του Αχιλλέα
Η Ουκρανία πριν την Επανάσταση
Η Ουκρανία μετά την διάσπαση την Σοβιετικής Ένωσης είχε έντονα οικονομικά προβλήματα τα οποία όμως μάταια η διεθνής κοινότητα πίστευε ότι θα λυθούν μέσω της ελεύθερης οικονομίας. Όπως όλες οι πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, η Ουκρανία στην πρώτη φάση της φιλελευθεροποίησής της γνώρισε το πιο ανάλγητο πρόσωπο του αγοραίου φιλελευθερισμού. Οργανωμένο έγκλημα, πολιτική διαφθορά, βία, έλλειψη κουλτούρας και απόλυτη γεωπολιτική υποταγή στα κελεύσματα των δυτικών[1]. Αυτά ήταν τα χαρακτηριστικά των πρώην σοσιαλιστικών χωρών της ανατολικής Ευρώπης στις αρχές της δεκαετίας του ’90, (με εξαίρεση χώρες που βρίσκονταν πιο κοντά στο κέντρο της Ευρώπης, όπως η Τσεχία). Για όσους αρέσκονται να ερευνούν μεταιχμιακά ιδεολο
Σύμφωνα με το «The Economist» η άσχημη οικονομική κατάσταση της Ουκρανίας φάνηκε και από τις πολιτικές αναταραχές της χώρας, κατά το 2014[3]. Η κατάσταση στο εσωτερικό της έγινε ακόμα πιο έντονη όταν ο πρώην πρωθυπουργός Γιανουκόβιτς προτίμησε να υπογράψει μία συμφωνία των δεκαπέντε δισεκατομμυρίων με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν και όχι με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο επενδυτής και επιχειρηματίας Τζώρτζ Σόρος ανέφερε χαρακτηριστικά ότι η Ευρώπη ήθελε πολλά αλλά προσέφερε λίγα, δεν ήταν δύσκολο για τον Πρόεδρο Πούτιν να προτείνει κάτι το καλύτερο[4]. Προφανώς αυτή η απόφαση του εκλεγμένου Πρωθυπουργού δημιούργησε ακόμα μεγαλύτερη ένταση στο εσωτερικό της Ουκρανίας.
Ουκρανική Επανάσταση και πόλεμος στο Ντονμπάς
Η Ουκρανική Επανάσταση, γνωστή και ως επανάσταση του Euromaidan ή επανάσταση της «αξιοπρέπειας», έγινε το 2014 όταν ξέσπασαν επεισόδια στο κεντρικό Κίεβο. Βίαιες συγκρούσεις με την αστυνομία οδήγησαν στην ανατροπή του τότε δημοκρατικά εκλεγμένου πρωθυπουργού της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανουκόβιτς[5]. Η ανατροπή του πρωθυπουργού είχε ως ακόλουθο την δημιουργία μιας καινούργιας κυβέρνησης, με το 57% του πληθυσμού να αναφέρεται στην ανατροπή του καθεστώτος ως coup d’etat[6]. Ο Βίκτορ Γιανουκόβιτς κατέφυγε στην Ρωσία με την άνοδο μιας ενδιάμεσης κυβέρνησης στο Κίεβο, μη αναγνωρισμένης από την Ρωσία. Η δυσφορία αυτή ακολουθήθηκε από την απόσχιση της Κριμαίας και την ένωση της με την Ρωσία και από τον πόλεμο ανάμεσα στην Ουκρανική Κυβέρνηση και στην περιοχή του Ντονμπάς η οποία είχε χρηματοδότηση από την Ρωσική κυβέρνηση[7].
Σφαιρική Εικόνα
Εικοσιπέντε άνθρωποι πέθαναν από τις βίαιες συγκρούσεις με την αστυνομία και περίπου χίλιοι εκατό τραυματίστηκαν σοβαρά στην Επανάσταση του Κιέβου, στις 18 Φεβρουαρίου του 2014[8]. Στην παραπάνω ημερομηνία είκοσι χιλιάδες διαδηλωτές κατέφτασαν στο ουκρανικό κοινοβούλιο για να απαιτήσουν την αποκατάσταση του Ουκρανικού Συντάγματος στην μορφή που είχε πριν την τροπολογία του το 2004. Οι επιθέσεις από την πλευρά της αστυνομίας ήταν με πλαστικές σφαίρες αλλά και κανονικές. Οι διαδηλωτές απάντησαν με καδρόνια, πέτρες, τούβλα και άλλα υλικά τα οποία μπορούσαν να προμηθευτούν με πρόχειρο τρόπο.
Είναι σημαντικό, πριν προχωρήσω στην περαιτέρω ανάλυση των κινήσεων των διαδηλωτών, να αναφερθώ τις ιδεολογικές τους καταβολές. Σε γενικές γραμμές δύο ήταν οι βασικές κατηγορίες. Αυτοί που έφεραν τις σημαίες και τα χρώματα της Ουκρανίας τα οποία συνοδεύονταν με σημαίες του Ν.Α.Τ.Ο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε εκείνους οι οποίοι έφεραν μαυροκόκκινες σημαίες, δηλαδή σημαίες του Δεξιού Τομέα (Right Sector) αλλά και κιτρινόμαυρες σημαίες τους ακροδεξιού κόμματος Σβομπόντα.
Επίσης σημαντική ήταν η παρουσία εθνικιστικών εμβλημάτων από την πλευρά των διαδηλωτών. Και πιο χαρακτηριστικά οι αριθμοί δεκατέσσερα και ογδόντα οχτώ, που δέσποζαν σε πολλές από τις αυτοσχέδιες τους ασπίδες. Επίσης το σύμβολο της στρατιωτικής ομάδας Αζόβ (Azov Battalion) ήταν μία εθνικο-σοσιαλιστική παραλλαγή ενός παλαιότερου συμβόλου. Η Αζόβ μεταγενέστερα χρησιμοποίησε τους ίδιους διαδηλωτές ως στρατιώτες στην πρώτη γραμμή εναντίων των Ρώσων της Ουκρανίας.
Η παρουσία των Ουκρανών εθνικιστών αποτελεί την πρώτη μεγάλη αμφισημία της όλης υπόθεσης. Ασφαλώς, για τους Ουκρανούς η Ρωσία είναι εθνικός εχθρός, όπως για την Ελλάδα κάποιες γειτονικές χώρες. Αλλά παράλληλα για τους εθνικιστές εχθρός είναι σήμερα η παγκοσμιοποίηση και οι θεσμοί που την προωθούν, όπως η Ε.Ε και το ΝΑΤΟ. Στην ουσία οι Ουκρανοί εθνικιστές έδωσαν μάλλον προτεραιότητα στο πατριωτικό τους συναίσθημα παρά στην ιδεολογία τους. Γιατί μπορεί η Ρωσία του Πούτιν να μην συνδέεται με τον εθνικισμό. Αλλά, όπως και να έχει, εκφράζει μια πιο συντηρητική εκδοχή του αστικού συστήματος που οι εθνικιστές πολεμούν. Κατά συνέπεια η στάση των Ουκρανών εθνικιστών προκαλεί ερωτηματικά όσον αφορά την ιδεολογική της συνέπεια, αλλά είναι ξεκάθαρη όσον αφορά την πολιτική της σημασία. Οι Ουκρανοί εθνικιστές διάλεξαν την παραδεδομένη γραμμή της εξωτερικής πολιτικής του κράτους τους και την συμμαχία με τους δυτικούς. Ναι μεν έδωσαν ιδεολογική απόχρωση στην επιλογή τους προκειμένου να αφήσουν το δικό τους πολιτικό ίχνος. Αλλά η πράξη τους αυτή μάλλον ιδεολογικό μπέρδεμα προκάλεσε στην υπόλοιπη Ευρώπη. Και ταυτόχρονα, μια πολύ καλή ευκαιρία στις μυστικές υπηρεσίες των Η.Π.Α και της Μέρκελ ώστε να θέσουν υπό την ομπρέλα τους κινήσεις ευρωπαίων εθνικιστών, που θέλησαν να συμπαρασταθούν στους Ουκρανούς συναγωνιστές. Τα ίδια ισχύουν και για τους Ρώσους εθνικιστές, που προκειμένου να αντισταθούν στην απόλυτη εξουσία του συστήματος Πούτιν, υποστήριξαν τους Ουκρανούς. Με την μόνη διαφορά ότι γι' αυτούς το βάρος της απόφασης να εναντιωθούν στο κράτος της χώρας τους ήταν πολύ μεγαλύτερο.
Στις μέρες που ακολούθησαν ο υπουργός εσωτερικών της Ουκρανίας Βιτάλη Ζαχαρτσένκο, ανέφερε ότι υπήρχε οδηγία η αστυνομία να ρίχνει πλέον κανονικές σφαίρες, καθώς η χώρα βρισκόταν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης[9]. Στις 22 Φεβρουαρίου, και ενώ συνεχίζονταν οι διαδηλώσεις στο Κίεβο και στο Υπουργείο Εσωτερικών, διαδηλωτές πήγαν στο σπίτι του πρώην πρωθυπουργού της Ουκρανίας Γιανουκόβιτς ενώ ο ίδιος είχε είδη εγκαταλείψει την χώρα αναφέροντας ότι οι «διαδηλωτές δεν είναι τίποτα παραπάνω από ληστές[10]. Την ίδια ημέρα οι διαδηλωτές είχαν καταλάβει το Κίεβο και το κοινοβούλιο αποφάσισε, με την συντριπτική πλειοψηφία τριακόσια είκοσι οκτώ υπέρ και μηδέν κατά, την καθαίρεση του Γιανουκόβιτς και τον προγραμματισμό νέων εκλογών στις 25 Μάη.
Στο ενδιάμεσο διορίστηκε ως προσωρινός πρωθυπουργός της χώρας ο Ολέξαντρ Τουρτσίνοβ στις 23 Φεβρουαρίου και στις 24 Φεβρουαρίου εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης από την νέα Κυβέρνηση εναντίον του πρώην πρωθυπουργού Γιανουκόβιτς[11]. Κατά την διάρκεια των υπόλοιπων ημερών Ρώσοι πολιτικοί και ακτιβιστές κινητοποιήθηκαν στην Κριμαία, δηλώνοντας ότι πρέπει να σταματήσουν «τους φασίστες Ουκρανούς[12]». Την πρώτη Μαΐου ο Ρώσος πρόεδρος Βλαδίμηρος Πούτιν έστειλε ρωσικό στρατό στην Ουκρανία[13].
Ο Πούτιν παρέλαβε την σκυτάλη από τους Ουκρανούς στην αναπαραγωγή μιας προπαγάνδας που είχε ως επίκεντρο τον φασισμό Η διπλωματία και των δυο πλευρών επένδυσε επικοινωνιακά στον φασισμό. Η ρωσική ανακαλώντας πρόχειρα ιστορικά αφηγήματα με καταβολές στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που όμως έχουν ριζώσει στην συλλογική μνήμη του ρωσικού λαού με τρόπο που θυμίζει το πώς ρίζωσαν στην ελληνική λαϊκή συνείδηση τα αντίστοιχα αφηγήματα της ελληνικής αριστεράς. Η ουκρανική με το να αφαιρέσει από τον εθνικιστικό της χώρο την όποια πολιτική πρωτοβουλία, μετατρέποντας τον σε δεκανίκι των αστικών δυνάμεων (όπως αντίστοιχα μετέτρεψε τον ελληνικό εθνικιστικό χώρο σε δεκανίκι της δεξιάς ο δυτικός παράγοντας στην χώρα μας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο). Οι δυο πλευρές έστησαν τα διπλωματικά τους πιόνια, επενδύοντας επικοινωνιακά στο «κακό φάντασμα» του φασισμού. Μόνο που (και) στην περίπτωση της συγκεκριμένης σύγκρουσης, αληθινός φασισμός δεν υπήρξε πουθενά. Σαφώς υπήρξαν φασίστες που ενεπλάκησαν στην σύγκρουση. Φασιστικός πολιτικός χώρος, όμως, όπως και ευρύτερα εθνικιστικός, ως ανεξάρτητος παίκτης στην όλη υπόθεση δεν υπήρξε. Ο φασισμός ήταν το άδειο σκιάχτρο που οι δυο πλευρές χρησιμοποίησαν εκατέρωθεν για να συσπειρώσουν τις δυνάμεις τους.
Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ
Η ουκρανική κυβέρνηση χαρακτήρισε την Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ (ΛΔΝ) ως τρομοκρατική οργάνωση και βρέθηκε σε πόλεμο μαζί της, όπως και με την Λαϊκή Δημοκρατία του Λουχάνσκ (ΛΔΛ). Η ΛΔΝ, ουσιαστικά ιδρύθηκε από την οργάνωση «Δημοκρατία του Ντονέσκ», η οποία η οποία είχε τεθεί εκτός νόμου στην Ουκρανία το 2007. Η ΛΔΝ δημιουργήθηκε όταν στις 7 Απρίλη του 2014 διαδηλωτές του Ντονέτσκ, που είχαν καταλάβει τα κεντρικά γραφεία της περιφερειακής διοίκησης καθώς και το Δημαρχείο αντιδρώντας στον δια της βίας φιλοδυτικό προσανατολισμό της χώρας, ανακήρυξαν την δημιουργία της ΛΔΝ[14]. Η κατάληψη και άλλων κτηρίων εξαπλώθηκε στην γενικότερη περιοχή του Ντονέτσκ και όλη την υπόλοιπη εβδομάδα.
Στις 16 Μαΐου του 2014 η ΛΔΝ χαρακτηρίστηκε και επίσημα ως τρομοκρατική οργάνωση από την ουκρανική κυβέρνηση. Στις 11 Μαΐου του 2014 το Κρεμλίνο επικρότησε του πολιτικούς αρχηγούς του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ καθώς ένα δημοψήφισμα που διεξήχθη έδειχνε την συντριπτική πλειοψηφία των περιοχών να θέλουν να ανεξαρτητοποιηθούν από την Ουκρανία[15]. Στις 24 Μαΐου η Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ και η Λαϊκή Δημοκρατία του Λουχάνσκ συνυπέγραψαν και δημιούργησαν την συνομοσπονδία της Νοβορωσίας. Ενδιάμεσα, στον Απρίλιο και τον Ιούλιο του 2014, πολλές επαρχίες της ευρύτερης περιοχής του Ντονέτσκ πέρασαν στα χέρια των ρωσόφωνων αποσχιστών χωρίς όμως αυτό να είναι κάτι το μόνιμο, καθώς οι Ουκρανικές δυνάμεις κατέλαβαν την πλειοψηφία των παραπάνω περιοχών μεταγενέστερα[16].Εν συνεχεία οι ρωσικές μονάδες, με την βοήθεια εθελοντών από άλλες χώρες, επανακατέλαβαν πολλές περιοχές κατά την διάρκεια μιας επιθετικής αποστολής του 2014[17]. Η ΛΔΝ και η Ουκρανία υπολογίζουν πως περίπου 1.870.000 άνθρωποι ζουν στην ΛΔΝ.
Από τον Φεβρουάριο του 2017 ο Ρώσος πρόεδρος έδωσε εντολή να αναγνωρίζονται πινακίδες αυτοκινήτων, διαβατήρια, διπλώματα πανεπιστημίων καθώς και άδειες γάμου που εκδίδονται στην ΛΔΝ, μέχρι να βρεθεί η χρυσή τομή στην συμφωνία «Μίνσκ Δύο» η οποία μπορεί να υπογράφτηκε ανάμεσα στους αντιμαχόμενους αλλά ποτέ δεν εφαρμόστηκε ουσιαστικά. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι εφτακόσια περίπου διαβατήρια χορηγήθηκαν σε ξένους, κυρίως εθελοντών οι οποίοι είχαν πολεμήσει εναντίον των Ουκρανών το 2014. Ανάμεσα σε αυτούς και ο Τεξανός βετεράνος και πλέον κεντρικό πρόσωπο προπαγάνδας του Ντονέτσκ,Ράσελ Μπέντλει[18].
Ο Μπένλτεϊ αποτελεί μα πολύ χαρακτηριστική περίπτωση του ιδεολογικού μπερδέματος που προκάλεσε ο συγκεκριμένος πόλεμος. Αμερικανός του νότου, που ασπάστηκε τον κομμουνισμό εμπνεόμενος από τον Τσε Γκεβάρα και ηγέτες της Ασίας, απέρριψε με μένος τον φασισμό αλλά όχι και εναλλακτικές εκδοχές του εθνικισμού. Μάλιστα, αφομοιώνοντας την εκδοχή του ρωσικού εθνικομπολσεβικισμού, βαφτίστηκε ορθόδοξος χριστιανός. Την ίδια ώρα που κατήγγειλε τις Η.Π.Α ότι συμμαχούν με ναζιστές, ο ίδιος εξέφραζε μια άλλη τάση του ριζοσπαστικού εθνικισμού και πολεμούσε δίπλα σε Ρώσους που εξέφραζαν απόψεις εμπνεόμενες από εθνικιστικά ρεύματα του μεσοπολέμου.
Για να γίνει κατανοητό το υπόβαθρο της ιδεολογικής διαπάλης θα πρέπει να συμπεριλάβουμε στην ανάλυσή μας και την γεωπολιτική θεωρία της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής. Η Ρωσία, ως μεγάλη δύναμη, προκειμένου να απλώσει την γεωπολιτική της επιρροή χρησιμοποιεί, ανάλογα την συγκυρία, δύο βασικά (και μικρότερες παραλλαγές τους στις οποίες δεν θα σταθώ) σχήματα. Το ένα είναι εκείνο της προστάτιδας των Ορθοδόξων λαών. Και το δεύτερο εκείνο του πανσλαβισμού.
Το κράτος που δημιουργήθηκε μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, και ιδίως μετά την ανάδειξη του Πούτιν στην εξουσία, συμπεριέλαβε στο δομικό του αφήγημα τόσο αυτά τα δυο γεωπολιτικά σχήματα όσο και τρία επιμέρους ιδεολογικά αποσπάσματα. Το πρώτο ιδεολογικό απόσπασμα ήταν η αποδοχή δυο στοιχείων της κληρονομιάς που άφησε η ΕΣΣΔ. Της γεωπολιτικής της εμβέλειας και της επικοινωνιακής έμφασης στην στήριξη κοινωνικών ομάδων που δεν αφομοίωσε ο καπιταλισμός του Γέλτσιν. Το δεύτερο ιδεολογικό απόσπασμα ήταν η αποδοχή της παλαιάς συντηρητικής κουλτούρας των Τσάρων, η οποία είχε αναβιώσει ήδη από την εποχή της Περεστρόικα σε εθνικιστικούς κύκλους και πολιτιστικά σωματεία. Ωστόσο, επειδή ο Πούτιν δεν είναι κάποιος ριζοσπάστης πολιτικός όλο αυτό το μίγμα ιδεολογικών αποσπασμάτων και γεωπολιτικών σχημάτων προσαρμόστηκε στην βάση ενός αστικού, καπιταλιστικού κράτους. Ενός κράτους που στο πεδίο της κουλτούρας και της ηθικής του προμετωπίδας είναι διαφοροποιημένο και πιο συντηρητικό από τα φιλελεύθερα καπιταλιστικά κράτη της δύσης. Αλλά και που στην ταξική του διαστρωμάτωση και την ουσία των μηχανισμών του παραμένει εξίσου καπιταλιστικό με αυτά.
Εφόσον η καρδιά του ρωσικού κράτους περιλαμβάνει αυτή την διαφοροποίηση σε σχέση με τα δυτικά αστικά κράτη, είναι αναμενόμενο να υπάρχουν και επιμέρους ιδεολογικές ζυμώσεις σε κύκλους Ρώσους διανοητών και σε κοινωνικά στρώματα, στις οποίες θα αντανακλάται αυτή η ιδιαιτερότητα. Η περίπτωση του Αλεξάντερ Ντούγκιν είναι η πλέον χαρακτηριστική.
Όποιος θέλει να παλινορθώσει τον κομμουνισμό, δεν έχει μυαλό. Όποιος δεν τον αποθυμεί, δεν έχει καρδιά-Βλαντιμίρ Πούτιν.[19].
Ο ευρωασιατισμός και η παραδοσιοκρατία του Ντούγκιν
Ο εκφραστής του γεωπολιτικού ευρωασιατισμού στην Ρωσία είναι ο Αλεξάντερ Ντούγκιν. Ο Ντούγκιν έγινε γνωστός στις αρχές της δεκαετίας του ’90, όταν μαζί με τον συγγραφέα Έντουαρντ Λιμόνοφ και ελάχιστους ακτιβιστές ίδρυσαν το εθνικοσμπολσεβικικό κόμμα της Ρωσίας. Ο Λιμόνοφ ήταν ο πολιτικός αρχηγός και ο Ντούγκιν ο θεωρητικός του κόμματος. Ο εθνικομπολσεβικισμός ήταν ένα ρεύμα του ριζοσπαστικού εθνικισμού που ευδοκίμησε στην Γερμανία του μεσοπολέμου. Επρόκειτο για ένα κράμα ρομαντικά εθνικιστικών αρχών πολιτικής θεωρίας με μαρξιστικές πολιτικές προσεγγίσεις. Στην αρχική γερμανική του εκδοχή είχε μικρή απήχηση στις μάζες. Οι λίγοι υποστηρικτές του, μετά από αμφιταλαντεύσεις, προσέγγισαν την στρασερική πτέρυγα του εθνικοσοσιαλισμού για να συμμαχήσουν τελικά με τους κομμουνιστές μετά την ολοκληρωτική επικράτηση του Χίτλερ εντός του εθνικοσοσιαλιστικού πεδίου.
Ο εθνικομπολσεβικισμός παρέμεινε ζωντανός διατηρώντας μια χλιαρή δυναμική στα χρόνια της σοβιετικής κυριαρχίας στην ανατολική Ευρώπη. Ο Λιμόνοφ με τον Ντούγκιν έκαναν μια ελεύθερη προσέγγιση στην παλιά ιδεολογία, με τον πρώτο να δίνει έμφαση σε στοιχεία της κουλτούρας της λογοτεχνίας του φανταστικού, στο rock και σε σύμβολα του διεθνούς κινηματογράφου και με τον δεύτερο να ενσωματώνει στην ιδεολογία του κόμματος αναφορές σε μια γκάμα προσώπων που εκκινούσε από τον Γιούκιο Μισίμα και έφτανε ως τον Τσε Γκεβάρα. Το εν λόγω κόμμα συγκέντρωσε γρήγορα ένα μεγάλο μέρος νεαρών που άκουγαν rock και διάβαζαν τους ρομαντικούς, ενώ παράλληλα διατηρούσαν σχετικά θετική γνώμη για την εποχή της ΕΣΣΔ που είχε παρέλθει. Η σημαία του κόμματος ήταν κόκκινη, με έναν άσπρο κύκλο στο κέντρο, στον οποίο αντί για την σβάστικα εμφανιζόταν το σφυροδρέπανο. Σε παραλλαγές της το σφυροδρέπανο αντικαταστάθηκε από μια χειροβομβίδα, η οποία παρέπεμπε στον τίτλο της εφημερίδας του κόμματος.
Στην αδυσώπητα καπιταλιστική εποχή του Γιέλτσιν ο κομμουνισμός άρχισε να ανακτά δυνάμεις και να συγκεντρώνει μαζική υποστήριξη, μέσα από ένα νέο κομμουνιστικό κόμμα το οποίο έδειχνε να έχει ξεπεράσει την αυταρχική αναλγησία του σοβιετικού παρελθόντος. Ταυτόχρονα, εθνικιστικές τάσεις είχαν ήδη γοητεύσει μεγάλο μέρος της ρωσικής νεολαίας. Στους κύκλους των metalheads και των punks γεννιόταν ένα εθνικιστικό ρεύμα που έδειχνε ότι σε λίγα χρόνια θα μπορούσε να γιγαντωθεί. Η ιδιομορφία του ρωσικού πολιτικού σκηνικού δεν άργησε να φέρει κοντά τους εθνικιστές και τους κομμουνιστές.
Το φθινόπωρο του 1993 όταν ο Γιέλτσιν πραγματοποίησε ένα φιλελεύθερο πραξικόπημα καταργώντας ουσιαστικά το κοινοβούλιο με τις ευλογίες της δύσης, χιλιάδες κόσμου ξεσηκώθηκε και έσπευσε να υποστηρίξει τους βουλευτές που είχαν καταλάβει το κτίριο του κοινοβουλίου. Σύσσωμο το εθνικιστικό κίνημα με τους ηγέτες του και πλήθος κομμουνιστών αντιμετώπισαν τα τανκς του κεφαλαίου. Ο Λιμόνοφ τραυματίστηκε στις εχθροπραξίες ενώ ο Ντούγκιν δεν συμμετείχε. Άλλοι σημαντικοί επικεφαλής του ρωσικού εθνικισμού, όπως ο Μπαρσάκοφ, συμμετείχαν στην ένοπλη υπεράσπιση του κοινοβουλίου.
Με το πέρασμα των χρόνων η ρωσική κοινωνία έδειξε να αποκρυσταλλώνει τρεις πολιτικές τάσεις. Εκείνη των φιλελεύθερων υποστηρικτών του Γιέλτσιν, που ήθελαν η χώρα να γίνει μια νέα Αμερική. Εκείνη των κομμουνιστών που νοσταλγούσαν την ΕΣΣΔ. Κι εκείνη των εθνικιστών, που συγχώνευε πολλές διαφορετικές πτυχές (από συντηρητικούς νοσταλγούς των Τσάρων, μέχρι νεοφασίστες και εθνικομπολσεβίκους). Η ανάδυση του Πούτιν στην εξουσία συνδέθηκε με την κρατική απόπειρα να συγχωνευτούν και οι τρεις τάσεις σε ένα κρατικό μοντέλο. Ο Πούτιν διέλυσε κάθε αντίπαλο χρησιμοποιώντας αθέμιτα μέσα. Αλλά αφομοίωσε στοιχεία των ιδεολογιών τους. Έτσι προέκυψε το σημερινό ρωσικό κράτος. Αστικό και καπιταλιστικό στη δομή του, ακολουθώντας την παράδοση του Γιέλτσιν και τα κελεύσματα της διεθνούς καπιταλιστικής κοινότητας. Με γεωπολιτικές στοχεύσεις και επικοινωνιακές αναφορές που παραπέμπουν στην ΕΣΣΔ. Και με έμφαση στην κουλτούρα της συντηρητικής, ορθόδοξης, εθνικιστικής παράδοσης.
Ο Ντούγκιν ήταν μια από τις μεταγραφές του προέδρου. Μετά την ανάδυση του Πούτιν στην προεδρία ο Ντούγκιν εγκατέλειψε τον Λιμόνοφ και κατέστη ένας ακαδημαϊκός που τροφοδοτεί με προτάσεις το ρωσικό κράτος. Ο εθνικομπολσεβικισμός του δεν θυμίζει τον κλασικό γερμανικό εθνικομπολσεβικισμό. Έχει μπολιαστεί με γεωπολιτικές αναφορές σε ένα αμάλγαμα παραδοσιοκρατικό μεν αλλά και γεμάτο αντινομίες. Ταυτόχρονα είναι ο δημιουργούς της «Τέταρτης πολιτικής θεωρίας» η οποία αναφέρει ότι οι πρώτες τρεις πολιτικές «θέσεις» είναι νεκρές. Ότι η δημοκρατία με την μορφή του liberalism έχει πεθάνει, ότι η δεύτερη (κομμουνιστική) θέση «πέθανε» λόγο μεγάλης ηλικίας (νύξη στο γεγονός ότι ο κομμουνισμός κατέρρευσε από εσωτερικές παρά εξωτερικές προστριβές) και ότι η Τρίτη θέση (ο φασισμός) καταστράφηκε όσο ακόμη ήταν σε υβριδικό στάδιο, καθώς οι δυνάμεις του άξονα καταπνίγηκαν με την ήττα τους στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο[20]. Χαρακτηριστικό είναι ότι με την μελέτη του βιβλίου της «Τέταρτης Πολιτικής Θεωρίας» είναι εύκολο να αντιληφθεί κάποιος ότι ως θεωρία επικεντρώνεται κυρίως στην Ρωσία, την οποία αντιλαμβάνεται ως μία αυτοκρατορία με πολλούς διαφορετικούς πληθυσμούς οι οποίοι όμως συνεργάζονται. Είναι μία θεωρία παν-σλαβισμού σε συνδυασμό με ψήγματα Ορθόδοξου Χριστιανισμού, όπως ακριβώς και οι πολιτικές τάσεις της ρωσικής κοινωνίας στις οποίες αναφερθήκαμε.
Μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε ότι η παραπάνω θεωρία εναρμονίζεται άψογα με την δημιουργία της Νοβορωσίας. Ο Ντούγκιν θεώρησε τις εχθροπραξίες με την Ουκρανία απαραίτητες για την δημιουργία μιας σλαβικής δύναμης φιλικά προσκείμενης στην Ρωσία[21].
Συμπέρασμα
Στην περίπτωση της Νοβορωσίας αντανακλάται όλο το ιδεολογικό σύμπλοκο της ρωσικής μετασοβιετικής κοινωνίας που αναλύθηκε παραπάνω. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να λάβουν υπόψη όσοι ασχολούνται με το θέμα της «επανάστασης του Κιέβου». Το ότι κάποιοι Ρώσοι σεπερατιστές χρησιμοποιούν σοβιετικά σύμβολα δεν τους κάνει κομμουνιστές με την έννοια που δίνει στον όρο ο τυπικός δυτικός δημοσιογραφικός λόγος. Και από την άλλη με το να χρησιμοποιούν εθνικοσοσιαλιστικά σύμβολα ορισμένοι Ουκρανοί δεν σημαίνει ότι υπάρχει αυτονομημένη πολιτικά παρουσία του εθνικιστικού χώρου στην όλη σύγκρουση. Ανάμεσα σε αυτούς που χρησιμοποιούν τα εν λόγω σύμβολα θα βρεθούν σίγουρα πολλοί που απλώς ανακαλούν ιστορικές αναμνήσεις του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου για λόγους τόνωσης του ηθικού και πρόκλησης του αντιπάλου. Θα βρεθούν, όμως, και γνήσιοι ιδεολόγοι που αντί να αγωνίζονται κάτω από την κοινή σημαία του εθνικισμού ενάντια στις δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης, γίνονται εκατέρωθεν μαριονέτες μεγάλων γεωπολιτικών σχεδιασμών.
Η εποχή Μπάιντεν μπορεί και να συνδεθεί με την αναθέρμανση της εν λόγω σύγκρουσης. Δεν ξέρουμε όμως αν θα υπάρξει κάποτε κάποια εποχή κατά την οποία οι απανταχού εθνικιστές θα επιστρέψουν ιδεολογικά στις ρομαντικές τους ρίζες και θα αποκτήσουν την παλιά, πραγματικά υπαρκτή, αυτόνομη υπόσταση της πολιτικής τους θέσης.
[1]Sutela P.,09/03/2012,The Underachiever: Ukraine's Economy Since 1991, http://carnegieendowment.org/2012/03/09/underachiever-ukraine-s-economy-since-1991#
[2] CARRERE EMMANUEL, Λιμόνοφ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ, Αθήνα, 2017.
[3]C.W.,05/03/2014, Why is Ukraine’s economy in such a mess? https://www.economist.com/blogs/freeexchange/2014/03/ukraine-and-russia
[4] Thompson Mark,12/03/2014,Soros: Ukraine needs EU Marshall Plan, http://money.cnn.com/2014/03/12/news/economy/ukraine-europe-soros/
[5] 11/02/2010, Viktory for the blue camp, http://www.economist.com/node/15501625
[6] 5Weir Fred,28/02/2017, In Ukraine, blockade threatens to force issue at heart of civil war https://www.csmonitor.com/World/Europe/2017/0228/In-Ukraine-blockade-threatens-to-force-issue-at-heart-of-civil-war
[7] Polityuk Pavel,Prentice Alessandra,28/08/2014,Ukraine leader says Russian forces are in the country as key town falls,https://www.reuters.com/article/us-ukraine-crisis-town/ukraine-leader-says-russian-forces-are-in-the-country-as-key-town-falls-idUSKBN0GS0JZ20140828
[8]Radia Kirit,18/02/2014,Ukraine Violence Leaves at Least 25 Dead,http://abcnews.go.com/International/ukraine-violence-leaves-dead/story?id=22566049
[9] 20/02/2014,Ukrainian Police Authorized to Use Live Ammo as Battle Rages,https://sputniknews.com/world/20140220187726857-Ukrainian-Police-Authorized-to-Use-Live-Ammo-as-Battle-Rages/
[10] Marson James, Cullison Alan and Kolyandr Alexander,23/04/2014,Ukraine President Viktor Yanukovych Driven From Power,https://www.wsj.com/articles/protesters-take-control-of-kiev-1393067503?tesla=y
[11] Karmanau Yuras and Danilova Maria,25/02/2014,Ukraine issues arrest warrant for missing leader https://www.yahoo.com/news/ukraine-issues-arrest-warrant-missing-leader-123251908--finance.html
[12] Lukov Yaroslav,24/02/2014,Crimea: Next flashpoint in Ukraine's crisis?, http://www.bbc.com/news/world-europe-26321329
[13] As it happened: Ukraine crisis,http://www.bbc.com/news/world-europe-26400597
[14] 07/04/2014,Ukraine: Pro-Russians storm offices in Donetsk, Luhansk, Kharkiv,http://www.bbc.com/news/world-europe-26910210
[15] Gander Kashmira,12/05/2014, Ukraine crisis: Russia backs results of Sunday's referendums in Donetsk and Luhansk,https://web.archive.org/web/20140513082128/http://www.independent.co.uk/news/world/europe/ukraine-crisis-russia-backs-results-of-sundays-referendums-in-donetsk-and-luhansk-9354683.html
[16] 13/11/2014,Ukraine crisis: Timeline,http://www.bbc.com/news/world-middle-east-26248275
[17] 18/02/2015,Ukraine crisis in maps,http://www.bbc.com/news/world-europe-27308526
[18] EoT Deutshcland ,19/05/2017, Russell Bentley ('Texas') gets the Donetsk People’s Republic’s citizenship, https://www.youtube.com/watch?v=7FsHukIzYvw
[19] CARRERE EMMANUEL, Λιμόνοφ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ, Αθήνα, 2017, σελ. 7.
[20] 36 https://www.geopolitica.ru/en/article/fourth-political-theory-shortest-presentation
[21] https://www.bbc.com/news/world-europe-28229785
Σχόλια:
Συγχαρητήρια για το άρθρο, ίσως το πρώτο σοβαρό που έχει γραφτεί από εθνικιστική σκοπιά για το εν λόγω θέμα. Δυστυχώς ο εθνικιστικός χώρος στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από έναν επιφανειακό φετιχισμό και αντιδρά αταβιστικά μόλις δει πχ τα σύμβολα του Δεξιού Τομέα ή τα σφυροδρέπανα των ρωσόφιλων της ανατολικής ουκρανίας. Μένει εκεί και δεν προχωράει να εξετάσει την υπόθεση βαθύτερα.
Αν είναι σημαντικό να εξάγουμε από την κατάσταση αυτή ένα συμπέρασμα είναι το φιλελεύθερο κατεστημένο δεν θα διστάσει, αν χρειαστεί, να χρησιμοποιήσει και εθνικιστές, φασίστες ή νεοναζί ως "χρήσιμους ηλίθιους" για να προωθήσει τα συμφέροντά του. Ειδικά τώρα που η Κίνα απειλεί να γκρεμίσει την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ και τα συμφέροντα των σιωνιστών απειλούνται από ένα ανεξάρτητο Ιραν δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει αν σύντομα δούμε να ενδυναμώνονται δήθεν "εθνικιστικές" φωνές που στο όνομας μιας δήθεν "δυτικής" κυριαρχίας και υπεροχής στηρίζουν τα σχέδια των φιλελεύθερων εξουσιαστών του δυτικού κόσμου. Πολύ πιθανόν να τους επιτραπεί να εκφέρουν και "μη πολιτικώς ορθό" λόγο στον βαθμό που θα στρέφεται εναντίον εχθρικών προς το σύστημα εθνοτήτων και λαών.
Άλλωστε, όπως πολύ σωστά παρατηρείται και στο άρθρο, αυτό δεν συνέβει και κατά τον ψυχρό πόλεμο;
Η Φοιτητική Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας είπε...
Πολύ εύστοχες παρατηρήσεις!
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Χαιρετώ την Φλεφαλο. Μια λίγο άσχετη ερώτηση, αλλά δεν ήξερα πού να την θέσω. Έχετε άποψη για το βιβλίο του Χρίστου Γούδη "Η αλήθεια για τον μακεδονικό αγώνα". Γενικά, έχετε να προτείνετε κάποιο καλό βιβλίο για το συγκεκριμένο θέμα;
Ο Draug είπε...Ευχαριστώ! Ο Dugin είναι πολύ ενδιαφέρουσα μορφή και θεωρώ αρκετά αξιόλογη. Αρκετές από τις αντιφάσεις και τα "περίεργα" σημεία που εντοπίζει κάποιος στο έργο του μπορούν να ερμηνευτούν αν σκεφτούμε την συγκεκριμένη γεωπολιτική και πραγματιστική στόχευσή του. Θα ήταν πραγματικά σημαντικό αν είχε όντως την επιρροή στον Πουτιν την οποία φημολογείται πως έχει. Δυστυχώς κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να ισχύει.
Draug, είναι αναμενόμενο ένας διανοητής να χάνει πεδία ανεξαρτησίας λόγου όταν συνδέεται με κύκλους που έχουν πιεστικές πολιτικές απαιτήσεις. Αυτό ισχύει ακόμη και για την περίπτωση που κάποιος διανοητής περάσει από το πεδίο της ελεύθερης σκέψης σε εκείνο της πολιτικής δράσης σε ένα κίνημα που ιδεολογικά τον εκφράζει. Πόσο μάλλον όταν αποκτήσει επαφές με μια εξουσία με την οποία έχει ιδεολογικές αποκλίσεις και η οποία τον λαμβάνει υπόψη σε ένα απλώς γνωμοδοτικό επίπεδο. Αλλά, για τον συγκεκριμένο διανοητή οι γνώμες στην φ.λε.φα.λο είναι διαφορετικές. Άλλα παιδιά τον εκτιμούν περαιτέρω, άλλα θεωρούν ότι είναι απλά ένας ενδιαφέρον διανοητής και τίποτε παραπάνω.
Ανώνυμε, το βιβλίο που αναφέρεις δεν το έχουμε διαβάσει. Αλλά η πάγια στάση μας σε τέτοια θέματα είναι να προτείνουμε βιβλία ιστορικών και πολιτικών επιστημόνων, αν εκείνο που μας ενδιαφέρει είναι να ερευνήσουμε το θέμα και όχι να διαβάσουμε κάτι που έγραψε κάποιος ο οποίος φαίνεται να έχει κάποιες παρόμοιες πολιτικές προσεγγίσεις με εμάς. Ο συγκεκριμένος συγγραφέας που αναφέρεις δεν είναι επιστημολογικά σχετικός με το θέμα. Δεν αποκλείεται βέβαια να έγραψε και κάτι ενδιαφέρον.
Από εκεί και πέρα έχει να κάνει με το τι ψάχνεις εσύ. Πρωτογενή βιβλιογραφία; Αν θες πρωτογενή κείμενα
1)Ίων Δραγούμης-Μαρτύρων και Ηρώων αίμα (είναι μυθιστόρημα, αλλά αυτοβιογραφικό για την εποχή που οργάνωνε τον μακεδονικό αγώνα)
2) Βιογραφία του Καπετάν Κώττα
https://www.protoporia.gr/kontoylhs-ale3andros-biografia-kapetan-kwtta-9789606716553.html
3) Ημερολόγια του Γιώργου Βάρδα (αυτό είναι πανάκριβο)
https://www.politeianet.gr/books/tsontos-bardas-georgios-petsiba-o-makedonikos-agon-tritomo-30019
Όσον αφορά το πολιτικό και ιστορικό υπόβαθρο στη δευτερογενή βιβλιογραφία αυτό είναι καλό
1)
https://www.politeianet.gr/books/9789604581702-sfetas-spuridon-epikentro-ellino-boulgarikes-anataraxeis-1880-1908-183423
2) Και αυτό καλό αλλά δεν επανακυκλοφόρησε μετά την εξάντλησή του. Συνεπώς παραθέτω το παρακάτω link με απόσπασμα
https://www.prosoma.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=219&Itemid=7
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Ευχαριστώ πολύ για τις προτάσεις!