του Σταμάτη Μαμούτου
Η έννοια της σύγκρουσης στο πεδίο της rock κουλτούρας
Είναι αναμφίβολο ότι η έλευση της μεταμοντέρνας παγκοσμιοποίησης, της οποίας η χρονική αφετηρία τοποθετείται συμβατικά στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1990, σηματοδότησε αρκετές αλλαγές στα κοινωνικά δρώμενα του δυτικού κόσμου. Μια από αυτές τις αλλαγές ήταν και η χαλάρωση της έντονης σχέσης που υπήρχε παλαιότερα ανάμεσα στις νεότερες γενιές και τα μουσικά κινήματα. Η συγκεκριμένη αλλαγή συνδέεται ασφαλώς και με την αποδυνάμωση της κοινωνικής δυναμικής του ακροατηρίου της rock σκηνής, που άρχισε να παρατηρείται στα τέλη της δεκαετίας του ’90 και συνεχίζεται μέχρι τις ημέρες μας.
Κατά το παρελθόν στο «βασίλειο της rock» πολλοί νέοι έβρισκαν τον δρόμο προς την υιοθέτηση τρόπων ζωής που υπερέβαιναν τις αστικές νόρμες. Δυστυχώς σήμερα κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Στο ασφυκτικά συστημικό περιβάλλον της μεταμοντέρνας νεωτερικότητας είναι λίγοι αυτοί που δοκιμάζουν να θραύσουν το κέλυφος του αστικοφιλελεύθερου μουσικού mainstream κι ακόμη λιγότεροι εκείνοι που καταφέρνουν να διατηρούν ζωντανά στην καθημερινότητά τους ορισμένα από τα στοιχεία του παλαιότερου rock τρόπου ζωής.
Οι περισσότεροι απ’ όσους είχαν την τύχη να προλάβουν την εποχή που το rock αποτελούσε πραγματικό κίνημα, θα θυμούνται ότι ένα από τα πεδία του κοινωνικού γίγνεσθαι στο οποίο οι rockers άφησαν ανεξίτηλα ίχνη ήταν εκείνο των πεζοδρομιακών συγκρούσεων. Κάποιοι θεωρούν ότι αυτό αποτέλεσε το αρνητικότερο δεδομένο της ιστορίας του rock κινήματος. Ορισμένοι εξ αυτών προσπαθούν ενίοτε, χρησιμοποιώντας μεθοδολογικές ακροβασίες νέο-αριστερών ιδεολογικών αποχρώσεων, ακόμη και να αποκόψουν την συγκρουσιακή συμπεριφορά από την περιγραφή του πεδίου της rock.
Προσωπικά, πάντως, είμαι από εκείνους που δεν δέχονται την διανοητική συσκότιση αληθειών που βιώσαμε ως εκφραστές ενός τόσο αυθεντικού και ανυπόκριτου κινήματος. Εκτιμώ, λοιπόν, ότι ορισμένες ομαδώσεις που υιοθέτησαν βίαιες συμπεριφορές σαφώς και συνδέθηκαν ποικιλοτρόπως με το πεδίο της rock. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι τούτη η παραδοχή μπορεί να έχει μόνο αρνητική ανάγνωση. Ασφαλώς οφείλω να αποδεχτώ πως η βία είχε ως αρνητική συνέπεια τα θύματά της. Από την άλλη, όμως, αναγνωρίζω ότι αποτέλεσε προϋπόθεση μιας κοινότητας που περιφρουρούσε τις αξίες της με θέρμη και αγωνιζόταν να διατηρήσει αναλλοίωτη την ιδιαιτερότητα της ταυτότητά της. Αν ανατρέξουμε στο παρελθόν θα διαπιστώσουμε ότι από την εποχή που η παρουσία των rockers σταμάτησε να καταγράφεται ως έντονη στο πεδίο των κοινωνικών συγκρούσεων, το rock έπαψε να αποτελεί κίνημα.
Επιπλέον δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι η βία υπήρξε αμφίδρομη. Δηλαδή, δεν ήταν μόνο κάποιοι rockers που υιοθέτησαν την συγκρουσιακή συμπεριφορά. Ήταν και οι κομφορμιστές του αστικού status, οι κρατικοί μηχανισμοί αλλά και οι παρακρατικοί κύκλοι, που ενίοτε στρέφονταν με πρακτικές βίας κατά των εκφραστών του rock κινήματος. Και, μάλιστα, σε αυτές τις περιπτώσεις δεν είχαμε να κάνουμε με την αυθόρμητη βία των ροκάδων, η οποία προέκυπτε ως συνέπεια ενός αχαλίνωτου ενθουσιασμού. Αντιθέτως επρόκειτο για μεθοδικά οργανωμένη και σχεδιασμένη βία.
Στην συνέχεια του παρόντος άρθρου θέλω να σταθώ σε ένα ιστορικό συμβάν, που όσο περνά ο καιρός τείνω να πιστέψω ότι αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της δεύτερης κατηγορίας. Επιλέγω, δηλαδή, να εστιάζω σε αυτό το περιστατικό γιατί η βία που περιελάμβανε πρώτον είχε την οσμή «οργανωμένου σχεδιασμού» και δεύτερον αφορούσε ένα ρεύμα του rock κινήματος. Συγκεκριμένα, αναφέρομαι στα γεγονότα του λεγόμενου βρετανικού «hot summer» του 1981.
Μολονότι η Γηραιά Αλβιόνα δεν φημίζεται για τα «καυτά καλοκαίρια» της οι δημοσιογράφοι προσέδωσαν σε εκείνο του 1981 αυτό τον χαρακτηρισμό, λόγω των δεκαπενθήμερων επεισοδίων που συγκλόνισαν την Αγγλία, έπειτα από μια Oi! συναυλία. Η συναυλία ξεκίνησε την Παρασκευή 3 Ιουλίου του ’81 -στην pub Hambrough Tavern, η οποία βρισκόταν στο Southall του δυτικού Λονδίνου- και δεν ολοκληρώθηκε ποτέ..
Το Southall και όσα ακολούθησαν
Το 1981 η περιοχή του Southall ήταν μια από τις υποβαθμισμένες συνοικίες του δυτικού Λονδίνου, στην οποία κατοικούσαν κυρίως μετανάστες. Η υποβάθμιση της εν λόγω περιοχής είχε να κάνει, μεταξύ των άλλων, και με δυο δεδομένα της δεκαετίας του ’70. Πρώτον με την πετρελαϊκή κρίση που είχε συμπιέσει την αγοραστική δύναμη των κατοίκων της Βρετανίας. Δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι την ίδια εποχή η Βρετανία αντιμετώπιζε προβλήματα νομισματικής πολιτικής. Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’70 περιήλθε σε μια σοβαρή οικονομική κρίση και αναγκάστηκε να πάρει δάνειο από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Δεύτερον με την απόφαση της κυβέρνησης των Συντηρητικών να δεχτεί μεγάλο αριθμό Ασιατών μεταναστών το 1973, πολλοί εκ των οποίων μεταφέρθηκαν σε αυτή την περιοχή.
Την ίδια εποχή οι Βρετανοί νεαροί που είχαν ενταχθεί στο κίνημα της rock δεν αποτελούσαν ευήκοο ακροατήριο για την συστημική αφήγηση. Αυτή η γενικευμένη αμφισβήτηση των αστικών νορμών από την rock νεολαία, μέσα στο κλίμα της γενικότερης αναταραχής που είχε προκαλέσει η οικονομική κρίση, σε κάποιες περιπτώσεις εκδηλώθηκε και με μικροσυμπλοκές σε περιοχές που πληθυσμιακά κυριαρχούσαν οι μετανάστες. Σαφώς στις εν λόγω συμπλοκές συμμετείχαν και εθνικιστές. Από την άλλη, τούτο ήταν ένα δεδομένο που οι βρετανικές αντιρατσιστικές οργανώσεις είχαν εκμεταλλευτεί προκειμένου να προσελκύσουν μετανάστες στις τάξεις τους. Όλη αυτή η διαλεκτική της έντασης μετέτρεψε κάποιες περιοχές των μεταναστευτικών κοινοτήτων σε χώρους που τα επεισόδια αποτέλεσαν συχνό φαινόμενο. Το Southall ήταν ένα από αυτά.
Το 1976 είχε βρεθεί εκεί νεκρός ο μετανάστης Gurdip Sigh Chaggar. Το έγκλημα δεν διαλευκάνθηκε. Ωστόσο τα Μ.Μ.Ε, επικαλούμενα κάποιες ανώνυμες μαρτυρίες, άφησαν να εννοηθεί ότι ο νεκρός μπορεί και να είχε πέσει θύμα κάποιας επίθεσης εθνικιστών. Έτσι, χωρίς ποτέ να βρεθεί κάποια πειστική και επώνυμη μαρτυρία, μολονότι η αστυνομική και η δικαστική έρευνα δεν κατέληξαν σε ένα τέτοιο συμπέρασμα, η βρετανική κοινή γνώμη έγινε δέκτης της ραφιναρισμένης από τους δημοσιογράφους αστικής προπαγάνδας που ήθελε τους εθνικιστές να δολοφονούν. Η συγκεκριμένη αρνητική εντύπωση περιελάμβανε και ομάδες ακροατών της rock, που οι ιδεολογικές τους αναζητήσεις και οι αισθητικές τους επιλογές φαίνονταν να τέμνουν το πεδίο του εθνικισμού. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και οι punks.
Η ένταση στην περιοχή του Southall συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια για να κορυφωθεί την 23η Απριλίου του 1979. Ήταν τότε που το Εθνικό Μέτωπο ανακοίνωσε ότι θα διοργάνωνε προεκλογική συγκέντρωση σε μια μικρή αίθουσα της περιοχής. Μέλη της τοπικής μεταναστευτικής κοινότητας, υπό την καθοδήγηση αντιρατσιστικών οργανώσεων, ανακοίνωσαν ότι η πρωτοβουλία του εν λόγω κόμματος μπορεί να ήταν καθόλα νόμιμη αλλά ταυτόχρονα ήταν κι ανεπιθύμητη από τους κατοίκους. Έτσι, αρκετή ώρα πριν ξεκινήσει η συγκέντρωση, απέκλεισαν την περιοχή με σκοπό να την ματαιώσουν.
Οι υποστηρικτές του Εθνικού Μετώπου που προσέγγισαν τον χώρο ήταν λίγοι νεαροί, ως επί το πλείστον ακροατές ρευμάτων της rock, που πέρασαν γρήγορα πίσω από τις γραμμές των αστυνομικών και μπήκαν στην αίθουσα. Ορισμένα μέλη του εθνικιστικού κόμματος επέλεξαν να απαντήσουν στα συνθήματα των αντιπάλων και στις πέτρες που δέχονταν, χαιρετώντας με τεταμένη την δεξιά. Όπως αναμενόταν, ακολούθησε πανδαιμόνιο.
Στα μεγάλα επεισόδια που ξέσπασαν σκοτώθηκε ο αντιρατσιστής δάσκαλος Blair Peach. Ωστόσο ούτε κι αυτή η υπόθεση διαλευκάνθηκε. Κάποιοι διαδηλωτές θεώρησαν ότι ο Peach σκοτώθηκε από χτύπημα αστυνομικού. Όμως κανείς δεν ήταν αυτόπτης. Η έρευνα για άλλη μια φορά δεν κατέληξε πουθενά. Μέσω των Μ.Μ.Ε, πάντως, διαχύθηκε η εκτίμηση των διαδηλωτών (που μάλλον είχε αρκετές πιθανότητες να ισχύει) ότι ο Peach σκοτώθηκε από ρόπαλο αστυνομικού. Η υπόθεση αυτή ενέτεινε την καλλιέργεια ενός πολύ αρνητικού κλίματος τόσο για το Εθνικό Μέτωπο (πράγμα που εκμεταλλεύτηκε η Θάτσερ προκειμένου να τα περιορίσει εκλογικά) όσο και για όλους τους εκφραστές των rock ρευμάτων, που εξέφραζαν τον τρόπο ζωής του πεζοδρομιακού βίου δίχως να συνδέονται ιδεολογικά με την αριστερά.
Ούτως ή άλλως η έννοια της βίας αποτελούσε ένα από τα κεντρικά ενδιαφέροντα του rock πεζοδρομιακού βίου της Βρετανίας. Στις συναυλίες, στα γήπεδα, ακόμη και στις αισθητικές των εξώφυλλων αναβίωνε μια ρομαντική προσέγγιση σχετικά με τις καλλιτεχνικές εμπνεύσεις και τις απελευθερωτικές διαστάσεις, που αποκάλυπτε η χρήση της βίας στην βρετανική εργατική τάξη. Η ρομαντική εννοιολόγηση της βίας είχε πραγματοποιηθεί, με διαφορετικούς βέβαια όρους, από τα εθνικιστικά κινήματα του μεσοπολέμου. Η ιστορική αυτή γνώση βοηθούσε τα media να συνδέσουν τις νέες εκδοχές της «ρομαντικής βίας» με τον νεοφασισμό, ακόμη και σε περιπτώσεις μουσικών ή κοινωνικών ομάδων που δεν σχετίζονταν με τον εθνικισμό. Αλλά και αντιστρόφως τόσο οι εθνικιστές όσο και οι απολίτικοι εκφραστές του rock πεζοδρομιακού βίου απολάμβαναν, τρόπον τινά, την σύνδεσή τους με το πρότυπο του βίαιου εξεγερμένου νέου, το οποίο ανατροφοδοτούσε τον κοινωνικό μύθο του τρόπου ζωής που εξέφραζαν.
Ήταν προφανές ότι η Αγγλία βίωνε όντως πολύ «θερμά» χρόνια! Το επόμενο ανάλογης έντασης περιστατικό έλαβε χώρα στο Brixton, την 10η Απριλίου του 1981. Ένας άντρας βρέθηκε τραυματισμένος από μαχαίρι σε ένα πεζοδρόμιο. Η αστυνομία ειδοποιήθηκε αλλά, σύμφωνα με τις μαρτυρίες κάποιων μελών της μεταναστευτικής κοινότητας, οι αστυνομικοί καθυστέρησαν να τον βοηθήσουν. Ακολούθησε ένας πραγματικός χαμός. Δυο μέρες μετά οι συλληφθέντες έφτασαν τα 224 άτομα.
Μέσα σε όλα αυτά, το 1980 και το 1981 είχαν κυκλοφορήσει δυο Oi! συλλογές τραγουδιών. Σε καμιά δεν υπήρχε εθνικιστικό υπόβαθρο. Ωστόσο η δεύτερη, παίζοντας επικοινωνιακά με το εθνικιστικό στυλ που είχε υιοθετηθεί από μεγάλο μέρος της punk σκηνής, έφερε τον τίτλο «Strength Thru Oi!». Επρόκειτο για την παράφραση του μεσοπολεμικού γερμανικού εθνικοσοσιαλιστικού συνθήματος, που στα αγγλικά μεταφραζόταν ως «Strength Through Joy».
Όσον αφορά τον συγκεκριμένο τίτλο δεν πρέπει να μας διαφύγει ότι η χρήση εθνικιστικών συμβόλων ήταν μια πρακτική που είχε επικρατήσει ευρύτερα την σκηνή του punk κατά την δεκαετία ΄70 και δεν περιοριζόταν μόνο στους εθνικιστές punks. Ακόμη και μουσικοί όπως η τραγουδίστρια των Siouxsie and the Banshees, Siouxsie Sioux, ο Billy Idol και οι New York Dolls είχαν φορέσει εθνικιστικά σύμβολα στις απαρχές της μουσικής τους σταδιοδρομίας, όχι για να δείξουν ότι συνδέονταν με τον εθνικισμό αλλά για να προβοκάρουν τον αστικό καθωσπρεπισμό[1]. Στην περίπτωση του δίσκου «Strength Thru Oi!» θα μπορούσαμε να πούμε ότι η κατάσταση περιπλέχθηκε γιατί στο εξώφυλλο πόζαρε ο γνωστός skinhead εθνικιστής Nicky Crane.
Τα Μ.Μ.Ε πάντως βρήκαν την ευκαιρία να αποσιωπήσουν το γεγονός ότι σε αυτό τον δίσκο δεν υπήρχε ούτε υποψία εθνικιστικού συγκροτήματος κι έδωσαν έμφαση στον τίτλο και το εξώφυλλο με τον Crane. Δημιούργησαν έτσι θόρυβο και συνέχισαν να συνδέουν την εν λόγω μουσική σκηνή με αρνητικά στερεότυπα που τα ίδια είχαν κατασκευάσει. Χρειάζονταν, όμως, κάτι παραπάνω προκειμένου να μπορέσουν να εντάξουν ολοκληρωτικά το real punk στο κάδρο των βαθύτερων σχεδιασμών τους.
Η αφορμή δόθηκε την Παρασκευή 3 Ιουλίου του 1981 στο Hambrough Tavern του Southall. Ήταν το club στο οποίο θα εμφανίζονταν τα Oi! συγκροτήματα The Last Resort, 4 Skins και The Business. Κανένα από αυτά δεν ήταν εθνικιστικό, ούτε και έγινε εθνικιστικό μετά τα όσα ακολούθησαν. Ανάμεσα στους θεατές εκείνης της συναυλίας βρέθηκαν εθνικιστές, αναρχικοί, απολίτικοι και έγχρωμοι skinheads. Υπάρχει μάλιστα μαρτυρία ότι εκεί βρισκόταν κι ένας Έλληνας. Πρώτοι ανέβηκαν στην σκηνή οι 4 Skins. Μα πριν προλάβουν να συμπληρώσουν μισή ώρα στο stage η συναυλία διακόπηκε, καθώς μαινόμενα πλήθη μεταναστών και αντιρατσιστών επιτέθηκαν στον συναυλιακό χώρο. Ακολούθησαν τρομερά επεισόδια στα οποία οι τραυματίες ξεπέρασαν τους εκατό ενώ το Hambrough Tavern καταστράφηκε!
Τα περισσότερα Μ.Μ.Ε ανέφεραν ότι πριν αρχίσει η συναυλία ομάδες εθνικιστών skinheads επιτέθηκαν σε μετανάστες που ζούσαν στην περιοχή. Κάποια άλλα μετέδωσαν ότι οι επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν αφότου άρχισε η συναυλία. Φαίνεται πως τις πρώτες εκείνες ώρες είχαν μπερδέψει το σενάριο! Επιστράτευσαν πάντως για μια ακόμη φορά στα ρεπορτάζ τους ανώνυμες μαρτυρίες, οι οποίες περιέγραφαν υποτιθέμενες χυδαιότητες και βάρβαρες επιθέσεις εκ μέρους των skins στους κατοίκους της περιοχής. Όλα πάντως τα Μ.Μ.Ε συνηγόρησαν πως οι δήθεν απάνθρωπες επιθέσεις των σκινάδων εξόργισαν τους κατοίκους, πολλοί εκ των οποίων συγκεντρώθηκαν στην συνέχεια έξω από τον συναυλιακό χώρο και επιτέθηκαν στους ακροατές και την αστυνομία.
Το άκουσμα αυτού του γεγονότος λειτούργησε σαν σύνθημα. Την επόμενη μέρα ομάδες εξεγερμένων μεταναστών και αντιφασιστών μετέφεραν τα επεισόδια στο Λίβερπουλ και την μεθεπόμενη στο Μάντσεστερ. Το εύρος των επεισοδίων ήταν πρωτόγνωρο και απλώθηκε σε μεγάλο μέρος της αγγλικής επικράτειας. Τελικά οι ταραχές καταλάγιασαν μετά από δεκαπέντε ημέρες! Οι καταστροφές που άφησαν πίσω τους ήταν ανυπολόγιστες.
Υπολογισμένη, όμως, φρονώ ότι ήταν η ζημιά που υπέστη η σκηνή του Oi! Όπως παραδέχονται οι ιστορικοί της νεότερης μουσικής βιβλιογραφίας, από εκείνη την ημέρα τίποτε δεν θα ήταν ξανά ίδιο για αυτό το ρεύμα της rock. Οι Oi! συναυλίες μειώθηκαν, η σκηνή χωρίστηκε σε υπο-ομάδες που απέκτησαν «εμφυλιακές» αντιθέσεις, κοντολογίς το όλο ρεύμα παραγκωνίστηκε με αποτέλεσμα να υποχωρήσει, μαζί με το ευρύτερο punk, κάποια χρόνια αργότερα.
Έκτοτε πολλά συγκροτήματα, στριμωγμένα από τα Μ.Μ.Ε στο περιθώριο, απάντησαν στην πρόκληση με το να ενταχθούν ανοιχτά στον εθνικιστικό χώρο. Με πρωτεργάτη τον Ian Suart Donaldson συνδέθηκαν αρχικά με το fan club «White Noise», που υποστηριζόταν από το Εθνικό Μέτωπο. Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’80, όταν αποχώρησε από το Εθνικό Μέτωπο ο Μάρτιν Γουέμπστερ[2], ο Donaldson οργάνωσε το αυτόνομο μουσικοπολιτικό κίνημα «Blood n Honour», το οποίο στέγασε εκατοντάδες εθνικιστικές μπάντες ανά τον κόσμο[3], για να παρακμάσει μετά τον θάνατο του ιδρυτή του[4] κατά την δεκαετία του ’90. Μέσα στα πλαίσια του «Blood n Honour» συντελέστηκαν και κάποιες μεταβολές στον Oi! ήχο. Τα εθνικιστικά συγκροτήματα αναζητώντας τις ρίζες της ιδεολογίας τους ήρθαν σε επαφή με τον Ρομαντισμό κι έδειξαν ενδιαφέρον για τους μύθους και τις λαϊκές παραδόσεις. Σε αυτές τις θεματικές βασίζονταν, όμως, οι μουσικές δημιουργίες των δημοφιλών epic metal συγκροτημάτων. Έτσι, γνωστά συγκροτήματα της εθνικιστικής Oi!, όπως οι Screwdriver και οι Brutal Attack, δοκίμασαν να μπολιάσουν τον γνωστό τους ήχο με επιρροές του επικού heavy metal και του hard rock[5].
Ασφαλώς, εκτός από τους εθνικιστές υπήρξαν και ορισμένοι skinheads που μετά τα γεγονότα του Southall προσπάθησαν να διατηρήσουν την παλαιά, πολιτικά αστράτευτη, ταυτότητα του Oi! Εκείνοι ήταν που αντιμετώπισαν τις περισσότερες δυσκολίες, καθώς για να οργανώσουν κάποιες συναυλίες ή να κυκλοφορήσουν δίσκους αναγκάζονταν πολλές φορές από την μουσική βιομηχανία και τον τύπο να απολογούνται και να εξηγούν ότι δεν σχετίζονταν με τον ρατσισμό. Εμβληματικά σχήματα αυτής της σκηνής υπήρξαν οι The Business και οι Condemned 84. Δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε ότι βασισμένα σε τέτοια ακούσματα κάποια αμερικανικά συγκροτήματα της δεκαετίας του ’80 δημιούργησαν το ρεύμα του ακραίου ήχου, που αργότερα έγινε γνωστό ως hard core. Τέλος, στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’80, με έδρα τις Η.ΠΑ, οργανώθηκε ένα αντιφασιστικό σκέλος του Oi!, που έγινε γνωστό με τα αρχικά S.H.A.R.P.
Κατά τις δεκαετίες του ’90 και του ’00 η δυναμική του Oi! κινήματος ακολούθησε την γενικότερη καθίζηση που επιφύλαξε στο rock η εποχή της παγκοσμιοποίησης. Αν συνυπολογίσουμε ότι μετά την συναυλία της 3ης Ιουλίου του 1981 ποτέ οι real punks δεν ξαναβρέθηκαν σε κοινές συναυλίες, καθώς διατήρησαν τις ιδεολογικές τομές τους (και μάλιστα με άγριες διαθέσεις αναμεταξύ τους), θα αντιληφθούμε ότι το Oi! ήταν αναμενόμενο να παρακμάσει.
Σήμερα η σκηνή του παραδοσιακού, αστράτευτου πολιτικά, Oi! δείχνει σημάδια ανάκαμψης. Σε αυτό ενδεχομένως να έχει συμβάλει και η ήπια σχέση που έχει οικοδομηθεί ανάμεσα σε αυτούς τους traditional skinheads με τις αντιφασιστικές ομάδες και τις αριστερές οργανώσεις, που σε αρκετές χώρες έχουν βαθιά ερείσματα στην rock σκηνή. Αντίθετα, η εθνικιστική Oi! σκηνή, πέφτοντας θύμα μετά τον θάνατο του Donaldson πολλών παρακμιακών ανθρώπων, έχει περιοριστεί σε ένα underground τέλμα.
Παραδόξως μια εκδοχή του εθνικισμού ήρθε πρόσφατα ξανά στο προσκήνιο του punk κινήματος από εκεί που δεν το περίμενε κανείς. Ο τραγουδιστής των εμβληματικών για τον πολιτικό χώρο του αναρχισμού Sex Pistols, δηλαδή ο John Lydon, σε τηλεοπτικές του δηλώσεις αποστασιοποιήθηκε από την παλαιότερη αναρχική φήμη της μπάντας και επανέφερε στο προσκήνιο την πατριωτική απόχρωση του punk των 70’s. Μολονότι αρνήθηκε τον ρατσισμό υπερασπίστηκε τον Νάιτζελ Φάρατζ, δήλωσε ότι το Βrexit ήταν μια πατριωτική νίκη της εργατικής τάξης και υποστήριξε την εκλογή του Τραμπ επί τις Χίλαρι Κλίντον[6].
Εκτιμήσεις
Προσωπικά εκτιμώ ότι μια προσεκτική ανάλυση των γεγονότων φανερώνει πως η περίπτωση του «hot summer» μάλλον ταιριάζει στην τυπολογία της μεθοδικά οργανωμένης και σχεδιασμένης βίας από (παρα)κρατικούς μηχανισμούς. Είναι σαφές ότι προκειμένου να ξεσπάσουν επεισόδια όπως αυτά που ακολούθησαν την συναυλία του Southall, σε μικρό χρονικό διάστημα και σε διαφορετικά σημεία μιας χώρας, χρειάζεται μια μεθοδολογία κι ένας σχεδιασμός που δεν υπάρχει στην αυθόρμητη πεζοδρομιακή σύγκρουση –ούτε καν στην οπαδική σύγκρουση των γηπέδων.
Επίσης, πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο πρωταγωνιστικός ρόλος των Μ.Μ.Ε. Τα βρετανικά μέσα διέδωσαν άμεσα ψευδείς ειδήσεις μετατρέποντας τους θύτες σε θύματα. Ενδοιασμοί σχετικά με το αν είχαν καλή πληροφόρηση δεν νομίζω ότι πρέπει να υπάρχουν. Τα δίκτυα ενημέρωσης των συστημικών Μ.Μ.Ε είναι τόσο ισχυρά, που η περίπτωση του λάθους πρέπει να αποκλειστεί. Ιδίως αν συνυπολογίσουμε ότι, έχοντας προετοιμάσει το κλίμα κατά τα προηγούμενα χρόνια, κατάφεραν τον Ιούλιο του 1981 να πείσουν με ευκολία την κοινή γνώμη πως σε έναν «ζοφερό υπόκοσμο, όπου τα πιο περιθωριακά στοιχεία της rock συναντούσαν τον εθνικισμό, οι βίαιες προκλήσεις ενάντια σε κατατρεγμένους ανθρώπους ήταν κάτι συνηθισμένο».
Το τι όντως είχε συμβεί εκείνη την νύχτα μαθεύτηκε τελικά πολλά χρόνια αργότερα όταν οι θεατές που παραβρέθηκαν στην συναυλία επιτέλους ακούστηκαν. Μάλιστα οι λεπτομέρειες των περιγραφών τους είναι τέτοιες ώστε να μην επιδέχονται εύκολα αμφισβήτηση. Σύμφωνα με αυτές επιβεβαιώθηκε πως στο Hambrough Tavern συγκεντρώθηκαν punks από διαφορετικούς πολιτικούς χώρους. Έγινε επίσης ξεκάθαρο ότι κανείς τους δεν επιτέθηκε, ούτε πριν ούτε κατά την διάρκεια της συναυλίας, στους περίοικους. Κάποια στιγμή όλοι τους είδαν το Hambrough Tavern να περικυκλώνεται από πλήθος ανθρώπων που έδειχναν εχθρικές προθέσεις και -αφότου ανέβηκαν στη σκηνή οι 4 Skins- να δέχεται ομοβροντίες από τούβλα, πέτρες και βόμβες μολότωφ. Η όποια εμπλοκή των παρευρισκομένων στην συναυλία αποτέλεσε αντίδραση προκειμένου να υπερασπιστούν την σωματική τους ακεραιότητα. Οι αστυνομικοί προσπάθησαν να σώσουν τους θεατές και δημιούργησαν έναν διάδρομο διαφυγής. Ο χώρος εκκενώθηκε ενώ συγκροτήματα και παριστάμενοι απομακρύνθηκαν γρήγορα.
Ένα στοιχείο που βαραίνει υπέρ αυτών των μαρτυριών είναι ο τρόπος που προσεγγίζεται σήμερα το θέμα, σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν. Μέχρι πρότινος στην βιβλιογραφία της νεώτερης μουσικής ιστορίας παρουσιαζόταν η εκδοχή των Μ.Μ.Ε. Πλέον ακόμη και διαδικτυακοί τόποι όπως η Wikipedia δείχνουν ότι λαμβάνουν υπόψη τις μαρτυρίες των θεατών και υιοθετούν προσεκτικότερες προσεγγίσεις[7].
Ολοκληρώνοντας το άρθρο θέλω να καταγράψω το δικό μου συμπέρασμα. Η σκηνή του real punk των τελών της δεκαετίας του ’70 και των αρχών εκείνης του ’80, μολονότι δεν βασίστηκε σε μουσικές παραδόσεις που διαλέγονταν με τον Ρομαντισμό, απέκτησε ένα ακροατήριο στις αφηγήσεις και την δράση του οποίου εμφιλοχώρησαν ρομαντικά στοιχεία. Στην γενικότερη αντίληψη των real punks για τα πράγματα συναρμόστηκαν ο αντικαπιταλισμός, ο πατριωτισμός, η θέρμη της εφηβικής παρέας, ο πεζοδρομιακός τρόπος ζωής και η απόρριψη του αστικού παρόντος, σε μια εκδοχή που ναι μεν ήταν ακατέργαστη ιδεολογικά αλλά αφομοίωνε σαφώς αρκετά από τα στοιχεία της πρωταρχικής ρομαντικής οπτικής. Κι αυτό την έκανε εξαιρετικά ανατρεπτική και επικίνδυνη για το σύστημα εξουσίας. Οι μηχανισμοί της αστικής ελίτ έχουν αποδείξει διαχρονικά ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν επιτυχώς έναν ιδεολογικό λόγο. Αντιμετωπίζουν, όμως, με μεγαλύτερη δυσκολία ανατρεπτικές προτάσεις που συγκεράζουν την κοινωνικοπολιτική κριτική, σε ένα καλλιτεχνικό υπόβαθρο, με αισθητικές υποδηλώσεις.
Το βρετανικό σύστημα εξουσίας αναγνώρισε σε αυτό το πολιτισμικό μάγμα τις προοπτικές επικίνδυνων καταστάσεων. Και είναι σαφές πως δεν θα επέτρεπε ελεύθερο χώρο αυτοκαλλιέργειας και έκφρασης σε ομάδες με ρομαντικά αιτήματα ή καταβολές. Έτσι, την εποχή που η κυβέρνηση της Θάτσερ ισοπέδωνε την εργατική τάξη, η ύπαρξη νεανικών κοινοτήτων που υιοθετούσαν μια ρομαντική αντίληψη των πραγμάτων και αποκτούσαν κινηματική δυναμική αποτελούσε ένα εμπόδιο που θα έπρεπε να εκλείψει. Τα Μ.Μ.Ε, κάποια μέλη μεταναστευτικών κοινοτήτων και ορισμένες αντιρατσιστικές οργανώσεις εκτέλεσαν, για λογαριασμό του συστήματος εξουσίας, αυτή την αποστολή.
[1] Διαβάστε στον παρακάτω διαδικτυακό σύνδεσμο πως προσπάθησε να εξηγήσει ο Billy Idol την χρήση των εθνικιστικών συμβόλων από τους punks, πιεζόμενος αγενώς από έναν τυπικό εκπρόσωπο της mediaκής νομενακλατούρας. http://www.contactmusic.com/billy-idol/news/punk-icon-idol-upsets-jewish-tv-host-with-swastika-comments
[2] Ο Martin Webster ήταν ένα δραστήριο και οργανωτικά ταλαντούχο στέλεχος του Εθνικού Μετώπου, που από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 υποστήριζε ότι το κόμμα του θα έπρεπε να απευθυνθεί στους νεολαίους των rock ρευμάτων και στους οπαδούς των ποδοσφαιρικών ομάδων. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, όταν και η επιρροή του εντός του Εθνικού Μετώπου έφτασε στο απόγειό της, εκμεταλλευόμενος τον διωγμό του Oi! που είχε εξαπολύσει το βρετανικό κατεστημένο μετά τα γεγονότα του Southall, μέσω του fan club «White Noise» και με τον Donaldson στο πλευρό του, απορρόφησε στον εθνικιστικό χώρο το μεγαλύτερο μέρος των Βρετανών skinheads. Τελικά, λίγα χρόνια αργότερα, ο Webster αποβλήθηκε από το Εθνικό Μέτωπο λόγω μεθοδεύσεων του (μετέπειτα αρχηγού του κόμματος BNP) Nick Griffin. Η αποπομπή του Webster επιτεύχθηκε με την βάσιμη κατηγορία της ομοφυλοφιλίας που ήταν ανεπίτρεπτη στον εθνικιστικό χώρο. Έκτοτε δεν ασχολήθηκε ξανά ενεργά με την πολιτική.
[3] Είναι γεγονός ότι αν και ιδεολογικά εθνικιστική, η σκηνή που οργάνωσε ο Ian Stuart Donaldson αποτέλεσε τον κύριο παράγοντα για την διάδοση του Oi! εκτός Βρετανίας.
[4] O ο Ian Stuart Donaldson σκοτώθηκε το Σεπτέμβρη του 1993 σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Μετά τον θάνατό του υπήρξαν υποψίες ότι οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίας είχαν προκαλέσει δολιοφθορά στο αυτοκίνητο που επενέβαινε, προκειμένου να χαθεί ο έλεγχός του.
[5] Κάποιες τέτοιες κυκλοφορίες ήταν τα «Resurrection», «Conquest», «Valliant Heart», «Battle Anthem», «For The Fallen And The Free» και «When Odin Calls» των Brutal Attack και τα «After the Fire» και «Warlord» των Screwdriver. Σε γενικές γραμμές εκτιμώ πάντως ότι το πάντρεμα αυτό ήταν δύσκολο να πετύχει, γιατί βασιζόταν σε δυο ανόμοια μουσικά ρεύματα. Ωστόσο σε κάποια τραγούδια ο συνδυασμός του punk με το επικό στοιχείο παρήγαγε ένα πολύ ωραίο αμάλγαμα στα πλαίσια του R.A.C, που ο ήχος του θύμιζε New Wave Of British Heavy Metal. Στους παραπάνω δίσκους υπάρχουν πολλές τέτοιες ενδιαφέρουσες στιγμές. Ακούστε επίσης το τραγούδι «Defenders Of The Faith» των Αυστραλών Fortress. Πρόκειται για ύμνο αυτού του μουσικού ύφους.
[6] http://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/john-lydon-trump-brexit-nigel-farage-support-sex-pistols-singer-good-morning-britain-a7652981.html
Αναμφίβολα η μουσική είναι από τις κύριες εκφράσεις του ρομαντικού αισθήματος, όμως η μουσική δεν έχει την δύναμη να αλλάξει τον κόσμο (πχ κατά το peace, love & rock'nroll), παρά μόνον να βοηθήσει στην έμπνευση και στην καλλιέργεια.
Προσωπικά όμως θεωρώ λάθος να ταυτίζεται ή να βασίζεται, είτε ο Ρομαντισμός, είτε κάποια εθνικιστική πολιτική έκφραση, με την μουσική γενικά αλλά και με συγκεκριμένες μουσικές σκηνές, πόσο μάλλον με κάποιες που διακρίνονται για την νεανική θέρμη ή την εκκεντρικότητα τους.
Ίσως σε έναν βαθμό να μην είναι έτσι, όμως το skinhead έχει ταυτιστεί με τον χουλιγκανισμό, μια κακώς νοούμενη αλητεία, με έναν παραστρατιωτικό συμμοριτισμό.
Νομίζω πως και ο Λεόν Ντεγκρέλ είχε ταχθεί ενάντια σε ένα μιλιταριστικό παρουσιαστικό.
Επίσης, νομίζω πως μια μουσική σκηνή στην οποία θα πρέπει να αναφέρεται στο περιοδικό σας, είναι και το Dungeon Synth.
Υ.Γ. Πως μπορώ να σχολιάσω σε παλαιότερη ανάρτησή σας;
Η Φοιτητική Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας είπε...
Όσον αφορά την μιλιταριστική δομή των skin παρεών, στην Ελλάδα τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό ήταν αστικός θρύλος. Η έμφαση στην πεζοδρομιακή και την γηπεδική βία, μέχρι και τα μισά της δεκαετίας του '90 είχε πρωταγωνιστές πολλούς περισσότερους metalheads ή ροκάδες απ' ότι skins. Στο ερχόμενο τεύχος της Φανταστικής Λογοτεχνίας θα έχουμε συνέντευξη με δυο από τους πρώτους Έλληνες σκινάδες, με φωτογραφικό υλικό της εποχής κλπ, όπου θα απαντηθούν τέτοια ερωτήματα.
Σε ό,τι έχει να κάνει με το Dungeon Synth αν βρεθεί κάποιο παιδί που θα θελήσει να αρθρογραφήσει επ αυτού, με χαρά να το φιλοξενήσουμε.
ΥΓ. Στις παλιές αναρτήσεις η δομή του blog δεν επιτρέπει σχολιασμό. Αν θες να προσθέσεις ένα σχόλιο στείλτο μας στο flefalo@gmail.com και θα το αναρτήσουμε εμείς
Η Φοιτητική Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας είπε...
Κανονικά, δηλαδή, για το φθινόπωρο ετοιμαζόμαστε. Αρκεί, βέβαια, να μην μας τύχουν νέες απαγορεύσεις για τον κορωνοϊό.
Υπό κανονικές συνθήκες θα το είχαμε κυκλοφορήσει την άνοιξη. Αλλά λόγω των απαγορεύσεων του ιού το αναβάλαμε.
Ναι, Dungeon Synth, νεοκλασσική, Neofolk(ακόμη και Αmbient τύπου Alio Die, Mathias Grassow, Robert Rich) είναι είδη που διαπνέονται από ρομαντισμό. Σημαντικό είναι το περιοδικό που ο πυρήνας του είναι ο Ρομαντισμός (ιδεολογικά & κοσμοθεωρητικά), να μην είναι μονοδιάστατο μουσικά δηλ. να μην απευθύνεται μόνον σε rock/metalheads.
Ωραίο θα ήταν να εκδίδατε και κάποιο σημαντικό ιδεο/φιλοσοφικό έργο μέσω Κλέους, όχι μόνον μυθιστορήματα (που είναι σημαντικά επίσης)..
http://panusis.blogspot.com/2020/07/1.html
Άκουγε, να ούμε, το πρόσωπο απ΄όλα τα αρρωστιάρικα. "Σιδερένιους μαϊντανούς, ντελιβεράς from evil, μοτοκεφαλές", Ίαν Στιούαρτ και δε συμμαζεύεται. Έμπαινε στο τετράροδο θηρίο, έχωνε το στικάκι στη διαπασών και μου τρύπαγε τα μηλήγγια, να ούμε!
Ώσπου μια μέρα μου λέει: "μωρό μου, each dawn i die, Manowar".
Και της απαντάω: "Άκου μωρή και τους Έλληνες συναγωνιστές". Και, στο καπάκι, της βάζω τον Βασίλα τον Καρρά, "Κάθε Ξημέρωμα Πεθαίνω". Τέζα η μπέμπα, σας λέω.
http://panusis.blogspot.com/2020/07/blog-post_78.html
"Πολλή πλάκα έχεις. Αντιστρέφεις το νόημα κειμένου που έχει γραφτεί και έχει σχολιαστεί εδώ και καιρό (https://flefaloarticles.blogspot.com/2020/06/blog-post.html. και http://mavroskrinos.blogspot.com/2020/05/blog-post_29.html).
Κατηγορείς τους παραδοσιακούς εθνικιστές για παρωχημένη νοοτροπία τύπου "Κωλέττη" -"Κώτσο βασιλιά" και την ίδια στιγμή παραδέχεσαι ως ιδεολογικό "πατριάρχη" του χώρου το ανέκδοτο που ονομάζεται Κώστας Πλεύρης, ο οποίος ακόμη και σήμερα υιοθετεί την ορολογία που καυτηριάζεις.
Σου φταίνε οι ισλαμιστές μετανάστες που πλημμύρισαν την Ευρώπη, αλλά κάνεις τουμπεκί για τον οικονομικό και πολιτιστικό μηχανισμό του καπιταλισμού που προκαλεί τη μετανάστευση. Αν τολμήσεις να ψελλίσεις κάτι "αντισυστημικό" μένεις στον πολιτισμικό μαρξισμό των φρανκφουρτιανών. Ξεχνάς όμως ποια χώρα και ποιο πολιτικό σύστημα έδωσε καταφύγιο στην ομάδα των μαρξιστών αυτών θεωρητικών, όταν αυτοί οι κύριοι του πολιτισμικού μαρξισμού ένιωθαν να ασφυκτιούν στην Ευρώπη των παραδοσιακών εθνικιστών.
Ξεχνάς ακόμη να μας πεις ποιες είναι οι θέσεις των νεοδεξιών-νεοεθνικιστών για το ΝΑΤΟ και την αμερικανική στρατιωτική κατοχή της Ευρώπης.
Ξεχνάς επίσης να αναφέρεις ότι οι ισλαμιστές λαθρομετανάστες της ισλαμογρεκιάς είναι ιδεολογικοί (ορισμένοι) και γεωπολιτικοί (οι υπόλοιποι) σύμμαχοι των ΗΠΑ-ΕΕ. Αυτών, δηλαδή, που όπως γράφεις καλά έκανε η Λεπέν και χαλάρωσε την σκληρή γραμμή εναντίον τους. Υπάρχει μια λεπτή διάκριση που επιχειρείς να καλύψεις. Αντίπαλοι των αληθινών εθνικιστών δεν θα είναι ποτέ οι απλοί ισλαμιστές. Ακόμη κι αν βρίσκονται ως παράνομοι μετανάστες στη χώρα μας. Σ' αυτούς απλώς θέλουμε να τους δείξουμε το δρόμο της επιστροφής στις πατρίδες τους. Αντίπαλοί μας είναι οι ισλαμιστές που υποκινούνται από τους διεθνιστές καπιταλιστές και από το εβραϊκό κεφάλαιο.
Και πρώτα από όλους αντίπαλοί μας είστε εσείς, οι εκσυγχρονιστές-εξορθολογιστές του χώρου, που εκφυλίζετε την πολιτική θεωρία του εθνικισμού. Αν είστε τόσο εκσυγχρονιστές, πηγαίνετε στον Κώστα Σημίτη. Εμείς από την άλλη επειδή είμαστε αληθινοί εθνικιστές και όχι δεξιοί "νεο-εθνικιστές" θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για να υποτάξουμε την πραγματικότητα στην ιδεολογία μας. Αυτή είναι η σημασία των Ιδεών. Γι αυτό μένουν αναλλοίωτες. Δεν είναι ανταλλακτικά παντός καιρού και συμφέροντος. Αλλά μάλλον δε σας δίδαξε τον Πλάτωνα ο "πατριάρχης" σας. Ή τυχαίνει κάποιοι από εσάς να είστε πολύ φρέσκοι στον χώρο. Τόσο φρέσκοι που να προκαλείτε υποψίες..
Συνεχίστε το βιολί σας και θα δούμε ποιων οι ιδεολογικές αρχές θα επικρατήσουν στο τέλος. Σ εμάς πάντως προσφέρετε στιγμές διασκέδασης....."
Η Φοιτητική Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας είπε...
Ανώνυμε Πέμπτη, 09 Ιουλίου, και Ανώνυμε Παρασκευή, 10 Ιουλίου, 2020, τέτοιοι τύποι όπως αυτός που αναφέρετε δικαιώνουν όσα γράφουμε εδώ και χρόνια για τον ρόλο των δεξιών ψευτοεθνικιστών εντός του -εντός πολλών εισαγωγικών- χώρου.
Banshee, όπως σωστά γράφεις, εφόσον αυτοί που θεωρούν "πατριάρχη" του χώρου τον Πλεύρη ασκούν κριτική για παρωχημένο μεγαλοϊδεατισμό στους κανονικούς εθνικιστές, εμπνεόμενοι από το ύφος του Πρωτοσύγκελου θα τους αφιερώσουμε το λαϊκό τραγούδι "Ανοίξτε τα τρελάδικα".
Retrohooligan, προσυπογράφουμε!
Ιδιώνυμε, ευχαριστούμε για τον σχολιασμό.
Απολαμβάναμε και ημείς, ως ευσταλείς άλκιμοι, την νεανικήν μουσική των Πασχάλη Αρβανιτίδη, Τζον Τίκη και Λάκη Τζορντανελι. Αλλά δεν παρασυρθήκαμεν από τας σειρήνας της μαλλιαδοσύνης και του τεντιμποϊσμού. Ούτε αναγνωρίσαμε ως συναγωνιστάς τους σατανιστάς της βαρυμεταλλικής μουσικής ηχορυπάνσεως και τους βάναυσους (νεοελληνιστι χειρώνακτας) με τας δερματικάς κεφαλάς (αγγλιστί skinheads).
Θα σας αφιερώσω, πάραυτα, ένα γνωστό εθνικοπατριωτικό άσμα, σε δικούς μου, ιστορικά διδακτικούς και φιλολογικά καλλιεπείς στίχους, μελοποιημένο υπό της συναγωνίστριας Ευγενίας Μανωλίδου.
"Σαν τον Ιβάν τον τρομερό
και σαν το Μέγα Αλέξανδρο,
σαν τους Ρωμαίους
και σαν τους Πέρσες,
σε κυνηγώ
και σε πολιορκώ!
Παραδώσου λοιπόν,
άνευ όρων φασίστα
γίνε αν θέλεις
κυπίτης, δεξιός ή ΕΣΑτζης..
Του σοσιαλισμού,
τα οράματα σβήστα
και θα γίνω για σένα
φιλικός ως ΜΑΤατζης!"