Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ. παλαιότερες αναρτήσεις : Ανταπόκριση από την τριήμερη έκθεση παλαιών παιχνιδιών (Vintage Toys), που πραγματοποιήθηκε στο Γκάζι

του Σταμάτη Μαμούτου

Από τις 20 μέχρι και τις 22 Απριλίου, πραγματοποιήθηκε για μια ακόμη χρονιά η έκθεση παλαιών παιχνιδιών, comics και άλλων αντικειμένων. Το συγκεκριμένο γεγονός έλαβε χώρα στο κτίριο του μηχανουργείου, το οποίο βρίσκεται στον εκθεσιακό περίβολο του δήμου Αθηνών, στο Γκάζι. Η είσοδος ήταν πέντε ευρώ και για τις τρεις ημέρες. Καταρχάς, όσον αφορά την τιμή εισόδου, εκτιμώ ότι ήταν ικανοποιητική. Φρονώ, όμως, ότι θα ήταν καλό αν, στην δύσκολη οικονομικά συγκυρία που βρίσκεται η ελληνική κοινωνία, υπήρχε μια μικρή έστω διευκόλυνση για ομάδες όπως αυτές των φοιτητών και των ανέργων. Κατά τα άλλα, η οργάνωση ήταν άρτια, ο κόσμος που παραβρέθηκε αρκετός και ασφαλώς, το θέαμα ένα αληθινό ψυχικό βάλσαμο, τόσο για τους κουρασμένους από την αντιαισθητική επέλαση της μεταμοντέρνας μας εποχής ενηλίκους όσο και για τους μικρότερους.

Ο χώρος φιλοξενούσε εκθέτες που απλώς παρουσίαζαν συλλογές παλιών παιχνιδιών, αλλά και πωλητές από καταστήματα παιχνιδιών,comics κι αντικειμένων των περασμένων δεκαετιών, designers, καμπίνες με ηλεκτρονικά παιχνίδια της δεκαετίας του ’80, εκθέσεις μοντελιστών, καθώς επίσης κι έναν παιδότοπο για τα πιτσιρίκια των πολύ μικρών ηλικιών. Η μουσική όταν εισήλθα με…ανησύχησε ελαφρώς, καθώς από τα ηχεία ακούγονταν pop επιτυχίες. Ωστόσο, λίγα λεπτά μετά την άφιξή μου, στα αυτιά μου έφτασαν οι πρώτες τραχιές μελωδίες του Rock You Like A Hurricane των Scorpions κι άρχισα να νιώθω πιο άνετα. Ακολούθησε το Bad Medicine των Bon Jovi συνεφέροντάς με για τα καλά, για να έρθει το Crazy Train να βομβαρδίσει τα κρανία των παρευρισκόμενων με τις ανεπανάληπτες συγχορδίες του Rhoads. Στη συνέχεια, ένας κιθαριστικός ήχος που θύμιζε μανσάρισμα μοτοσικλέτας με έκανε να θέλω να αρχίσω το headbanging ανάμεσα στα εκθέματα, αντιλαμβανόμενος ότι ακολουθούσε το You Could Be Mine των Guns n Roses. Ήταν προφανές. Είχα φτάσει την κατάλληλη στιγμή! Οι περιηγήσεις μου στους χώρους της έκθεσης, υπό αυτούς τους ήχους, με έκαναν να αισθάνομαι ότι είχα μεταφερθεί στην παράλληλη διάσταση κάποιου μαγικού soundtrack.

Όσον αφορά τα εκθέματα και τα αντικείμενα που πωλούνταν η ποικιλία ήταν μεγάλη. Αλλά πέρα από την αξία των ίδιων των εκθεμάτων, έχει μεγάλη σημασία το γεγονός ότι η θέα τους αναβίωσε στις μνήμες των παλαιότερων τις εποχές της Ελλάδας των χωματόδρομων, των γειτονιών και της χαμένης ανθρωπιάς. Τις εποχές που προηγούνταν, κοντολογίς, της παγκοσμιοποίησης και της κυριαρχίας του αγοραίου life style, που εκσυγχρόνισαν την ελληνική κοινωνία στερώντας της την παλαιότερη εθνική της ταυτότητα. Εύχομαι, εκτός από τις θύμησες που ξύπνησαν στους μεγαλύτερους, η θέα και η αφή των παλαιών αυτών παιχνιδιών να μεταρσιωθούν σε σπορά πνευματικής αναζήτησης για τους μικρούληδες, που είχαν την τύχη να βρεθούν στην εκδήλωση αυτή.

«Το βλέπετε αυτό; Τα παιδιά της ηλικίας μου γυρνούσαμε από γειτονιά σε γειτονιά για να το βρούμε και να το παίξουμε» είπε ένας πατέρας στους μικρούς του γιους που συνόδευε στην έκθεση, δείχνοντάς τους το κορυφαίο επιτραπέζιο παιχνίδι δράσης των ‘80’s, δηλαδή το Κάστρα και Πολιορκητές. Όπως έχω γράψει και στο παρελθόν, το παιχνίδι αυτό αποτελεί μια από τις σημαδιακές παιδικές αναμνήσεις των νεορομαντικών «επικάδων». Πρόκειται για την ελληνική κυκλοφορία του Crossbows and Catapults, των αρχών της δεκαετίας του ’80. ΤοCrossbows and Catapults συνέχισε να κυκλοφορεί στο εξωτερικό σε νέες εκδοχές. Ωστόσο, στην χώρα μας, παρ' όλη τη μεγάλη του επιτυχία, δεν κυκλοφόρησε κάποια μεταγενέστερη έκδοσή του λόγω της υποχώρησης της ελληνικής βιομηχανίας παιχνιδιών από την δεκαετία του ’90 κι έπειτα.

Το κύριο γνώρισμα της ελληνικής έκδοσης ήταν ότι κυκλοφορούσαν δυο πακέτα, η «μικρή» και η «μεγάλη πολιορκία». Η «μεγάλη πολιορκία» είχε περισσότερα εξαρτήματα. Μεγάλο πλεονέκτημα ήταν τα εκπληκτικά εξώφυλλα που κοσμούσαν τα κουτιά και των δυο «πολιορκιών». Ασφαλώς, η εμπορική επιτυχία του παιχνιδιού οδήγησε την ελληνική εταιρία El Greco να κυκλοφορήσει και πολλά μεταγενέστερα εξαρτήματα, όπως τον «δράκο της φωτιάς», τον «πολιορκητικό κριό», τον «μινώταυρο», την «ασπίδα της μάχης», τον «κύκλωπα» και τον «δούρειο ίππο».

Το παιχνίδι παιζόταν στήνοντας απέναντι τα κάστρα, τους πύργους, τα τείχη, τους καταπέλτες και τις βαλλίστρες των δυο αντίπαλων στρατιών, δηλαδή των Βίκινγκς και των Βάρβαρων. Ο κάθε αντίπαλος επιστράτευε όποιο από τα μεταγενέστερα εξαρτήματα (μινώταυρο, κύκλωπα κλπ) ήθελε και η μάχη ξεκινούσε με τα εξαρτήματα, τους καταπέλτες και τις βαλλίστρες να εκτοξεύουν εκατέρωθεν στρογγυλά βόλια, τα οποία γκρέμιζαν τα τείχη του αντίπαλου και σώριαζαν κάτω τους πολεμιστές.

Στην κανονική του εκδοχή το παιχνίδι παιζόταν με κανονισμούς, οι οποίοι το έκαναν αμφίρροπο και αγωνιώδες. Για παράδειγμα υπήρχε περιορισμός στην χρήση των εκτοξευόμενων βολιών, ανάλογα με την απόσταση που έφταναν από τα τείχη του αντίπαλου έπειτα από την ρίψη τους, και άλλα σχετικά. Ωστόσο, η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών της δεκαετίας του ’80 αγνοούσαμε τους κανονισμούς και απλώς απολαμβάναμε τις αλλεπάλληλες ομοβροντίες, καταλαμβανόμενα από τον πολεμικό παροξυσμό που απλωνόταν πάνω στα οικογενειακά μας τραπέζια.

Στους χώρους της έκθεσης υπήρχε ένας εκθέτης που διέθετε και τις δυο «πολιορκίες» των ελληνικών εκδόσεων, στοιβαγμένες στο κουτί της «μεγάλης πολιορκίας». Το έκθεμα αυτό δεν ήταν προς πώληση. Επιτρεπόταν, όμως, η φωτογράφησή του, γεγονός που δεν άφησα ανεκμετάλλευτο.

Λίγο πιο δίπλα υπήρχε ομάδα αγωνιζομένων με τους κανονισμούς του παιχνιδιού, η οποία είχε στήσει μερικά πρόχειρα εξαρτήματα και επέτρεπε στους επισκέπτες να παίξουν. Ωστόσο, οι επισκέπτες έπαιζαν την απλή εκδοχή του παιχνιδιού κι όχι εκείνη με τους κανονισμούς.

Στον ίδιο χώρο υπήρχε ομάδα παρουσίασης ενός ακόμη παιχνιδιού με θεματολογία επικής φαντασίας. Επρόκειτο για το επιτραπέζιο (κατά το ήμισυ) καρτοπαίχνιδο, που οι παλιότεροι θυμόμαστε ότι κυκλοφόρησε στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ’90 στην χώρα μας υπό τον τίτλο Hero Quest.

Και απέναντι το Subbuteo club Olympia, που σημειωτέον έχει κατακτήσει ευρωπαϊκό τίτλο σε αγώνες, παρουσίαζε το πιο αγαπημένο και πιστό στο αληθινό άθλημα επιτραπέζιο ποδοσφαιράκι. Για την απήχηση του Subbuteo έχουμε αρθρογραφήσει σε παλαιότερα τεύχη της Φανταστικής Λογοτεχνίας, ενώ σημείο αναφοράς για εμάς τους νεορομαντικούς αποτελούν και τα σχετικά με το θέμα άρθρα του Sun Knight. Και το Subbuteo έχει αυστηρούς κανονισμούς, οι οποίοι αφορούν το πώς πρέπει να αγγίζονται και να ωθούνται στην τσόχα οι κινούμενοι παίκτες, αλλά και τις γενικές προδιαγραφές του παιχνιδιού που οφείλουν να είναι πιστές στους κανονισμούς του ποδοσφαίρου. Ωστόσο, στις παλιές ελληνικές γειτονιές της δεκαετίας του ’80 κάποιοι από τους κανονισμούς εφαρμόζονταν ενώ άλλοι όχι. Στον χώρο της έκθεσης τα παιδιά του συλλόγου Olympia επέτρεπαν στους επισκέπτες να παίξουν στην τσόχα που είχαν στήσει και με πολλή ευγένεια εξηγούσαν τους κανονισμούς και έδιναν λεπτομέρειες για το παιχνίδι.

Στους διπλανούς πάγκους μπορούσε κανείς να συναντήσει εκθέτες και πωλητές επιμέρους παλαιών παιχνιδιών. Ένα από τα αγαπημένα παιχνίδια της δεκαετίας του ’80, με θεματολογία επικής επιστημονικής φαντασίας, ήταν το Κυρίαρχοι του Σύμπαντος. Επρόκειτο για την μεταφορά στον κόσμο των επιτραπέζιων παιχνιδιών της σειράς κινουμένων σχεδίων Black Star. «Οι Κυρίαρχοι..» ως παιχνίδι είχαν πολλά εξαρτήματα. Οι φιγούρες των καλών και των κακών διέθεταν ιπτάμενους ταύρους και γρύπες, καθώς και αστρόπλοια. Ωστόσο, το πιο επιβλητικό κομμάτι του παιχνιδιού ήταν το χιονισμένο κάστρο, το οποίο, μολονότι διέθετε εντυπωσιακή πρόσοψη, ήταν δημιουργημένο από ελαφρύ -και κούφιο στο εσωτερικό του- πλαστικό υλικό. Στους χώρους της έκθεσης υπήρχαν διάσπαρτα σε διάφορους πάγκους αρκετά από τα εξαρτήματα των «Κυρίαρχων…». Δεν υπήρχε, όμως, πουθενά συγκεντρωμένη ολόκληρη η συλλογή του παιχνιδιού.

Θα ήθελα να σημειώσω με ικανοποίηση ότι ανάμεσα στα άλλα παιχνίδια συνάντησα και κάποιες φιγούρες της παλιάς ελληνικής εταιρίας ΣΟΛΠΑ (αν θυμάμαι καλά το όνομα της εταιρίας ήταν μια συντόμευση του επωνύμου των αδερφών Σολπακίδη). Οι φιγούρες ήταν ασημόχρωμες και μαύρες ενώ κυκλοφόρησαν σε καταστήματα και ψιλικατζίδικα αρχικά κατά τη δεκαετία του ’70. Απεικόνιζαν μεσαιωνικούς πολεμιστές σε διάφορες στάσεις μάχης ενώ το πακέτο συνολικά περιελάμβανε κάστρα, καταπέλτες, έφιππους πολεμιστές και σκηνές ιπποτών. Προσωπικά είμαι τυχερός γιατί κάποια κομμάτια του όλου σετ ήταν από τα λίγα παιχνίδια που γλίτωσαν από τις διαθέσεις της μητέρας μου για απελευθέρωση χώρου στο πατρικό μου και κατάφερα να τα κρατήσω μέχρι σήμερα. Προφανώς, αυτά που είχα ήταν μεταγενέστερων εκδόσεων και όχι της δεκαετίας του ’70. Ωστόσο, πλαισιώθηκαν από τις παλιές, αυθεντικές φιγούρες που αγόρασα από έναν πάγκο της έκθεσης, για να λάβουν τις θέσεις τους στη μικρογραφία μεσαιωνικής πολιορκίας που έχω σκηνογραφήσει στο σπίτι μου, με συνδυασμό πολεμιστών της εταιρίας ΣΟΛΠΑ και εξαρτημάτων από άλλα παιχνίδια παρόμοιας θεματικής.

Είναι νομίζω κατανοητό ότι ο χώρος της έκθεσης είχε μετατραπεί σε ένα παιδικό βασίλειο περασμένων εποχών. Άλλα ιστορικά παιχνίδια που συνάντησα ήταν το κατροπαίχνιδο ΥΠΕΡΑΤΟΥ, που παιζόταν με κάρτες οι οποίες περιελάμβαναν στοιχεία αυτοκινήτων, μηχανών ή αεροπλάνων, τα οποία οι παίχτες έπρεπε να συγκρίνουν, τα ΑΓΡΙΜΙΑ που αποτελούσαν μικρογραφίες από jeep τα οποία διέθεταν χαρακτηριστικά ζώων της ζούγκλας, τηλεκατευθυνόμενα αμάξια, τα ψαράκια που έπρεπε να ψαρευτούν από πλαστικά καλάμια τα οποία διαφήμιζε ο Κώστας Βουτσάς στα μέσα της δεκαετίας του ’80, τα πιγκουινάκια που ανέβαιναν την κλίμακα, ασφαλώς το αγαπημένο πλαστικό ποδοσφαιράκι με τα ελατήρια που παιζόταν πολύ πιο εύκολα από το Subbuteo αλλά δημιουργούσε εξίσου μεγάλες συγκινήσεις, το ποδοσφαιράκι που παιζόταν κι αυτό σε τσόχα (όπως το Subbuteo) με παίχτες που τοποθετούνταν σε βάσεις τα ελατήρια των οποίων τους επέτρεπαν να σουτάρουν και να δίνουν πάσες, το ΝΤΟΜΙΝΟ, παλαιά αυτοκινητάκια, οι θρυλικοί Εξωγήινοι που αποτελούνταν από μικρούς πλαστικούς παλαιστές οι οποίοι τοποθετούνταν στις κινούμενες με μοχλούς βάσεις ενός ρινγκ και γροθοκοπούνταν όταν οι χρήστες πατούσαν τα κουμπιά των μοχλών, οι φιγούρες των Thundercats και πολλά άλλα.

Στο κέντρο της πρώτης αίθουσας ήταν τοποθετημένοι ένας αυτοκινητόδρομος και ένας σιδηρόδρομος τα τοπία των οποίων ήταν δημιουργημένα από μοντελιστές. Δίπλα τους υπήρχε ένα διαστημικό τοπίο, σκηνογραφημένα playmobils που αναπαριστούσαν ένα ρωμαϊκό φρούριο απέναντι από το γαλατικό χωριό και μια σκηνογραφία με φιγούρες του παιχνιδιού Εξωγήινοι. Ολόγυρα υπήρχαν οι καμπίνες των παλιών ηλεκτρονικών παιχνιδιών και εκθέσεις παλαιών υπολογιστών-παιχνιδομηχανών της δεκαετίας του ’80, όπως το Atari, το Amstrad και το Spectrum.

Στην διπλανή αίθουσα οι επισκέπτες μπορούσαν να επισκεφθούν τον χώρο της Λέσχης Φίλων Comics, όπου πωλούνταν παλιά comics. Γύρω από αυτόν βρίσκονταν οι πάγκοι των καταστημάτων παλαιών παιχνιδιών, όπως εκείνος των καλών μας φίλων του Vintage Toy Mania, αλλά και του Παιχνοδρόμιου, της Χρονοκάψουλας, του Zartans Toy Store και άλλων στους οποίους υπήρχαν πολλά επιτραπέζια και φιγούρες παλαιότερων εποχών.

Αποχωρώντας από τις αίθουσες της έκθεσης στάθηκα για λίγο στην είσοδο, όπου είχε παρκαριστεί το αυτοκίνητο που χρησιμοποιούσε ο Ντέιβιντ Χάσελχοφ, ως «Μάικ Νάιτ», στην τηλεοπτική σειρά Ο Ιππότης της Ασφάλτου. Ο ανοιξιάτικος ήλιος λαμπύριζε στην μαύρη γυαλισμένη επιφάνεια του αμαξιού. Για λίγο, η εικόνα αυτή με έκανε να ξανανιώσω κάτι απ’ τα ηλιόλουστα μεσημέρια της δεκαετίας του ’80, όταν ως πιτσιρικάς σεργιάνιζα στους χωματόδρομους του χωριού μου ή στις αυλές των νοτίων προαστίων της πρωτεύουσας, αναζητώντας την περιπέτεια στα παιχνίδια με τους φίλους και συζητώντας για όλα αυτά που λίγα λεπτά πριν είχα δει στους χώρους της έκθεσης. Μόνο που τότε ήταν ζωντανά στοιχεία του καθημερινού μου βίου. Ενώ τώρα, αποσπασματικές εικόνες ενός γκρεμισμένου παρελθόντος.

«Έτσι είναι τα πράγματα, οι εποχές περνάνε» θα μπορούσε να μου πει κάποιος φίλος αναγνώστης. Μπορεί. Ακόμη και αν συμφωνούσα με αυτή την διαπίστωση, πάντως, εξακολουθεί να υπάρχει κάτι που με ανησυχεί. Και τούτο γιατί αισθάνομαι ότι δεν είναι η προσωπική συγκίνηση που μου προκαλούν οι αναμνήσεις, αλλά η επίγνωση ότι ο κόσμος της εποχής μας είναι όντως αισθητικά και ηθικά υποδεέστερος από εκείνον της εποχής των παλιών παιχνιδιών και comics. Και το ακόμη χειρότερο, ότι μειώνονται οι προοπτικές του αντιλόγου στην επικρατούσα παρακμή των καιρών μας.

Επιπλέον εικόνες από την έκθεση