, ίσως γιατί θεωρώ πως έχει περισσότερες δυνατότητες έκφρασης, περισσότερες «προβληματικές» να εξερευνήσει και περισσότερα υποείδη και γιατί ήταν ίσως το πρώτο είδος με το οποίο ήρθα σε επαφή ως παιδάκι και το έχω αγαπήσει πραγματικά. Πρακτικά όμως νομίζω ότι κάθε ένα από τα ρεύματα της Φανταστικής Λογοτεχνίας (στα οποία, εκτός από τα τρία που προανέφερες, εγώ εντάσσω και άλλα δύο, το μυστήριο-αστυνομικό-κατασκοπευτικό και τα κόμικς/graphic novels που είναι μορφή τέχνης με ιστορία κοντά στον έναν αιώνα πια) δανείζεται θεματολογία και εικονογραφία από τα άλλα κι όλα μαζί βρίσκονται σε ένα δημιουργικό «διάλογο» αν θες μεταξύ τους, καθώς ξεκινούν από κοινές καταβολές και επίσης γνωρίζουν (οι δημιουργοί και νομίζω ακόμα περισσότερο οι εκδότες) ότι απευθύνονται σε μια κοινή σχεδόν δεξαμενή αναγνωστικού-καταναλωτικού κοινού, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων. Εξάλλου δεν είναι τυχαίο ότι μερικοί από τους πανθομολογούμενους και αδιαμφισβήτητους Μεγάλους της Φανταστικής Λογοτεχνίας έγραψαν και γράφουν ταυτόχρονα περισσότερα από ένα είδη με την ίδια σχεδόν επιτυχία, πρωτοτυπία και δημιουργικότητα, όπως ο Robert Howard, ο Edgar Rice Burrows, o Michael Moorcock και πιο πρόσφατα ο NeilGaiman και ο Stephen King.
7) Πως και από πού μπορεί να προμηθευτεί το βιβλίο σου κάποιος αναγνώστης;
Το βιβλίο «Εκεί που Προσγειώθηκε το Κοράκι: Κείμενα για τον Τουρισμό, την Πολιτιστική Διαχείριση και τη Φαντασία» θα είναι διαθέσιμο από το τέλος Νοεμβρίου στις Εκδόσεις «Το Δόντι», τον σημαντικότερο εκδοτικό οίκο της Πάτρας, που έχει εκδώσει τα τελευταία χρόνια ποιοτικά βιβλία σε όλα τα είδη, μεταξύ αυτών δοκίμια, λευκώματα και κόμικς. Ο αναγνώστης που ενδιαφέρεται να το αποκτήσει και να το διαβάσει μπορεί να το παραγγείλει στο τοπικό του βιβλιοπωλείο όπου και αν βρίσκεται στην Ελλάδα ή απευθείας από τον εκδοτικό οίκο στο τηλ. 2614 005077, στο email todonti@gmail.com και στο site του εκδοτικού http://todonti.wordpress.com/, όπου μπορεί να βρει όλα τα πολύ ενδιαφέροντα βιβλία του.
Σχόλια:
Μπράβο Γιάννη!
The Trooper
The Trooper
Ο Sol Invictus είπε...
Μας έχετε κάνει ζημιά. Avanti Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ!
Ο/Η Ανώνυμος είπε...
Από εκδόσεις Κλέος θα βγει τιποτα Σταμάτη?
The Trooper
The Trooper
O καιρός γαρ εγγύς.....
Ελάχιστη υπομονή ακόμη.
Ελάχιστη υπομονή ακόμη.