Αριστείδης Χριστοφοράκης
Ο Σωτήρης Χρηστίδης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1858. Ο πατέρας του ήταν γιατρός και κατείχε σημαντική περιουσία στην Εγνατία Οδό και στην Επανωμή. Τελείωσε το Γυμνάσιο στη Θεσσαλονίκη και, ενώ ήταν έτοιμος να αναχωρήσει για την Αθήνα, προκειμένου να επιδοθεί στις ιατρικές σπουδές για τις οποίες τον προόριζαν οι δικοί του, ένα ατυχές επεισόδιο με Τούρκο αξιωματικό τον ανάγκασε να μπαρκάρει εσπευσμένα για τη Λεμεσό της Κύπρου. Εργάστηκε επί δύο χρόνια στη Γραμματεία της Αρμοστείας στη Λευκωσία. Είκοσι ετών φτάνει επιτέλους στην Αθήνα και γράφεται διαδοχικά στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου και στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, αλλά τα εγκαταλείπει και τα δύο και αρχίζει την επαγγελματική του σταδιοδρομία από το Σχεδιαστήριο της Ελληνικής Εταιρείας Ορυχείων Λαυρίου. Την περίοδο αυτή γνωρίστηκε με τον Κάρολο Χάουπτ (1866 – 1937), από τον οποίον έμαθε την τέχνη της λιθογραφίας, και τον Δράκο Παπαδημητρίου (1859 – 1940), ο οποίος τον μύησε στις εκδόσεις. Παντρεύτηκε τη Μαρία Ρέλια, κόρη του Νικολάου Ρέλια, δημάρχου του Λαυρίου, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά. Το 1904 η οικογένεια Χρηστίδη μετακόμισε σε τριώροφη οικία της οδού Θεάτρου 9, στην καρδιά της Αθήνας, και πολύ κοντά στην περιοχή όπου βρίσκονταν τότε όλα σχεδόν τα λιθογραφεία, τα τυπογραφεία και οι εκδοτικές επιχειρήσεις των Αθηνών. Σ' ένα δωμάτιο του ισογείου ο Χρηστίδης εγκατέστησε το ατελιέ του. Εκεί σχεδίασε τις περισσότερες από τις περίφημες εικονογραφίες του καθώς και όλα τα ζωγραφικά του έργα.
Η Λιθογραφία είναι μια τεχνική εκτύπωσης η οποία επινοήθηκε το 1798 περίπου από τον Alois Senefelder, στηριζόμενος στο γεγονός ότι το νερό και οι λιπαρές ουσίες δεν αναμιγνύονται ποτέ. Το θέμα σχεδιάζεται με λιπαρή κιμωλία πάνω σε πορώδη σβεστόλιθο ή πλάκα τσίγκου και στην συνέχεια στεγνώνεται. Όταν το νερό τρέξει στις επιφάνειες που έχουν σχεδιαστεί, το λιπαρό μελάνι παραμένει μόνο στα σημεία που είναι χαραγμένα και όχι στην υγρή πέτρα. Αρχικά χρησιμοποιούσαν την λιθογραφία μόνο για αναπαραγωγές αλλά σιγά σιγά εξελίχτηκε σε ανεξάρτητη τέχνη και καλλιεργήθηκε από πολλούς καλλιτέχνες του 19ου αιώνα. Η έγχρωμη λιθογραφία καθιερώθηκε σαν είδος τέχνης για πρώτη φορά από τον Γάλλο Ανρί ντε Τουλούζ-Λωτρέκ, ο οποίος αποτέλεσε σημαντικό καλλιτέχνη του μετα-ιμπρεσιονισμού.
Ο Χρηστίδης μετακόμισε το 1930 στην οδό Αδριανού και το 1937 σ' ένα σπιτάκι της Καισαριανής, όπου έζησε ως το τέλος της ζωής του. Πέθανε στις 5 Ιανουαρίου 1940. Παρά το σύντομο βιογραφικό του, το εικονογραφικό έργο του υπήρξε τεράστιο και αναπτύχθηκε σε ευρύτατο φάσμα θεμάτων και δραστηριοτήτων: Από τα ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα, όσα σημάδεψαν την πολύπαθη εποχή του (Μακεδονικός αγώνας, Βαλκανικοί πόλεμοι, Μικρασιατική καταστροφή), ως τα λαϊκά αναγνώσματα, από τα αρχαιόμυθα συμπλέγματα και τους ήρωες του '21 ως τις πολιτικές εφημερίδες και τα σατιρικά δελτάρια, τις διαφημίσεις, τις εικονογραφημένες παρτιτούρες και τα εργόχειρα των κυριών. Η τέχνη του αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά το 1938, με την έκθεση που οργάνωσε τότε ο Δημήτρης Πικιώνης, αφιερωμένη «εις την τέχνη της ελληνικής παραδόσεως», συγκαταλέγοντάς τον στους μεγάλους λαϊκούς καλλιτέχνες μαζί με τον Παναγιώτη Ζωγράφο (τον ζωγράφο του ΄21 στα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη) και τον Θεόφιλο.
Ο Χρηστίδης έζησε σε μια πολυτάραχη περίοδο και υπήρξε ο κατ' εξοχήν εκφραστής της λαϊκής φαντασίας, από την οποία εμπνεύστηκε και την οποία, με τη σειρά του, πυροδότησε, εξεικονίζοντας τις μνήμες, τις προσδοκίες και τους μύθους των λαϊκών ανθρώπων. Εξέφρασε τον λαϊκό και εθνικό πόθο της απελευθέρωσης της Πόλης και όλων των αλύτρωτων πατρίδων, εξέφρασε τον ηρωισμό των Ελλήνων στρατιωτών κατά τη διάρκεια των μαχών των βαλκανικών πολέμων και φρόντιζε για την εξασφάλιση του υψηλού εθνικού φρονήματος μέσω τον καθηλωτικών εικόνων του που απέπνεαν συγκίνηση, υπερηφάνεια, ηρωισμό και δυναμισμό. Ακόμα φρόντιζε να εξασφαλίζει την πίστη του λαού προς τον στρατό και την απελευθερωτική πολιτική της χώρας, όσο δύσκολες και αν ήταν οι συνθήκες των μαχών και το κόστος ζωής των ελληνικών δυνάμεων. Υφολογικά ο Χρηστίδης αφομοίωσε τις επικές θεματολογίες και κάποιες δραματικές εντάσεις του Ρομαντισμού, την καθαρή γραμμή της κλασικιστικής παράδοσης και τις απτές μορφές της νεοελληνικής λαϊκής ζωγραφικής.
Μετά τον θάνατο του Χρηστίδη, η τέχνη της λιθογραφίας σταδιακά έσβησε, καθώς υπήρξε επικράτηση της φωτογραφίας και των βίντεο. Ο Χρηστίδης σταδιακά ξεχάστηκε και μαζί με αυτόν και ο εθνικός πόθος καθώς η ιστορία πέρασε σε μια άλλη εποχή. Η ολική επικράτηση του αστικού καπιταλισμού στην κρατική δομή της μεταπολεμικής Ελλάδας και η μεταγενέστερη ιδεολογική ηγεμονία της Αριστεράς στον χώρο των τεχνών και των εκδόσεων άπλωσε ένα πέπλο λήθης πάνω από την παράδοση καλλιτεχνών όπως ο Χρηστίδης. Γιατί τέτοιες παραδόσεις στέκουν ως εμπόδια στα σχέδια του παγκόσμιου χρηματοοικονομικού συστήματος και στην προπαγάνδα της πολυπολιτισμικής κοινωνίας που αναμασούν αριστεροί και δεξιοί χαρτογιακάδες της φιλελεύθερης εξουσίας.
