Βασικά βιογραφικά στοιχεία και διανοητικές
αντιφάσεις
Ο Ζωρζ Σορέλ γεννήθηκε το 1847. Το 1865
εισήχθη στην Πολυτεχνική Σχολή των Παρισίων ενώ το 1870 διορίστηκε στο τμήμα
Δημοσίων Έργων ως μηχανικός. Συνέχισε να εργάζεται στο γαλλικό δημόσιο μέχρι το
τεσσαρακοστό πέμπτο έτος της ζωής του, όταν και αποχώρησε πρόωρα για να
εγκατασταθεί στο Παρίσι και να ζήσει εκεί το υπόλοιπο της ζωής του με την
ημιαναλφάβητη και βαθύτατα χριστιανή αφοσιωμένη του σύζυγο.
Από την πρώτη κιόλας περιγραφή της ζωής του
φαίνεται ότι οι «σερβιτόροι» της Δεξιάς που μοχλεύουν τον εθνικιστικό χώρο θα
βρεθούν σε δύσκολη θέση. Πως είναι δυνατόν να επικαλούνται ως ιδεολογικό
καθοδηγητή έναν άνθρωπο που εργάστηκε στον δημόσιο τομέα και μάλιστα μόνο μέχρι
τα σαράντα πέντε; Αλλά τα ωραία μόλις άρχισαν. Οι υπάλληλοι της φιλελεύθερης
εξουσίας που καμώνονται τους εθνικιστές για να περάσουν την γραμμή της Νέας
Δημοκρατίας και της πρεσβείας των ΗΠΑ συγκεκαλυμμένη κάτω από «επαναστατικές»
φανφάρες και επικαλούμενοι τον Σορέλ κατηγόρησαν την Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ. κατηγόρησαν
την Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ. ότι δεν έχει παρουσιάσει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα θέσεων και
ότι ταλανίζεται ανάμεσα σε μια αόριστη νοσταλγία για το παρελθόν και σε
μια γενική εθνοκεντρική ενατένιση, που
ξεκινά από κλασικούς εθνικιστές διανοητές για να καταλήξει στον…Ανδρέα
Παπανδρέου. Προφανώς έχουμε απαντήσει εδώ και χρόνια σε αυτή την άθλια
προβοκάτσια, δηλώνοντας ότι η πολιτική αντανάκλαση του Ρομαντισμού μπορεί να
εκφραστεί, όσον αφορά το επίπεδο της κομματικής οργάνωσης, από το μοντέλο του
μεταπολεμικού εθνικιστικού κόμματος (στην
πολιτική ανάλυση αποκαλείται και νεοφασιστικό) που υιοθέτησαν ο Τζων
Τύνταλ και ο Πίνο Ραούτι. Ενώ όσον αφορά την αυτόνομη οργάνωση συλλογικοτήτων
μπορεί να εκφραστεί ολόκληρο το φάσμα των ιδεών του αντιδιαφωτιστικού
εθνικιστικού πολιτικού Ρομαντισμού, από τις πιο συντηρητικές μέχρι τις πλέον αναρχικές. Ωστόσο, εφόσον τα Δεξιά
παρτάλια έκαναν στην λέσχη μας αυτή την κριτική, προσδιορίζοντας ιδεολογικά την
ομάδα τους ως «σορελιανή», έχει ενδιαφέρον να δούμε πως αξιολογείται από την
πολιτική επιστήμη ο Σορέλ (στο όνομα του οποίου άρθρωσαν την κριτική τους).
Γράφει, λοιπόν, ο Isaiah Berlin τα
εξής.
«[…]
άλλοι ιδεολόγοι […] του 19ου αιώνα έχουν με ασφάλεια καταταχθεί και
ταξινομηθεί. Το δόγμα, η επιρροή, οι προσωπικότητες του Μιλλ, του Καρλάιλ, του
Κοντ, […] του Ντοστογέφσκυ, του Βάγκνερ, του Νίτσε, ακόμη και του Μαρξ, έχουν
προσεκτικά τοποθετηθεί στα αντίστοιχα ράφια στο μουσείο της Ιστορίας των ιδεών.
Ο Σορέλ όμως παραμένει αταξινόμητος· […] Ήταν, άραγε, ένας τολμηρός και ευφυής
καινοτόμος […] Ή ένας απλός ρομαντικός δημοσιογράφος, όπως τον αποκαλεί ο
Τζωρτζ Λίντχαϊμ;»[1].
Ο Berlin συμπληρώνει ότι τα γραπτά
του Σορέλ παρέμειναν ευκαιριακά,
ανοργάνωτα ανολοκλήρωτα, αποσπασματικά· στην καλύτερη περίπτωση είναι αιχμηρά
πολιτικά δοκίμια ή μπροσούρες που παίρνουν αφορμή από κάποια άμεση περίσταση,
και όχι προορισμένα να ταιριάξουν σε ένα σώμα συνεκτικού και ανεπτυγμένου
δόγματος[2]. Σύμφωνα
με έναν από τους κορυφαίους ερευνητές του Σορέλ, καθώς και συνολικά του
πολιτικού Ρομαντισμού, ο λόγος του Σορέλ είχε τα παραπάνω γνωρίσματα για τα
οποία οι «σερβιτόροι» του «εκσυγχρονιστικού ελληνορωμαϊκού πρωτοφασισμού» (όπως
αυτοχαρακτηρίστηκαν) άσκησαν κριτική στην Φ.ΛΕΦΑ.ΛΟ., επικαλούμενα τον Σορέλ!!!
Εντάξει παιδιά, πέρα από το γέλιο που μας προσφέρετε, δίνετε και την ευκαιρία
να γίνει δημοσίως ένας έλεγχος της συνέπειας του ρομαντισμού μας. Και, ευτυχώς,
τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν την ιδεολογική μας ταυτότητα. Όσο για εσάς, η
στάση σας είναι παρόμοια όχι με αυτή του Σορέλ αλλά με εκείνη των επικριτών
του. Ο Berlin
επιβεβαιώνει
και αυτή την εκτίμηση γράφοντας ότι,
«οι
επικριτές του συχνά τον κατηγορούσαν ότι ακολούθησε άτακτη πορεία· οπαδός της
νομιμότητας στη νιότη του, και στα 1889 ακόμη παραδοσιοκράτης, μέχρι το 1894
είχε γίνει μαρξιστής […]. Μέχρι το 1898, επηρεασμένος από τον Κρότσε, αλλά και
από τον Έντουαρντ Μπέρνσταϊν, άρχισε να ασκεί κριτική στο μαρξισμό, ενώ την
ίδια εποχή βρίσκεται κάτω από την ισχυρή επιρροή του Ανρί Μπερξόν. Υπήρξε
υποστηρικτής του Ντρέϋφους το 1899 και επαναστάτης συνδικαλιστής κατά την
επόμενη δεκαετία […] στα δύο-τρία χρόνια που ακολούθησαν (1911-12), σύμμαχος
των βασιλικών που εξέδιδαν την Action
Francaise και
υποστηρικτής του μυστικιστικού εθνικισμού του Μπαρρές. Έγραψε με ενθουσιασμό
για τον μαχητικό σοσιαλισμό του Μουσολίνι, στα 1912, και το 1919 με ακόμη
μεγαλύτερο θαυμασμό για τον Λένιν, καταλήγοντας ολόψυχα στην υποστήριξη του
Μπολσεβικισμού και, στα τελευταία χρόνια της ζωής του, στον απροκάλυπτο
θαυμασμό για τον Ντούτσε»[3].
Η κεντρική ιδέα της σκέψης του Σορέλ
Ο Berlin πάντως δεν έδειξε να
συμφωνεί με την διαδεδομένη άποψη που θέλει τον Σορέλ να υπήρξε αντιφατικός. Η
αντίφαση είναι κάτι πολύ διαφορετικό από την πολυσχιδή ιδιομορφία της ρομαντικής
σκέψης. Σύμφωνα με τον Berlin υπάρχει ένας κεντρικός
μίτος, που συνδέει όλα όσα είπε ή έγραψε ο Σορέλ, εάν όχι ένα δόγμα, τότε μια
στάση […] μιας αναλλοίωτης άποψης για τη ζωή[4].
Ο Berlin υποστηρίζει ότι για να κατανοήσουμε τέτοιους διανοητές είναι
ασφαλέστερο να συλλάβουμε την κεντρική
ιδέα ή εικόνα (που μπορεί να είναι υπόρρητη, καθορίζει όμως την εικόνα τους για
τον κόσμο) από το να κατανοήσουμε και τα πλέον ισχυρά επιχειρήματα με τα οποία
οι στοχαστές αυτοί υπερασπίζονται τις απόψεις τους[5].
Ο Σορέλ διακατεχόταν από μια κεντρική ιδέα. Ο
άνθρωπος είναι ένας δημιουργός, που εκπληρώνει τον προορισμό του μόνο όταν
δημιουργεί· και όχι όταν […] παρασύρεται από το ρεύμα. Το πνεύμα του δεν είναι
ένας μηχανισμός […] αναλύσιμος, περιγράψιμος και προβλέψιμος από τις επιστήμες
του ανθρώπου[6].
Η κεντρική ιδέα του Σορέλ, σύμφωνα με τον Berlin, είναι ότι ο άνθρωπος, στη βέλτιστη κατάστασή του, […] αναζητά
καταρχάς την πλήρωσή του, ατομικά αλλά και από κοινού με εκείνους που
βρίσκονται κοντά του, μέσα στην αυθόρμητη […] δημιουργική δραστηριότητα, σε
έργο που συνίσταται στην επιβολή της προσωπικότητάς του σε ένα απείθαρχο
περιβάλλον[7].
Ο ύψιστος σκοπός της ζωής του ανθρώπου έγινε
στην σκέψη του Σορέλ νοητός ως ταυτόσημος με κείνον της τέχνης και της
επιστήμης. Ως μια δια βίου απόπειρα να επιβάλλεις μορφή στο χάος του φυσικού
κόσμου αλλά και του κόσμου της σκέψης του ανθρώπου […] –αυτός είναι ο σκοπός
της τέχνης όσο και της επιστήμης και προσιδιάζει σ’ αυτήν καθαυτήν την ουσία
του ανθρώπου[8].
Στην ουσία ο Σορέλ υιοθέτησε την βασική ρομαντική παραδοχή που συνέπλεκε την
πολιτική και την αισθητική φιλοσοφία με την ευρύτερη σκέψη που δίνει
προσανατολισμό στην ζωή, σε μια αδιάρρηκτη ενότητα.
Ένα από τα επιχειρήματα που εξακόντισαν
εναντίον μας οι «σερβιτόροι» με τον «σορελιανό» φερετζέ ήταν ότι ως
συλλογικότητα δίνουμε έμφαση στην γερμανική σκέψη ενώ σύμφωνα με την δική τους
αντίληψη οι ρίζες του μεσοπολεμικού εθνικισμού (και ιδίως του φασισμού) ήταν
όχι μόνο γαλλικές μα και βαθύτατα αντιγερμανικές. Προφανώς διάβασαν την
προσέγγιση του Zeev
Sternhell
πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα. Ο εν λόγω διανοητής περιγράφει την θεωρία του σε
ένα βιβλίο που κυκλοφορεί και στα ελληνικά (Ζεεβ Στέρνχελ, Η φασιστική ιδεολογία, μτφ. Σωτήρης Γιαννέλης, Έξοδος, Αθήνα,
2021). Όμως πρόκειται για ένα από τα πρώτα του κείμενα που στην συνέχεια, μέσα
από τα ίδια τα γραπτά του Sternhell, συζητήθηκε αρκετά. Μέσα από τα
πραγματολογικά στοιχεία που παρέθεσε ο Sternhell στο μεταγενέστερο
βιβλίο του που φέρει τον τίτλο Ο
Αντιδιαφωτισμός, και κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πόλις, στην
ουσία αναίρεσε κάποια από τα αρχικά του επιχειρήματα. Ασφαλώς, υπάρχουν
επιμέρους κριτικές στα συμπεράσματα του Sternehell που
έχουν να κάνουν με το ποιες τελικά είναι οι ιδεολογικές ρίζες του φασισμού.
Ο
Stenhell έδωσε το έναυσμα προς αυτή την κατεύθυνση με το να στραφεί στον
19ο αιώνα. Δεν ολοκλήρωσε, όμως, αυτό που ξεκίνησε. Ο Εμίλιο
Τζεντίλε υποστήριξε ότι μια μελέτη του φασισμού όπως αυτή του Stenhell, που δίνει έμφαση στο κίνημα και την
ιδεολογία, κρύβει τον κίνδυνο να τονιστεί η μια πλευρά του φαινομένου και να
φωτιστεί μονομερώς ο ανορθολογικά μυθικός πυρήνας της ιδεολογίας του. Ο
Τζεντίλε υπενθύμισε ότι ο φασισμός, εκτός από ιδεολογία, ήταν οργάνωση και
θεσμός[9]. Και
τόνισε ότι ένας σωστός ορισμός πρέπει να βασίζεται στον συσχετισμό ανάμεσα α)
στην οργανωτική διάσταση (κοινωνική σύνθεση, συνεκτική δομή, μέθοδοι κομματικού
αγώνα), β) στην πολιτιστική διάσταση (ιδεολογία, αξίες) και γ) στην θεσμική
διάσταση (δομές και σχέσεις που αποτέλεσαν το φασιστικό καθεστώς)[10] του
φαινομένου. Ο Τζεντίλε εκτίμησε ότι αν δεν υπήρχε αυτή η σύνδεση και ο φασισμός
παρέμενε στο επίπεδο της ανορθολογικής ιδεολογίας δεν θα γινόταν ποτέ μαζικό
κίνημα[11]. Επίσης
συμπέρανε ότι, σύμφωνα με όλα τα παραπάνω, ο φασισμός γεννήθηκε στην Ιταλία
μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και πουθενά αλλού[12].
Αν όσα έγραψε ο Τζεντίλε ισχύουν τότε αυτό
που περιέγραψε ο Stenhell δεν είναι η ιδεολογία του φασισμού. Είναι η ιδεολογία
ΚΑΙ του φασισμού. Εξάγεται αυτό το συμπέρασμα γιατί από την μια ο φασισμός, ως
πολιτικό κίνημα, ήταν κάτι συγκεκριμένο που γεννήθηκε στην Ιταλία. Αλλά, από
την άλλη, η ιδεολογία που περιγράφει ο
Stenhell ως φασιστική έχει μια δεδομένη συνέχεια και τροφοδότησε τόσο το
ιδεολογικό υπόβαθρο του φασισμού, όσο κι εκείνα των προφασιστικών και των
νεοφασιστικών κινημάτων. Και από τα ίδια τα γραφόμενα του Sternhell στο Ο Αντιδιαφωτισμός φαίνεται ότι ούτε η
Γαλλία μπορεί να διεκδικεί το μονοπώλιο για την γέννηση αυτής της ιδεολογίας
ενώ και οι απαρχές της ανάγονται πολύ πιο πίσω από το 1890.
Για να μην παρεκτραπώ σε μια συζήτηση περί
του φασισμού θα επανέλθω στο επίκεντρο του θέματος που δεν είναι άλλο από τον
Ζωρζ Σορέλ. Ο Σορέλ ήταν διανοητής της γαλλικής γενιάς του 1890, στην οποία ο Stenhell
υποστήριξε ότι εντοπίζονται οι ιδεολογικές απαρχές του φασισμού. Όμως ο Berlin σημειώνει
κάτι πολύ ενδιαφέρον. Σύμφωνα με τον Berlin η κεντρική ιδέα του Σορέλ
δεν ήταν καινούργια αλλά, βρίσκεται στον πυρήνα της μεγάλης εξέγερσης εναντίον του ορθολογισμού και του Διαφωτισμού, ταυτισμένου
με τον γαλλικό πολιτισμό ιδίως, η οποία ενέπνεε τις πιο ακραίες γερμανικές
προτεσταντικές αιρέσεις μετά τη Μεταρρύθμιση και που παίρνει προς τα τέλη του
18ου αιώνα, τη μορφή εγκωμιασμού της ανθρώπινης βούλησης έναντι τόσο
των υλικών δυνάμεων όσο και της νηφάλιας ορθολογικής γνώσης[13].
Και συμπληρώνει ο Berlin
ότι
δεν μπορεί να κατανοήσει κανείς τον
Σορέλ, ή τον αντίκτυπο των απόψεών του, εάν δεν αντιληφθεί ότι αυτό που
προξενεί τις ζυμώσεις του πνεύματός του είναι η γεμάτη πάθος πεποίθηση που
μοιράζεται με μερικούς από τους πρώιμους ρομαντικούς συγγραφείς[14]
(εννοεί τους Γερμανούς).
Στην ουσία ο Berlin υπογραμμίζει
εκείνο που αντιλαμβάνονται όσοι έχουν ουσιαστική επαφή με την ρομαντική και την
φασιστική βιβλιογραφία. Ότι η κύρια επιρροή στην διαμόρφωση της ιδεολογίας των
εθνικιστών διανοητών και των εθνικιστικών κινημάτων (προφασιστικών, φασιστικών,
νεοφασιστικών, συντηρητικών κλπ) ανά την Ευρώπη είναι αυτή της σχολής του
γερμανικού Ρομαντισμού. Προφανώς τα ανόητα «γκαρσόνια» του «ελληνορωμαϊκού,
εκσυγχρονιστικού πρωτοφασισμού της χλαμύδας» δεν είναι σε θέση να καταλάβουν
την διαφορά του αντιγερμανισμού, ως συναίσθημα ρεβανσισμού που προκλήθηκε από
την ιστορική συγκυρία του γαλλογερμανικού πολέμου (ο οποίος ολοκλήρωσε την
ενοποίηση του γερμανικού κράτους) από την επιρροή των ιδεών του γερμανικού
Ρομαντισμού στην πανευρωπαϊκή ιστορία των ιδεών της εθνικιστικής ιδεολογίας.
Κοντολογίς, «γκαρσόνια» τζίφος και το δεύτερο επιχείρημά σας. Πριν συνεχίσετε
την ανάγνωση σας προτείνω να επιστρέψετε στα της βιογραφίας προσώπων όπως
εκείνα του Γιώργη του Παπαδόπουλου, του «αόρατου ταξίαρχου» Ιωαννίδη, του λοχία
Σουλτς και άλλων σχετικών. Μην μπλέκετε με θέματα που δεν σας πρέπουν. Αν πάλι
επιμένετε, εντάξει. Συνεχίστε την ανάγνωση.
Σαν να μην έφταναν όλα τα παραπάνω ο Berlin προσθέτει
ότι η ιδέα της αξιοπρέπειας της εργασίας που υιοθέτησε ο Σορέλ, της εργασίας ως
δικαιώματος του ανθρώπου που αποτελεί έναν τρόπο ψυχικής αυτοπραγμάτωσης (σε αντίθεση με την παυλιανή ιδέα της απλής
συμμετοχής στον εργασιακό μόχθο), που βρίσκεται στην καρδιά ενός μεγάλου
τμήματος του σύγχρονου σοσιαλισμού, απορρέει από τη ρομαντική αυτή σύλληψη που
εντύπωσαν στην ευρωπαϊκή συνείδηση Γερμανοί στοχαστές, κυρίως ο Χέρντερ και ο
Φίχτε[15].
Η αναμέτρηση του Σορέλ με τα κύρια δυτικά
φιλοσοφικά δόγματα
Η δυτική παράδοση του κοινωνικού στοχασμού
έχει στηριχθεί σε δύο κεντρικά δόγματα. Το πρώτο είναι εκείνο του ορθολογισμού.
Η εκδοχή του ορθολογισμού που επικράτησε στην δυτική νεωτερική σκέψη είναι
εκείνη του Διαφωτισμού. Η ρομαντική σκέψη αντιπαρατέθηκε με το κύριο φιλοσοφικό
σχήμα της δυτικής παράδοσης, το οποίο υποστηρίχθηκε από τους ορθολογιστές
φιλοσόφους του Διαφωτισμού. Ο Berlin
αναφέρει ότι σύμφωνα με το κύριο φιλοσοφικό σχήμα της δυτικής παράδοσης η
πραγματικότητα είναι μια και μοναδική
κατανοήσιμη δομή. […] Μόλις τα γεγονότα και οι νόμοι που τα κυβερνούν γίνουν
γνωστά στον άνθρωπο, τότε κανείς, […] δεν μπορεί να επιδιώκει τίποτε άλλο εκτός
από το μοναδικό ορθό μονοπάτι. Μόνο η άγνοια για το ποιοι μπορεί να είναι αυτοί
οι σκοποί, ή ποια είναι τα ορθά μέτρα για την επίτευξή τους, μπορεί να οδηγήσει
στη δυστυχία […][16].
Η ρομαντική σκέψη επιχείρησε να καταρρίψει το κύριο φιλοσοφικό σχήμα του
δυτικού κόσμου, χτυπώντας το σε αρκετά διαφορετικά σημεία.
Υπήρχε, καταρχάς, το κυρίαρχο, εντός του
Ρομαντισμού, ιδεαλιστικό ρεύμα σκέψης. Σύμφωνα με τον ρομαντικό ιδεαλισμό
υπάρχει πράγματι ένα αρχετυπικό πεδίο πέρα από τον κόσμο της υλικής εμπειρίας,
όπως υποστηρίζει η πλατωνική παράδοση. Όμως ο άνθρωπος δεν μπορεί να αποκτήσει
επαφή με το αρχετυπικό πεδίο που φιλοξενεί όλες τις ιδέες στην τέλεια μορφή
τους μέσω του εργαλειακού ορθολογισμού των διαφωτιστών. Ο μόνος τρόπος
προκειμένου ο άνθρωπος να συλλάβει απόλυτες αλήθειες είναι η απελευθέρωση της
δημιουργικής του φαντασίας που έγινε νοητή ως η ύψιστη δυνατότητα του
ανθρώπινου νου, η πίστη στην ενστικτώδη σοφία κα την ύπαρξη χαρισματικών
ανθρώπων, η παρατήρηση των συμπεριφορών που αντέχουν στον χρόνο και
επαναλαμβάνονται στους αιώνες. Επιπλέον ο κόσμος, για τους ρομαντικούς, δεν
ήταν ένα δημιούργημα κατασκευασμένο με τέλειες γεωμετρικές αναλογίες και
μαθηματικούς υπολογισμούς, προκειμένου να αποκρυπτογραφηθεί με την λογική
ανάλυση. Ο κόσμος στην ρομαντική σκέψη έγινε νοητός ως το αποτέλεσμα μιας
θεϊκής πνοής, που μόνο μέσα από τις νοητικές ανθρώπινες λειτουργίες οι οποίες
περιλαμβάνουν υπερβατικές προοπτικές μπορεί να γίνει αντιληπτός.
Πέρα από τον ρομαντικό υπερβατικό ιδεαλισμό
υπήρχαν και βουλησιαρχικές ρομαντικές εκδοχές, οι οποίες απέρριπταν εξολοκλήρου
την θέση των ορθολογιστών ότι ο κόσμος είναι μια δημιουργία που διέπεται από
μια έμφυτη τάξη και διαθέτει φυσικούς κανόνες. Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή της
ρομαντικής σκέψης ο κόσμος είναι ένα χάος στο οποίο ο άνθρωπος καλείται να
ζήσει επιβάλλοντας συνθήκες τάξης. Προκειμένου να επιβληθούν οι καλύτερες
συνθήκες τάξης πρέπει ο άνθρωπος να απορρίψει τα μαθηματικά μοντέλα της
ερμηνείας του κόσμου καθώς και τον ορθολογισμό που βασίζεται σε μια μεταφυσική
πλάνη (εφόσον φυσική τάξη δεν υπάρχει για να την αναζητήσει η ορθολογιστική
σκέψη) και να βασιστεί στην ενστικτώδη εσωτερική του βούληση. Η βούληση δεν
είναι καλή ή κακή. Είναι αγνή και καθαρή από την φθορά του ωφελιμισμού που
περιλαμβάνει ενσωματωμένη στην ουσία του ο λογικός τρόπος συμπεριφοράς και
ανάλυσης. Είναι η έκφραση της εσωτερικής φωνής που εκφράζει την ανιδιοτελή
αλήθεια[17].
Ο ρομαντικός υπερβατικός ιδεαλισμός
υιοθετήθηκε κυρίως από ρομαντικούς διανοητές με συντηρητικές πολιτικές ιδέες
ενώ η βουλησιαρχική του εκδοχή από τους θιασώτες του πολιτικού ελευθεριακού
Ρομαντισμού. Όμως η διάκριση αυτή δεν ήταν πάντοτε απόλυτη. Πρώτα απ’ όλα γιατί
υπήρχαν ρομαντικοί διανοητές που κατά την διάρκεια της ζωής τους μετακινήθηκαν
από τον έναν στον άλλο πόλο της ρομαντικής πολιτικής σκέψης, φέροντας μαζί τους
ορισμένες από τις παλιές του αρχές και ιδέες. Αλλά και γιατί κάποιες φορές τα
ίδια τα θεωρητικά σημεία τομής ανάμεσα στον ελευθεριακό και στον συντηρητικό (ή
και αντιδραστικό) πολιτικό Ρομαντισμό ήταν δυσδιάκριτα, καθώς ιδέες και θέσεις
του ενός πόλου είχαν κοινές απαρχές με εκείνες του άλλου και αντίστροφα.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι η κεντρική ρομαντική
κριτική -συντηρητική και ελευθεριακή- στην ορθολογιστική φιλοσοφία του
Διαφωτισμού υποστήριξε πως οι ορθολογιστές ήταν απλώς κάποιοι μορφωμένοι
φανατικοί σχολαστικοί, οι οποίοι προσπαθούσαν να υποτάξουν το μάγμα του πυρήνα
της ανθρώπινης ζωής σε κανόνες και μαθηματικούς λογισμούς. Σε λογισμούς που ενώ
ήταν απλές κατασκευές της ανθρώπινης νόησης οι ορθολογιστές τις είχαν
θεοποιήσει ως αντικειμενικές και μεταφυσικές αλήθειες, με αποτέλεσμα να
εγκαθιδρύσουν θεσμούς που έπνιγαν την επινοητικότητα, τον αυθορμητισμό και την
βούληση του ανθρώπου.
Το δεύτερο μεγάλο φιλοσοφικό δόγμα της
δυτικής παράδοσης είναι η τελεολογία. Σύμφωνα με αυτό η ιστορία θα ήταν κενή
νοήματος και ένα χάος ασύνδετων επεισοδίων αν της έλλειπε κάποιος τελικός
σκοπός. Θα πρέπει, λοιπόν, να υπάρχει πρόοδος ή εξέλιξη προς την εκπλήρωση
κάποιου σκοπού. Η ιστορία θα έχει ευτυχή κατάληξη είτε η Πρόνοια οδηγήσει την
ανθρωπότητα προς αυτή με τον δικό της ανεξιχνίαστο τρόπο (χριστιανική εκδοχή),
είτε η ιστορία οδηγήσει σε μια από
στάδιο σε στάδιο αυτοπραγμάτωση του μεγάλου κοσμικού πνεύματος στην έκφραση του
οποίου υποτάσσονται η φύση, οι άνθρωποι και οι θεσμοί τους (διαλεκτική).
Ο Σορέλ απέρριπτε και τα δυο κύρια φιλοσοφικά
δόγματα. Τον ορθολογισμό τον απέρριπτε ακολουθώντας την γραμμή των ελευθεριακών
ρομαντικών. Δεν έβλεπε κανέναν λόγο να
πιστεύει κανείς ότι ο κόσμος ήταν μια έλλογη αρμονία, ή ότι η αληθής τελείωση
του ανθρώπου εξαρτιόταν από την κατανόηση της κατάλληλης θέσης που έχει
αποδοθεί σ’ αυτόν μέσα στο πλαίσιο της αρμονίας αυτής[18]
[…]. Αυτό για τους «σορελιανούς της ελληνορωμαϊκής χλαμύδας». Ο Σορέλ πίστευε
ακράδαντα στην αναλυτική αξία της λογικής επιστήμης. Όμως θεωρούσε ότι η
επιστήμη ήταν μια δημιουργία του ανθρωπίνου νου ώστε να διευκολύνει την ζωή του
και να επιβάλλει τάξη στον κόσμο. Όχι η αντανάκλαση κάποιας μεταφυσικής
αρμονίας. Σύμφωνα με τον Σορέλ η φύση δεν είναι μια τέλεια μηχανή, […]
οργανισμός ούτε κι ένα ορθολογικό σύστημα· είναι μια άγρια ζούγκλα· και η
επιστήμη είναι η τέχνη της αντιμετώπισής της κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο[19].
Ταυτόχρονα, όμως, Ο Σορέλ απέρριπτε τον
εργαλειακό ορθολογισμό και την υποταγή του ανθρώπου σε επιστημονικές εφαρμογές
λες και είναι αντικείμενο και όχι υποκείμενο δράσης. Φιλοσοφικά συστήματα που
προσπαθούν να υπερβούν την εμπειρία αντιμετωπίστηκαν από τον Σορέλ ως
αφαιρέσεις που αν εφαρμοστούν στην οργάνωση του δημόσιου βίου θα επιφέρουν
ζημιά ανάλογη με εκείνη της Γαλλικής Επανάστασης[20].
Ο Σορέλ μιλά σχεδόν τη γλώσσα του
Γουίλιαμ Μπλαίηκ. Το Δέντρο της Γνώσης σκοτώνει το Δέντρο της Ζωής. Ο
Ροβεσπιέρος και οι Ιακωβίνοι ήταν φανατικοί σχολαστικοί […] οι θεσμοί που δημιούργησαν
συνέθλιψαν τον αυθορμητισμό και την επινοητικότητα, υποδούλωσαν και
ακρωτηρίασαν τη δημιουργική βούληση του ανθρώπου[21].
Σύμφωνα με τον Σορέλ αν ο χριστιανισμός μας έχει διδάξει κάτι, είναι ότι μας έκανε να αντιληφθούμε πως το μόνο
πράγμα απόλυτης αξίας στο σύμπαν είναι η ανθρώπινη ψυχή […] που ενεργεί, που
φαντάζεται, που δημιουργεί, που ανθίσταται στις απρόσωπες δυνάμεις. […] Κατά
συνέπεια, η ζωή δεν είναι παρά μια αέναη μάχη[22].
Ωστόσο ο Σορέλ δεν ήταν ούτε θιασώτης του
δεύτερου δυτικού φιλοσοφικού δόγματος και, ασφαλώς, δεν συντασσόταν δογματικά
με καμία θρησκεία. Θεωρούσε ότι οι
θεολογικές και μεταφυσικές πίστεις στην δυνατότητα της ανθρώπινης τελείωσης
ήταν αξιοθρήνητες προσπάθειες του πνιγμένου να πιαστεί απ’ τα μαλλιά του[23]
και ήταν σφόδρα αντίθετος στην αντίληψη ότι η πρόοδος της τεχνολογίας θα
μπορούσε να σηματοδοτήσει μια τελεολογική προοπτική της ανθρωπότητας προς
κάποιον απώτατο σκοπό.
.jpg)
Η πάλη, η τεχνολογία και ο νέος άνθρωπος στην
σκέψη του Σορέλ
Η αφετηρία της φιλοσοφικής σκέψης του Σορέλ
έχει καθαρά ρομαντικό περιεχόμενο. Ο Σορέλ πίστευε ότι σε κάθε ανθρώπινη ψυχή υπάρχει κρυμμένη κάποια μεταφυσική θράκα που
ακτινοβολούσε κάτω από τις στάχτες. Εάν κάποιος μπορούσε με την πνοή του να
υψώσει σε φλόγα, θα μπορούσε να σηκώσει μια κόλαση φωτιάς, που θα κατέστρεφε τη
μετριότητα, τη ρουτίνα, τη δειλία, τον καιροσκοπισμό, της φαύλες δοσοληψίες με
την τάξη του εχθρού. Η κοινωνία μπορεί να σταθεί μόνο με την απελευθέρωση των
παραγωγών, δηλαδή των εργατών, ιδίως εκείνων που δουλεύουν με τα χέρια τους[24]. Ωστόσο, στο ξετύλιγμά της, η σκέψη του Σορέλ
προσέλαβε ορισμένα από τα κεντρικά γνωρίσματα της νεορομαντικής γενιάς του
1890, τα οποία περιελάμβαναν διαφοροποιήσεις από τον παλαιότερο Ρομαντισμό.
Οι παλαιότεροι ρομαντικοί διανοητές, με το να
διαφοροποιηθούν στον ορθολογισμό του Διαφωτισμού, προχώρησαν σε μια συνεπή
επιφύλαξη προς την τεχνολογική εξέλιξη και την βιομηχανική παραγωγή. Στην σκέψη
των παραδοσιακών ρομαντικών η τεχνολογική εξέλιξη της νεωτερικής εποχής
αποτέλεσε μια συνέπεια της μηχανιστικής αντίληψης που είχε εγκλωβίσει την
ευρωπαϊκή ιστορία στο σιδερένιο της χέρι, προκαλώντας μια σειρά από παθογένειες.
Σύμφωνα με τον Τόμας Καρλάιλ στην νεωτερική εποχή έχουμε, λοιπόν, μηχανές για την εκπαίδευση: […] Η Διδαχή […]
έχει γίνει μια ασφαλής, παγκοσμιοποιημένη, καθαρή επιχείρηση, διευθυνόμενη
χονδροειδώς από κατάλληλους μηχανισμούς[25].
[…] Έχουμε περισσότερα μαθηματικά από ποτέ αλλά λιγότερη Mάθηση[26] […]
Μια βαθιά πίστη απλώνεται σε βάθος και περιστασιακά προβάλλει στην επιφάνεια,
ότι δηλαδή αληθινές επιστήμες είναι μόνο οι εξωτερικές, ότι η μόνη καταληπτή
μέθοδος προσέγγισης του εσωτερικού κόσμου, αν υπάρχει κάτι τέτοιο, είναι μέσω
του εξωτερικού. Εν ολίγοις ότι δεν μπορούμε να κατανοήσουμε ή να ερευνήσουμε
τίποτα με άλλο τρόπο παρά μόνο μηχανικά[27]. Οι
Lowy και Sayre επισημαίνουν τα εξής.
«Το
1809, ο Franz
von Baader δημοσιεύει
το έργο Συνεισφορές στη δυναμική
φιλοσοφία σε αντίθεση με τη μηχανιστική φιλοσοφία, που θα έχει σημαντική
απήχηση στους ρομαντικούς. Στο όνομ ατου φυσικού, του οργανικού, του ζωντανού
και του «δυναμικού», οι ρομαντικοί εκδηλώνουν συχνά μια βαθιά εχθρότητα σε
οτιδήποτε είναι μηχανικό, τεχνητό, κατασκευασμένο. Νοσταλγοί της χαμένης
αρμονίας ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση, λατρεύοντας μυστικιστικά, παρατηρούν
με μελαγχολία και θλίψη της προόδους της μηχανοκρατίας, της εκβιομηχάνισης, της
μηχανοποιημένης κατάκτησης του περιβάλλοντος. Το καπιταλιστικό εργοστάσιο
φαντάζει στα μάτια τους σαν ένα κολαστήριο και οι εργάτες σαν καταραμένοι […]
αναγκασμένοι ν’ ακολουθούν τη μηχανική κίνηση, τον μονότονο ρυθμό του πιστονιού
των ατμομηχανών […]»[28].
Η τάση αυτή είναι κυρίαρχη στην ρομαντική
σκέψη και παρέμεινε ζωντανή μέχρι σήμερα. Ωστόσο, στο νεορομαντικό διανοητικό
κίνημα του 1890 προέκυψε μια πτυχή που διαφοροποίησε όσους νεορομαντικούς την
υιοθέτησαν από τους παλαιότερους ομοϊδεάτες τους. Η πτυχή αυτή του
νεορομαντισμού εγκαινίασε μια διανοητική απόπειρα προκειμένου να ενσωματωθούν
ορισμένα νεωτερικά δεδομένα στην παραδοσιακή ρομαντική φιλοσοφία. ¨Ένα από αυτά
τα νεωτερικά δεδομένα ήταν και η τεχνολογική εξέλιξη.
Μια χαρακτηριστική περίπτωση νεορομαντικού
διανοητικού ρεύματος που εξέφρασε αυτή την νέα φιλοσοφική πτυχή ήταν η τάση των
«αντιδραστικών μοντερνιστών» εντός τους κινήματος της «συντηρητικής
επανάστασης» στην μεσοπολεμική Γερμανία. «Αντιδραστικός μοντερνισμός»
ονομάστηκε η ισχυρή τάση εντός της «συντηρητικής επανάστασης» να ενσωματωθεί
στον παραδοσιακό λόγο του γερμανικού πολιτικού Ρομαντισμού η αναφορά στην
τεχνολογική εξέλιξη. Ασφαλώς, υπήρξαν «συντηρητικοί επαναστάτες», όπως ο Λούντβιχ
Κλάγκες, που παρέμειναν πιστοί στην αντιτεχνοκρατική παραδοσιακή ρομαντική
γραμμή[29].
Ωστόσο, αρκετοί άλλοι «συντηρητικοί επαναστάτες» υιοθέτησαν την νεορομαντική
πτυχή μπολιάσματος του εθνικισμού με την τεχνολογία. Αυτοί ήταν οι Γερμανοί
«αντιδραστικοί μοντερνιστές» που διαπίστωσαν ότι το εθνικιστικό τους όραμα
απαιτούσε ισχυρό στρατό προκειμένου να εκπληρωθεί. Και ο ισχυρός στρατός, στην
νεωτερική εποχή, σημαίνει αναπτυγμένη τεχνολογία. Ο Jeffrey Herff επισημαίνει
το εξής.
«Οι
αντιδραστικοί μοντερνιστές δεν ήταν λιγότερο εχθρικοί απέναντι στον ορθό λόγο
απ’ ότι οι σύντροφοί τους που
απεχθάνονταν τη μηχανή θεωρώντας την απειλή για τη γερμανική ψυχή. Το επίτευγμά
τους ήταν η συνάρθρωση ενός συνόλου πολιτιστικών συμβόλων για τους μη-
τεχνικούς διανοούμενους μέσα στο οποίο η τεχνολογία κατέστη μια έκφραση αυτής
της ψυχής, και επομένως και της γερμανικής Kultur. Δεν είναι περίεργο που αυτή η
συμφιλίωση τεχνικής και παραλόγου μας φαίνεται παράδοξη. Γιατί, αν και ήρθαν σε
ρήξη με την εχθρότητα προς την τεχνολογία που χαρακτήριζε επί έναν αιώνα τον
γερμανικό εθνικισμό, συνέχιζαν την εκατονταετή του εξέγερση ενάντια στην
ορθολογικότητα του Διαφωτισμού[30]».
Ο Σορέλ είχε πραγματοποιήσει αυτό το πάντρεμα
της ρομαντικής οπτικής με την μοντέρνα τεχνολογία αρκετά νωρίτερα, σε ένα
διαφορετικό πλαίσιο. Σύμφωνα με τον Σορέλ ο μηχανολογικός
εξοπλισμός είναι ένας συνεκτικός δεσμός πιο αποτελεσματικός […] ακόμη και από
τη γλώσσα. Όλη η δημιουργία είναι κατ’ ουσίαν καλλιτεχνική, και το εργοστάσιο
θα έπρεπε να γίνει το όχημα της ποιήσεως των μοντέρνων παραγωγών […[ Οι αξίες
των ανθρώπων, η πρακτική τους, η δουλειά τους, συνιστούν ένα δυναμικό αδιαίρετο
όλον […] Η ιστορία για τον Σορέλ ήταν […] η πάλη ανάμεσα στις δυνάμεις της
ζωτικότητας κι εκείνες της αποσύνθεσης[31].
Αυτό είναι το σημείο στο οποίο ο Σορέλ προσπάθησε να γεφυρώσει τον Ρομαντισμό
με τον μοντερνισμό. Σε αυτό προσπαθούν να αρθρώσουν το επιχείρημά τους οι
τσάτσοι που εμφανίστηκαν με το προφίλ των «σορελιανών». Ας, δούμε, λοιπόν, αν εφάρμοσαν
σωστά τις ιδέες του Σορέλ.
Το «γκαρσόνια» των υπηρεσιών πρότειναν την
συμμετοχή του κινήματος σε μια πολεμική προετοιμασία εναντίον της Τουρκίας.
Στην ουσία πρότειναν την σύνδεση της δράσης που υποτίθεται ότι θα εξέφραζε την
ζωτικότητα με τα δεδομένα της εξωτερικής πολιτικής ενός αστικού κράτους.
Εργαλειοποίησαν δηλαδή την πάλη που εκφράζει τις δυνάμεις της ζωτικότητας στην
σκέψη του Σορέλ για να υπηρετήσουν έναν σκοπό που, τυχαία ή όχι, είναι
υποστηρικτικός προς την επικοινωνιακή στρατηγική της κυβέρνησης. Ας δούμε,
όμως, τι εννοούσε ο Σορέλ και προς τα πού προσανατόλισε ο ίδιος την εφαρμογή
της ιδέας του για την πάλη ανάμεσα στις δυνάμεις της ζωτικότητας κι εκείνες της
αποσύνθεσης ως κλειδιού επεξήγησης του νοήματος της ανθρώπινης ιστορίας.
Ο Σορέλ υποστήριξε ότι η ιδέα για τον πόλεμο
ως μήτρας κάθε κοινωνικής αλλαγής έγινε αντιληπτή με τον πιο διεισδυτικό τρόπο
από τον Μαρξ[32].
«Ο
ελληνικός πολιτισμός συμβολίζεται, κατά τον Σορέλ, από τον γλύπτη που κόβει το
μάρμαρο […]. Στα σύγχρονα εργοστάσια, ο αγώνας δεν είναι απλώς ανάμεσα σε
ανθρώπους […] και τη φύση, η οποία δίνει την πρώτη ύλη, αλλά ανάμεσα στους
εργάτες και τους εργοδότες τους, που κοιτάζουν πώς να απομυζήσουν την υπεραξία
εκμεταλλευόμενοι την εργατική δύναμη άλλων ανθρώπων. Σε αυτή την πάλη οι
άνθρωποι, σαν το σίδερο που γίνεται ατσάλι, εξευγενίζονται»[33].
Δυστυχώς για τους βαστάζους των υπηρεσιών που
έχουν ξαμοληθεί στον «χώρο» ο Σορέλ περιέγραψε ως σύγχρονο πεδίο εφαρμογής της θεωρίας του για την πάλη (ως αρχής της
ιστορικής πορείας του ανθρωπίνου γένους) τον πόλεμο των εργατών ενάντια στους
καπιταλιστές. Όχι τον πόλεμο ανάμεσα σε χώρες ή έθνη. Ακόμη και κατά την
δεκαετία του 1910, όταν είχε διαρρήξει τις σχέσεις του με τους κύκλους της
γαλλικής Αριστεράς και είχε ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τους εθνικιστές
της Γαλλίας, όταν ξέσπασε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος εκείνος έμεινε αδιάφορος.
Οι περισσότεροι Αριστεροί και εθνικιστές φίλοι του έσπευσαν να υποστηρίξουν τις
γαλλικές στρατιωτικές δυνάμεις. Όμως ο Σορέλ κατά την διάρκεια του πολέμου
ένιωθε κατάθλιψη γιατί το μεγάλο όραμα της επανάστασης των εργατών είχε
ξεχαστεί. Αλληλογραφούσε με τον Κρότσε,
που το φαινόταν επικριτικός και αποστασιοποιημένος, και είπε στον φίλο του
Ντανιέλ Αλεβύ ότι ο πόλεμος δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ένας αγώνας μεταξύ των
αγγλοαμερικανικών χρηματιστών και του Γερμανικού γενικού Επιτελείου. Δεν
έδειχνε να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το ποια συμμορία θα έβγαινε νικήτρια[34].
Ασχέτως του τι πιστεύουμε εμείς στην
Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ. για την θεωρία του Σορέλ και για την προοπτική της στρατιωτικής
σύγκρουσης με άλλες χώρες σημασία έχει ότι οι «σερβιτόροι» με τις αρχαιοπρεπείς
χλαμύδες πρότειναν την φυγή προς τον πόλεμο με την Τουρκία προκειμένου να
εφαρμοστεί ο ιστορικός νόμος της πάλης για την δημιουργία ενός «νέου ανθρώπου»,
επικαλούμενοι έναν διανοητή που ο ίδιος απαξίωσε την συμμετοχή στον Πρώτο
Παγκόσμιο Πόλεμο της πατρίδας του. Τουλάχιστον ας δούμε την θετική εκδοχή του
πράγματος. Οι κυπατζήδες του παρακράτους μας προσφέρουν αφειδώς γέλιο.
Στην ουσία οι «σορελιανοί κυπατζήδες»
ακολούθησαν την ερμηνεία που έδωσε ο Μουσολίνι στα γραπτά του Σορέλ και όχι τον
ίδιο τον Σορέλ. Ο Μουσολίνι έφερε την θεωρία του Σορέλ στα μέτρα του,
μεταθέτοντας το κέντρο βάρους της σορελιανής ανάλυσης από την ταξική πάλη στον
πόλεμο ανάμεσα σε κράτη. Επρόκειτο μάλλον για ένα βολικό δάνειο που επέτρεψε
στον Μουσολίνι να διαφοροποιηθεί από τους μέχρι τότε συντρόφους του
κομμουνιστές και να δικαιολογήσει την πρότασή του για έξοδο της Ιταλίας στον Α΄
Παγκόσμιο πόλεμο στο πλευρό των Άγγλων, παρά για μια εις βάθος επεξεργασία της
σκέψης του Σορέλ. Αλλά ο Μουσολίνι έφερε στα μέτρα του τον Σορέλ (όπως ο Χίτλερ
διέπραξε την πιο θορυβώδη παραχάραξη φιλοσοφικής θεωρίας φέρνοντας στα μέτρα
του τον αντιεθνικιστή και φιλικό προς τον εβραϊσμό Νίτσε) λαμβάνοντας υπόψη τα
δεδομένα των αρχών του 20ου αιώνα. Πράγμα που έστεψε με επιτυχία το
εγχείρημά του. Πόσο έξυπνο είναι να επιχειρήσει κανείς το ίδιο πράγμα μετά από
έναν αιώνα ιστορικής και βιβλιογραφικής εμπειρίας; Προφανώς και αδυνατούν να
απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα οι «χρήσιμοι βλάκες», που χρησιμοποιούνται ως
μπροστινοί από τις υπηρεσίας προκειμένου να υποστηρίξουν τέτοιες πρακτικές,
εφόσον παραμένουν πολιτικά αμόρφωτοι και αδυνατούν να αντιληφθούν ότι η ιστορία
της ιδεολογίας που νομίζουν ότι υποστηρίζουν δεν αρχίζει και δεν τελειώνει στον
μεσοπόλεμο. Προϋπήρχε και συνέχισε να υπάρχει φέροντας τα αντίστοιχα με την
εποχή της γνωρίσματα σε όλες τις φάσεις της νεωτερικής ιστορίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Μουσολίνι μπορεί να πέτυχε την άνοδό του στο πολιτικό στερέωμα, ανάμεσα στα άλλα, και με την προσαρμογή της θεωρίας του Σορέλ στη δική του οπτική. Όμως απέτυχε παταγωδώς να υλοποιήσει τον στόχο της δημιουργίας του «νέου ανθρώπου», που επικαλέστηκαν τα «σορελιανά γκαρσόνια». Κατά τα χρόνια του φασιστικού πολιτεύματος, μέχρι την 24 Ιουλίου του 1943, ουδόλως άλλαξαν την νοοτροπία του μικροαστισμού στις μεγαλύτερες πληθυσμιακές ομάδες του ιταλικού λαού. Ο ίδιος ο Μουσολίνι το παραδέχτηκε όταν το 1940 ο ιταλικός στρατός δεν μπόρεσε να κάνει ούτε βήμα στα γαλλικά σύνορα, μολονότι η Γαλλία είχε χάσει από τους Γερμανούς και είχε σχεδόν συμφωνήσει την ανακωχή μαζί τους. Δήλωσε τότε οργισμένος ότι η Ιταλία δεν διέθετε το κατάλληλο έμψυχο δυναμικό στον λαό της για να εκπληρώσει το ιστορικό της πεπρωμένο δια του πολέμου. Είναι το υλικό που μου λείπει ετόνιζε. Και ο Μιχαήλ Άγγελος χρειαζόταν μάρμαρα για να κάμνει τα αγάλματά του. Αν είχε μόνο άργιλο, θα ήταν ένας απλούς κεραμοποιός.[35] Αλλά και η ανατροπή του φασιστικού πολιτεύματος, που προήλθε έπειτα από συνεννόηση πρωτοκλασάτων στελεχών του φασιστικού κόμματος με τους κύκλους της συστημικής αστικής Δεξιάς μετά την συνωμοσία της 24ης Ιουλίου, δεν προκάλεσε ουσιαστικές αντιδράσεις στον ιταλικό λαό ή έστω στην βάση του φασιστικού κινήματος.
Όπως έγραψε ο Ι. Ε. Γκίκας η δομική αδυναμία του
πολιτεύματος στο οποίο πρωταγωνίστησε ο Μουσολίνι αποδείχτηκε τόσο από την
προθυμία με την οποία συνεργάστηκαν στη σύλληψή του οι προϊστάμενοι των
υπηρεσιών της αστυνομίας όσο και από την αδιαφορία που επέδειξαν έπειτα όλοι οι
στυλοβάτες του: το κόμμα, οι ένοπλες
ομάδες δράσεως, η μιλίτσια […], οι λεγεώνες των μελανοχιτώνων. Ο Μουσολίνι
έπεσε, ύστερα από 21 χρόνια […] χωρίς να ανοίξει μια μύτη […]. Μόνο ο
Διευθυντής του Πρακτορείου «Στέφανι», ο γερουσιαστής Μοργκάνι, αυτοκτόνησε στο
άκουσμα της συλλήψεως του Μουσολίνι. Ο Βασιλιάς, ο Αμπρόζιο και ο Μπαντόλιο
μπορούσαν να υπερηφανευθούν για την αναίμακτη και ήρεμη ανατροπή ενός
καθεστώτος που φαινόταν παντοδύναμο[36].
Συνεπώς, τόσο ο Πρώτος όσο και ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος φαίνεται ότι δεν
διαμόρφωσαν τον τύπο του ανθρώπου ο οποίος θα υπερέβαινε την μετριότητα της αστικής καθημερινότητας.
Αντιθέτως, μάλιστα, το πιο πιθανό είναι η συμμετοχή στον Δεύτερο Παγκόσμιο
Πόλεμο να διευκόλυνε την πτώση του Μουσολίνι. Ενδεχομένως, αν δεν ήταν
στραμμένη η προσοχή της κοινής γνώμης στα θέατρα του Δεύτερου Παγκοσμίου
Πολέμου και αν δεν υπήρχε ο φόβος της επικείμενης εισβολής των Αγγλοαμερικανών
στην Ιταλία, ο Μουσολίνι να είχε περισσότερα στελέχη στο πλευρό του. Η πολεμική
αναμπουμπούλα μάλλον εξυπηρέτησε τους σχεδιασμούς των αστικών κύκλων ενάντια
στον αρχηγό των φασιστών.
Ο ρομαντικός σοσιαλισμός του Σορέλ
Ο Σορέλ δεν υπήρξε τυπικός μαρξιστής.
Υιοθέτησε μέχρι το τέλος την ιδέα ότι οι αισθητικές και οι ηθικές αξίες είναι
ανεξάρτητες από την πορεία των ιστορικών γεγονότων[37].Απέρριπτε
την ντετερμινιστική πτυχή της σκέψης του Μαρξ. Η απουσία αίσθησης των απόλυτων
ηθικών αξιών και του ρόλου που παίζει η ηθική στην ανθρώπινη βούληση ήταν για
τον Σορέλ η πιο μεγάλη αδυναμία του Μαρξ[38].
Οι αισθητικές και ηθικές αξίες είναι, κατά τον Σορέλ, ανεξάρτητες από την
πορεία των ιστορικών γεγονότων. Αυτές πρέπει να αποτελούν τους φάρους της ζωής
και της κοινωνικής δράσης. Στην νεωτερική εποχή ο Σορέλ υποστήριξε ότι ο
κοινωνικός φορέας των αληθινών ηθικών αξιών είναι το προλεταριάτο. Ο Berlin υποστήριξε πως για τον Σορέλ οι προλετάριοι ήταν ό,τι ήταν ο «λαός» για
τον Χέρντερ […] ό,τι ήταν το «έθνος» για τον Μπαρρές. Είναι αυτή η
παραδοσιοκρατία που είχε από κοινού με έναν τύπο συντηρητικών[39].
Ο Σορέλ θεωρούσε την δικαιοσύνη ως μια από τις αξίες που ήταν απρόσβλητες απ’
την κοινωνική αλλαγή. Αυτή η προσήλωσή του στην ιδέα της δικαιοσύνης τον έκανε
να υποστηρίξει μαζί με τους υπόλοιπους σοσιαλιστές τον Ντρέυφους στην περίφημη
εκείνη υπόθεση και να συγκρουστεί με τους συντηρητικούς, τους ρεβανσιστές και
τους εθνικιστές.
Με τον Μαρξ συμφώνησε στην ανάλυση της
ταξικής πάλης. Σύμφωνα με τον Σορέλ η ιδέα για τον πόλεμο των τάξεων ως μήτρας
κάθε κοινωνικής αλλαγής ήταν η πιο διεισδυτική σύλληψη του Μαρξ[40].
Ωστόσο στην συνέχεια της ανάλυσης ο Σορέλ πρόσθεσε τα δικά του εννοιολογικά
εργαλεία και απέκρουσε τον μαρξιστικό ντετερμινισμό. Η ιστορία, σύμφωνα με τον
Σορέλ, έχει μορφή ανεξέλεγκτης ροής και όχι προδιαγεγραμμένη υπακοή σε αδήριτες
νομοτέλειες κάποιων νόμων της ιστορίας[41].
Όπως επισήμανε ο ο Berlin, ο
Σορέλ
«αποδέχεται
πλήρως τη μαρξιστική άποψη ότι οι οικονομικοί νόμοι δεν είναι νόμοι της φύσης,
αλλά ανθρώπινες διευθετήσεις, δημιουργημένες […] προς το συμφέρον μιας
δεδομένης τάξης. Η θεώρησή τους ως αντικειμενικών αναγκαιοτήτων, όπως έκαναν οι
αστοί οικονομολόγοι, ισοδυναμεί με […] μια ψευδαίσθηση που γίνεται παιχνίδι στα
χέρια εκείνης της τάξης προς το συμφέρον της οποίας είναι να παρουσιάζονται οι
διευθετήσεις αυτές ως αιώνιες και αμετάβλητες. Όμως στη συνέχεια συνάγει το μη
μαρξιστικό βουλησιοκρατικό συμπέρασμα ότι η προσπάθεια και η πάλη που απορρέουν
από την ελεύθερη επιλογή μπορούν να αλλάξουν πολλά· και κατά συνέπεια
διαχωρίζει τη θέση του από τον ορθόδοξο που εμμένει σε έναν αυστηρό και
προβλέψιμο αιτιώδη συσχετισμό ανάμεσα στις παραγωγικές δυνάμεις και το
εποικοδόμημα των θεσμών και των ιδεών[42]».
Ο Σορέλ υποστήριξε ότι ο Μαρξ προσκολλήθηκε υπερβολικά στον εγελιανό
εκείνο υπηρέτη για όλες τις δουλειές, το Παγκόσμιο Πνεύμα[43].
Ωστόσο παραδέχτηκε τον Μαρξ γιατί κατανόησε ότι η οικονομία δεν ήταν οι μύλος
στον οποίο μπορούσες να αλέσεις
οποιοδήποτε πρόβλημα αντιμετωπίζεις και να πάρεις τη λύση του[44].
Η ίδια ρομαντική οπτική διαμόρφωσε την εικόνα του Σορέλ και για την κοινωνία.
Σύμφωνα με τον Σορέλ η κοινωνία είναι
δημιουργία, ένα έργο τέχνης, και όχι […] απλό προϊόν των οικονομικών δυνάμεων[45].
Ο Berlin αναφέρει μια σειρά από
διαφωνίες του Σορέλ με τον Μαρξ. Την ιδέα
για το κόμμα των εργατών, τη θεωρία και τα πρακτικά μέτρα για την οργάνωση της
επανάστασης, τον ντετερμινισμό του, και πάνω απ’ όλα το δόγμα της δικτατορίας
του προλεταριάτου, που ο Σορέλ το θεωρεί μιαν απειλητική υποτροπή των
χειρότερων στοιχείων του καταπιεστικού ιακωβινισμού. Ακόμη και η αναρχική αταξική κοινωνία με την οποία πρόκειται να
ξεκινήσει η αληθινή ανθρώπινη ιστορία κυριολεκτικά αγνοείται από τον Σορέλ[46].
Ο σοσιαλισμός δεν είναι μια έννοια που μπορεί
να αποκρυσταλλωθεί εύκολα σε έναν κοινά αποδεκτό ορισμό. Ούτε οι ιδεολογικές
του εκφάνσεις ή οι πρακτικές του εφαρμογές είναι πάντοτε καθολικά αποδεκτές ως
τέτοιες. Ο Σορέλ ήταν ένας διανοητής που προσέθεσε την δική του ερμηνεία στην
εννοιολόγηση του όρου «σοσιαλισμός». Διακήρυξε έτσι ότι ο σοσιαλισμός δεν είναι
δόγμα, ούτε πολιτικό σύστημα, αλλά η
χειραφέτηση των εργατικών τάξεων που αυτοοργανώνονται, αυτοκαθοδηγούνται, και
δημιουργούν νέους θεσμούς[47].
Μάλλον ως προοδευτικά αυξανόμενο συλλογικό βίωμα αντιλήφθηκε, λοιπόν, τον
σοσιαλισμό ο Σορέλ.
Ρομαντική θα χαρακτήριζε κανείς και την θέση
του Σορέλ για την επανάσταση. Η
προλεταριακή επανάσταση δεν είναι απλώς μια εξέγερση των φτωχών εναντίον των
πλουσίων […] Η αληθινή κοινωνική επανάσταση […] πρέπει να είναι η εξέγερση μιας
ηρωικής τάξης παραγωγών και δημιουργών εναντίον των εκμεταλλευτών και των
πρακτόρων […] τους[48].
Ωστόσο, ως νεορομαντικός, ο Σορέλ επικάλυψε την ρομαντική αυτή αναλυτική του
βάση με μοντερνιστικά σχήματα. Θεωρούσε ότι η επανάσταση θα γινόταν εφικτή μόνο
αν μια κοινωνία φτάσει σε ένα ορισμένο στάδιο τεχνολογικής ανάπτυξης (μαρξιστικό
δάνειο) πράγμα που θα επιτρέψει στην εργατική τάξη να αναπτύξει ένα ισχυρό
ηθικό πρότυπο[49]. Ο Berlin άσκησε μια εύστοχη κριτική
σε αυτή την θέση του Σορέλ. Έγραψε ότι ο Σορέλ δεν φαίνεται να έχει στοχαστεί μια κοινωνία τόσο εκβιομηχανισμένη, ώστε
να παράγει μια τεχνοκρατική γραφειοκρατία που να εμπλέκει στα γρανάζια της τόσο
τους διευθύνοντες όσο και τους εργάτες, στην οποία ο κοινωνικός δυναμισμός
καταπνίγεται από την οργάνωση που απαιτεί το ογκώδες μέγεθος του βιομηχανικού
συστήματος[50].
Ο Berlin πρόσθεσε ότι ο Σορέλ δεν φαινόταν να νοιάζεται για τα προβλήματα της φτώχειας και της εξαθλίωσης καθαυτά[51] αλλά έβλεπε την εργατική τάξη ως την δύναμη που θα διέλυε την πολιτική τάξη του αστικού φιλελευθερισμού, η οποία είχε οικοδομηθεί πάνω στην αδικία και την απόλυτη ηθική παρακμή. Έτσι ο Σορέλ δεν είχε κάποια πρόταση για την μελλοντική οργάνωση μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας. Ο Σορέλ αποστρέφει το βλέμμα από τα μεθεόρτια της τελικής νίκης της εργατικής τάξης. Τον απασχολεί μόνον η άνοδος και η πτώση, οι δημιουργικές κοινωνίες και τάξεις, αλλά και οι παρακμιακές[52].
Η απόρριψη της αστικής δημοκρατίας ως γέφυρα
συνεννόησης του Σορέλ με τους εθνικιστές
Ο Σορέλ αποτελεί μέχρι σήμερα σημείο αναφοράς
των ανά την Ευρώπη εθνικιστών. Ωστόσο δεν φαίνεται να μεταπήδησε μέχρι το τέλος
της ζωής του ιδεολογικά στον εθνικισμό. Εκείνα που τον έκαναν συμπαθή στους
εθνικιστές και τον έφεραν σε επαφή μαζί τους ήταν δυο γνωρίσματα της σκέψης
του. Πρώτον η ρομαντική βάση της πολιτικής του ανάλυσης και δεύτερον η απέχθειά
του για την φιλελεύθερη, αστική δημοκρατία (καθώς και για πολλές εκ των κύριων
ιδεών της πολιτικής σκέψης του φιλελεύθερου Διαφωτισμού).
Ο Σορέλ από την δεκαετία του 1890 κι έπειτα
υπήρξε φανατικός εχθρός του αστικού κοινοβουλευτισμού. Πίστευε ότι μόνο η
πολιτική σύγκρουση εξαγνίζει. Κατά τον Σορέλ η φιλελεύθερη δημοκρατία δεν ήταν
μόνο το υποκριτικό πολίτευμα που κατήγγειλαν οι μαρξιστές. Ήταν ένα σύστημα με
διεφθαρμένη κεντρική ιδέα. Σύμφωνα με τον Σορέλ τα βασικά στοιχεία της αστικής
κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, όπως η
συμφιλίωση των διαφορών […] η αφοσίωση στο κοινό συμφέρον, η Γενική Βούληση του
Ρουσσώ που υψώνεται πάνω από τη μάχη των φατριών-, όλα αυτά καταστρέφουν τους
όρους υπό τους οποίους και μόνον οι άνθρωποι μπορούν να αρθούν στο πραγματικό
τους ανάστημα- καταστρέφουν την πάλη, την κοινωνική σύγκρουση[53].
Ο Σορέλ πίστευε ότι ο μόνος δρόμος για την συγκρότηση εργατικού κινήματος ήταν
η αποφυγή του κόμματος και η διατήρηση του συνδικαλισμού σε μια αυτόνομη,
ακομμάτιστη βάση[54].
Κάπου στο μεταίχμιο της ολοκληρωτικής
απόρριψης του αστικού φιλελευθερισμού δημιουργήθηκε καθ’ όλη την διάρκεια της
νεωτερικότητας ένας πολιτικός λόγος με κοινές αναφορές ανάμεσα στους
σοσιαλιστές και τους συντηρητικούς αντιδιαφωτιστές. Όσον αφορά τον Σορέλ ο Berlin σημείωσε
ότι η γλώσσα του πολιτικού του λόγου ήταν παρόμοια με εκείνη του Ντε Μαιστρ,
του Καρλάιλ, των Γερμανών εθνικιστών, του Μωρράς και του Μπαρρές[55].
Είναι όμως ενίοτε και η γλώσσα του Φουριέ
και του Κόμπεττ, του Προυντόν και του Μπακούνιν, και αυτή αργότερα θα μιλούσαν
οι Φασίστες και οι Εθνικοσοσιαλιστές και οι λόγιοι σύμμαχοί τους σε πολλές
χώρες […]. Κανείς δεν βρισκόταν εγγύτερα σ’ αυτόν τον τρόπο σκέψης και έκφρασης
από τους αριστερούς λεγομένους ναζί –τον Γκρέγκορ Στράσσερ και τους οπαδούς του
τις πρώτες μέρες του Χίτλερ, και στη Γαλλία άντρες όπως ο Ντεά και ο ντριέ λα
Ροσέλ[56].
Ο Berlin καταλήγει
στο εξής χρήσιμο συμπέρασμα.
«Υπάρχει
στην ευρωπαϊκή ριζοσπαστική παράδοση ένα ρεύμα ενάντια στους διανοούμενους[57]
και τον Διαφωτισμό, σε συμμαχία ενίοτε με τον λαϊκισμό, ή τον εθνικισμό, ή τον
νεο-μεσαιωνισμό, που φτάνει πίσω μέχρι τον Ρουσσώ και τον Χέρντερ και τον
Φίχτε, και εισχωρεί στο αγροτικό, αναρχικό, αντισημιτικό και άλλα
αντιφιλελεύθερα κινήματα, δημιουργώντας ανώμαλους συνδυασμούς, και μερικές
φορές σε ανοιχτή ρήξη, άλλες πάλι σε μιαν άβολη συμμαχία, με τα διάφορα ρεύματα
της σοσιαλιστικής ή επαναστατικής σκέψης»[58].
Αυτό που περιγράφει ο Berlin στην
παραπάνω παράγραφο είναι, σε γενικές γραμμές, η παράδοση του πολιτικού
Ρομαντισμού. Η παράδοση που φιλοξενεί στην δεξαμενή των πολιτικών της ιδεών
εθνικιστικά, συντηρητικά αλλά και ελευθεριακά ρεύματα, τα οποία προκρίνουν
εναλλακτικές προς την ιδεολογική κυριαρχία του φιλελεύθερου Διαφωτισμού. Και
μολονότι οι εναλλακτικές των ελευθεριακών και των συντηρητικών ρευμάτων της
σκέψης του πολιτικού Ρομαντισμού μπορεί να καταλήγουν σε διαφορετικές (ή και
αντίθετες) τελικές πολιτικές προτάσεις, υπάρχει μια βαθύτερη «εγγύτητα
πνεύματος» που τα κάνει να επικοινωνούν αδιόρατα και μέσω αφανών διανοητικών
οδών. Αυτή η αδιόρατη επικοινωνία ανάμεσα στον ελευθεριακό και τον συντηρητικό
Ρομαντισμό έκανε τον Σορέλ να στραφεί προς τους εθνικιστές κι εκείνους να
ανταποκριθούν διαβάζοντάς τον μετά την πρώτη δεκαετία του 20ου
αιώνα. Χωρίς, όμως, ποτέ να μεταπηδήσει ο Σορέλ στο πεδίο της ιδεολογίας του
εθνικισμού. Εκείνο που αναγνώριζε στους εθνικιστές ήταν η κοινή απέχθεια για το
πολιτικό σύστημα που και ο ίδιος απεχθανόταν και η διάθεση να το πολεμήσουν
μέχρι το τέλος όπως κι εκείνος επιθυμούσε. Από εκεί και πέρα, μεταγενέστερα
εθνικιστικά κινήματα δανείστηκαν επιλεκτικά ορισμένες ιδέες του Σορέλ που
ταίριαζαν με τα προγράμματά τους.
Η ιστορική διαδρομή της προσέγγισης του Σορέλ
με τους εθνικιστές ήταν η εξής. Αρχικά ο Σορέλ έγινε γνωστός λόγω των διαλέξεων
που έδινε στα γραφεία του εντύπου Cahiers de la Quizane του Σαρλ Πεγκύ. Επρόκειτο
για έναν χώρο που επικρατούσαν πολιτικές ιδέες με ανάμικτά σοσιαλιστικά και
ρομαντικά γνωρίσματα, που όμως είχε σαφή «προοδευτικό» προσανατολισμό. Ωστόσο
μετά τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1910 ο Σορέλ στράφηκε κατά των συνδικαλιστών
που είχαν ακολουθήσει τον δρόμο της σοσιαλδημοκρατίας και άρχισε να στρέφεται
κατά Εβραίων αριστερών διανοητών με σφοδρότητα. Ταυτόχρονα άρχισε να ψάχνει
τους καινούργιους ιππότες που θα ανέτρεπαν την παρακμιακή φιλελεύθερη
δημοκρατία, εφόσον οι συνδικαλιστές εργάτες είχαν παρεκκλίνει από τον
προσανατολισμό που εκείνος θεωρούσε επαναστατικό. Τότε ξεκίνησε το φλερτ με
τους εθνικιστές του Μπαρές και τους μοναρχικούς του Μωρράς. Όταν αυτή η
προσέγγιση άρχισε να αποδίδει καρπούς ο Πεγκύ και οι περισσότεροι παλιοί
συναγωνιστές εγκατέλειψαν τον Σορέλ. Ωστόσο η φιλία του Σορέλ με τους διανοητές
του εθνικιστικού χώρου δεν διήρκεσε για πολύ. Με την έναρξη του Α Παγκοσμίου
Πολέμου ο Σορέλ αποστασιοποιήθηκε και επέδειξε την αδιαφορία για την έκβαση της
μάχης. Κατά την διάρκεια του πολέμου αλληλογραφούσε με τον Κρότσε, τον οποίο
θεωρούσε επίσης αποστασιοποιημένο. Είχε ήδη εκφράσει την συμπάθειά του για τον
Μουσολίνι αλλά μετά τον πόλεμο επέκρινε τις αρχές του φασισμού, μολονότι
εξακολουθούσε να θεωρεί τον Μουσολίνι μεγαλοφυή πολιτικό. Πολύ περισσότερο
εκτιμούσε τον Λένιν, στον οποίο αναγνώριζε τον μεγαλύτερο μαρξιστή μετά τον
Μαρξ[59].
Όπως σημειώνει ο Berlin
«Από
τους δυο ήρωες των τελευταίων του χρόνων, ο Λένιν τον αγνόησε· ο Μουσολίνι σε
αναζήτηση διακεκριμένων διανοουμένων προδρόμων, τον διεκδίκησε ως πνευματικό
του πατέρα. Η φασιστική προπαγάνδα έβρισκε πολύτιμα όπλα στα γραπτά του Σορέλ:
η χλεύη της φιλελεύθερης δημοκρατίας, ο βίαιος αντιδιανοουμενισμός, η επίκληση
της ισχύος των άλογων δυνάμεων τα καλέσματα για ακτιβισμό […] όλα αυτά
τροφοδοτούσαν τα φασιστικά ρεύματα […] Η ιδεολογική συνάφεια των απόψεών του με
αυτό που είναι κοινό στον ρομαντικό Μπολσεβικισμό και τα αριστερά ρεύματα του
φασισμού είναι ξεκάθαρη[60]».
Ωστόσο, μολονότι η ιδεολογική συνάφεια των
απόψεών του με τις «αριστερές τάσεις» του εθνικισμού ήταν ξεκάθαρη, ο ίδιος δεν
ανέπτυξε ποτέ κάποια μεγαλύτερη εμπλοκή στα δρώμενα του γαλλικού ή του ευρύτερα
ευρωπαϊκού εθνικιστικού χώρου, πέρα από την προαναφερθείσα σχέση με τους
Γάλλους εθνικιστές που ανέπτυξε μέσω κειμένων στις αρχές της δεκαετίας του 1910
και την αλληλογραφία που διατηρούσε με τον Κρότσε.
Μύθος και ουτοπία στην σκέψη του Σορέλ
Ο «μύθος» και η «ουτοπία» αποτελούν δύο
βαικές έννοιες στην ανάλυση του Σορέλ. Ο «μύθος» έχει θετικό πρόσημο και η
«ουτοπία» αρνητικό. Οι μύθοι του Σορέλ
είναι τρόποι μετασχηματισμού των σχέσεων μεταξύ των πραγματικών γεγονότων, που
παρέχουν στους ανθρώπους ένα νέο όραμα για τον κόσμο[61].
Οι μύθοι δεν αντανακλούν επακριβώς την ιστορική πραγματικότητα. Αποτελούν
συνήθως μίγματα από αλήθειες και δοξασίες. Εκείνο που κάνουν οι μύθοι είναι να
κινητοποιούν την ανθρώπινη βούληση και να δίνουν σκοπούς στην ανθρώπινη δράση. Οι μύθοι είναι ολότητες που μπορούν να
γίνουν στιγμιαία αντιληπτές από τη φαντασία […] Αποκαλύπτουν, αντίθετα με τις
κοινές λέξεις που δεν μπορούν να κάνουν κάτι τέτοιο, αόρατες μέχρι τούδε
δυνατότητες […] και έτσι ωθούν τους ανθρώπους σε συντονισμένες προσπάθειες
προκειμένου να επιτύχουν την πραγμάτωσή τους[62].
Το χριστιανικό όραμα της Δευτέρας Παρουσίας, η Γαλλική Επανάσταση, το ιταλικό Risorgimento, όλα αυτά ήταν παραδείγματα
«μύθων» που κινητοποίησαν μάζες υποστηρικτών χωρίς απαραίτητα να έχουν
αποκρυσταλλωθεί ως συγκεκριμένα προγράμματα στο νου των υποστηρικτών τους.
Αρκεί μια κεντρική εικόνα για να τους παρακινήσει. Όταν οι μάζες συνεγείρονται τότε σχηματίζεται μια εικόνα που συνιστά
κοινωνικό μύθο[63].
Ο Σορέλ υποστηρίζει ότι μόνο αν ο σοσιαλισμός εμπνεύσει έναν μύθο θα μπορέσει
να μετατραπεί σε ένα είδος κοινωνικής ποίησης ικανό να εκφραστεί στην πράξη[64].
Αντίθετη με την έννοια του «μύθου» στην
σορελιανή ορολογία είναι η έννοια της «ουτοπίας». Η «ουτοπία» έγινε νοητή από
τον Σορέλ ως το προϊόν μιας ορθολογικής
εργασίας των διανοουμένων. Είναι έργο των απομονωμένων από τον πυρήνα της ζωής
διανοητών, που παρατηρούν τις ιστορικές εξελίξεις και προσπαθούν να
κατασκευάσουν ένα μοντέλο που να χωρέσει την ζωή σε ένα «ιδανικό» σχήμα.
Σύμφωνα με τον Σορέλ τα ορθολογιστικά διανοητικά σχήματα αδυνατούν να συλλάβουν
τον πυρήνα της ζωής και να κινητοποιήσουν τις μάζες. Πιο χαρακτηριστικό
παράδειγμα ουτοπίας θεώρησε ο Σορέλ ότι ήταν τα πολιτειακά σχήματα της σκέψης
του Πλάτωνα, τα οποία επηρέασαν στην συνέχεια την ευρωπαϊκή σκέψη. Αυτό είναι
καλό να μας εξηγήσουν πως συνδέεται με την «ελληνορωμαϊκή» προσέγγιση της
«ευρωπαϊστικής» σκέψης» των «σορελιανών γκαρσονιών».
Η κύρια διαφορά ανάμεσα στον μύθο και την
ουτοπία είναι ότι η δεύτερη διαθέτει ορθολογικό υπόβαθρο ενώ ο μύθος εμπεριέχει την κίνηση της ζωής και
συντίθεται από εικόνες που έχουν «θερμά χρώματα», και επηρεάζουν τους ανθρώπους
όχι με τον τρόπο που το κάνει ο λόγος, ούτε η αγωγή της βούλησης […] αλλά σαν
ένζυμο της ψυχής που δημιουργεί ενθουσιασμό και παροτρύνει σε δράση[65].
Η αντι-ορθολογική ερμηνεία της έννοιας του «μύθου» στην σκέψη του Σορέλ
βασίστηκε στην επιρροή που άσκησε στον Σορέλ η φιλοσοφία του Μπερξόν. Ο Berlin υπογράμμισε
το εξής. Ο Σορέλ πήρε από τον Μπερξόν,
«την
ιδέα, την οποία κάλλιστα θα μπορούσε να είχε βρει και στους γαλλόφοβους
γερμανούς ρομαντικούς έναν αιώνα νωρίτερα, ότι ο λόγος ήταν ένα ανεπαρκές
όργανο συγκρινόμενο προς τη δύναμη του αλόγου και του ασυνείδητου στη ζωή τόσο
των ατόμων όσο και των κοινωνιών. Ήταν βαθιά επηρεασμένος από το μπερξονικό
δόγμα […] της εσωτερικής δύναμης που δεν μπορεί να συλληφθεί ή να αρθρωθεί
έλλογα […] και διαπλάθει τόσο τη βιολογική ανάπτυξη όσο και την ανθρώπινη
δραστηριότητα […]. Πρόκειται για ένα παλαιό ρομαντικό δόγμα που ο Μπερξόν το
ξανάφερε στο φως και το εξέλιξε περαιτέρω. Η πραγματικότητα πρέπει να συλληφθεί
ενορατικώς, μέσω εικόνων, όπως τη συλλαμβάνουν οι καλλιτέχνες, και όχι με
έννοιες ή συλλογισμούς ή τον καρτεσιανό λογισμό»[66].
Η έννοια τη βίας στην σκέψη του Σορέλ
Σύμφωνα με τον Σορέλ η συνδικαλιστική γενική
απεργία θα έπρεπε να γίνει ο «μύθος» των εργατών. Η απεργία του Σορέλ ήταν
ιδωμένη μέσα από ένα ρομαντικό πρίσμα και δεν είχε τίποτα κοινό με την
συνηθισμένη εκδοχή της απεργίας. Η συνηθισμένη απεργία κατά τον Σορέλ είναι
απλώς μια προσπάθεια να αποσπαστούν ευνοϊκότεροι όροι εργασίας, πράγμα που
προϋποθέτει μια συνεννόηση με τους καπιταλιστές σε ένα κοινό πλαίσιο αναφορών.
Αντιθέτως ο «μύθος» της γενικής απεργίας του Σορέλ σηματοδοτούσε ένα γενικό
κάλεσμα για μια γενική απεργία, η οποία θα είναι το αποκορύφωμα της ογκούμενης αγωνιστικότητας και «βίας», όταν
οι εργάτες […] με μια συντονισμένη κίνηση, αφήνουν τα εργοστάσια και τα
εργαστήριά τους […] κι έπειτα υψώνονται σαν ένας άνθρωπος και επιφέρουν μια
ολοκληρωτική […] ήττα στο επάρατο σύστημα που […] τους απογυμνώνει από την
ανθρώπινη ουσία τους[67].
Ο Σορέλ χρησιμοποίησε δυο όρους πολύ συχνά
στην ανάλυσή του. Την ισχύ και την βία. Στην σκέψη του Σορέλ η ισχύς δεν συνίσταται κατ’ ανάγκην στον
ανοιχτό εξαναγκασμό, αλλά και στον έλεγχο και στην καταπίεση μέσω των θεσμών
που […] παράγουν τη δύναμη της κατέχουσας τάξης[68].
Ο Σορέλ υποστήριξε ότι πρέπει να υπάρξει αντίσταση σε αυτή την πίεση αλλά χωρίς
να προκύψει αντικατάσταση της πίεσης των εξουσιαστών με μια νέα εξουσία
καταπιεστών που παλαιότερα ήταν επαναστάτες. Είχε συνεχώς στο νου ως αρνητικό
παράδειγμα τους Ιακωβίνους και διθαπίστωσε ότι οι δογματικοί επαναστάτες
μπορούν να γίνουν εύκολα τύραννοι. Συμπέρανε, λοιπόν, ότι το περιεχόμενο της
προλεταριακής βίας δεν πρέπει να είναι η επιθετικότητα αλλά η αντίσταση. Η βία είναι το χτύπημα που σπάει τις
αλυσίδες[69],
κατέληξε να υποστηρίζει αλλά ουδέποτε διευκρίνισε περαιτέρω την τομή ανάμεσα
στην ισχύ και την βία.
«Ο
Σορέλ παραμένει ασαφής […] Οτιδήποτε αυξάνει την αγωνιστικότητα, αλλά δεν
οδηγεί σε σχηματισμό δομών εξουσίας μεταξύ των ίδιων των εργατών,
επιδοκιμάζεται. Η διάκριση μεταξύ καταναγκαστικής ισχύος και επαναστατικής βίας
μοιάζει να εξαρτάται αποκλειστικά από τον χαρακτήρα της λειτουργίας και του
κινήτρου τους. Η ισχύς επιβάλλει δεσμά, η βία τα σπάει[70]».
Σύμφωνα με τον Σορέλ οι άνθρωποι μόλις αντιληφθούν ότι διαμορφώνονται από την ταξική σύγκρουση μπορούν με μια προσπάθεια της βούλησης, εφόσον αυτή έχει εμποτιστεί στα νάματα ενός «μύθου», να αναπτύξουν ελεύθερα τις δημιουργικές πλευρές της φύσης τους, υπό τον όρο ότι δεν θα το κάνουν ατομικά αλλά ως κοινωνική τάξη. Μόνο οι χαρισματικοί άντρες, οι σπουδαίοι καλλιτέχνες, μπορούν μόνοι τους να δημιουργήσουν πολιτιστικά σχήματα δίχως να επηρεάζονται από την ταξική πάλη[71].
Αντιφάσεις
Ο Σορέλ υπήρξε ένας πρωτότυπος και πολύ ενδιαφέρον διανοητής. Δεν απέφυγε ωστόσο τις αντιφάσεις. Απέρριπτε τον ντετερμινισμό, όμως η θεωρία των μύθων ανήκει σ’ αυτή την γραμμή σκέψης[72]. Ο Berlin υποστήριξε ότι ο Σορέλ διέθετε πολλά από τα γνωρίσματα που απεχθανόταν στους άλλους. Ήταν υπερβολικά διανοούμενος, υπερβολικά εκλεπτυσμένος, πολύ απόμακρος από την πραγματικότητα της ζωής των εργατών. Αναζητούσε βιβλικούς ή ομηρικούς ήρωες διακατεχόμενους από επικό πνεύμα και συνεχείς απογοητεύσεις[73]. Εντούτοις αυτό δεν αναιρεί την αξία της κριτικής του προς τον φιλελεύθερο καπιταλισμό και την δύναμη που διαθέτουν πολλές από τις ιδέες του. Πράγμα που τον κάνει επίκαιρο μέχρι τις μέρες μας.
[1] Isaiah Berlin, «Ζωρζ Σορέλ», στο Κόντρα στο ρεύμα. Δοκίμια στην ιστορία των ιδεών, μτφ. Μαρία Ν. Καστανάρα, Scripta, Αθήνα, 2003, σελ. 532. [2] Ο.π. σελ. 532. [3] Ο.π. σελ. 531. [4] Ο.π. δελ. 532. [5] Ο.π. σελ. 533. [6] Ο.π. [7] Ο.π. [8] Ο.π. σελ. 534
[9] Emilio Gentile, Φασισμός. ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ, Γ έκδοση, μτφ. Ευάγγελος Κατσιφός, Ασίνη, Αθήνα 2016, σελ. 84. 10] Ο.π. σελ. 95-96. [11] Ο.π. σελ. 84. [12] Ο.π. σελ. 85.
[13] Isaiah Berlin, «Ζωρζ Σορέλ», στο Κόντρα στο ρεύμα. Δοκίμια στην ιστορία των ιδεών, μτφ. Μαρία Ν. Καστανάρα, Scripta, Αθήνα, 2003, σελ. 534. [14] Ο.π. [15] Ο.π. σελ. 535. [16] Ο.π., σελ 537.
[17] Ο Περικλής Βαλλιάνος
εστιάζει στην περίπτωση του Βύρωνα για να περιγράψει αυτή την φιλοσοφική εκδοχή
του Ρομαντισμού, γράφοντας τα εξής. Ο
«βυρωνικός ήρωας» δεν ήταν απλώς μια ποιητική κατασκευή, αλλά μια συγκλονιστική
μαρτυρία πολιτικής άρνησης, η απόρριψη από τον στοχαζόμενο άνθρωπο κάθε
εξουσίας, κοινωνικής και συμπαντικής ακόμα.
Η επανάσταση αυτή ενείχε και μια δαιμονική διάσταση. Θραύει τις μήτρες
όχι μόνο του πολιτικού κονφορμισμού, αλλά και κάθε κοινωνικής συμβατικότητας,
εισάγοντας ένα ήθος αποκλίνουσας συμπεριφοράς που προκαλεί και σκανδαλίζει κάθε
εφησυχασμένο, αγελαίο άνθρωπο.[…]
Ο απόλυτος, εγωκεντρικός ηδονισμός καταλήγει εδώ σε μια αριστοκρατική
αναρχία, η οποία συνταιριάζεται με την κατάκριση της θεοκρατικής ιδεολογίας και
τον κίβδηλο ωφελιμισμό του κυρίαρχου συστήματος […]. Στο Περικλής Σ
Βαλλιάνος, Συνείδηση, γλώσσα και ιστορική
ζωή: Ερμηνευτικές προσεγγίσεις στην φιλοσοφία των δυο τελευταίων αιώνων,
Πορεία, Αθήνα 2002, σελ..179-180.
[18] Isaiah Berlin, «Ζωρζ Σορέλ», στο Κόντρα στο ρεύμα. Δοκίμια στην ιστορία των ιδεών, μτφ. Μαρία Ν. Καστανάρα, Scripta, Αθήνα, 2003, σελ. 537 [19] Ο.π. σελ. 538. [20] Ο.π. σελ. 539. [21] Ο.π. σελ. 540. [22] Ο.π. σελ. 538-539. [23] Ο.π. σελ. 543. [24] Ο.π. σελ. 559.
[25] Thomas Carlyle, Σημεία των καιρών, β έκδοση, μτφ. Σπύρος Δενδρινός, Ροές micromega, Αθήνα 2009, σελ.
27.
[26] Ο.π. 36.
[27] Ο.π. σελ. 42.
[28] Michael Lowy-Robert Sayre, Εξέγερση και μελαγχολία. Ο Ρομαντισμός στους αντίποδες της
νεωτερικότητας, β έκδοση, μτφ. Δέσποινα Καββαδία, Εναλλακτικές Εκδόσεις,
Αθήνα 1999, σελ. 119.
[29] Δεν υπάρχει πλέον
σκεπτόμενος άνθρωπος που ν’ αμφιβάλλει για το γεγονός ότι τα εντυπωσιακά επιτεύγματα της φυσικής και της χημείας
εξυπηρετούν μονάχα το κεφάλαιο· θα μπορούσαμε κάλλιστα ν’
αποδείξουμε πως το ίδιο ισχύει και για κυρίαρχες θεωρίες. Το χαρακτηριστικό
επίτευγμα της νεότερης επιστήμης, η αντικατάσταση όλων των ειδικών ιδιοτήτων
από την απλή ποσοτική σχέση, […] θυσιάζει τον λαμπερό πλούτο των ψυχικών αξιών
–όπως το αίμα, η ομορφιά, η αξιοσύνη, το δόσιμο, η γοητεία, η στοργή και η
μητρική αγάπη- στην απατηλή αξία εκείνης της ξιπασμένης δύναμης που
ενσαρκώνεται με τρόπο μετρήσιμο στην χρηματική περιουσία. Στο Λούντβιχ
Κλάγκες, Ο άνθρωπος και η γη, μτφ.
Γιώργος Στεφανίδης, Μάγμα, Αθήνα 2020, σελ. 32-33.
[30] Jeffrey Herf, Αντιδραστικός μοντερνισμός. Τεχνολογία, κουλτούρα και πολιτική στη
Βαϊμάρη και το Γ Ράιχ, μτφ. Παρασκευάς Ματάλας, πανεπιστημιακές εκδόσεις
Κρήτης, Ηράκλειο 2012, σελ. 54-55.
[31] Isaiah Berlin, «Ζωρζ Σορέλ», στο Κόντρα στο ρεύμα. Δοκίμια στην ιστορία των ιδεών, μτφ. Μαρία Ν. Καστανάρα, Scripta, Αθήνα, 2003, σελ 548. [32] Ο.π. [33] Ο.π. σελ. 549. [34] Ο.π. σελ. 575.
[35]
Ι. Ε. Γκίκας, Ο Μουσολίνι και η Ελλάδα,
Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 1982, σελ. 101.
[36]
Ο.π. σελ. 60.
[37] Isaiah Berlin, «Ζωρζ Σορέλ», στο Κόντρα στο ρεύμα. Δοκίμια στην ιστορία των ιδεών, μτφ. Μαρία Ν. Καστανάρα, Scripta, Αθήνα, 2003, σελ 552. [38] Ο.π. σελ. 550. [39] Ο.π. σελ. 552. [40] Ο.π. σελ. 552. [41] Ο.π. σελ. 553. [42] Ο.π. σελ. 552. [43] Ο.π. σελ. 553. [44] Ο.π. [45] Ο.π. [46] Ο.π. σελ. 554. [47] Ο.π. [48] Ο.π. [49] Ο.π. σελ. 554-555 [50] Ο.π. σελ. 555. [51] Ο.π. 558. [52] Ο.π. σελ. 556-557. [53] Ο.π. σελ. 555. [54] Ο.π. σελ. 559. [55] Ο.π. σελ. 560. [56] Ο.π.
[57] Ο Berlin εννοεί
τους διανοητές που είχαν ορθολογικές και προοδευτικές αντιλήψεις, τους philosophes του
Διαφωτισμού και τους επιγόνους τους.
[58] Isaah Berlin, «Ζωρζ Σορέλ» στο Κόντρα στο ρεύμα. Δοκίμια στην ιστορία των ιδεών, μτφ. Μαρία Ν. Κατσανάρα, Scripta, Αθήνα, 2023, σελ. 560. [59] Ο.π. σελ. 576. [60] Ο.π. σελ. 576. [61] Ο.π. σελ. 563. [62] Ο.π. σελ. 564. [63] Ο.π. σελ. 565. [64] Ο.π. [65] Ο.π. σελ. 563. [66] Ο.π. σελ. 562. [67] Ο.π. σελ. 567. [68] Ο.π. σελ. 568. [69] Ο.π. σελ. 569. [70] Ο.π. σελ. 570. [71] Ο.π. σελ. 572-573. [72] Ο.π. σελ. 572. [73] Ο.π. σελ. 573.
Σχόλια:
Λυπήσου τις οικογένειες τους ρε άνθρωπε. Θα τους κάνεις να χάσουν τη δουλειά τους με αυτά τα κείμενα. Έχουν στόματα να θρέψουν οι καημένοι. Τι σε έπιασε να θες να φανεί η αλήθεια στην ιστορία του εθνικισμού; Τι κόλλημα έφαγες να είσαι τόσο πατριώτης;
Η Φοιτητική Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας είπε...Εφόσον έχουν εστιατόρια ανώνυμε μάλλον θα μπορέσουν να τα θρέψουν εκεί.
"Σορελικοί" αυτόνομοι και διαφωτιστικά γκαρσόνια σε πανικό!
Κάνετε ἀπίστευτη δουλειά. Πραγματικά, σᾶς ἀξίζουν χίλια μπράβο!!!
Η Φοιτητική Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας είπε...Ευχαριστούμε φίλε.
Μέλος του δικτυου των ψευτοσυντηρητικών έγραψε στο τουίτερ του ότι ο Βορίδης είναι εθνικιστής! Ποσο πιο χαμηλά θα πέσουν οι ορντινατσες του Μητσοτάκη;
Ο/Η Ανώνυμος είπε...δίνεις πόνο
Έχει και αυτό το νόημά του. Περισσότερο νόημα όμως έχουν τα πραγματολογικά στοιχεία και οι πληροφορίες του άρθρου. Το δεύτερο μέρος θα περιέχει περισσότερα.
Η Αχιλλέας είπε...Παιδιά αυτά τα έχουμε ξαναπεί. Μην τους βάζετε να διαβάζουν. Ως γνήσιοι Δεξιοί δεν μπορούν να έχουν καμία σχέση με την μελέτη κειμένων. Η Δεξιά ποτέ της δεν διάβαζε. Μάλλον ο Σταμάτης πρέπει να κάνει paywall στο ιστολόγιο έτσι ώστε τα "γκαρσόνια" να πληρώνουν για να μορφώνονται.
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Και όλο κλαίνε τα γκαρσονάκια στου δραβι στου δραβίδα τα σκαλάκια..
Δεξιοί, έποικοι και αφεντικά στου πηγαδιού τον πάτο . Ζήτω το εθνικό προλεταριάτο!
Nazbol gang!
Ναι δεν βλέπεις. Μας έχει κάνει να ιδρωσουμε από φόβο η νεορομαντικη αρμάδα της Καλλιθέας.
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Η "νεορομαντική αρμάδα" της Καλλιθέας τουλάχιστον και επώνυμη είναι ,και αντισυστημικη είναι ,και εκδοσεις ποιοτικές κυκλοφορεί και ακτιβισμό με δράσεις κάνει και ιδεολογία έχει. Δηλαδή όλα οσα οι σορελικοί (και καλά) δεν είστε και δεν κάνετε. Πάρε το κοκκαλακι σου από τον Μητσοτάκη τώρα.
ΥΓ. Συνεχίστε δυναμικά να ξεβρακώνετε τους νεκροθάφτες της ιδέας μας μάγκες.. Η ακροδεξια βρώμα και τα αρχηγηλίκια θα τελειώσουν σύντομα στον εθνικιστικό χώρο
Πώς ακριβώς δρα ευεργετικά προς τη κυβέρνηση μια έκκληση προς τον λαό να οργανώσει πολιτοφυλακές άμυνας απέναντι σε ενδεχόμενο τουρκικής εισβολής, δημιουργώντας έτσι παράλληλα, δομές ικανές να απειλήσουν την κυριαρχία του αστικού κράτους;
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Οπου και να εργάζονται αδερφέ οι ιδέες τους τα ίδια καπιταλιστικά αφεντικά εξυπηρετούν.. Εθνικισμός, Σοσιαλισμός και ρομαντισμός φυσικά πάνω απο όλα, ολες οι υπόλοιπες διαφωτιστικες, δυτικές φιλελευθερες ιδέες είναι απέναντι μας..
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Είναι ποτέ δυνατόν να επιτρέψει ένα αστικό κράτος του 21ου αιώνα (που αποτελεί τοπικό βραχίωνα μιας παγκόσμιας εξουσίας όπως το ελληνικό) να δημιουργηθούν λαϊκές πολιτοφυλακές με οποιαδήποτε πρόφαση; Ούτε στη Γερμανία της Βαϊμάρης δεν έγινε αυτό. Θα γίνει τον 21 αιώνα; Το ξεβράκωμα του Μιχαλολιάκου για κάτι αεροβόλα και paintball δεν έγινε μάθημα; Οι συλλήψεις αριστερών ή αναρχικών για κατοχή ελαφρύ ως ανύπαρκτου οπλισμού δεν έχει διδάξει κάτι; Υπάρχουν άραγε τόσο μακάκες άνθρωποι που δε νογάνε ότι ακόμα και αν γινόταν πόλεμος με γειτονική χώρα το φιλελεύθερο κράτος θα φρόντιζε έντεχνα να χρησιμοποιήσει και ξεφορτωθεί πρώτες από όλους τις λαϊκές πολιτοφυλακές; Το ουκρανικό κράτος που χρησιμοποίησε σαν ανθρώπινη ασπίδα τους αφελείς του Azov δεν δίδαξε τίποτα; Ή μήπως επιδιώκετε να συμβεί κάτι παρόμοιο και σε άλλες περιπτώσεις; Ε;
Παραλίγο να φύγει η μέρα και να ξεχάσω να το γράψω.
Σήμερα έχει γενέθλια ο λεγόμενος χώρος του φιλελεύθερου κέντρου, παγκοσμίως. Δεν τα γιορτάζει κανείς τους, και ούτε καν το ξέρουν οι περισσότεροι από τους φιλελεύθερους κεντρώους, αλλά αυτό που λέμε "κέντρο" ανάμεσα σε αριστερά και δεξιά, γεννήθηκε σαν σήμερα, 27 Ιουλίου 1794, με τη "Θερμιδωριανή αντίδραση" και την πτώση του Ροβεσπιέρου.
Το γεγονός αυτό ήταν που έβαλε τέλος στη Ρουσσωϊκή φάση της Γαλλικής Επανάστασης (που εκπροσωπούσαν οι Ιακωβίνοι με πρόταγμα την άμεση συμμετοχή των μαζών στα κοινά), και εγκαινίασε τη φάση της "ήρεμης και ομαλής" από τα πάνω αστικής διακυβέρνησης, με τις μάζες να συμμετέχουν μόνο έμμεσα (αντιπροσωπευτικός κοινοβουλευτισμός) στα κοινά. Το μοντέλο αυτό πρόβαλε ως "αντίδοτο" τόσο στη δεξιά (μοναρχικούς) όσο και στην αριστερά (Ιακωβίνους).
Πρακτικά ως σήμερα αυτό που μας κυβερνά είναι ένας Θερμιδωριανός φιλελευθερισμός.
Χρόνια πολλά, λοιπόν, και στους Βενιζελικούς του χώρου, αφού και ο Βενιζέλος και αυτοί, μια τέτοια ιδεολογία υποστηρίζουν.
Θα συμφωνήσω με την ευστοχη παρατηρηση για τη γαλλικη επανασταση η οποια τελειωνει ουσιαστικα με την ανατροπη των ιακωβινων Οι μετριοπαθεις μπουρζουαδες που πηραν τοτε την εξουσια ,οι ιδεες τους και οι πρακτικες τους κυριαρχουν και ταλαιπωρουν τον πλανητη μας...
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Η γενέθλιος του μετριοπαθούς φιλελεδισμού της "κοινής λογικής" είναι το declaration of independence της 4ης Ιουλίου. Τότε για πρώτη φορά ιδεολογικοποιήθηκε η "χρηστή διακυβέρνηση" μακριά από το "mob rule" και την "τυραννία της αριστοκρατίας" και τότε εγκαθιδρύθηκε το πρώτο ουσιαστικά νεωτερικό κράτος της ιστορίας. Νομίζω ότι δίνουμε μεγαλύτερη έμφαση στο μεταγενέστερο 1789 λόγω της επιρροής του Γαλλικού πολιτισμού στην Ελληνική κοινωνία μέχρι και τον μεσοπόλεμο και ίσως εξαιτίας της γκιλοτίνας που δούλεψε διπλοβάρδιες, εξιτάροντας έτσι τους τρίτους παρατηρητές. Αντίθετα οι Αμερικάνσκι κινήθηκαν σε πιο βαρετά θεσμικά νερά εξαρχής.
Πάντως τις πομφόλυγες για τη "συμμετοχή των μαζών στην εξουσία" επί πρώιμης μετεπαναστατικής Γαλλίας τις καυτηριάζει θαυμάσια ο Ανατόλ Φρανς στο "Οι Θεοί διψούν". Στην καλύτερη πρόκειται για καλοπροαίρετες χίμαιρες διαφωτιστικής κόπιας, στη χειρότερη για τη γλώσσα της δυτικού Λεβιάθαν προς νομιμοποίηση της εξουσίας του. Σε κάθε περίπτωση, πάντα μειοψηφίες κινούσαν την ιστορία με το χοντρό λαό να ανέχεται ή έστω να ακολουθεί εκ των υστέρων παθητικά. Το θέμα είναι τι αισθητική και ποιότητες κουβαλάνε οι εκάστοτε ελίτ, και όχι αν θα υπάρχουν (γιατί πάντα θα).
Κατά τη γνώμη μου, το 1789 (ιακωβίνικο, θερμιδοριανό ή γιρονδίνικο), όπως ακριβώς και το 1776 για να μη ξεχνιόμαστε, όχι μόνο δεν κατόρθωσε να αναδείξει καλύτερες εθνικές ελίτ από αυτές των Βερσαλλιών, αλλά οδήγησε σε ιδεολογικές/αξιακές σκουριές που ταλαιπωρούν την ανθρωπότητα μέχρι σήμερα. Χωρίς να σημαίνει ότι το συμβάν ήταν καταδικασμένο εξαρχής. Στα χαρτιά θα μπορούσε η ανατροπή των σάπιων Βουρβόνων να οδηγούσε σε κάτι ηθικά ανώτερο, αλλά δεν έγινε έτσι. Το ίδιο what if ισχύει και για τους εποίκους wasp στο άλλο ημισφαίριο.
C
Ο/Η Ανώνυμος είπε...καλά δεν είναι ακριβώς έτσι, το 1793-94 η "ελίτ" των Ιακωβίνων στην πράξη περισσότερο δρούσε ως όμηρος της λύσσας των παρισινών αβράκωτων παρά κινούσε αυτή τα νήματα. Ως και ο Ροβεσπιέρος παραδεχόταν ότι από τους 30.000 που πήγαν στη γκιλοτίνα, μόνο οι 5.000 όντως την άξιζαν, ενώ τους άλλους 25.000 αναγκάστηκε να τους γκιλοτινιάσει γιατί αν δεν το έκανε θα τον λιντσάριζαν οι λυσσασμένες μάζες και θα έχανε η επανάσταση τον ηγέτη της εν καιρώ πολέμου με την Αυστρία.
οι περίοδοι επαναστατικών εκκαθαρίσεων σωστότερο είναι να βλέπονται ως αλληλεπίδραση των μαζών με την ελίτ, παρά στο ερμηνευτικό σχήμα μιας δαιμόνιας ελίτ που ελέγχει τα πάντα από ψηλά και υπολογίζει-πράττει ως συλλογικό ρομπότ. Τέτοια ερμηνευτικά σχήματα είναι καλά μόνο για μεταμοντέρνα audiences αποβλακωμένων αμερικανακίων που έχουν μεγαλώσει με Χόλιγουντ και αντιλαμβάνονται την ιστορία ως μάχη Skywalker με Darth Vader, το ουκρανικό ως "πόλεμο του Πούτιν" και γενικά με υπεραπλουστευμένο elite theory ή great man theory.
ιστορικά, τα τρία πιο κραχτά παραδείγματα γενικευμένων επαναστατικών εκκαθαρίσεων (Ιακωβίνοι 1793-94, Στάλιν 1936-38, Πολιτιστική Επανάσταση Μάο 1966-69) έχουν το κοινό ότι, ενώ άρχισαν πράγματι από τις ελίτ (που στις συγκεκριμένες ιστορικές συγκυρίες χρειάζονταν τις μάζες ως εργαλείο επίτευξης των στόχων τους), ενεργοποίησαν μια ανεξέλεγκτη κίνηση των μαζών που για ένα κάποιο διάστημα κατάφερε να θέσει και τις ίδιες τις ελίτ προ τετελεσμένων γεγονότων που ξεπερνούσαν τα αρχικά τους όρια, και να τις αναγκάσει τελικά σε "κεντρώες" αναδιπλώσεις με σκοπό να μην χάσουν εντελώς τον έλεγχο. Ως και οι αποκληθείσες από την ψυχροπολεμική δυτική ιστοριογραφία "σταλινικές" εκκαθαρίσεις, στην πραγματικότητα ελέγχονταν από τον Στάλιν μόνο στο ανώτερο επίπεδό τους (εκκαθαρίσεις ανώτερων κομματικών-στρατιωτικών στελεχών, που περιορίζονται σε 500-100 άτομα). Οι ευρύτερες εκκαθαρίσεις, αυτές που έφτασαν τις εκατοντάδες χιλιάδες άτομα, όπως σωστά παρατηρεί -μετά το άνοιγμα των σοβιετικών αρχείων- ο J. Arch Getty, ήταν εν τοις πράγμασι μια έξαρση των αντιθέσεων εντός της κοινωνίας, με τις πιο νεοπαγείς κοινωνικές δυνάμεις να έρχονται σε μια ιδιόμορφου είδους συμφωνία με τις μάζες για να εκτοπίσουν τις προηγούμενες δυνάμεις εντός της γραφειοκρατίας (το βλέπουμε αυτό στο γεγονός ότι κάθε μέρα του 1937 τα τοπικά τμήματα της NKVD κατακλύζονταν από επιστολές που κατήγγειλαν τους γραφειοκράτες, και ενώ είναι σίγουρο ότι κάποιες από αυτές είχαν ιδιοτελή κίνητρα -συχνά γείτονας κάρφωνε γείτονα- δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι υπήρχαν στοιχεία μαζικής κριτικής από τα κάτω προς τα πάνω). Και δεν είναι τυχαίο ότι όταν ο Στάλιν εξόντωσε όσους ήθελε εξαρχής να εξοντώσει, αμέσως έβαλε τέρμα στις γενικότερες εκκαθαρίσεις γιατί δεν ήταν χαζός και έβλεπε ότι τυχόν συνέχισή τους όχι μόνο ερχόταν σε αντίθεση με τα συμφέροντα της ελίτ αλλά και θα τα υπονόμευε.
και γι' αυτό ακριβώς σήμερα οι ελίτ στοχοποιούν τόσο συνειδητά τον "λαϊκισμό" και την οποιαδήποτε μορφή λαϊκής συμμετοχής στην ιστορία. Το λέω αυτό και για τον φίλο που ονειρεύεται πολιτοφυλακές. Δεν υπάρχει η παραμικρή περίπτωση οι ελίτ να δεχτούν τέτοιου είδους αυτοοργάνωση από τις μάζες σήμερα, ακριβώς γιατί έχουν πάρει το μάθημά τους ιστορικά και ξέρουν ότι ακόμα και η φαινομενικά "φιλική" προς αυτές λαϊκή συμμετοχή εν ριπή οφθαλμού μπορεί να εξελιχτεί σε εχθρική.
κατά τα άλλα, αντιμετωπίζω πάντα με καχυποψία οποιονδήποτε χρησιμοποιεί μυθιστορήματα (ακόμα και του "ρεαλιστικού" είδους) για να εξάγει συμπαγή ιστορικά συμπεράσματα. Τα μυθιστορήματα όσο κι αν θέλουν να πουν την αλήθεια, εντέλει εκφράζουν πάντα τη φιλοσοφία του συγγραφέα. Το ίδιο λέω σε όποιον πάει να μου πλασάρει τον Σολζενίτσιν ως πηγή εξαγωγής συμπερασμάτων για το τι "πραγματικά" γινόταν στην ΕΣΣΔ, παραδείγματος χάρη. Κρατάω τα μυθιστορήματα για την αισθητική μαγεία ή τη φιλοσοφική ενατένιση, αλλά όταν πρόκειται να βγάλω ιστορικά συμπεράσματα, προτιμώ την επιστημονική έρευνα.
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Μιας και πιάσατε τα περί Θερμιδώρ, αυτά τα γεγονότα και ο αντίκτυπός τους έπαιξαν σημαντικό ρόλο και στην εξέλιξη του πρώιμου ρομαντισμού.
Ο Κονδύλης, θυμάμαι, είχε γράψει σε μικρή σχετικά ηλικία και πριν γίνει γνωστός, δοκίμιο για τη σχέση μεταξύ των τριών φίλων από το πανεπιστήμιο της Ιενας, του Χέλντερλιν, του Σέλινγκ και του Χέγκελ, και τη σχέση του καθενός με τη γαλλική επανάσταση.
Ο Χέλντερλιν θεώρησε τη Θερμιδώρ ως οπισθοδρόμηση της Ιστορίας και έμεινε ως το τέλος πιστός στο ουτοπικό πανανθρώπινο εξισωτικό-ουμανιστικό ιδεώδες (ας πούμε σε μια ιδεαλιστική εκδοχή του Ιακωβινισμού) ώσπου τρελάθηκε.
Ο Σέλινγκ δέχτηκε τη Θερμιδώρ αλλά χωρίς να αποκτήσει ποτέ τη δυνατότητα να αντιληφθεί πραγματικά τη θέση της ως μέρους μέσα στο όλον της Ιστορίας, κι έτσι καταλήγει στο τέλος της ζωής του να απορρίπτει όλη τη γαλλική επανάσταση και να γίνεται ο φιλόσοφος των βασιλιάδων.
Ο Χέγκελ είναι αυτός που αντιλήφθηκε τη Θερμιδώρ (και το Ναπολέοντα που την ακολούθησε) ως αυτό που πραγματικά ήταν: ως αναπόφευκτο γεγονός για την τότε ιστορική περίοδο, ως γεγονός που μακροπρόθεσμα ανοίγει το δρόμο για την ομαλή παραπέρα κίνηση της Ιστορίας. Γνωστή η ρήση του Χέγκελ για το Ναπολέοντα "είναι το παγκόσμιο πνεύμα που προελαύνει πάνω στο άλογο". Αντιτάχτηκε τόσο σε αυτούς που ζητούσαν συνέχιση του Ιακωβινισμού όσο και σε εκείνους που αρνούνταν εντελώς το τετελεσμένο της γαλλικής επανάστασης. Ο ιστορικά δομημένος διαλεκτικός "συντηρητικός ρεαλισμός" του Χέγκελ είναι τελικά αυτός που ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, και όχι ο γοητευτικός φουτουρισμός του Χέλντερλιν ούτε ο σκοτεινός παλινορθωτισμός του Σέλινγκ.
Αυτή είναι η άποψη του Κονδύλη.
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Συν τοις άλλοις δεν ξεχνάμε ότι οι Ρεμ, Στράσσερ, Στέννες, Μπομπάτσι είναι οι Ιακωβίνοι του Φασισμού-Εθνικοσοσιαλισμού, και οι Χίτλερ και Μουσολίνι οι θερμιδοριστές.
Η Φοιτητική Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας είπε...Έχει ενδιαφέρον ο Κονδύλης αλλά θεωρούμε ότι στο συγκεκριμένο σημείο σφάλλει. Επίσης η κεντρική του ιδέα περί για τη συνολική του ανάλυση περί συντηρητισμού είναι εντελώς μονομερής και σχεδόν άχρηστη ως επιστημολογικό εργαλείο. Γιατί δεν αντιμετωπίζει τον συντηρητισμό ως ιδεολογική έκφραση αλλά απλά ως πολιτική τάση συγκράτησης των υπαρκτών ή των παραδοσιακών κεκτημένων. Με αποτέλεσμα να ξεχειλωνει τα όρια της έννοιας "συντηρητισμός".
Στα των Γερμανών ιδεαλιστων φιλοσόφων έχουμε μια συμπάθεια στον Σέλλινγκ, σε σχέση με τον Χέγκελ. Και στον ύστερο Φίχτε ακόμη περισσότερο.
Στο ανώνυμο τρολάκι που μας ενημέρωσε για δυο πρόσωπα ("οδηγό" και "συνδικαλιστή") που πληροφορούν για την λέσχη (λανθασμένα, μάλιστα, γιατί η τελευταία φορά που είδαν την Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ. ήταν το 2016, κατά την εποχή που υπήρχε η ραδιοφωνική μας εκπομπή) εστιατορίο και "πιτσαρίες" του χώρου, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι στο ρουφιανιλίκι τουλάχιστον τα πηγαίνει καλά. Οι πληροφορίες του έχουν διασταυρωθεί με δικές μας και -σε κάποια σημεία- συγκλίνουν.
Δεν χρειάζεται να ανησυχείς για το πως θα αντιμετωπιστούν τέτοια πρόσωπα, ανώνυμε. Κάποια στιγμή, μπορεί και κατά τύχη δεν ξέρεις, να βρεθούμε ενώπιος ενωπίω με τύπους που συμπεριφέρονται με τέτοιους τρόπους. Τότε θα τρέξει το δάκρυ κορόμηλο... Απλά πρέπει να έρθει η κατάλληλη στιγμή. Όλα στην ώρα τους. Όλα υπό έλεγχο.
Ανώνυμε, (είσαι ο ίδιος; βάλτε κάνα ψευδώνυμο τζάμπα είναι, χάνουμε την μπάλα εδώ μέσα) ακόμα και όσοι -περιχαρακωμένοι στο Παρίσι της εποχής- αβράκωτοι απολάμβαναν το προνόμιο του επηρεασμού της κεντρικής διοίκησης υπήρξαν ποσοτικά μια ασήμαντη μειοψηφία εντός της λαοθάλασσας των αγροτικών/επαρχιώτικων στρωμάτων της Γαλλίας των τελών του 18ου, αλλά ακόμα και του αστικού πληθυσμού των Παρισίων και της Μασσαλίας. Κάτι σαν ομάδα πίεσης (εντάξει ποιητική αδεία) μου κάνει και όχι ως "ο Λαός". Ακόμα κι έτσι δεν φαίνεται να ασκούσαν εξουσία σε θέματα πολέμου, εξωτερικής πολιτικής και οικονομίας, που έκαιγαν τη νεαρή μετεπαναστατική Γαλλία. Αυτά παρέμειναν στα χέρια της νεοδημιουργηθείσας ελίτ.
----"και γι' αυτό ακριβώς σήμερα οι ελίτ στοχοποιούν τόσο συνειδητά τον "λαϊκισμό" και την οποιαδήποτε μορφή λαϊκής συμμετοχής στην ιστορία."----
Κατ' αρχάς, άλλο ο ιστορικός (αγροτικός/συντεχνιακός) λαικισμός ως πολιτικό κίνημα των τελών του 19ου αιώνα και άλλο αυτό που λέω εγώ για τη ρητορική της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Μπορεί σήμερα οι μεταμοντέρνοι ακροφιλελέδες να ξιφουλκούν με το φάντασμα του "λαικισμού" (που σύμφωνα με τον νέο ορισμό σημαίνει ό,τι δεν αρέσει σε Μπιντέ, Μακρόν, Κούλη κτλ), όμως γενικά ο νομιμοποιητικός μανδύας της νεωτερικότητας σε πολιτικό επίπεδο ήταν η ψευδαίσθηση της συμμετοχής του λαού στα κοινά. "Δημοκρατία και Ελευθερία" που λέγανε, πακέτο με παρόμοια φθηνή και ανούσια συνθηματολογία. "Στη Ρωσία δεν ψηφίζουν" βροντοφώναζαν οι ψυχροπολεμικοί δυτικοί για να μαζέψουν τα ακροατήρια στο μαντρί.
Νομίζω ότι αυτή η γλώσσα πρωτοχρησιμοποιήθηκε, όταν οι εξελίξεις στις πολεμική τεχνολογία απαιτούσαν τη δημιουργία μεγάλων εθνικών στρατών (βλ Ναπολέων, Ουέλλινγκτον κτλ), το κόστος των οποίων έκανε απαγορευτική τη χρήση αποκλειστικά μισθοφόρων, όπως συνηθίζονταν μέχρι τότε. Ο Ηγεμών όφειλε πλέον να κατορθώσει να βγάλει τον αγρότη από το χωράφι του και να τον ντύσει στο χακί, και μάλιστα χωρίς αποζημίωση. Αυτή η πρακτική της μαζικής επιστράτευσης ήταν που ανάγκασε τις ελίτ να παραμυθιάζουν τον ανδρικό πληθυσμό (υποψήφιους οπλίτες) ότι και καλά έχουν μερίδιο στην εθνική εξουσία και ότι "όλοι ίσοι είμαστε ρε παιδιά" κτλ. Στις μέρες μας, που οι πόλεμοι διεκπεραιώνονται από πράκτορες και ολιγομελείς ομάδες χρήσιμων ηλίθιων, ίσως αυτή η δημοκρατική ρητορική να υποχωρεί. Τέλος πάντων, μια εικασία κάνω, μπορεί να είναι και λάθος.
Γενικά μιλώντας -δεν απευθύνομαι σε κάποιον συγκεκριμένα- όσο κι αν μια ανατροπή καθεστώτος δεν είναι εξ' ορισμού καταδικαστέα (βλ Παλαιολόγεια Αναγέννηση, Ελληνική Επανάσταση κτλ), ο ρεπουμπλικανισμός, το Λαισιτέ, η καθεστωτική αθεία, ο αντιμοναρχισμός, το μίσος για την παράδοση δεν μπορούν να χαρακτηριστούν προιόντα συγγενή με τον ρομαντισμό, ακόμα και με τις πλέον ελευθεριακές εκδοχές του. Τουλάχιστον όχι σήμερα, που έχει ξεδιπλωθεί για τα καλά η δυτική (μετα)μοντερνιστική κατάντια. Μιλάμε για τη φωτιά με το νερό. Όσα λογικά άλματα και να γίνουν υπάρχουν και κάποια όρια.
C
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Στην Αμερική κατά τη διάρκεια της δικής της επανάστασης δεν υπήρχε ούτε "αριστερά" ούτε "δεξιά", οπότε δεν έχει νόημα να πούμε ότι εκεί γεννήθηκε το φιλελεύθερο "κέντρο". Οι όροι αυτοί χρονολογούνται από τη γαλλική επανάσταση. Στις ΗΠΑ ηγεμονεύει ο "ομαλός" φιλελευθερισμός ως μοναδικό ιστορικά υπαρκτό παράδειγμα, κυρίως λόγω της απουσίας ιστορίας: οι ΗΠΑ δεν προέκυψαν από κάποια ανατροπή του φεουδαρχικού μεσαιωνικού παραδείγματος όπως η Γαλλία, ούτε καν από μια ομαλή μετάβαση από αυτό το παράδειγμα, όπως η Αγγλία. Στις ΗΠΑ ο μεσαιωνικός φεουδαρχισμός και το ιδεολογικό του εποικοδόμημα απλά δεν υπήρξαν ποτέ. Οπότε δεν χρειάστηκε ποτέ εκεί να φτιαχτεί κάποια "δεξιά" που θα υπερασπίζεται το παλιό ή κάποια "αριστερά" που θα επιδιώκει το εντελώς νέο - άρα και κανένα "κέντρο" δεν μπορεί να νοηθεί ως τέτοιο, γιατί κέντρο υπάρχει μόνο όταν υπάρχουν "άκρα". Στις ΗΠΑ υπήρξε tabula rasa καπιταλισμός σε πράξη και κατόπιν σε θεωρητικό εποικοδόμημα, στο οποίο συμφωνούσαν όλοι, είτε Republicans είτε Whigs είτε Democrats. Στη Γαλλία, αντίθετα, οι ιστορικές αντιθέσεις διαρκούσαν επί αιώνες και έφτασαν σε κορύφωση το 1789, και εκεί γεννήθηκαν αυτά που λέμε "αριστερά", "κέντρο" και "δεξιά". Όχι στην Αμερική. Οι Αμερικάνοι άποικοι πολεμούσαν εξίσου ακροφιλελεύθερους Άγγλους. Δεν είναι το 1776 αυτό που θέτει τον νεωτερικό διαχωρισμό αριστεράς-κέντρου-δεξιάς, αλλά το 1789 και ακόμα πιο πολύ το 1794. Και εμμένω ότι στην Ευρώπη το μοντέλο διακυβέρνησης είναι Θερμιδωριανισμός, όχι Τζεφερσονισμός. Το 1789 ο φιλελευθερισμός διαπράττει την "πρώτη άρνηση": αρνείται έμπρακτα τον προηγούμενο κόσμο. Το 1794 διαπράττει τη δεύτερη άρνηση: αρνείται κάθε ριζοσπαστικό-επαναστατικό του παρελθόν και γίνεται κοσμοθεωρία και πρακτική εξουσίας. Αυτός ο "ώριμος" φιλελευθερισμός, που μέσα από την εμπειρία των διαδοχικών φάσεων της γαλλικής επανάστασης υπερέβη τόσο το προνεωτερικό παράδειγμα ("δεξιά") όσο και τις δικές του ελευθεριακές παιδικές ασθένειες ("αριστερά"), είναι που κυβερνά την Ευρώπη ως σήμερα. Και έχει πλήρη αυτοσυνείδηση αυτών των δύο αρνήσεων, γι' αυτό παραμένει τόσο ανθεκτικός σε όλες τις επιθέσεις που του γίνονται, εκ δεξιών όσο και εξ αριστερών.
Πολύ ωραίες παρατηρήσεις με μια ένσταση. Η Δεξιά δεν εξέφρασε κάποιο προνεωτερικο παράδειγμα. Ήταν και αυτή δημιούργημα της επανάστασης. Ακόμα και στην εποχή της παλινόρθωσης η Δεξιά πτέρυγα του γαλλικού κοινοβουλίου δεν γινόταν να επαναφέρει κάποιο προνεωτερικο πολιτικό παράδειγμα, εφόσον η ίδια η πρακτική της λάμβανε χώρα στον πολιτικό "ναό" και σε συνθήκες της της πρώιμης νεωτερικότητας.
Πολύ περισσότερο στην συνέχεια του 19ου αιώνα όταν και αφομοιωσε την οικονομία του φιλελευθερισμού ως αναγκαιότητα.
Ο/Η Ανώνυμος είπε..."ο ρεπουμπλικανισμός, το Λαισιτέ, η καθεστωτική αθεία, ο αντιμοναρχισμός, το μίσος για την παράδοση δεν μπορούν να χαρακτηριστούν προιόντα συγγενή με τον ρομαντισμό, ακόμα και με τις πλέον ελευθεριακές εκδοχές του. Τουλάχιστον όχι σήμερα, που έχει ξεδιπλωθεί για τα καλά η δυτική (μετα)μοντερνιστική κατάντια. Μιλάμε για τη φωτιά με το νερό. Όσα λογικά άλματα και να γίνουν υπάρχουν και κάποια όρια."
Το μίσος για την παράδοση και η καθεστωτική αθεΐα όντως καμιά σχέση με ρομαντισμό.
Όσο για τα άλλα τρία (αντιμοναρχισμός, αντικληρικαλισμός, ρεπουμπλικανισμός) μάλλον λογικό άλμα είναι αυτό που κάνεις εσύ να τα τοποθετείς ως απόλυτα αντίθετα του ρομαντισμού.
Γιατί τότε θα πρέπει να πετάξουμε από το ρομαντισμό όλους τους παρακάτω:
Βύρωνα, Χάινε, Ουγκώ, Σέλλεϋ, Γκόντγουιν, Μπλέικ, πρώιμο Φίχτε, πρώιμο Σλέγκελ, πρώιμο Βάγκνερ, Μπελίνσκι, Γκόγια, Μπετόβεν, Μπερλιόζ, Ντελακρουά, Λαμαρτίνο, Σαμισό, Φόσκολο, Μαντσόνι, Μιτσκέβιτς, Πέτεφι, Χέλντερλιν, Σεφτσένκο, last but not least Κάλβο και Σολωμό.
Και ναι μεν θα μείνουμε με τους συνειδητά συντηρητικούς ρομαντικούς (Καρλάιλ, Μύλλερ, Μπονάλ, Μεστρ, Μπερκ, Νοβάλις, Ράσκιν, Παπαρρηγόπουλο και Έντγκαρ Άλαν Πόε), αλλά επειδή αυτοί αν και αναμφισβήτητα χρήσιμοι ποιοτικά, είναι ποσοτικά λίγοι, για να γεμίσουμε το κενό αναπόφευκτα θα πρέπει μετά να βαφτίσουμε ρομαντικό τον κάθε έναν που απλά αντιδρούσε στο Διαφωτισμό από τη σκοπιά της διατήρησης των παλιών προνομίων, δηλαδή τον κάθε Αθανάσιο Πάριο και τον κάθε Μέτερνιχ, που καθόλου ρομαντικοί δεν υπήρξαν, αλλά αν κάνουμε τη λαθροχειρία και ταυτίσουμε το ρομαντισμό με το αντιδραστικό άκρο του συντηρητισμού, με αυτούς θα μείνουμε.
Σίγουρα η γαλλική επανάσταση ανέτρεψε ένα προνεωτερικό καθεστώς, οπότε και ο φιλελευθερισμός/ρεπουμπλικανισμός της έχει την ιδιαιτερότητα ότι αναδείχθηκε από τις στάχτες της μοναρχίας και της παράδοσης. Αλλά το πρώτο ανοιχτά νεωτερικό/διαφωτιστικό κράτος ήταν οι ΗΠΑ, άσχετα με το αν δεν προέκυψαν μέσω διαλεκτικής αντιπαράθεσης με προγενέστερες μορφές κοινωνικής οργάνωσης.
Αν και ο αμερικάνικος θεσμικός συνταγματισμός δεν προήλθε ακριβώς από παρθενογένεση, αλλά σε ένα βαθμό ως απάντηση στις πουριτανικές θεοκρατικές αντιλήψεις και την απειλή της συνέχισης των θρησκευτικών συγκρούσεων της Ευρώπης στο έδαφος του Νέου Κόσμου. Το first amendment ήταν κυρίως για να διασφαλίσει θρησκευτική ελευθερία (εννοείται μεταξύ βορειοευρωπαίων προτεσταντών, οι καθολικοί και οι άλλες θρησκείες υπήρξαν μέχρι και πριν έναν αιώνα εξοβελιστέες) και συνεπώς κοινωνική ειρήνη. Επομένως, είχαν και οι Αμερικάνοι ιδρυτές κάποιον παλιό εχθρό να ασχοληθούν. Επίσης, ταλανίστηκαν για ένα διάστημα (εννοώ πριν τον εμφύλιο) για το αν θα δοθεί η πρωτοκαθεδρία στον αγροτικό κόσμο ή στον βιομηχανικό/μητροπολιτικό, όπως επίσης και για το θέμα της δουλείας.
Για να βρούμε παραλλήλους με τον μεταγενέστερο σύγχρονο φιλελευθερισμό ως πολιτικό ρεύμα, δεν μπορούμε να πάμε ούτε στον ντειστή μεν, αλλά με αγροτολαικιστικές διαθέσεις, Jefferson, ούτε στους αδιάλλακτους Ιακωβίνους. Οι σημερινοί λελέδες έχουν πολιτικούς προγόνους τον Χάμιλτον, τους (μετριοπαθείς) Βρετανούς Whigs -της αντίληψης "άσε τους βασιλείς σε μια γωνιά όσο εμείς θα κάνουμε τη δουλειά χωρίς φασαρίες"- και ίσως τους θερμιδοριανούς. Αλλά γενικά έχω την εντύπωση ότι έχουν κυρίως αγγλοσαξονική και όχι ηπειρωτική αρχή.
----"Το μίσος για την παράδοση και η καθεστωτική αθεΐα όντως καμιά σχέση με ρομαντισμό. Όσο για τα άλλα τρία (αντιμοναρχισμός, αντικληρικαλισμός, ρεπουμπλικανισμός) μάλλον λογικό άλμα είναι αυτό που κάνεις εσύ να τα τοποθετείς ως απόλυτα αντίθετα του ρομαντισμού."----
Σύμφωνοι, εγώ μιλούσα κυρίως για μια σημερινή οπτική, με όσα έχουν μεσολαβήσει και την ιστορική εμπειρία που έχει συσσωρευτεί. Μπορούμε να δούμε πλέον που οδήγησε συνολικά η νεωτερικότητα. Επίσης, επ'ουδενί δεν ισχυρίζομαι ότι δεν πρέπει να μελετάται ο Τζέφερσον, ο Ιακωβινισμός, οι Διαφωτιστές, οι φιλελεύθεροι κτλ, (ίσα ίσα που πολλοί εκπρόσωποί τους του 18ου/19ου αιώνα εξέφραζαν λόγο πολύ πιο συγκροτημένο από τους περισσότερους σημερινούς εθνοκάτι), αλλά να έχουμε υπόψιν ότι η σκέψη όλων αυτών αποτελεί σήμερα το βασικό εχθρό της Ιδέας.
C
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Πως ακριβώς είστε τόσο ηλίθια τα "τριτοθεσίτικα" , "σορελιανά" γκαρσόνια που περιμένετε τούρκικη εισβολή για να δράσετε επαναστατικά αν πάμε με την λογική σου; Δηλαδή οι πολιτοφυλακές που στον πόλεμο θα αποδεκατίζονται πρώτες πρώτες, θα απειλήσουν το αστικό κράτος περισσότερο παρά αν δράσουν σε συνθήκες μη-πολέμου με τη τουρκία; Το δελτίο τύπου του μπάιντεν μη ξεχάσεις να ανεβάσεις σήμερα με λινκ καθημερινής και βήματος δραβιδόπαιδο
Σαν σήμερα γεννήθηκε ο ελληνοκεντριστής Μίκης Θεοδωράκης. Θα γινόταν 97 αν ζούσε.
https://www.youtube.com/watch?v=uASUawzp6Sw
Σε άλλα νέα. Αναρωτιούνται κάποιοι για την παρακάτω φωτό, γιατί όλο και πιο πολλοί στρατιώτες αλλάζουν μόνοι τους το σήμα στον ώμο και βάζουν τη σημαία της ΕΣΣΔ αντί της ρώσικης:
https://pbs.twimg.com/media/FYrAWhVWQAEEsJ7.jpg
Κοιτάχτε. Την ασπροκοκκινομπλέ δεν την πολυγουστάρει κανένας απλός Ρώσος, ούτε εθνικιστής ούτε κομμουνιστής. Οι εθνικιστές προτιμούν την κιτρινόμαυρη που είχε η Ρωσική Αυτοκρατορία επί Μ. Πέτρου και Αικατερίνης:
https://m.media-amazon.com/images/I/81YtLZ6m7+L._AC_SL1500_.jpg
μίλαγα μέσω στόρμφροντ πριν κάτι χρόνια με εθνικιστή Ρώσο που ζούσε στο Ντονμπάς, και μου 'λεγε ότι την ασπροκοκκινομπλέ την είχε ξεπατικώσει ο Μ. Πέτρος από τη σημαία της Ολλανδίας, επί δύο αιώνες ήταν μόνο η σημαία του ρωσικού ναυτικού, μόνο το 1883 (στην παρακμή του τσαρισμού) έγινε σημαία του κράτους, και γι' αυτό δεν την θεωρούν οι Ρώσοι ως σύμβολο του έθνους.
επίσης ιστορικά αυτή η ασπροκοκκινομπλέ σημαία έχει συνυφανθεί με εποχές ταπείνωσης για τη Ρωσία (την είχε ως σύμβολο η κυβέρνηση Κερένσκι, μετά ο προδότης Βλασόφ, μετά ήταν το σύμβολο του Γέλτσιν όταν βομβάρδιζε τη Δούμα το '93, ενώ οι εθνικιστές και κομμουνιστές που μάχονταν τον Γέλτσιν είχαν σφυροδρέπανα και κιτρινόμαυρες). Με λίγα λόγια, πολλές αντεθνικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν κατά καιρούς αυτή τη σημαία, γι' αυτό δεν τη γουστάρει τόσο ο απλός κοσμάκης. Όσοι θέλουν εθνικό μεγαλείο και ορθοδοξία κρατάνε κιτρινόμαυρο αετό, όσοι θέλουν εθνικό μεγαλείο και κοινωνική δικαιοσύνη κρατάνε σφυροδρέπανο.
Στα νέα του Μπαντεριστάν τώρα.
Προχτές ο "φωτογράφος" του Αζόφ (τον θυμούνται όσοι έβλεπαν τα βίντεο από Μαριούπολη τότε, αιχμάλωτος τώρα) ομολόγησε ότι το Μάρτιο υπήρχε εντολή από τον Αρέστοβιτς (τον Γκέμπελς του Ζελένσκι) να σκοτώνουν επιτόπου τους Ρώσους αιχμαλώτους "για να δημιουργηθεί αντιπολεμικό κίνημα στη Ρωσία" και ότι η εντολή κυρίως αφορούσε δύο ουκρανικές μονάδες: τους Αζόφ και τους Botsman Boys (που έκαναν τη σφαγή των αμάχων με τα λευκά περιβραχιόνια στη Μπούτσα μετά την ανακατάληψή της από τους Ουκρανούς). Φυαικά δεν ξέρουμε αν αληθεύει η ομολογία, όμως η τότε ρητορική Ζελένσκι (απευθυνόταν στις μανάδες των νεκρών Ρώσων με φράσεις όπως "ελάτε να πάρετε τα παιδιά σας") καθώς και η συνεργασία της Ουκρανίας με τον γνωστό neocon δισεκατομμυριούχο Peter Thiel που τους έδωσε λογισμικό που εντόπιζε τα τηλέφωνα των συγγενών των νεκρών Ρώσων στρατιωτών και επέτρεπε στους Ουκρανούς να τους καλούν, αυτά δείχνουν ότι πράγματι υπήρχε, στην πρώτη φάση του πολέμου, στοχευμένη προσπάθεια των Μπαντερικών να εμπλέξουν τους συγγενείς των Ρώσων φαντάρων στον ψυχολογικό πόλεμο, οπότε η ομολογία του "φωτογράφου" του Αζόφ δεν μου φαίνεται περίεργη. Το γεγονός, βέβαια, είναι ότι αυτά τα καφριλίκια είχαν το αντίθετο αποτέλεσμα: συσπείρωσαν ακόμα περισσότερο τη ρωσική κοινωνία στη στήριξη του απελευθερωτικού πολέμου του ρωσικού στρατού, καθώς έδειξαν το γυμνό πρόσωπο της βαρβαρότητας του Μπαντερισμού.
https://twitter.com/mdfzeh/status/1552570545396502528
Και σε ακόμα πιο φρέσκα νέα, σήμερα οι Ουκρανοί βομβάρδισαν με HIMARS το στρατόπεδο αιχμαλώτων της Ελένοφκα (Ντονέτσκ) όπου είχαν μεταφερθεί οι Αζόφ μετά την παράδοσή τους. Λόγος γίνεται (τη στιγμή που γράφεται το σχόλιο) για πάνω από 50 νεκρούς και 150 τραυματίες (ο αριθμός των νεκρών όλο και μεγαλώνει). Είναι προφανές ότι η πράξη αυτή έγινε για να μην μιλήσουν οι αιχμάλωτοι Αζοφίτες, και ως προειδοποίηση σε άλλους Ουκρανούς που παραδίνονται. Αυτούς τους μαυροκακομοίρηδες τους Αζοφίτες ειλικρινά έχω αρχίσει και τους λυπάμαι. Νόμιζαν ότι είναι οι νέοι Σπαρτιάτες, έχασαν κατά κράτος τη μόνη κανονική μάχη την οποία έδωσαν για 8 χρόνια, παραδόθηκαν όλοι μαζί, και τώρα τους σκοτώνει μαζικά η χώρα για την οποία πολέμησαν. Πώς το έλεγε το γκαρσόνι; "Νίκη στα όπλα των Ουκρανών"; Ναι. Νίκη στα όπλα των Ουκρανών που σκοτώνουν μαζικά αζοφικούς εθνικιστές!
https://twitter.com/snekotron/status/1552944414523359234
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Εν τω μεταξύ οι Κοζάκοι του Ντον έχουν στήσει εδώ και κάτι χρόνια ένα άγαλμα του στρατηγού Κρασνοφ κοντά στο Ροστόφ τοσοοοο μεγάλο με το συμπάθειο. Ο στρατηγός Κρασνοφ ήταν ένας από τους διοικητές των Κοζάκων που πολέμησαν στις τάξεις της Wehrmacht υπό τον στρατηγό Φον Πανβιτς. Πολλοί Κοζάκοι του Τέρεκ έχουν ράψει στις παραλλαγές τους το σύμβολο των Λύκων του στρατηγού Σκουρό. Και ο Σκουρο ήταν ένας αταμανος των Κοζάκων που και αυτός υπηρέτησε υπό των Φον Πανβιτς. Και όλοι αυτοί πολεμούν εναντίον των Ουκων και το 2014 στην Νέα Ρωσία και τώρα. Αυτό όμως δεν το βλέπουν οι καφενέδες και οι ταβέρνες του χώρου. Α να μην ξεχάσω . Την ενέργεια που έκαναν κάποιοι χαρντκορ ουλτρας νς να γράψουν συνθήματα σε μνημείο του Κόκκινου Στρατού μου θύμισε κάτι που είχε γίνει πριν 15 χρόνια όταν κάποιοι αντιφα στην Κρήτη βεβηλωσσν τους τάφους των Γερμανών στρατιωτών που έπεσαν στην μάχη της Κρήτης. Από ότι φαίνεται νεοχαζοι και αντιφα μοιράζονται το ίδιο ήθος την ίδια αισθητική και τις ίδιες " πληβειακες" αξίες. Τα παλληκάρια θα μπορούσαν να είναι και στην αντιφα αλλά τους εμπόδισε το σεξουαλικό φετίχ που έχουν με το Τρίτο Ράιχ και τις στολές Hugo Boss και ετσι κατέληξαν σερβιτόροι στις γνωστές ταβέρνες.
Voivod ZOV
Ρε παιδιά ο Σορέλ είναι ο στοχαστής που ζητούσε "προλεταριακό δικαστήριο για όλες τις αμαρτίες και τα εγκλήματα του παλιού κόσμου". Ο άνθρωπος ήταν τόσο ριζοσπάστης σοσιαλιστής όσο και ο Λούκατς του "Ιστορία και ταξική συνείδηση" (σορεαλιανό έργο εν μέρει, κατά την παραδοχή και του ίδιου του συγγραφέα). Πραγματικά δεν καταλαβαίνω πώς οι ΕΡΕτζήδες των εστιατορίων τον έπιασαν στο στόμα τους. Εντάξει, στον Νίτσε με το αριστοκρατικό libertarianism του, να το καταλάβω αν κάποιος ακροφιλελέ τύπου Ayn Rand να βλέπει συγγένειες. Τον Καρλ Σμιτ επίσης θα αντιλαμβανόμουν τους λόγους που ένα νουδουλικό θα τον εξυμνούσε. Αλλά τον Σορέλ; Ακόμα και την εποχή πριν τον Α' π.π. ο συνδικαλιστικός σοσιαλισμός του ήταν ότι πιο ριζοσπαστικά, ξεθεμελιωτικά αντικαπιταλιστικό υπήρχε στη Νότια Ευρώπη, ήταν το νοτιοευρωπαϊκό αντίστοιχο των επαναστατικών τάσεων της κεντροευρωπαϊκής και ανατολικοευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας (Πλεχάνοφ, Λένιν, Μέρινγκ, Λούξεμπουργκ κλπ). Και ήταν το νοτιοευρωπαϊκό αντίστοιχο λόγω των ιστορικών συγκυριών ότι η Νότια Ευρώπη είχε πολύ λιγότερη βιομηχανία, κι έτσι ο επαναστατικός σοσιαλισμός της θα ήταν λιγότερο μπολσεβικικός και περισσότερο συνδικαλιστικός, αλλά πάλι, αν υπήρχε τότε στη Νότια Ευρώπη κάτι κοντινό στον αντι-ρεφορμιστικό (λενινιστικό) σοσιαλισμό, αυτό ήταν ο Σορελισμός. Ειλικρινά αποτελεί αυθάδεια ότι προσπαθούν να εργαλειοποιήσουν, από όλους τους στοχαστές, τον Σορέλ. Είτε αυθάδεια είτε άγνοια, είτε και τα δύο. Μην τους λέτε σορελιανούς. Τους αποδίδετε τιμή που δεν τους αξίζει.
Για αυτό βάζουμε εισαγωγικά στον χαρακτηρισμό.
Πρόκειται για άλλο "κλάδο" της συνομοταξίας. Δεν είναι οι θαμώνες του συνηθισμένου εστιατορίου. Ή, τουλάχιστον, έτσι εμφανίστηκαν.
Από τα ελάχιστα που έγραψαν για τους ίδιους μάλλον φαίνεται ότι ήταν το φιλοαλβανικο, παγανορωμαικο παρακλάδι του ακροδεξιού τσίρκου.
Όλα τα 'χει ο μπαξές. Μόνο ο πυρήνας της ουσίας όλων αυτών των γελοίων εκφάνσεων παραμένει σταθερός. Η προσήλωση στα συμφέροντα σκοτεινών κύκλων του αστικού κατεστημένου και κυρίως σε προσανατολισμούς της ελλαδικής Δεξιάς που υπαγορεύονται από πρεσβείες δυτικών χωρών. Αυτό δεν το αλλάζουν με τίποτα.
"Κάπου στο μεταίχμιο της ολοκληρωτικής απόρριψης του αστικού φιλελευθερισμού δημιουργήθηκε καθ’ όλη την διάρκεια της νεωτερικότητας ένας πολιτικός λόγος με κοινές αναφορές ανάμεσα στους σοσιαλιστές και τους συντηρητικούς αντιδιαφωτιστές. Όσον αφορά τον Σορέλ ο Berlin σημείωσε ότι η γλώσσα του πολιτικού του λόγου ήταν παρόμοια με εκείνη του Ντε Μαιστρ, του Καρλάιλ, των Γερμανών εθνικιστών, του Μωρράς και του Μπαρρές. Είναι όμως ενίοτε και η γλώσσα του Φουριέ και του Κόμπεττ, του Προυντόν και του Μπακούνιν, και αυτή που αργότερα θα μιλούσαν οι Φασίστες και οι Εθνικοσοσιαλιστές και οι λόγιοι σύμμαχοί τους σε πολλές χώρες […]. Κανείς δεν βρισκόταν εγγύτερα σ’ αυτόν τον τρόπο σκέψης και έκφρασης από τους αριστερούς λεγομένους ναζί –τον Γκρέγκορ Στράσσερ και τους οπαδούς του τις πρώτες μέρες του Χίτλερ, και στη Γαλλία άντρες όπως ο Ντεά και ο ντριέ λα Ροσέλ. Ο Berlin καταλήγει στο εξής χρήσιμο συμπέρασμα.
«Υπάρχει στην ευρωπαϊκή ριζοσπαστική παράδοση ένα ρεύμα ενάντια στους διανοούμενους και τον Διαφωτισμό, σε συμμαχία ενίοτε με τον λαϊκισμό, ή τον εθνικισμό, ή τον νεο-μεσαιωνισμό, που φτάνει πίσω μέχρι τον Ρουσσώ και τον Χέρντερ και τον Φίχτε, και εισχωρεί στο αγροτικό, αναρχικό, αντισημιτικό και άλλα αντιφιλελεύθερα κινήματα, δημιουργώντας ανώμαλους συνδυασμούς, και μερικές φορές σε ανοιχτή ρήξη, άλλες πάλι σε μιαν άβολη συμμαχία, με τα διάφορα ρεύματα της σοσιαλιστικής ή επαναστατικής σκέψης».
Αυτό που περιγράφει ο Berlin στην παραπάνω παράγραφο είναι, σε γενικές γραμμές, η παράδοση του πολιτικού Ρομαντισμού. Η παράδοση που φιλοξενεί στην δεξαμενή των πολιτικών της ιδεών εθνικιστικά, συντηρητικά αλλά και ελευθεριακά ρεύματα, τα οποία προκρίνουν εναλλακτικές προς την ιδεολογική κυριαρχία του φιλελεύθερου Διαφωτισμού. Και μολονότι οι εναλλακτικές των ελευθεριακών και των συντηρητικών ρευμάτων της σκέψης του πολιτικού Ρομαντισμού μπορεί να καταλήγουν σε διαφορετικές (ή και αντίθετες) τελικές πολιτικές προτάσεις, υπάρχει μια βαθύτερη «εγγύτητα πνεύματος» που τα κάνει να επικοινωνούν αδιόρατα και μέσω αφανών διανοητικών οδών. Αυτή η αδιόρατη επικοινωνία ανάμεσα στον ελευθεριακό και τον συντηρητικό Ρομαντισμό έκανε τον Σορέλ να στραφεί προς τους εθνικιστές κι εκείνους να ανταποκριθούν διαβάζοντάς τον μετά την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα. Χωρίς, όμως, ποτέ να μεταπηδήσει ο Σορέλ στο πεδίο της ιδεολογίας του εθνικισμού. Εκείνο που αναγνώριζε στους εθνικιστές ήταν η κοινή απέχθεια για το πολιτικό σύστημα που και ο ίδιος απεχθανόταν και η διάθεση να το πολεμήσουν μέχρι το τέλος όπως κι εκείνος επιθυμούσε. Από εκεί και πέρα, μεταγενέστερα εθνικιστικά κινήματα δανείστηκαν επιλεκτικά ορισμένες ιδέες του Σορέλ που ταίριαζαν με τα προγράμματά τους."---
Τα είπες όλα. Κηδεία σε "εστιάτορες", "αβαταρικούς", "πατριαρχικούς", "σανδαλιοφόρους ρασσιαδοελληνορωμαϊστές" και "τριτοθεσο-σορελικούς" μασκαράδες. Συγχωρεμένοι παιδιά.
Ξέχασες και τους νεοεθνικιστές καραδεξιούς. Συγχωρεμένοι και αυτοί.
Όλοι στο χώρο είναι σκαρτοι. Μόνο η ΦΛΕΦΑΛΟ είναι ειλικρινής και συνεπής ιδεολόγος. Όταν βέβαια βρίσκουν χρόνο να ασχοληθούν με αυτά γιατί στο υπόλοιπο τους κοπανιουνται πάνω κάτω μαζί με 15χρονα σε συναυλίες των Maiden.
Όλοι όσοι αναφέρονται είναι σκάρτοι. Όμως οι χειρότεροι είναι οι Αλβανόφιλοι νεοδημοκράτες "σορελικοί". Τουλάχιστον ο εστιάτορας το έχει δηλώσει ανοιχτά ότι είναι χαφιές και νεοδημοκράτης. Τα ορφανά του Ράμα μασκαρεύονται στρασερικοί. Αυτό είναι ακόμα χειρότερο.
Δεν είναι "πληβειακές" αυτές οι αξίες συναγωνιστή Σλάβκο. Ο πληβείος, ο μεροκαματιάρης εργάτης δηλαδή, σέβεται τους νεκρούς όπου κι αν αυτοί ανήκουν, και σέβεται και τα μνημεία, γιατί κι αυτά "πληβείοι" (εργάτες) με τα χέρια τους τα έχτισαν. Οι "αξίες" των χαρντκοράδων μπογιατζήδων είναι καθαρή μικροαστική λουμπεναρία.
Το " πληβειακες" το έβαλα σε εισαγωγικά. Φυσικά και το πληβειακες δεν απευθύνεται στους εργαζόμενους και στο εθνικό προλεταριάτο. Τον όρο πληβειος πληβείοι πλεμπα κλπ το χρησιμοποιούν κατά κόρον αυτοί. Είπα να τους τριγκαρω με την δική τους ορολογία!
Voivod
ο Λένιν εντωμεταξύ σε αυτό που διαφωνούσε με τον Σορέλ είναι ότι ο Σορέλ, ενώ αρνιόταν καθολικά τον αστισμό, δεν έθετε κάτι θετικό σε αντικατάστασή του. Η κριτική του Λένιν είναι ότι ο Σορέλ δεν έβλεπε διαλεκτικά την ιστορία και ήθελε απλά να καταστρέψει τον καπιταλισμό με πάθος, χωρίς να έχει συγκεκριμένο πρόγραμμα για τη νέα σοσιαλιστική κοινωνία.
ίδια κριτική κάνει ο Λένιν και στον Μαγιακόφσκι.
δηλαδή για τον Λένιν ο Σορέλ ήταν κάτι σαν ακροαριστερός, κάποιος που εξιδανίκευε την ιδέα της γενικής απεργίας αλλά δεν κατανοεί την ανάγκη του μαζικού κινήματος. Θα κατανοούσα το να γοητεύονταν από τον Σορέλ αναρχοσυνδικαλιστές, εθνικομπολσεβίκοι και μορφωμένοι Ανταρσύες, αλλά, πραγματικά, το να μιλάνε για Σορέλ οι φιλελέ νεοδημοκράτες είναι ανέκδοτο.
Ο σεβασμός ισχύει για όλους τους νεκρούς; Αν βεβηλώνονταν ένα μνημείο πεσόντων του νατο θα καταδικάζατε;
Τι ανόητη ερώτηση είναι αυτή; Προφανώς και ναι. Οι νεκροί είναι ιεροί. Ελληνική και αρχαία αξία είναι αυτή.
Η μόνη διαφορά έγκειται σε κάποια μνημεία που δεν αφορούν νεκρούς αλλά έχουν στηθεί για να τιμήσουν την ιστορική δράση πολιτικών προσώπων. Για παράδειγμα παλαιότερα πετούσαν μπογιές και βόμβες στο άγαλμα του Τρούμαν. Εμείς δεν συμφωνούμε με πρακτικές που θέτουν σε κίνδυνο ζωές αλλά καταλαβαίνουμε το νόημα των αντιδράσεων. Το άγαλμα του Τρούμαν ή οποιοδήποτε άλλου πολιτικού δεν τοποθετείται για να τιμήσει την μνήμη του ως νεκρού. Τοποθετείται για να τιμηθεί η ιστορική του παρουσία. Αν λοιπόν κάποιος θεωρεί ότι ιστορική δράση του προσώπου που εικονίζει το άγαλμα ήταν επιβλαβής μπορεί και να μην το σεβαστεί. Αυτή είναι μια κατανοητή πράξη με πολιτικό περιεχόμενο. Αντίθετα αν γινόταν μια ανάλογη ακτιβιστική ή επιθετική πράξη εναντίον ενός μνημείου που αφορά τον εικονιζόμενο ως νεκρό ή εναντίον ενός τάφου κλπ έχουμε να κάνουμε με μια ασεβή ύβρη που προφανώς πρέπει να καταδικαστεί και να αποδοθούν οι πρέπουσες σφαλιάρες σε αυτούς που θα την πραγματοποιήσουν.
Γεννάται το ερώτημα τι είδους παγανιστές είναι οι εστιάτορες και τα γκαρσόνια τους όταν δεν γνωρίζουν ούτε τα βασικά της αρχαίας ελληνικής ηθικής. Μόνο τα menu του ΝΑΤΟ και του φιλελευθερισμού διαβάζουν;
Αντιγράφω ένα διορατικό σχόλιο που βρήκα σε ένα αναρχικό σάιτ αναφορικά με την επικαιτρότητα των κοινωνικών τάξεων:
Υπήρχαν -θεωρητικα- δυο τροποι, γιαν να καταργηθουν οι ταξεις:
1. Η πρωτος ηταν να επικρατησει ο κομμουνισμος και η αναρχία ή κατι άλλο παρομοιο, αλλα -μεχρι στιγμης- πουθενα δεν επικρατησε.
2. Η δευτερος ήταν να επικρατησει και να βαθυνει ο καπιταλισμος. Αυτο σε μεγαλο βαθμο εχει γινει.
Κοινωνικη και οικονομικη καταπιεση και ανισοτητα και εκμεταλλευση υπαρχουν και εντεινονται και βαθαινουν μερα με την μερα. Ταξεις ομως, οπως τις εβλεπε και τις περιεγραφε στον καιρο του ο Μαρξ, δεν ξερω αν υπαρχουν πια... Το προλεταριατο σου λεει ειναι οι μισθωτοι εργαζομενοι... Αντε ρε, και οι τοσοι και τοσοι ΑΝΕΥ μισθου ανεργοι τι ειναι; Οι τοσοι και τοσοι ΑΝΕΥ μισθου που, κανωντας την αναγκη φιλοτιμια, το παιζουν αυτοαασχολουμενοι τι ειναι;
Ποιος ειναι και ποιος δεν είναι ο "προλεταριος";
- Ο δεητζης που μπορει να παιρνει και 2000 μισθό τον μηνα;
-Ο ανεργος με δυο πτυχία;
- Ο πτυχιουχος που να αναγκαζεται αν δουλευει δωρεαν... μηπως και γεμιζοντας τον βιογραφικο του, θελησει κανεις -καποια στιγμη- να του δωσει ...υποκατωτο (αρχικά) μισθό;
-Ο αυτοασχολουμενος που μπορει να βγαζει σε ένα χρονο 7000 και το ταμειο και η εφορια του ζητανε 8.000;
Ποιος, απο αυτους, ρε παιδι μου, ειναι ο (περισσοστερο) προλεταριος και ποιος ο (περισσοτερο) μικροαστός;
Καποτε, ναι, υπηρχαν -χοντρικα- καποιες ταξεις (προλεταριοι, φτωχοί αγροτες, μικροαστοι, μεγαλοαστοί) οι οποιες στηριζονταν στην κληρονομια (ή στην μη κληρονομια) περιουσίας, δυναμης και μορφωσης. Και η καθε μια ειχε και την δικη της κουλτουρα και στεγανά. Σε τι βαθμο υπάρχουν -ακομα- αυτα σημερα;
Ο καπιταλισμος "χρηματικοποιει" τα παντα. Υπαρχουν δυο τροποι να μετρησεις το οικονομικο και κοινωνικο προνομιο ή την έλλειψη του σημερα (δεν αναφερομαι σε τελειως άλλου ειδους καταπιεσεις που μπορει να αφορουν πχ την πατριαρχια):
Α. Ποσα χρηματα βγαζεις το μηνα σε σχεση με τις παγιες υποχρεωσεις σου (ενοικια, ταμεια, εφοριες, δανεια, δεκο κλπ) και ποσο αποθεμα σου μενει.
Β. Ποσα χρηματα εχεις στον λογαριασμο σου και ποια άλλη περιουσια εχεις και σε ποσα χρηματα (πραγματικες τιμες) μπορει να μεταφραστει;
Με αλλα λογια πες μου ποσα χρηματα 1. βγαζεις, 2. σου μενουν στο χερι και 3. εχεις αποθεμα, να σου πω τι ..."ταξη" εισαι. Εισαι μια θεση σε μια γραφικη εξισωση εισοδηματων, υποχρεωσεων και αποθεματων... Αυτο ειναι ο θριαμβευων καπιταλισμος. Τι σημασια εχει αν εισαι απο το Περιστερι ή απο το Μαρούσι; Τι σημασια εχει αν εχεις βγαλει το γυμνασιο και την τεχνικη σχολή ή έχεις διδακτορικό; Τι σημασια έχεις αν ακους Μπετοβεν ή αν ακους Τερλέγκα; Τι σημασια εχεις αν χορευεις ταγκό ή αν χορευεις τσάμικα; Η θεση σου στο παραπανω χρηματικο γραφημα αγαπητε/ή ποια είναι; Αυτο μετραει.
Ο Καπιταλισμός έχει ποσοτικοποιήσει τα πάντα με κοινό παρονομαστή το δολάριο (ή το χρήμα γενικότερα).
Το ποιά τάξη είσαι στην τελική το ξέρεις εσύ και ο τραπεζίτης σου, μπορεί να κυκλοφορούν ανάμεσα μας εκατομμυριούχοι οι οποίοι ζούνε σαν μισθωτοί.
(Με την διαφορά οτι αν πάθουν κάτι αυτοί ή τα παιδιά τους θα έχουν την καλύτερη περίθαλψη κτλ.)
Είναι αδύνατον σήμερα να αναλυθεί συλλογικά το φαινόμενα καθώς ο Καπιταλισμός κατάφερε να σπάσει τις τάξεις την μία μετά την άλλη, απο την Αριστοκρατία της Γής μέχρι την Εργατική Αριστοκρατία και την λεγόμενη "Μεσαία τάξη".
Ολοι είμαστε μονάδες και ατομικά ανεβαίνουμε ή κατεβαίνουμε. Ακόμα και αν η δήθεν τάξη σου γκρεμίζεται, εσύ αν είσαι έξυπνος μπορείς να βγάλεις κέρδος απο αυτό (και ουσιαστικά έτσι βγαίνει το κέρδος).
Γενικότερα αυτό έχει και ένα καλό μέσα στα τόσα αρνητικά, πλέον δεν είναι ανάγκη να προσδιορίζεσαι απο το χρώμα, την εθνικότητα, το φύλο σου.. Αν έχεις φράγκα θα γίνεις αποδεκτός/ή στα σαλόνια που κάποτε έπρεπε να έχεις συγκεκριμένο "pedigree" για να μπείς.
Το ερώτημα είναι μπορείς να αντέξεις σε αυτήν την Δαρβινική κούρσα; Θα την βγάλεις καθαρή;
Για πείτε ρε παιδιά άδικο έχει;
Ενδιαφέρον έχει το σκεπτικό. Αλλά το συμπέρασμα είναι μαξιμαλιστικο και γενικεύει περισσότερο από όσο πρέπει (αν καταλάβαμε σωστά, γιατί η δομή και το ύφος του λόγου δεν βοηθάει).
Σίγουρα δεν υπάρχει ενιαίο αποκρυσταλλωμενο κοινωνικό) οικονομικό πεδίο από την εποχή του Μαρξ ή του Σορέλ. Ούτως ή άλλως έχει να κάνει και με την χώρα αυτό. Για παράδειγμα ο γαλλικός καπιταλισμός που περιέγραψε ο Σορέλ ήταν ήδη εκείνη την περίοδο διαφορετικός (όχι τόσο αναπτυγμένος) από τον αμερικανικό, τον βρετανικό ή τον γερμανικό.
Όμως ακόμη και στη σημερινή μεταμοντέρνα συνθήκη η γενική τομή εκμεταλλευτές καπιταλιστές/εκμεταλλευόμενοι, υπάρχει. Απλά στην κατηγορία των εκμεταλλευομένων δεν υπάρχει μόνο η εργατική ή η αγροτική τάξη αλλά συγκαταλέγονται επιπλέον κοινωνικές ομάδες που δεν έχουν ξεκάθαρη ταξική ταυτότητα, όπως για παράδειγμα οι άνεργοι, οι εργαζόμενοι περιστασιακά (σεζόν), οι ημιεργαζομενοι (part time).
Αν μπούμε και στην λογική του Βάλερσταην η ίδια τομή εκμεταλλευτές/εκμεταλλευόμενοι υφίσταται στον άξονα των κρατών Δύση (ΗΠΑ) ή μικρότερες δυνάμεις παγκόσμιας εμβέλειας/ χώρες της περιφέρειας (παλιά εθνικιστική ιδέα και αυτή).
Πολύ εύκολα προεκτείνεται και στον ιδεολογικό - πολιτισμικό πεδίο αυτή η τομή παγκόσμιος φιλελεύθερος Διαφωτισμός/ εθνικές κοινωνίες.
Συνεπώς ακόμη και αν δεν υπάρχει η εργατική τάξη ως συλλογικό υποκείμενο με τα παλιά γνωρίσματα υπάρχουν ακόμη περισσότεροι λόγοι για να πολεμήσουμε τον φιλελεύθερο καπιταλισμό των αστών, ως πολιτικά υποκείμενα με συλλογική δράση και ταυτότητα.
νταξ, λέει κάποια σωστά, αλλά μέσα στον (δικαιολογημένο) πεσιμισμό του κάνει και πολλά λάθη.
του απαντάει από κάτω ο θρυλικός el quinto regimiento (με άλλο ψευδώνυμο αλλά κάνει μπαμ ότι είναι αυτός) με αυτά που είχα στο μυαλό μου να απαντήσω εγώ εδώ πριν δω το σχόλιό του στο ίντι:
---
"Λοιπόν αυτό δε μπορεί να είναι κριτήριο γιατί το "πάγιες υποχρεώσεις σου" ή "ανάγκες σου", είναι εντελώς υποκειμενικό κι ο καθένας το ορίζει αυθαίρετα για πάρτη του. Έτσι μπορεί κάλλιστα κάποιος να βγάζει 5.000 ευρώ το μήνα και να τα χαλάει όλα στα σκυλάδικα και να είναι ταπί και να πηγαίνει για δουλειά. Τι τάξη λοιπόν είναι αυτός; Πιο ασφαλής δείκτης θα ήταν να μιλούσες με ένα πιο αντικειμενικό δείκτη ας πούμε το όριο της φτώχειας (όσο αυθαίρετο κι αν είναι το "φτώχειας" είναι κοινό μέτρο για όλους)...
Επίσης δε γίνεται να βαθαίνει η ανισότητα κι η εκμετάλλευση και να μην υπάρχουν τάξεις όπως τις όρισε ο Μαρξ, δλδ με κριτήρια ανισότητας κι εκμετάλλευσης. Το ότι δε δίνεις εσύ έναν άλλο ορισμό/περιγραφή της τάξης όσο και το ότι δε λες συγκεκριμένα πως ακριβώς περιέγραψε ο μαρξ τις τάξεις και τι συγκεκριμένα από αυτά δεν ισχύει σήμερα κάνει ακόμα πιο αδύναμο τον ισχυρισμό σου.
Τέλος όσον αφορά τους ανέργους, δεν έχεις ακούσει τίποτα για εφεδρικό εργατικό στρατό; Σου επισυνάπτω δύο από τα κείμενα στα οποία μιλάει για τους ανέργους, το μισθωτή εργασία και κεφάλαιο και το κεφάλαιο 1ος τόμος, κεφ.23.ΙΙΙ
Σιγα μη ξέρεις μόνο εσύ ποιός είναι σε ποιά τάξη. Εγώ στη δουλειά μου/παραγωγή μια χαρά ξέρω τι τάξη είναι ο καθένας και με όρους εισοδήματος και με όρους διευθυντικούς. Εσύ βλέπεις απλώς την αντανάκλαση, γι' αυτό και τώρα τρως την ύφεση στα μούτρα... Το ότι έσπασε ο καπιταλισμός τις τάξεις και μάλιστα τις συγκεκριμένες που αναφέρεις αχταρμά είναι ανιστόρητο. Την εργατική αριστοκρατία ο καπιταλισμός τη δημιούργησε... Τέλος κοινωνική κινητικότητα υπήρχε πάντα. Η αστική τάξη που σήμερα είναι κυρίαρχη από τους μεμονωμένους εμπόρους που δεν είχαν pedigree δεν ξεκίνησε; Απλώς σήμερα είναι μεγαλύτερη. Όπως και να έχει όμως το γεγονός που είναι προβληματικό δεν είναι και δεν ήταν ποτέ για τους αναρχικούς ότι ήταν "προσωποπαγής η ταξική θέση και το ταξικό προνόμιο", αλλά η ίδια η ύπαρξη του. Δηλαδή όσο κι αν είναι απρόσωπη η ταξική κινητικότητα, δλδ. ο καθένας μπορεί να ανέβει ή να κατέβει, αυτό που είναι προβληματικό είναι ότι ποτέ δε θα μπορέσουν να ανέβουν όλοι, επειδή δε χωράνε στο καπιταλιστικό τρένο. Το γουστάρεις; Μαγκιά σου και κυνήγα το. Αναρχικός πάντως δεν είσαι. Αντικοινωνικός φιλελές του κερατά ναι. Έχε υπόψη πάντως ότι ο κοινωνικός Δαρβινισμός επεκτείνεται και σε κοινωνικές τάξεις και ομάδες και όχι μόνο σε άτομα... Για να μη κλαίς μετά στο λέω και διαμαρτύρεσαι ανθρωπιστικά..."
---
νταξ ο κουίντος είναι και γνωστός βλαχόμαγκας και κάνει (όπως πάντα) και προσωπική επίθεση στον συνομιλητή, αλλά τα επιχειρήματά του είναι σωστά. Σε γενικές γραμμές η ταξική διαστρωμάτωση από τον ύστερο 19ο αιώνα ως σήμερα έχει αλλάξει απλά περιεχόμενο, όχι μορφή. Εργατική αριστοκρατία εξακολουθεί να υπάρχει και μάλιστα πλέον με αυτήν ο καπιταλισμός έχει εξαγοράσει εκατοντάδες εκατομμύρια κόσμου (λίγο πολύ όλοι οι εργάτες του πρώτου κόσμου είναι εργατική αριστοκρατία συγκρινόμενοι με αυτούς του "παγκόσμιου νότου"), τώρα απλά υπάρχει και ένα στρώμα πάνω από την εργατική αριστοκρατία, η "εργατική μπουρζουαζία" (από τον μηχανικό που γίνεται CEO στη Silicon Valley και με το μισθό αγοράζει 10 εταιρίες, ως τον Λεμπρόν). Στρατιές ανέργων επίσης εξακολουθούν να υπάρχουν με την ίδια λειτουργία ως reserve labor army όπως στον "παλιό" καπιταλισμό, κλπ. Γενικά, ας μη βιαζόμαστε να ορίσουμε τον σημερινό καπιταλισμό ως "μεταμαρξικό". Το περιεχόμενό του έχει διευρυνθεί επ' άπειρον, τόσο που σε πρώτη επιφανειακή ματιά δεν δείχνει να έχει καμιά σχέση με το τότε, αλλά η μορφή του παραμένει στα πολύ βασικά της σημεία αυτή που είχε επισημάνει ο Μαρξ (και δεχόταν ο Σορέλ) εκείνα τα χρόνια.
το παρακάτω κόμικ μου θύμισε αυτή η συζήτηση:
https://existentialcomics.com/comic/263
Ανώνυμε είναι πολύ σωστή η παρατήρηση αλλά καλό θα ήταν ήταν να μην μας εκνευρίζουν αυτά τα μ@#α. Το ότι τους σβήνουμε από τον χάρτη όποτε θέλουμε σε έναν σοβαρό διάλογο με επιχειρήματα είναι πασιφανές. Το ότι τους περιμένουμε όποτε θέλουν να μας συναντήσουν από κοντά, το έχουμε δηλώσει εδώ και χρόνια δημοσίως. Από εκεί και πέρα τι να πουν; Αν ήταν αληθινοί Έλληνες και είχαν φιλότιμο θα είχαν εξαφανιστεί από προσώπου γης μετά από τέτοιους διασυρμούς. Αλλά δεν είναι τέτοιοι. Ποτέ δεν ήταν παλικάρια οι παραπληγικοί λακέδες των υπηρεσιών. Μόνο να γράφουν τέτοια αόριστα σχόλια και να κρύβονται στην ανωνυμία ξέρουν. Αυτό τους δίδαξε το παρακράτος που τους εκπαίδευσε, μέχρι εκεί μπορούν να φτάσουν.
Άντε το πολύ και να κλαψουρίσουν με γενικόλογες κατηγορίες ότι το παίζουμε μοναδικοί, ότι υποστηρίζουμε πως είμαστε οι μόνοι σοβαροί και άλλες παρόμοιες κατινιές. Υποστηρίζουμε την αλήθεια και την ιδεολογία μας μάγκες. Και το κάνουμε με έναν τρόπο που μας γεμίζει περηφάνεια και συναισθηματική ικανοποίηση. Τα συμπεράσματα που εξάγουμε και οι αξιολογήσεις μας βασίζονται στην καθημερινή εμπειρία με την πολιτική και με τον "χώρο".
Πηγαίνετε τώρα να πάρετε το χαρτζιλίκι σας από το παρακράτος και διαβάστε με προσοχή αυτό: Το "πανηγύρι" τώρα άρχισε. Καθίστε ήσυχα για να συνεχίσουν να σας πληρώνουν τα αφεντικά σας και αφήστε εμάς να υπερασπιστούμε τον εθνικισμό όπως πρέπει. Γιατί αν ασχοληθούμε περισσότερο μαζί σας θα σας αναγκάσουμε να πάθετε ότι και το εστιατόριο. Θα πέσει τέτοιο ξεβρακωμα που θα αναγκαστείτε να βάζετε ως αναρτήσεις τα δελτία τύπου του ΝΑΤΟ και της Νέας Δημοκρατίας, μήπως και σας λυπηθούν και συνεχίσουν να σας πληρώνουν. Καθίστε στα αυγά σας ώστε να μπορείτε να πουλάτε "επαναστατική γυμναστική" σε αφελείς ή σε πιτσιρικάδες. Αρκεστείτε σε αυτό και μην μας αναγκάζετε να συνεχίσουμε το στριπτίζ, γιατί θα μείνετε χωρίς εσώρουχο....
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Μη σταματάτε ποτέ να τους γλεντατε παιδιά. Δεν θα ΣΑΕ συγχωρησουν ποτέ την παντελονατη στάση σας στον ουκρανορωσικό πόλεμο τα κοπροσκυλα της πρεσβείας.
Καλές οι παρατηρήσεις του Ανώνυμου για τις κοινωνικές τάξεις και σωστή η απάντηση του mod.
Πράγματι στην εποχή του Σορέλ, και πιο πριν στη βικτωριανή Ευρώπη, γενικά δε θα ήταν λάθος αν επισημαίναμε δύο διακριτές και σχεδόν απρόσμικτες τάξεις (ας πούμε Αστούς και Προλετάριους), που ζούσαν σε διαφορετικά σύμπαντα, με διαφορετικές προσλαμβάνουσες, και παρήγαγαν διαφορετική ηθική, αισθητική και τρόπους ζωής. Στην Αγγλία για να γίνεις αποδεκτός των λέσχεων Brooks's ή White's απαραίτητη προυπόθεση, εκτός απ' το μαρούλι, ήταν να έχεις το κατάλληλο pedigree και διαπιστευτήρια από την καλή κοινωνία κτλ.
Σήμερα, ενώ το μοντέλο αυτό πιθανόν επιβιώνει κάπως σε ορισμένες κοινωνίες του 3ου κόσμου, εδώ στη ισοπεδωτική καταναλωτική δύση έχει μάλλον ξεπεραστεί, και είναι λογικό αφού μιλάμε για σχήματα προπερασμένων αιώνων. Όντως το παλαιό αστικό φαίνεσθαι και η επίδειξη της ταξικής ταυτότητας έχει υποχωρήσει. Άλλωστε η ταυτότητα αυτή δεν αφορά και πολλούς, πιο πολλή σημασία έχει από ποια τρύπα ηδονίζεσαι ή το χρώμα του δέρματός σου, παρά η ταμπέλα του Αστού ή του Εργάτη κτλ. Επομένως, στις μέρες μας δεν έχει σημασία αν φοράς σακακιές (βλ πλασιέδες) ή σκισμένα τζιν (βλ τους μεταμοντέρνους λεφτάδες), αν ακούς όπερα ή Πάολα, αν παίζεις σκάκι ή κολτσίνα, αν πας Μύκονο ή Αμοργό, αν βγάζεις φράγκα πουλώντας τον κώλο σου στο instagram ή αν είσαι ανώτατος δικαστικός, αν έχεις διδακτορικά κτλ, το μόνο που έχει σημασία είναι το πορτοφόλι σου.
Πλέον ο μόνος αποδεκτός τρόπος για να κατηγοριοποιήσεις πληθυσμούς στο σχήμα των κοινωνικών τάξεων είναι να βάλεις διαισθητικά κάποια αυθαίρετα όρια στα εισοδήματα. Δλδ να πεις ότι οι κάτω των 1000ε/μήνα είναι "προλετάριοι", οι 1000-2000ε/μήνα είναι "μικροαστοί", οι 2000-4000 είναι "μεσοαστοί" κτλ. Αλλά δεν ξέρω τι χρησιμότητα θα είχε κάτι τέτοιο ως αναλυτικό εργαλείο. Πάντως η θέση στην παραγωγή παίζει ολοένα και μικρότερο ρόλο. Κάποτε οι μαρξιστές πάσχιζαν να ορίσουν την "τάξη", θεωρώντας ότι μία από αυτές θα αποτελέσει το επαναστατικό υποκείμενο. Σήμερα, που αυτά έχουν διαψευσθεί, δεν έχει τόσο νόημα να ψάχνουμε ποιος είναι τι. Ωραία, πες ότι ο νταλικέρης με τις 5 άδειες είναι "μεσοαστός" και ο υποδιευθυντής της Χ πολυεθνικής είναι "εργατική αριστοκρατία", ε και; Βγαίνει κάποιο ουσιαστικό συμπέρασμα από αυτό;
Επίσης, η πεποίθηση ότι η "εργατική τάξη είναι προμαχώνας της παραδοσιακής ηθικής" ελέγχεται. Ίσως στη βαθιά επαρχία να επιβιώνουν ακόμη κάποιοι θύλακες προ-μεταμοντέρνων αξιών σε αγροτικά στρώματα, αλλά στην καταναλωτική λαοθάλασσα των μαζαθρώπων των χαβουζομητροπόλεων η Νέα Εποχή έχει αγκαλιαστεί από όλους ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης, με εξαίρεση κάποιους υποψιασμένους ιδεολόγους. Στις μέρες μας, δεν υπάρχει κάτι που να αποδεικνύει ότι ο Μπάμπης που δουλεύει σε βενζινάδικο (και άρα είναι εργάτης σύμφωνα με το ευαγγέλιο) θα είναι πιο ηθικός από τον Βρασίδα που έχει μαγαζί (και άρα είναι μικροαστός/μεσαία τάξη), ή τον Θρασύβουλα που έχει βιοτεχνία (και είναι "καπιτάλας"). Στον τομέα ηθική/αξίες ο διαχωρισμός είναι σχεδόν αποκλειστικά ιδεολογικός (δλδ αν αποδέχεσαι ή όχι τον σύγχρονο κόσμο) και ουχί ταξικός.
Ή για να μην θεωρηθώ απόλυτος, ίσως πράγματι τα λαικά στρώματα να είναι πιο δεκτικά σε μια εθνικοκεντρική ρητορική (δλδ πιο εύκολα θα πείσεις τον παραπάνω Μπάμπη, παρά ας πούμε τον Charles Koch), αλλά αυτό μικρή έως και καμία σύνδεση δεν έχει με τις παλαιολιθικές βεβαιότητες περί "ταξικής πάλης" και "επαναστατικού υποκειμένου".
(συνεχίζεται...)
C
(συνέχεια...)
Γενικά η τυφλή εμμονή σε παρωχημένες και διαψευσμένες από τη σύγχρονη πραγματικότητα αναλύσεις είναι ένδειξη διανοητικής ιδιωτείας, όμως μη φτάσουμε στο άλλο άκρο να ισχυριζόμαστε ότι δεν υφίστανται οικονομικοί διαχωρισμοί... επειδή αυτά είναι "πράματα του παρελθόντος". Αν ο όρος "προλετάριος" σου φαίνεται ότι έχει καταντήσει ανούσια έννοια με μόνη χρησιμότητα να κοσμεί βαρετά αριστερά κείμενα ή ότι δεν υπάρχει "αιώνια" ταξική πάλη (που μάλλον δεν υπάρχει εδώ που τα λέμε), δε σημαίνει ότι δεν υπάρχει επίσης φτώχια και μιζεροποίηση.
Πες τους πλούσιους και φτωχούς, ελίτ και λαός... προνομιούχους και μη (που έλεγε και κάποιος), αλλά oι τρανταχτές διαφορές στο επίπεδο διαβίωσης συνεχίζουν κανονικά, μη πω ότι αυξάνονται. Αυτό το παρατηρείς και χωρίς περαιτέρω ψάξιμο. Και φυσικά δεν μπορείς να καμώνεσαι ότι είσαι εθνοκεντρικός, όταν αγνοείς το 20% του πληθυσμού που είναι άνεργο και τους άλλους τόσους με μεροκάματα της πλάκας, στους οποίους μπορεί κάλλιστα να ανήκεις εσύ ή εγώ. Επομένως η φιλολαική πρόταση παραμένει επειγόντως επίκαιρη, όχι επειδή θα οδηγήσει σε κομμουνιστικούς επίγειους παραδείσους και τέτοιες καθυστεριές, αλλά για καθαρά εθνικούς και ανθρωπιστικούς λόγους.
C
Ο/Η Ανώνυμος είπε...καλά, όχι πως το αν "ακούς όπερα ή Πάολα, αν πας Μύκονο ή Αμοργό" ήταν ποτέ άσχετο με το πορτοφόλι σου. Στο Μέγαρο του Μπόμπολα αν είσαι φτωχαδάκι θα φας πόρτα, την ίδια ακριβώς ξεγυρισμένη πόρτα που θα έτρωγες πριν 100 χρόνια. Ήταν τότε λιγότερο χρηματικό το ζήτημα από ό,τι τώρα, νομίζεις; Το πόσα βγάζεις από μόνο του δε λέει κάτι. Λέει όμως πολλά αν το βάλεις στη ζυγαριά με τις τιμές που θέτει η αγορά, που ρυθμίζουν την αγοραστική σου δύναμη. Ιστορικά οι μόνες κοινωνίες οι οποίες έδωσαν στο λαό πρόσβαση σε ανέσεις που γενικά θεωρούνται προνόμια των λίγων, ήταν αυτές με -έστω και μικρή ή στρεβλή- σοσιαλιστική αναφορά. Να μη μας πειράζει η λέξη. Φιλολαϊκή κοινωνία αντικειμενικά δεν γίνεται να υπάρξει χωρίς αυστηρό κρατικό έλεγχο των τιμών και προσαρμογή τους υπέρ των φτωχότερων. Αυτό δεν λέγεται με άλλη λέξη εκτός από τη λέξη σοσιαλισμός. Μπορεί να την εφαρμόσει και καραβανάς με μπότες και πηλίκιο, δεν είναι ανάγκη να την εφαρμόσει γενικός γραμματέας κόμματος.
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Το βλαμμένο γκαρσόνι σε νέες περιπέτειες!
https://athens.indymedia.org/post/1618193/#1643080
Μπαίνει στο indy στις 4:30 το πρωί (!!!) και ξεκατινιάζεται με ανάρχες σαν αντιρώσος φιλονατοϊκός "αριστερός", αλλά η βλακεία του είναι τόση που τον πρόδωσαν δυο σημάδια:
1) τελειώνει κάθε πρόταση με το "έ;" όπως κάνει κι εδώ (με τόνο στο έψιλον ο αγράμματος)
2) του ξέφυγε να αποκαλέσει "Μόγγολο" έναν στρατιώτη του ρώσικου στρατού από την κεντρική Ασία, ξεχνώντας ότι γράφει στο indy, και νομίζοντας ότι απευθύνεται σε φυλετιστές και η ύπαρξη "μόγγολου" στρατιώτη θα τους κάνει να αποκηρύξουν τη Ρωσία!
εντάξει είναι χαζό το παλικάρι αλλά επιμένει να ξεφτιλίζεται. Πρέπει να βρούμε τους συγγενείς του επειγόντως, να τους ειδοποιήσουμε να τον πάνε σε κανέναν γιατρό. Δεν γίνεται να περνά έτσι σάπια τη ζωή που του 'δωσε ο Θεός. Είναι να τον λυπάσαι ρε φίλε, δεν είναι αστείο...
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Εντωμεταξύ κάτω από το τουίτ Λαγού υπέρ Μιχαηλίδη έχουν μαζευτεί όλοι οι χάρντκορ νεοδημοκράτες που πρώτοι απ' όλους παράτησαν τη ΧΑ το '19 για να ψηφίσουν Κούλη, και βρίζουν Λαγό ότι δήθεν "προδίδει τις ιδέες του", "μαλάκωσε μέσα στη φυλακή" κ.ά.. Και τα γράφουν αυτά τύποι που την ίδια στιγμή κάνουν retweet Θανάση Μαυρίδη (Lavrenti Beria), Μπογδάνο και Βουλαρίνο. Ενοχλήθηκαν φαίνεται οι κοπριές από την υποδειγματική στάση του αγωνιστή Λαγού.
Ο/Η Φοιτητική Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας είπε...Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για το ποιοι μπορεί να γράφουν τα ανώνυμα σχόλια. Πάντως οι ιδιοκτήτες και οι θαμώνες των εστιατορίων δεν εγκατέλειψαν το συγκεκριμένο κόμμα το 2019. Μάλλον είναι πολλοί οι υποψήφιοι τρολάκηδες.
Στα του ευρωβουλευτή θα ήταν όπως γράφεις τα πράγματα αν δεν υπήρχε η εμπλοκή του γνωστού καρνάβαλου "Πατριάρχη".
να, πάρε δύο παραδείγματα
"αντε να πιειτε και καφεδακι στα εξαρχεια συντομα.Σε σπασανε και σενα τελικα.Τωρα εισαι λαγος ονομα και πραμα.επισημα."
το διαβάζεις, λες, θα είναι κάποιος απογοητευμένος συναγωνιστής του Λαγού, τίμιος εθνικιστής ξερωγώ, μπαίνεις στο προφίλ του και τον βλέπεις να κάνει retweet τον ΚΟΝΚΛΑΒΙΟΣ και τον Μονάδα Κνήμης, δυο καραμπινάτα Αδωνοτρόλ της ΝΔ.
καλά, λες, μεμονωμένο θα είναι. Πας στο παρακάτω σχόλιο:
"Λαγέ και οι τούρκοι εθνικιστές μάχονται για τις ιδέες τους, το ίδιο και οι Αλβανοί Ουτσεκάδες και οι βομβιστές αυτοκτονίας του Ισλαμικού Κράτους. Θα ευχηθείς κ σε αυτούς καλή δύναμη; Σοβαρέψου"
εντάξει, λες, καλοπροαίρετος θα είναι, για να ζητάει "σοβαρότητα" και να μην τον βρίζει, εθνικιστής θα είναι αυτός. Άντε να δούμε. Μπαίνεις και σ' αυτουνού το προφίλ, βλέπεις retweet σε Δένδια, σε ΥΠΑΜ και στον αρχινουδούλο τουιτερικό "γεωπολιτικό αναλυτή" e-Amyna.
προσέχτε τώρα ποιο είναι το κλου: κάτω από το τουίτ γράφουν και ανοιχτοί νεοδημοκράτες, με τη γνωστή γραμμή "ΣΥΡΙΖΑ-ΝΑΖΙ ΤΟ ΙΔΙΟ ΜΑΓΑΖΙ" κλπ.. Αυτοί είναι Κουλομάχοι που φαίνονται από χιλιόμετρα, δεν τους ψέγω. Αλλά οι πονηροί, αυτοί που γράφουν ως δήθεν "έντιμοι", "απογοητευμένοι εθνικιστές" και είναι το ίδιο νεοδημοκράτες, αυτοί είναι τα πιο επικίνδυνα λύματα του βόθρου.
δεν ξέρω αν είναι γκαρσόνια του ΦΞ ή του αλβανο"σορελισμού". Δεν μου φαίνονται για τέτοιοι. Κάνει μπαμ, όμως, ότι είναι αυτοί που ως το '19 ψήφιζαν ΧΑ και μετά πήγαν στον Κούλη. Ε, αυτά τα μ#@νόπανα ΔΕΝ δικαιούνται να μιλάνε για το Λαγό.
----"καλά, όχι πως το αν "ακούς όπερα ή Πάολα, αν πας Μύκονο ή Αμοργό" ήταν ποτέ άσχετο με το πορτοφόλι σου. Στο Μέγαρο του Μπόμπολα αν είσαι φτωχαδάκι θα φας πόρτα, την ίδια ακριβώς ξεγυρισμένη πόρτα που θα έτρωγες πριν 100 χρόνια. Ήταν τότε λιγότερο χρηματικό το ζήτημα από ό,τι τώρα, νομίζεις; Το πόσα βγάζεις από μόνο του δε λέει κάτι. Λέει όμως πολλά αν το βάλεις στη ζυγαριά με τις τιμές που θέτει η αγορά, που ρυθμίζουν την αγοραστική σου δύναμη."----
Ναι, αλλά πλέον μπορείς να ακούσεις και σε ηχογραφημένες εκτελέσεις (και θα είναι το καλύτερο, αφού αυτά που παίζει ο Μπόμπολας μόνο όπερα δεν είναι). Τέτοια δυνατότητα δεν υπήρχε παλαιότερα.
Για τις τιμές συμφωνώ απόλυτα. Άλλο να παίρνεις 700/μήνα και το ψωμί να έχει 1ε και άλλο να έχει πχ 0,30. Αλλά όταν λέμε πχ στην Ελλάδα "αυτός βγάζει 5 χιλιάρικα, άρα είναι καβάτζας" όλοι καταλαβαίνουμε τι εννοούμε, δε χρειάζεται να υπολογίζουμε κάθε φορά τον λόγο επί του πληθωρισμού.
----"Ιστορικά οι μόνες κοινωνίες οι οποίες έδωσαν στο λαό πρόσβαση σε ανέσεις που γενικά θεωρούνται προνόμια των λίγων, ήταν αυτές με -έστω και μικρή ή στρεβλή- σοσιαλιστική αναφορά."----
Εντάξει, για να λέμε του στραβού το δίκιο, μαζική πρόσβαση σε καταναλωτικά αγαθά (ημι-)πολυτελείας απέκτησαν κατά κόρον τα εργατικά στρώματα της μεταπολεμικής δύσης, χονδρικά μέχρι και τα απόνερα της πετρελαικής κρίσης και την επακόλουθη άνοδο του ρηγκανισμού. Σε σημείο μάλιστα που πολλοί (πρώην) αριστεροί διανοητές (Λας, Αντόρνο, Ντεμπόρ κτλ) να το δουν αυτό ως κατάρα και να κάνουν λόγο για φαινόμενο υπερκαταναλωτισμού. Μην λέμε τώρα τρέλες ότι ο μέσος αμερικάνσκι των 70ς (ή ακόμα και των 80ς/90ς για να λέμε αλήθειες) υπήρξε στερημένος. Ακόμη και σήμερα σε κοινωνίες της Β. Ευρώπης διατηρείται αυτή η τάση. Ο ρηγκανισμός/θατσερισμός σταδιακά τελείωσε τα υπολείμματα του New Deal/κοινωνικού κράτους στη δύση, και πάνω κάτω εγκαινίασε τη σημερινή φάση, τουλάχιστον σε οικονομικό επίπεδο.
----"Να μη μας πειράζει η λέξη. Φιλολαϊκή κοινωνία αντικειμενικά δεν γίνεται να υπάρξει χωρίς αυστηρό κρατικό έλεγχο των τιμών και προσαρμογή τους υπέρ των φτωχότερων. Αυτό δεν λέγεται με άλλη λέξη εκτός από τη λέξη σοσιαλισμός."----
Ο όρος "φιλολαική πολιτική" είναι πιο απλωμένος και περιλαμβάνει και ρεύματα που δεν έχουν σοσιαλιστική αρχή, όπως ο ιστορικός λαικισμός, το distributism του κοινωνικού ευαγγελίου, η θεολογία της απελευθέρωσης, ο πατερναλιστικός συντηρητισμός, ο πρωσσισμός , ακόμα και ο κευνσιανισμός δοσμένος εθνοκεντρικά κτλ. Ο σοσιαλισμός είναι μια υποκατηγορία, που ως ταμπέλα ευδοκίμησε σχεδόν αποκλειστικά στην ηπειρωτική Ευρώπη (και αργότερα στις χώρες του 3ου κόσμου υπό την κατοχή της ΕΣΣΔ, αλλά αυτό είναι κάτι άλλο).
Εν πάση περιπτώσει, αυτό που πρέπει να κρατηθεί είναι ότι δεν κολλάει το λελέ μοντέλο της μαζικής ανεργίας και υποαπασχόλησης σε εθνοκεντρικά πλαίσια. Τώρα το ποιες συνταγές θα ακολουθηθούν και τι ταμπέλες θα έχουν είναι άλλο θέμα, που δεν έχει και ιδιαίτερη σημασία εδώ που τα λέμε εφόσον στην οικονομία το αποτέλεσμα είναι που μετράει όχι η μέθοδος. Αν θες τη γνώμη μου είμαι επιφυλακτικός σε έτοιμες "αιώνιες" οικονομικές συνταγές από τα έγκατα προπερασμένων αιώνων. Όχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά γιατί μάλλον δε θα αποδίδουν στις σημερινές συνθήκες.
Βέβαια, να πούμε την πικρή αλήθεια, τα συντηρητικά πατερναλιστικά οικονομικά ρεύματα (που ανέφερα παραπάνω) σήμερα είναι πρακτικά ανύπαρκτα και σίγουρα δεν παράγουν πολιτική, και οι μόνοι που συνεχίζουν να θέτουν τον δάκτυλον εις τον τύπον των ήλων σε θέματα φτώχειας/ανεργίας κτλ είναι οι της σοσιαλιστικής ταμπέλας (όσοι απέμειναν και από αυτούς τέλος πάντων), έστω με τα κολλήματα και τα όρια που έχουν.
Επίσης, αυτοσκοπός δεν είναι να γίνεις Σκανδιναβία (που σε δυο γενιές δε θα έχει γηγενείς κατοίκους), ούτε να έχεις πληθυσμούς μαζανθρώπων να αγοράζουν ότι παπάτζα προσφέρει το παρόν καταναλωτικό πρότυπο, όπως περίπου συνέβαινε μέχρι σχετικά πρότινος. Οι προτεραιότητες είναι άλλες.
Ούτε επί Σορέλ υπήρχε κάποιο λίμπρο ντ' όρο που να καθορίζει τις τάξεις (που ούτε τότε ήταν "απρόσμικτες", για να βρούμε τέτοιες πρέπει να πάμε στο προνεωτερικό). Η "καλή κοινωνία" και το 1910 ήταν τίγκα στους νεόπλουτους που αγόρασαν τη θέση τους εκεί. Σήμερα απλά είναι πολύ μεγαλύτερη η κοινωνική κινητικότητα, και λογικό, γιατί ο καπιταλισμός παγκοσμιοποιήθηκε, αλλά δεν αποτελεί κάποιο νέο μορφολογικό στοιχείο του καπιταλισμού αυτό. Επιμένω, το περιεχόμενο αλλάζει με τις εποχές, τα βασικά μορφολογικά στοιχεία του καπιταλισμού ως συστήματος παραμένουν κατά βάση ίδια.
Μπράβο. Κάποιος να μαζεύει αυτά τα σχόλια σε pfd είναι κρίμα να χάνονται ανάμεσα σε ηλίθιες γκαρσονομαχιες
Ο/Η Ανώνυμος είπε..."Ναι, αλλά πλέον μπορείς να ακούσεις και σε ηχογραφημένες εκτελέσεις"
Είπαμε, η τεχνολογία πράγματι διευρύνει την κοινωνική κινητικότητα και πετάει κάποιες (όχι όλες) παλιομοδίτικες διακρίσεις, αλλά αυτό είναι fundamentum του καπιταλισμού από την αρχή του. Το endgame του θα είναι να μας κάνει όλους να μπορούμε να καταναλώνουμε μαζικά ό,τι θέλουμε, με όλα όμως να ανήκουν στις εταιρίες. Τεχνολογία και παγκοσμιοποίηση απλά διευρύνουν αυτό το περιεχόμενο, δεν αλλάζουν όμως τη μορφή του συστήματος. Η "εκμετάλλευση της υπεραξίας" του Μαρξ μια χαρά συνεχίζει να υπάρχει ως σήμερα, απλά αυτός που την υφίσταται στον πρώτο κόσμο δεν έχει "μόνο τις αλυσίδες του" να χάσει, αλλά και σπίτι και αμάξι και κινητό, οπότε κάθεται φρόνιμα. Γι' αυτό σήμερα δεν μπορεί να γίνει λόγος για εργατική αριστοκρατία με την παλιά έννοια, αλλά μάλλον εργατική αριστοκρατία σήμερα είναι όλοι οι εργαζόμενοι του πρώτου κόσμου σε σχέση με αυτούς του 3ου, που ακόμα εργάζονται με όρους 1910.
"Ο όρος "φιλολαική πολιτική" είναι πιο απλωμένος και "περιλαμβάνει και ρεύματα που δεν έχουν σοσιαλιστική αρχή"
Μα μίλησα για κρατικό έλεγχο των τιμών υπέρ των φτωχότερων. Στην πράξη τα μοντέλα που αναφέρεις, στο βαθμό που έκαναν αυτή τη ρύθμιση, ονομάστηκαν από τους οικονομολόγους, άλλα λίγο άλλα πολύ, ως "σοσιαλιστικά".
Σε αυτά συμπεριλαμβάνεται ο αραβικός σοσιαλισμός (Νάσερ, Καντάφι, Άσαντ),
ο αφρικανικός σοσιαλισμός (Τανζανία επί Julius Nyerere, Σομαλία επί Siad Barre) με κοινοτικές παραδόσεις,
ο ασιατικός σοσιαλισμός (Ινδία, Ινδονησία),
ο πολλές φορές καραβανάδικος λατινοαμερικάνικος σοσιαλισμός (Τσάβες σε Βενεζουέλα, Βελάσκο σε Περού, Τορίχος σε Παναμά), φιλοαγροτικός εδώ κυρίως,
και κάμποσα άλλα, τα οποία ο επίσημος σοβιετικός μαρξισμός επί Ψυχρού Πολέμου ονόμαζε "μη-καπιταλιστικές μορφές ανάπτυξης" (ότι δηλαδή δεν ήταν κομμουνισμός, όμως δεν ήταν και δικτατορία του κεφαλαίου, αλλά μάλλον κάτι σαν μικροαστικός ή αγροτικός σοσιαλισμός). Και λογικό να μην έχει κάθε σοσιαλισμός στο κέντρο τους βιομηχανικούς εργάτες, γιατί βιομηχανία υπήρχε τότε μόνο Ευρώπη και Β. Αμερική.
αυτά τα μοντέλα είτε τα πεις λαϊκισμό, είτε πατερναλιστικό συντηρητισμό, είτε μοντέρνο κοινοτισμό ξερωγώ, είχαν πάντα βασική αρχή τον έλεγχο των τιμών από το κράτος υπέρ της διεύρυνσης της αγοραστικής δύναμης των φτωχότερων. Το οποίο είναι βασική αρχή τόσο του ουτοπικού σοσιαλισμού (Σεν-Σιμόν, Φουριέ, Όουεν) όσο και του μαρξιστικού. Ο δε Κέυνς πήρε το αξίωμα περί ελέγχου των τιμών από μη-μαρξιστές σοσιαλιστές του 19ου αιώνα (Rodbertus-Pareto-Barone-Wieser), όσο κι αν φυσικά ο κεϋνσιανισμός είχε αντικειμενικό σκοπό όχι το σοσιαλισμό αλλά τη διαιώνιση του καπιταλισμού μέσα από το ξεπέρασμα της κρίσης του 1929. Οι λαϊκιστές του ύστερου 19ου αιώνα στην Αμερική επίσης είναι απευθείας απόγονοι αυτών που ο Μαρξ ονομάζει "μικροαστικό" και "αγροτικό" σοσιαλισμό.
επίσης λες "ο σοσιαλισμός είναι μια υποκατηγορία, που ως ταμπέλα ευδοκίμησε σχεδόν αποκλειστικά στην ηπειρωτική Ευρώπη (και αργότερα στις χώρες του 3ου κόσμου υπό την κατοχή της ΕΣΣΔ, αλλά αυτό είναι κάτι άλλο)".
Αυτό που περιγράφεις αναφέρεται ως σοσιαλισμός-κομμουνισμός. Δεν καλύπτει σε καμιά περίπτωση όλο το φάσμα των θεωριών του σοσιαλισμού των τελευταίων 2 αιώνων (ουτοπικού, ρεφορμιστικού ή επαναστατικού). Εκτός αν μιλάμε για πλήρη 100% κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής ως μοναδικό ορισμό του σοσιαλισμού.
τέλος, δεν υφίστατο ποτέ "κατοχή της ΕΣΣΔ" σε χώρες 3ου κόσμου. Για κατοχή μπορεί να γίνει λόγος μόνο στην Αν. Ευρώπη. Οι χώρες του 3ου κόσμου που ακολούθησαν ακόμα και το μαρξιστικό μοντέλο, ήταν προϊόντα ντόπιων επαναστάσεων (Κούβα, Αιθιοπία) ή μακρόχρονων εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων (Βιετνάμ, Αγκόλα, Μοζαμβίκη), και ως εκ τούτου ο σοσιαλισμός τους είχε πάντα ιδιαίτερα εθνικά χαρακτηριστικά. Ως και η Β. Κορέα, που απελευθερώθηκε με τη βοήθεια σοβιετικών στρατευμάτων και νίκησε τους ιμπεριαλιστές με τη βοήθεια κινέζικων, δεν βρέθηκε ποτέ υπό κάποια "κατοχή" αυτών.
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Δεν είναι μόνο αυτοί με τη σοσιαλιστική ταμπέλα... τώρα τελευταία υπάρχουν και οι δεξιοί λαϊκιστές με ατζέντα υπέρ των ανέργων και των ντόπιων φτωχών. Ο φιλεργατικός συντηρητισμός κάνει ένα δειλό come back. Δεν είναι τόσο ριζοσπαστικοί όσο θα θέλαμε ή όσο ήταν στο μεσοπόλεμο ιδίως η Λεπέν και χειρότερα ο Σαλβίνι, αλλά μήπως οι σύγχρονοι ροζέ σοσιαλιστές είναι;
Ο/Η Ανώνυμος είπε...για Λεπέν και Σαλβίνι είμαι απαισιόδοξος δυστυχώς ως προς το οικονομικό (και για Μελόνι ακόμα περισσότερο).
είδαμε Μπολσονάρο να είναι ακραίος νεοφιλελές, είδαμε ως και τον (αγαπημένο πολλών) Ορμπάν να περνάει από το '18 τον "νόμο των σκλάβων" που επιτρέπει στα αφεντικά να βάζουν ως και 400 ώρες απλήρωτες υπερωρίες το χρόνο στους εργαζόμενους.
εγώ λέω μακάρι να βρεθεί συντηρητικός φιλεργατικός, αλλά δυστυχώς από τον 20ό αιώνα και μετά, ο συντηρητισμός όποτε έγινε φιλεργατικός έγινε απλά επειδή αναγκάστηκε από την ιστορία, όχι επειδή πραγματικά το πίστευε. Βλέπε Νίξον που έλεγε το '69 "σήμερα όλοι είμαστε Κεϋνσιανοί" αλλά το '71 έτρεξε να βγάλει τις ΗΠΑ από τον κανόνα του χρυσού ανοίγοντας το δρόμο στην καταστροφή του κεϋνσιανισμού από το Ρήγκαν.
ξαναλέω, μακάρι. Αλλά δυστυχώς βλέπω η Δύση να είναι η τελευταία που θα εγκαταλείψει το νεοφιλελευθερισμό. Πρώτα θα το έχουν κάνει όλοι οι άλλοι, και μετά η Δύση για την οποία ο νεοφιλελευθερισμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το ρόλο της ως παγκόσμιου αποικιοκράτη.
Όπως βλέπω,μετά τα ξεβρακωματα θα κλείσουν τα εστιατόρια, οι ταβέρνες και οι καφενέδες του χώρου και γκαρσονια, ταβερνιάρηδες και καφετζήδες θα ψάχνουν για δουλειά. Πάντως ο Ινδοδαρβιδας θα μπορούσε άνετα να κάνει καριέρα στο Bollywood ως "κακός".
Voivod
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Δεν ξέρω πως βγήκε αυτό, αλλά δεν είναι ο Θ. Μαυρίδης του liberal ο δαπίτης Lavrenti Beria. Το ξέρω γιατί σε ένα φόρουμ που έγραφε (εκτός τουίτερ) είχε ανεβάσει προσωπικές φώτο και είχε πει ότι μένει Ν. Σμύρνη. Τί να πω; Εκτός κι αν έκανε χοντρό δούλεμα που δεν το νομίζω.
φίλε, ο Beria του phorum.gr (αγαπημένος παππούλης της πλατείας και του γηπέδου και φανατικός Πανιώνιος) μένει Νέα Σμύρνη όντως, αλλά αυτός ΔΕΝ είναι ο τουιτερικός Μπέρια. Ο νεοσμυρνιώτης Beria είναι κάτι ανάμεσα σε παλιό τρότσκα και ΚΚΕ εσωτερικού, και ένας πραγματικά εξαίρετος άνθρωπος.
για τον τουιτερικό Μπέρια πάλι, η βρώμα ότι είναι ο Μαυρίδης είχε βγει πριν χρόνια, και όλο το αρνιόταν ο Μπέρια (μάλιστα μια φορά το αρνήθηκε κι ο Μαυρίδης!), αλλά το '20 έτυχε να κολλήσει κορονοϊό ο Μαυρίδης, και εκείνες τις μέρες όλως τυχαίως έλειπε από το τουίτερ και ο Μπέρια.
Τώρα αν υποστηρίξουμε ότι κανένας από τους προαναφερθέντες πολιτικούς (άντε με εξαίρεση τον Όρμπαν) δεν είναι συντηρητικός, αλλά είναι όλοι -λιγότερο ή περισσότερο- Δεξιοί φιλελεύθεροι, θα φανούμε υπερβολικοί;
Μελόνι, Μπολσονάρου, Σαλβίνι κλπ αποτελούν "neocons" και "νεοεθνικιστές" (δηλαδή ψευτοεθνικιστές, στην ουσία Δεξιούς κλασικούς φιλελεύθερους), που απλώς έχουν υιοθετήσει έναν λόγο με αντιμεταναστευτικές κορώνες. Αντιμεταναστευτικές μόνο προς τους μετανάστες, βέβαια. Όχι προς τους καπιταλιστικούς μηχανισμούς που πυροδοτούν την μετανάστευση ως μηχανισμό της παγκοσμιοποίησης.
----"Δεν είναι μόνο αυτοί με τη σοσιαλιστική ταμπέλα... τώρα τελευταία υπάρχουν και οι δεξιοί λαϊκιστές με ατζέντα υπέρ των ανέργων και των ντόπιων φτωχών. Ο φιλεργατικός συντηρητισμός κάνει ένα δειλό come back. Δεν είναι τόσο ριζοσπαστικοί όσο θα θέλαμε ή όσο ήταν στο μεσοπόλεμο ιδίως η Λεπέν και χειρότερα ο Σαλβίνι, αλλά μήπως οι σύγχρονοι ροζέ σοσιαλιστές είναι;"----
Λεπέν, Σαλβίνι; Escusez moi signore, δεν πιστεύω σ' αυτά. Να πω την αλήθεια (μιας και πιάσαμε Γαλλοιταλία) δεν πιστεύω ούτε σε Μπενουάδες και Αντινόλφηδες, που στο κάτω κάτω γραφιάδες είναι οι άνθρωποι δεν πείραξαν και κανέναν, πόσο μάλλον σε κοινοβουλευτικούς σταρ με πλατινένιο στην τριπλή ανάποδη.
IMO Και μόνο η ενασχόληση μαζί τους είναι απίστευτο χάσιμο χρόνο. Καλά, για τους εδώ Λαγοκασιδιαραίους άστα, είναι ντροπή και να το συζητάμε. Αν θες, έτσι κουβέντα να γίνεται δηλαδή, οι δεξιοί λαικιστές αντικατέστησαν την παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία στη δύση, απευθυνόμενοι σε πρωτοκοσμικά λαικά/εργατικά στρώματα με την ανάλογη ρητορική αλλά χωρίς την ίδια σοβαρότητα.
Δεν είναι τυχαίο που εμφανίστηκαν ακριβώς στις χώρες με κάποτε ισχυρή σδκρατία, Ιταλία, Γαλλία, Αυστρία, μόνο η Ισπανία τη γλίτωσε (με εξαίρεση τον αμερικάνικο τραμπισμό που είναι άλλη ιστορία, πιο πολύ με paleolibertarian φάση έχει να κάνει, και τον Μπολσονάρο που αναδείχθηκε από τις λευκές και ευαγγελικές ελίτ της Βραζιλίας, ως αντιεξέγερση στη λαοθάλασσα των φαβελοποιημένων mullatos).
Επίσης, πολύ φοβάμαι ότι, ενώ η εθνικολαικιστική τάση είναι υπαρκτή μέσα στην κοινωνία, πολλοί από τους τους εκπροσώπους της σε ανώτερο επίπεδο πιθανόν να έχουν σκοπό να τη χρησιμοποιήσουν για να ριχτούν στον νέο "Άξονα του Κακού" Αυτή η ξαφνική ανησυχία πχ στις ΗΠΑ για τις ηθικές αξίες (βλ ανατροπή Roe v. Wade) και τέτοια δεν νομίζω να είναι τόσο αθώα. Σε κάποιους θέλουν να απευθυνθούν, κάποιους πάνε να επαναφέρουν στο "εθνικό μαντρί".
Και το χειρότερο, οι ακροδεξιοί καλλιεργούν την ψευδαίσθηση ότι κάτι μπορεί να αλλάξει εντός των δυτικών κοινωνιών, και μάλιστα χωρίς εξοντωτικό πόλεμο και έξωθεν εισβολής. Ό,τι νά 'ναι δηλαδή.
Για τους ροζέ έχεις απόλυτο δίκιο. Αν μάλιστα προσθέσεις και τις εμετικές θέσεις τους σε social issues, το πράμα γίνεται χειρότερο. Μακριά.
----"Μα μίλησα για κρατικό έλεγχο των τιμών υπέρ των φτωχότερων. Στην πράξη τα μοντέλα που αναφέρεις, στο βαθμό που έκαναν αυτή τη ρύθμιση, ονομάστηκαν από τους οικονομολόγους, άλλα λίγο άλλα πολύ, ως "σοσιαλιστικά"."----
Ανώνυμε, μη μπλέξουμε με ταμπέλες. Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα υπήρξαν οικονομικά ρεύματα που κότσαραν το tag "σοσιαλισμός" και άλλα που δεν το έκαναν. (παρεμπιπτόντως ξέχασες τον ποσαδιστικό σοσιαλισμό που είναι και ο αγαπημένος μου). Μη κάνουμε νέα βαφτίσια τώρα 2 αιώνες μετά. btw Κατανοητή η λογική της κρατικής παρέμβασης κατά του πληθωρισμού και γενικά συμφωνώ.
Στα υπόλοιπα, καλή χρυσή η οικονομία, και ειδικά σε ημιτριτοκοσμικές χώρες με διψήφιο ανεργίας και αστείους μισθούς είναι λογικό να ασχολούμαστε. Δεν είναι το παν όμως, ούτε φυσικά το φάρμακο δια πάσαν νόσον. Η σιχαμερή καταναλωτική μεταπολεμική δύση το απέδειξε περίτρανα αυτό. Το ζητούμενο δεν είναι να έχεις κόσμο να μπορεί να αγοράσει το iphone 14, και να πίνει σκόνες ακούγοντας τραπ και να λιώνει μπροστά σε μια οθόνη με τσόντες. Πλέον σε μεγάλο βαθμό το πρόβλημα δεν είναι τι θα καταναλώσουμε, αλλά τι ΔΕΝ θα καταναλώσουμε.
Αλήθεια ποια η άποψη των οικονομοκεντρικών για τις μεταυλιστικές κοινωνίες της αφθονίας σε Σκανδιναβία και γενικά Β Ευρώπη; Αυτός είναι τελικά ο προφητευμένος επίγειος παράδεισων κατά τας γραφάς; Το υγεία/παιδεία/ασφάλιση for all, η εκμηδενισμένη ανεργία, οι κάτσε καλά μισθοί, τα 7ωρα και τα 5νθήμερα, οι άδειες και τα γεμάτα σούπερ, η πρόσβαση πρακτικά του καθενός σε αγαθά από όλον τον κόσμο (όλα καλά και άγια μην παρεξηγηθώ), απέτρεψαν μήπως την ΑΠΟΛΥΤΗ ηθική εξαχρείωση των δυστοπικών transhumanist κοινωνιών εκεί πέρα; Για μας (για μένα) η Ιδέα είναι ο οδηγός, όλα τα άλλα την υπηρετούν.
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Λες: 'φίλε, ο Beria του phorum.gr (αγαπημένος παππούλης της πλατείας και του γηπέδου και φανατικός Πανιώνιος) μένει Νέα Σμύρνη όντως, αλλά αυτός ΔΕΝ είναι ο τουιτερικός Μπέρια. Ο νεοσμυρνιώτης Beria είναι κάτι ανάμεσα σε παλιό τρότσκα και ΚΚΕ εσωτερικού, και ένας πραγματικά εξαίρετος άνθρωπος.'
Είσαι σίγουρος; Πρώτα απ' όλα τον ξέρεις από κοντά; Εγώ πάντως μια ζωή στο φλώρουμ τον θυμάμαι να χλευάζει 24/7 τους αντιμνημονικούς και μετά τον Συριζα από νδίτικες θέσεις, ενώ έλεγε ότι ψηφάει Σάββα Μιχαήλ. Επίσης, δημοσίευε (στο φόρουμ) tweet του τουιτερικού Beria με το ίδιο ύφος γραφής και φυσικά άφηνε να εννοηθεί ότι είναι ο ίδιος.
Από τη άλλη ο Μαυρίδης γιατί να χρησιμοποιεί ψευδώνυμο και μάλιστα... σταλινικό; Κάτι δεν πάει καλά με τη θεωρία σου.
----"Είσαι σίγουρος; Πρώτα απ' όλα τον ξέρεις από κοντά; Εγώ πάντως μια ζωή στο φλώρουμ τον θυμάμαι να χλευάζει 24/7 τους αντιμνημονικούς και μετά τον Συριζα από νδίτικες θέσεις, ενώ έλεγε ότι ψηφάει Σάββα Μιχαήλ. Επίσης, δημοσίευε (στο φόρουμ) tweet του τουιτερικού Beria με το ίδιο ύφος γραφής και φυσικά άφηνε να εννοηθεί ότι είναι ο ίδιος. Από τη άλλη ο Μαυρίδης γιατί να χρησιμοποιεί ψευδώνυμο και μάλιστα... σταλινικό; Κάτι δεν πάει καλά με τη θεωρία σου."----
Νά 'σαι καλά ρε φιλαράκο, τι μου θύμησες. Επιβεβαιώνω. Μεγάλη μορφή ο φορουμίτης Beria, έγραφε ακατάπαυστα εναντίων ζαίων, αντιμνή, δυ, ΟΧΙτζήδων (ήταν δηλωμένος ναιναίκος και τώρα Ουκρανόφιλος με τις σημαίες του και όλα). Μία στις δύο φράσεις του περιείχε την προσβολή "κνίτες" και γενικά κόμιζε μια όχι και τόσο αδιόρατη τζημερίλα. Το '19 έλεγε ότι ταλαντεύονταν μεταξύ ΝΔ και... ΕΕΚ του πετάει πετάει ο Σαμπετάι. Τώρα έχει ψιλοβαρύνει και έγινε πιο διαλλακτικός. Βέβαια, απ' ό,τι θυμάμαι (χωρίς να είμαι και 100%) τα τουίτ στο phorum τα τσίταραν άλλοι, όχι ο ίδιος, αλλά όντως είχαν παρόμοιο στυλ και κολλήματα.
Κατά τ' άλλα, μπορεί πέρα από τα ιντερνετικές εμμονές στην real life να είναι μια χαρά λεβέντης, αλλά μην τρελαθούμε καμία σχέση με την εικόνα του παλιοαριστερού (!) γεροπανθηρα του Βυζαντίου που λέει ο άλλος. Ο πιο πάνω ανώνυμος, αν και δείχνει βέβαιος, μάλλον δεν ξέρει για πιο πράμα μιλάει, τι να πω εκτός κι αν τον ξέρει προσωπικά οπότε πάσο. Κατά πάσα πιθανότητα ο ίδιος με τον τουιτερικό είναι, δεν υπάρχει άλλη λογική εξήγηση.
φίλε, ναι, τον ξέρω προσωπικά. Συμμαχία Προοδευτικών και Αριστερών Δυνάμεων (!) είχε ψηφίσει για πρώτη φορά το '77. Στις δημοτικές της Αθήνας ψήφιζε Καραμπελιά γιατί ήταν γνωστός του, και τώρα πράγματι λόγω φιλίας ψηφίζει Σάββα Μιχαήλ.
καμιά σχέση η φωτισμένη παλαιοαριστερή κριτική του νεοσμυρνιώτη Μπέρια στον σύριζα ΚΑΙ στη ΝΔ, με τον χοντροκομμένο κομματοσκυλίτικο λόγο του τουιτερά. Λίγο να τους παρακολουθήσεις και τους δύο, αντιλαμβάνεσαι ότι όχι απλά είναι διαφορετικά άτομα, αλλά ότι ο ένας είναι το ηθικό αντίθετο του άλλου. Ο νεοσμυρνιώτης ήταν υπέρ της ικανοποίησης των αιτημάτων Κουφοντίνα και Μιχαηλίδη. Ο τουιτεράς, αν του πει η ΝΔ να γράψει ότι ο ήλιος βγαίνει από τη δύση, θα το κάνει.
επίσης, δε φταίω εγώ αν εσύ έχεις άγνοια του γεγονότος ότι όλη η "ομάδα αλήθειας" του Μουρούτη στο τουίτερ κυκλοφορούν με σοβιετικά ψευδώνυμα και άβαταρ. Ζούκοφ, Le Brezhnev, Φρολ Κοζλόφ, Χόνεκερ ("Γενικώς Γραμματέας"), κλπ, είναι όλοι μέλη της υπόγας του Μαξίμου που παίρνουν κατευθείαν τα non paper από Γρηγόρη Δημητριάδη (ανιψιό Κούλη). Τον δε Μπέρια, ειδικά, τον κάνουν φόλοου κάμποσοι επίσημοι λογαριασμοί κυβερνητικών δημοσιογράφων, που δεν κάνουν φόλοου κανέναν εκτός από άλλους δημοσιογράφους. Λες να το κάνουν κατά τύχη, χωρίς να ξέρουν κάτι;
εδώ ρε φίλε ο Μπάμπης ο Παπαπαναγιώτου του ΣΚΑΙ πιάστηκε τις προάλλες να έχει δεύτερο τρολοακάουντ με όνομα "δόκτωρ ζιβάγκο" για να ξεκατινιάζεται με συριζαίους, ως και η Κλείτου και η Πυργιώτη κάθε μέρα είναι κώλος και βρακί με μουρουτικά αποβράσματα σαν τον "Φωνή Λογικής" (που έχει παραδεχτεί ότι του αρέσει να πηδάει ανήλικα!), κι εσύ μου λες ότι σου φαίνεται περίεργο να έχει φτιάξει ο Μαυρίδης τέτοιο λογαριασμό; Πολλοί δεν φαντάζεστε τι βόθρος είναι η ελληνική "δημοσιογραφία". Ούτε εγώ το φανταζόμουν. Τα ΜΚΔ άνοιξαν τα μάτια πολλών.
πάρε για του λόγου το αληθές και την Έγκυρη Έγκαιρη και Έγκριτη Μαριάνα Πυργιώτη να ειρωμεύεται τις Ουκρανές μετανάστριες ως πόρνες:
https://pbs.twimg.com/media/FMx10i1XMAsEh5F?format=jpg&name=900x900
γιατί μέχρι να έρθει το ίντερνετ, οι ιθαγενείς με τις χάντρες και τα καθρεφτάκια τις έβλεπαν όλες αυτές τις τιβιπερσόνες ως σοβαρούς ρομποτικούς παρουσιαστές που απλά διαβάζουν το auto que, άντε οι πιο υποψιασμένοι ως παπαγαλάκια ή κάποιους ως λαμόγια στυλ Τράγκα. Στην πραγματικότητα, είναι και απίστευτα μικροπρεπείς, ποταποί και χυδαίοι. Αρκούσε να έρθουν σε επαφή με τον λαουτζίκο μέσω ΜΚΔ για να το αποδείξουν και στον πιο δύσπιστο.
"Ο πιο πάνω ανώνυμος, αν και δείχνει βέβαιος, μάλλον δεν ξέρει για πιο πράμα μιλάει, τι να πω εκτός κι αν τον ξέρει προσωπικά οπότε πάσο. Κατά πάσα πιθανότητα ο ίδιος με τον τουιτερικό είναι, δεν υπάρχει άλλη λογική εξήγηση."
ρε άνθρωπε μιλάς γι' αυτόν;
https://www.phorum.com.gr/memberlist.php?mode=viewprofile&u=67
αυτόν τον Μπέρια ξέρω εγώ προσωπικά.
προφανώς και ήταν αντιζαίος, αλλά συνεχώς τους (παλαιο)πασόκους έβριζε και βρίζει παρά τους καθαυτό ζαίους, και όντως κράζει Κνίτες αλλά σαν αριστεροφιλελές. Γενικά η κριτική του είναι σαν, αν τον θυμάσαι, του συγχωρεμένου Γιάννη Ιωάννου στο ΕΘΝΟΣ στα 80s. Αντιπασοκισμός αλλά από τα αριστερά. Ή σαν του Μάνου Χατζιδάκι (πεφωτισμένος αστισμός). Σήμερα έχει γράψει μέσα στο φόρουμ 2-3 σχόλια κατά Πούτιν και υπέρ Ουκρανίας (αλλά καμιά σχέση με τις βλακείες για σημαιάκια που διαβάζω, έλεος!). Τα άλλα που λες ότι ταλαντευόταν να ψηφίζει ΝΔ το '19 (καραέλεος) ούτε που ισχύει, Καραμπελιά έριχνε στο Δήμο, Σάββα εδώ και δεκαετίες για Βουλή. Στο γήπεδο της Νέας Σμύρνης θα τον έβρισκες κάθε Κυριακή μέχρι πριν λίγα χρόνια (όχι στου μπάσκετ όμως, έχει πει ότι είναι αντιμπασκετικός και πήγαινε εκεί μόνο όταν έπαιζε ο γιος του στις ακαδημίες).
τον άλλο Μπέρια, τον τουιτερικό, δεν τον ξέρω προσωπικά. Αλλά το γνωσεολογικό του πεδίο και το ύφος του καμιά σχέση με τον νεοσμυρνιώτη, ούτε το χοντροκομμένο χιούμορ του τουιτερά θυμίζει έστω στο ελάχιστο το λεπτό χιούμορ του νεοσμυρνιώτη. Ο τουιτεράς είναι σε φάση "αν μου κόψεις τον Κυριάκο θα αυτοκτονήσω", ο άλλος σατιρίζει όλη τη μεταπολίτευση, σε κανέναν δεν χαρίζεται.
και εδώ οι εκ διαμέτρου διαφορετικές διαγωγές των δύο, σε ένα παράδειγμα μόνο, από τα πολλά, στην απεργία πείνας Κουφοντίνα:
Ο νεοσμυρνιώτης:
https://www.phorum.com.gr/viewtopic.php?f=29&t=27043&hilit=beria+%CE%B5%CF%81%CE%BD%CF%84%CE%BF%CE%B3%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CE%BA%CE%B9&start=990#p1799514
Ο τουιτεράς:
https://twitter.com/LavrentisBeria4/status/1371056665785683968
https://twitter.com/LavrentisBeria4/status/1371487573361754118
ρε μαλάκες έλεος που καλοκαιριάτικα κάθομαι να εξηγώ ότι ο νεοσμυρνιώτης Μπέρια δεν είναι ο τουιτεράς, ειλικρινά τι πίνετε μερικοί;
καλά, "χάσιμο χρόνου" η ενασχόληση με Μπενουά, ε, να με σχωρνάς, αλλά δεν είναι. Ειδικά όταν ο δικός σου λόγος είναι εν γένει γκραμσιανός (η ηγεμονία στο χώρο των ιδεών ως σημαντικότερη της οικονομίας), με τον Μπενουά είσαι κι ας μην το ξέρεις. Αυτά ο ευρύτερος "συντηρητικός-παραδοσιοκρατικός" χώρος άρχισε να τα λέει μόνο μετά τον Μπενουά.
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Τι ακριβώς εννοείς να "μην κάνουμε νέα βαφτίσια 2 αιώνες μετά"; τους θαμώνες του μπλογκ, αν τους ρωτήσεις έναν-έναν πώς ορίζει το σοσιαλισμό ως έννοια, ο κάθε ένας θα τον ορίσει διαφορετικά. Το να μην χρησιμοποιήσουμε αυτή τη λέξη έστω ως επιθετικό προσδιορισμό για το μέτρο ισχυρού κρατικού ελέγχου στις τιμές υπέρ των καταναλωτών (που λες κι εσύ ότι είσαι υπέρ) μου φαίνεται ως υπεκφυγή. Αν είναι ξέθαμμα παλιάς έννοιας αυτό, τότε το να μιλάμε για "εθνικολαϊκισμό" τι είναι; Στον 19ο αιώνα ανήκει και ο εθνικολαϊκισμός. Γιατί να ντρεπόμαστε να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη σοσιαλισμός που και στο ακαδημαϊκό λεξιλόγιο είναι πιο διαδεδομένος; Μήπως επειδή αν βάλουμε δίπλα και το έθνος κινδυνεύουμε να μας μπερδέψουν με ναζί; Ε καλά. Ας μην το λέμε σοσιαλεθνικισμό αν κάνει τζιζ. Ας το λέμε σοσιαλπατριωτισμό. Κοινωνικό πατριωτισμό έστω.
Για το άλλο που -σωστά- λες περί Roe και συστημικών προσπαθειών συσπείρωσης του λευκού κοπαδιού, μπαμ κάνει ότι ο θνήσκων παλαιός αποικιοκρατικός κόσμος των προηγούμενων 500 ετών (εδώ το "παλαιός" περιλαμβάνει και τις ΗΠΑ ή μάλλον κυρίως αυτές), για να μην χάσει εντελώς τον έλεγχο των πόρων του πλανήτη από τον Κινέζο και τις άλλες αναδυόμενες χώρες, θα προτάξει όλο και περισσότερο την πολεμική της μηχανή (military-industrial complex και ΝΑΤΟ) προς αναχαίτιση (το είπε ευθαρσώς πριν ένα μήνα ο neocon Πομπέο στο Atlantic Council και πέρασε στα ψιλά, βλέπε λινκ παρακάτω). Ξέρουν όμως ότι οι δυτικές κοινωνίες είναι μπουρδέλο και το μόνο για το οποίο θα πολεμούσε η κάθε "ατομικότητα" (μεταμοντέρνος πολίτης) εκεί είναι είτε για την πάρτη του είτε για μικροταυτότητες "μαύρος", "άσπρος", "γκέι" κλπ., οπότε για να πετύχουν κοινωνική συσπείρωση στον νέο ψυχρό πόλεμο, θα επιδιώξουν να καλοπιάσουν με συστημικό "συντηρητισμό" αυτό το 8-10% των λευκών κατώτερων στρωμάτων. Για να μην χαθούν αυτοί γίνεται όλο το παιχνίδι με τα Roe και με τα Brexit κλπ. Τέτοιο ρόλο παίζουν οι Ζεμούρ, Λεπέν, Τραμπ, Σαλβίνι, afd: να κρατάνε τις λευκές μάζες στο δυτικό μαντρί γιατί ξέρουν ότι μόνο με τους μαύρους και με τους γκέι μακροχρόνιος πόλεμος με την Κίνα δεν κερδίζεται.
Εγώ, πάντως, είμαι με την παλαιοκομμουνιστική αντιδυτική παραδοσιοκρατία που εκφράζει ο (θεούλης) πανεπιστημιακός Δημήτρης Πατέλης (που έχει και πάρε δώσε με τους ήρωες που πολέμησαν τον Γέλτσιν στο κτίριο της Δούμας το 1993). Υγιής απέχθεια για ταυτότητες φύλου, ροζ μεταμοντερνισμούς και κάθε imperial αφήγημα:
https://www.youtube.com/watch?v=65sX8ZXmUM8
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Γιατί δεν πιστεύεις σε Μπενουαδες και Αντινολφηδες;
ξέχασα το λινκ για τον Πομπέο, εδώ είναι
https://twitter.com/GonzaloLira1968/status/1544238104869048320
ρε C -γιατί εσύ είσαι αλλά προτιμάς να σχολιάζεις σαν ανώνυμος- με το συμπάθιο κιόλας, αλλά τι να διαβάζουμε; Όχι Μπενουά, όχι Αντινόλφι, χάσιμο χρόνου ο ένας, δεν πιστεύω στον άλλον, αρνητισμός για τον τάδε, μπουρδολόγος ο δείνα... πες μας ρε άνθρωπε ποιον προτιμάς εσύ, έστω για "γραφιά". Γιατί, από παρθενογένεση δεν βγήκες, σε κάποιου γίγαντα τους ώμους πατάς κι εσύ όταν σκέφτεσαι. Πες μας λοιπόν κάποιον που κατά τη γνώμη σου σήμερα λέει και χρήσιμα πρακτικά πράγματα για τους εθνικιστές. Από ονοματολογία "δεν πιστεύω στον insert name here" χορτάσαμε.
Εντωμεταξύ είπατε για phorum, και μπαίνω τώρα έτσι για την πλάκα να δω τι είναι αυτό, και βλέπω πάνω-πάνω ανάρτηση με poll "τι πολίτευμα θέλετε για την Ελλάδα;", κι από τις 20 μέχρι στιγμής ψήφους, οι 8 απαντούν "Βασιλευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία" (!!!)
Τι διαδικτυακό μαργαριτάρι είναι αυτό ρε σεις; Είναι όλοι τρόλια εκεί μέσα ή είναι όλοι μπούμερς;
από αριστερή ματιά
https://cretanleft.gr/diethni/mia-xechasmeni-epanastasi-chouan-velasko-alvarado-2o-meros/
από δεξιά (του μητσοτακικού Πιπίνη)
https://www.iefimerida.gr/news/304669/o-agnostos-symmahos-toy-kastro-i-apisteyti-istoria-toy-proedroy-toy-peroy-eikones
Στα οικονομικά του Τορίχος γίνεται μια κάπως εκτενής (για τα χρονικά όρια ενός ντοκιμαντέρ) αναφορά στην "Εξομολόγηση ενός οικονομικού δολοφόνου":
https://www.youtube.com/watch?v=t8yGidU-PEE
(στη Λατινική Αμερική υπάρχει και το παράδειγμα του δημοκρατικού σοσιαλισμού του Αλιέντε, αλλά και ο Περονισμός, που είναι πολλά πράγματα μαζί, δεν είναι μόνο σοσιαλισμός, αλλά οι πραγματικά ζωντανές λαϊκές παραδόσεις του Περονισμού βρίσκονται σήμερα στην αριστερά της Αργεντινής, με τον Φερνάντες και την Κίρχνερ, καθώς η δεξιά έχει γίνει τέρμα νεοφιλελεύθερη).
στην Αφρική ο σοσιαλισμός σχετιζόταν με την κοινοτιστική φιλοσοφία Ubuntu
https://en.wikipedia.org/wiki/Ubuntu_philosophy
δεν ξέρω κατά πόσο η βικιπαίδεια είναι αξιόπιστη πηγή, αλλά έχει πολλά πραγματολογικά στοιχεία για την ιδεολογία του Nyerere και του Nkrumah
https://en.wikipedia.org/wiki/African_socialism
o Nkrumah είχε φιλοξενήσει για 4 χρόνια στη Γκάνα (μέχρι να τον ρίξει η CIA) και στην εθνικοσοσιαλίστρια Hanna Reitsch, που η εμπειρία της εκεί τη βοήθησε να ξεπεράσει τις προηγούμενες ρατσιστικές προκαταλήψεις για τους μαύρους και να αναπτύξει μια, θα λέγαμε, πιο "χερντεριανή" ανθρωπιστική αντίληψη για τα μη λευκά έθνη.
για τον αραβικό σοσιαλισμό, οφείλουμε, ειδικά εδώ σε αυτό το ιστολόγιο, να τονίσουμε τις άμεσες επιρροές της γερμανικής ρομαντικής σκέψης (Herder, Fichte, Arndt) στον πατέρα του αραβικού σοσιαλεθνικισμού Sati al-Husri. Επ' αυτού του θέματος έχω γράψει μια πραγματεία και την έχω στείλει με email στον Σταμάτη, οπότε μπορεί κάπου μέσα στο 2022 ή 2023 να αναρτηθεί και στο μπλογκ της λέσχης.
Τοσα επιτυχημένα οικονομικά παραδείγματα είχε η ιδέα μας και τα καπιταλιστικά βρωμοσκυλα τολμούν να ειρωνεύονται για την "αποτυχία" του σοσιαλισμού με μόνο επιχείρημα το ανατολικό μπλοκ.. Οταν ολη η μέση ανατολή και καποιες χώρες της νότιας Αμερικής ηταν πάμπλουτες πριν ανατραπουν απο το ΝΑΤΟ και την CIA ακριβως διότι εφάρμοζαν εθνικοσοσιαλισμό!
Αυτό δεν το είχα σκεφτεί. Όντως από την πίεση μας αναγκάστηκαν και, κυριολεκτικά, έπαιρναν copy and paste τα άρθρα της νουδούλας και του ΝΑΤΟ και τα έβαζαν στην σελίδα του εστιατορίου.
Άιντε περιμένουμε τώρα και από λοιπούς "πιτσαδόρους" copy and paste αρθράκια από αλβανική πρεσβεία. Πάντως έχουν φαντασία οι κερατάδες. Μεγάλη Αλβανία και ρωμαϊκό πάνθεον. Αλβανικός πολιτισμός και ρωμαϊκό κάλλος... ή μάλλον στην περίπτωση τους, κάλος στον εγκέφαλο.
Ο/Η Ανώνυμος είπε...πούλα το αφιόνι σου εσύ με μπαμπούλα τους γκαρσόνους να μαζέψεις κόσμο. ένα βιβλίο σε έξι χρόνια και θες να το παίζεις παράγοντας.
Η Φοιτητική Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας είπε...Μας αδικείς. Έχουμε κυκλοφορήσει δύο βιβλία και εικοσιένα τεύχη του περιοδικού, σε έντεκα χρόνια. Όλα αυτά χωρίς εκδοτικό οίκο με σφραγίδα, μόνο αυτοεκδοτικα.
Έπειτα, θέμα υγείας με μακροχρόνια αποχή του Σταμάτη και αμέσως μετά παύση των περισσότερων δραστηριοτήτων λόγω COVID και καραντίνας.
Πλέον τρίτο βιβλίο με επίσημο εκδοτικό οίκο, σφραγίδες και όλα τα σχετικά. Έχετε να φάτε μεγάλο πακέτο από εδώ και στο εξής. Γκαρσόνια του εστιάτορα, γκαρσόνια "σορελικα", γκαρσόνια νεοεθνικιστικα, κανονικοί νεοδημοκράτες και ζαιοι. Τώρα αρχίζει το κυρίως πιάτο, για να μιλήσουμε στη γλώσσα σας.
Και τα παραγοντιλικια μακριά από εμάς.
Εχει χαθει από το χώρο η ρομαντική και μεταφυσική σκέψη. Τα παλιά ιδεολογικά κειμενα του Σταμάτη και η στήλη του Χάρη την είχαν. Έχει μερικους μήνες που άρθρα και σχόλια το γύρισαν σε μαρξίζουσα απολογιστικη. Ένας σχολιαστής κάνει 9 στα 10 σχόλια και λιβανίζει το μαρξ και τη σοβιετία και η σο σιγοντάρει. Που πηγε η ιπποσύνη, η φαντασία ο μύθος, οι λαϊκές παραδόσεις;
Καλομελετα και έρχεται....
Μην ξεχνάμε όμως ότι ο Ρομαντισμός είναι φανταστική λογοτεχνία, αναγέννηση του ιπποτικού ιδεώδους και φαντασιακός μεταφυσικός ιδεαλισμός. Είναι όμως και δικαιοσύνη, έθνος, κοινωνική συνοχή και αντιφιλελεύθερος σοσιαλισμός. Είναι λογοτεχνία αλλά είναι και πολιτική σκέψη. Είναι αισθητική αλλά είναι ταυτόχρονα και ηθική. Είναι Χέρντερ, Ρασκιν, Καρλάιλ αλλά είναι και Μόρρις.
Γιατί να μην φωτιστούν και αυτές οι πτυχές;
Εντωμεταξύ είπατε για phorum, και μπαίνω τώρα έτσι για την πλάκα να δω τι είναι αυτό, και βλέπω πάνω-πάνω ανάρτηση με poll "τι πολίτευμα θέλετε για την Ελλάδα;", κι από τις 20 μέχρι στιγμής ψήφους, οι 8 απαντούν "Βασιλευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία" (!!!)
Τι διαδικτυακό μαργαριτάρι είναι αυτό ρε σεις; Είναι όλοι τρόλια εκεί μέσα ή είναι όλοι μπούμερς;
Γκαρσόν, μιας και ζητάς λαϊκές παραδόσεις, αυτός που λες ότι κάνει μαρξίζουσα "απολογιστική" (τα μάτια μου!) έχει στείλει του Μαμούτου καμιά χιλιάδα σελίδες με κείμενα κριτικών του 19ου αιώνα, εθνικολαϊκιστών όχι μαρξιστών, για τον Βάγκνερ, για τον ρομαντισμό, για τον Χέρντερ κ.ά.. Οπότε αν στ' αλήθεια θες λαϊκή παράδοση, κάτσε εδώ, στο μπλογκ της ΦΛΕΦΑΛΟ, που είναι η μόνη εστία πραγματικά βαθιάς ενασχόλησης με την ευρωπαϊκή λαϊκή παράδοση στην Ελλάδα, και κοίτα να τα έχεις καλά με τον τυπά που λες, γιατί ήρθε για να μείνει, και θα σε βοηθήσει και σένα να μάθεις ένα-δυο πράματα.
Ο/Η Ανώνυμος είπε...----"αυτόν τον Μπέρια ξέρω εγώ προσωπικά. προφανώς και ήταν αντιζαίος, αλλά συνεχώς τους (παλαιο)πασόκους έβριζε και βρίζει παρά τους καθαυτό ζαίους, και όντως κράζει Κνίτες αλλά σαν αριστεροφιλελές."----
Μισό. Έστειλα το σχόλιό μου πριν αναρτηθεί το δικό σου όπου λες ότι τον γνωρίζεις προσωπικά, και κυρίως έγραψα επειδή ένας ανώνυμος παραπάνω μου θύμισε τις θρυλικές εποχές του παλιού καλού phorum (πριν γίνει σκιά του εαυτού του).
btw Αυτά που είπα για τη συγκεκριμένη φορουμική περσόνα ισχύουν. Αν έγραφε εδώ μέσα τα μισά που έγραφε εκεί, δαπίτη θα τον ανεβάζατε, πεντάρι πιασμάν θα τον κατεβάζατε. Και γενικά, να διαχωρίζουμε λίγο την προσωπικότητα του καθενός από τις πολιτικές του πεποιθήσεις. Επειδή κάποιος μπορεί να είναι καλός άνθρωπος, οπαδός του Νιόνιου κτλ, δεν σημαίνει ότι θα τα λέει καλά παντού.
----"Τέτοιο ρόλο παίζουν οι Ζεμούρ, Λεπέν, Τραμπ, Σαλβίνι, afd: να κρατάνε τις λευκές μάζες στο δυτικό μαντρί γιατί ξέρουν ότι μόνο με τους μαύρους και με τους γκέι μακροχρόνιος πόλεμος με την Κίνα δεν κερδίζεται."----
Ε ναι. Νομίζω είναι φανερό αυτό. Να πούμε για τα πρακτικά ότι αρχικά (από Ομπάμα μέχρι και σχετικά πρότινος) οι μιντιακές/ακαδημαικές/επιχειρηματικές ελίτ έσπρωχναν ως νέα συγκολλητική ουσία των δυτικών κοινωνιών το σοσιαλφιλελεύθερο wokeness. Ένα (μετά-)μεταμοντέρνο ανθρωπιστικό (my ass) αφήγημα, με νέα σύμβολα, κανόνες και ηθική, πακέτο με New Age αποκρυφισμό ως υποκατάστατο των παλαιών ιστορικών θρησκειών, και γκλίτερ αισθητική, που όλο μαζί θα συντελούσε σε μια νέα κοινωνική συνοχή και παράλληλα θα έδινε το ηθικό πλεονέκτημα στη Δύση απέναντι στη "βάρβαρη σεξιστικο-ρατσιστο-τρανσφοβική κτλ αντι-Δύση". Αυτό για πολλούς λόγους δεν πολυπέτυχε (ή για την ακρίβεια δεν εφαρμόζει σε καιρούς πολεμικής προετοιμασίας), και την ανάγκην φιλοτιμίαν ποιούμενοι το ξαναγυρίζουν σε δοκιμασμένες σε δυο ΠΠ προ-μεταμοντέρνες τακτικές, έστω σε χαμηλές δόσεις αρχικά. Christian nationalism λέγεται το νέο trend στις βαθιές ΗΠΑ.
Το παράδειγμα της Ουκρανίας ήταν αποκαλυπτικό. Μόνο οι "εθνικιστικά" πορωμένοι βγήκαν αφιλοκερδώς με το όπλο στο χέρι να υπερασπιστούν το ΝΑΤΟ. Οι φιλελέφτ και οι μεταμοντέρνοι, ενώ είχαν απεριόριστη στήριξη απ'έξω και το ηθικό αβαντάζ, ήταν εξαρχής φευγάτοι. Αυτά τα σημειώνουν τα think tanks.
Και για να το φέρουμε στα δικά μας, οι τουρκοφαγικές υστερίες και οι όψιμοι ζητωπατριωτισμοί παρόμοιο ρόλο παίζουν. Που είναι οι θρυλικές εποχές των Νίκο Δήμου, Μπίστη, Χωμενίδη, που ήταν ντροπή να πεις ότι είσαι "Έλληνας" και όποιος τολμούσε να αμφισβητήσει την καθολική αλήθεια ότι "το Αιγαίο ανήκει στις αρκούδες του και η Πίνδος στα ψάρια της" διαπομπεύονταν με πίσσα και και πούπουλα; Νομίζω αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα της εποχής, να ξεχωρίσει η ήρα απ' το σιτάρι.
Για Μπενουά/Αντινόλφι δεν πιστεύω είπα, όχι ότι είναι για την πυρά. Από κει και πέρα, ό,τι διαβάζει ο καθένας καλό είναι.
Ο/Η Ανώνυμος είπε...Και γιατί φοβάσε μην σε πουν ναζί;